Sigorta Terimleri Sözlüğü S

Sigorta Terimleri Sözlüğü S

Sedan (Cedant) :
Reasüröre iş veren sigorta şirketine verilen isimdir Yazmış olduğu direkt işlerin belli bir kısmını veya tamamını reasürans yoluyla devreden sigorta şirketidir Hemen her sigorta şirketi, mali yapısı ne kadar güçlü olursa olsun, çeşitli branşlarda sigortalamış olduğu risklerin tamamını üzerinde tutmayıp, belli bir kısmını reasürans yoluyla devretmek durumunda olduğu için, aynı zamanda bir sedan şirkettir Bazı durumlarda, sedan şirket, riskin tamamını reasürans şirketine devretmektedir Bu terim, aynı zamanda, “Ceding Company” olarak da kullanılır

Sertifika (Certificate) :
Grup hayat sigortalarında, sigorta ettiren ile grup içinde yer alan sigortalılar ayrı kişiler olduğundan, lehine sigorta yapılan sigortalının haklarının niteliğini belirten ve bu hak sahipliğini belgelendirmesine yarayan bir evrak düzenlenir Buna sertifika denir
Sigortacı tarafından düzenlenen bu belge sigorta sözleşmesinin varlığına kanıt olarak kullanılabilir Sigortanın bir şart olarak öne sürüldüğü borç ve alacak ilişkilerinde ve hukuki işlemlerde yasal olarak geçerli niteliktedir ve gerektiğinde, her branş için düzenlenebilmektedir Özellikle bir ana poliçe ile birden fazla kişi veya sigorta konusu için grup teminatı veren, Hayat ve Motorlu Araç Sigortaları gibi branşlarda sıklıkla kullanılmaktadır

Sigorta (Insurance / Assurance) :
Sigorta, olması muhtemel zararların karşılanması amacıyla yapılan bir sözleşmedir Türk Ticaret Kanununun 1263 maddesi sigortayı şu şekilde tanımlamaktadır: “Sigorta bir akittir ki bununla sigortacı bir prim karşılığında diğer bir kimsenin para ile ölçülebilir bir menfaatini halele uğratan bir tehlikenin (bir rizikonun) meydana gelmesi halinde tazminat vermeyi yahut bir veya birkaç kimsenin hayat müddetleri sebebiyle veya hayatlarında meydana gelen belli bir takım hadiseler dolayısıyla bir para ödemeyi veya sair edalarda bulunmayı üzerine alır”
Sigorta, aynı türden tehlikeyle karşı karşıya olan kişilerin, belirli bir miktar para ödemesi yoluyla toplanan tutarın, sadece o tehlikenin gerçekleşmesi sonucu fiilen zarara uğrayanların zararını karşılamada kullanıldığı, bir risk transfer sistemidir Bu sistem sayesinde kişiler, karşı karşıya bulundukları tehlikelerin neden olabileceği, parayla ölçülebilen zararlarını, nispeten küçük miktarlarda ödemiş oldukları primler yoluyla paylaşmaktadırlar
Sigortanın temel işlevi, zararı ekonomik açıdan önemsiz bir duruma getirmektir Kişiler tek başına karşılayamayacakları zararları bir organizasyon aracılığıyla aralarında paylaşmaktadırlar

Sigorta Başlangıç Tarihi (Attachment Date) :
İlk primin ödenmesinden sonra veya poliçede belirtilmiş olan sigortanın yürürlüğe giriş tarihidir Sigortalı ile sigortacının karşılıklı anlaşmalarından sonra işlemeye başlar Birçok sigorta branşında sigortanın başlayabilmesi için primin veya belirlenmiş ilk taksitinin ödenmesi gerekmektedir Ancak, bazı branşlarda, örneğin Nakliyat sigortalarında böyle bir zorunluluk yoktur ve sigorta, taraflar arasında sözlü veya yazılı anlaşmaya varıldığı andan itibaren hüküm ifade eder
Sigorta başlangıç tarihi genellikle poliçe üzerinde belirtilmektedir ve aksi kararlaştırılmadığı takdirde Türkiye saati ile saat 12:00de başlar

Sigorta Başvuru (Proposal Form) :
(Bkz Teklif Formu)

Sigorta Bedeli (Sum İnsured) :
Sigorta şirketi ile sigortalı arasında kurulmuş tazminat sözleşmesi gereği, teminat altına alınmış bir tehlikenin gerçekleşmesi veya sigortalının üçüncü şahıslara karşı sorumlu duruma düşmesi sonucunda sigorta şirketinin ödemekle yükümlü olduğu, tazminata esas oluşturan azami bedeldir Tazminat sözleşmelerinde sigorta bedeli, tazminata konu olan, diğer bir deyişle sigortalının kaybetmek durumunda olduğu en yüksek bedeldir Sigorta konusunun hasar anındaki piyasa değeri, sigorta bedelinin altında ise, piyasa değeri esas alınmaktadır Ancak, sigorta şirketi, meydana gelen her hasarda bu bedeli ödemek taahhüdü altına girmez
Tazminat esaslı olmayan sigorta sözleşmelerinde ise (hayat sigortaları gibi), sigorta bedeli teorik olarak, istenilen herhangi bir miktarda tespit edilebilir ve risk gerçekleştiği anda poliçe üzerinde yazan sigorta bedeli eksiksiz ödenir

Sigorta Edilebilir Risk (Insurable Risk) :
Bir tehlikenin sigortacı açısından sigorta edilebilme ölçüsüdür Hasara neden olması tamamen tesadüflere ve sigortalının kontrolü dışındaki olaylara bağlı, ekonomik, sosyal ve siyasal sonuçları bakımından geniş kitleleri etkilemeyen riskler, sigorta edilebilir niteliktedir Ancak, günümüzde sigortacılığın gelişmesiyle birlikte, özellikle ekonomik olarak geniş kitleleri etkileyen riskler, örneğin savaş ve terör gibi tehlikeler için de sigorta teminatı verilebilmektedir Ayrıca iklim değişikliklerinin yol açtığı ve meydana gelmesi artık tesadüflere bağlı olmayan, bilim ve teknolojideki gelişmeler sonucu meydana gelebileceği önceden tahmin edilebilen birçok tehlike (kasırga,sel gibi) sigorta edilebilir risk kapsamına girmektedir
Bir riskin sigorta edilebilir olarak nitelendirilebilmesi için şu özelliklerin olması gerekmektedir:
• Sigorta sözleşmesi yapılırken riziko gerçekleşmemiş olmalıdır
• Tehlike muhtemel olmalı, gerçekleşme ihtimali bulunmalıdır
• Tehlikenin ne zaman gerçekleşeceği bilinmemelidir
• Tehlike yasal olmalıdır Yasalara ve genel ahlaka aykırı davranışlardan meydana gelen tehlikelerin sigortası yapılamaz
• Tehlikenin muhtemel sonuçları mali açıdan ölçülebilir nitelikte olmalıdır
• Sigortaya konu olan mal veya sorumluluk ile sigortalı arasında ekonomik bir ilişki olmalıdır Sigorta edilebilir risklerin özelliği, sigorta tekniğindeki gelişmeler ve ihtiyaçlarına göre de değişebilmektedir Örneğin mali açıdan ölçülebilir nitelikte olmak günümüzde özellikle sorumluluk branşları için her zaman mümkün olmamakta, sigorta şirketleri sigortalıların sorumluluklarını sınırsız olarak teminat altına almaktadırlar Ayrıca, sigorta edilebilir risk, yaygın nitelikli, geniş kesimler için söz konusu olmayabilmekte, örneğin spekülatif riskler de bugün için sigorta edilebilmektedir Bunun yanı sıra, daha önce sigorta edilemez gibi kabul edilen katastrofik riskler için de bugün sigorta şirketleri tarafından teminat verilmektedir

Sigorta Ettiren :
Sigortacı ile kurulan çift taraflı sözleşmenin diğer tarafıdır ve kendi iradesiyle sözleşmeye girmektedir Bazı sigorta sözleşmelerinde sigorta ettiren, sigortalı ve lehdar (sigortadan yararlanan kişi) aynı kişi olmakta, bazı sigorta sözleşmelerinde ise sigortacının karşısında taraf olarak üç ayrı kişi bulunabilmektedir Diğer bir deyişle sigorta ettiren, sigortalı ve lehdar ayrı ayrı kişiler olabilmektedir

Sigorta Konusu (Subject Matter of Insurance) :
Kaybedilmesi veya hasarlanması halinde, üzerinde menfaat sahibi kişi/kişiler için mali kayıplara neden olan;
• taşınır veya taşınmaz bir mal,
• meydana gelmesi durumunda yasal bir hakkın kaybedilmesine veya yasal bir sorumluluk oluşmasına neden olan herhangi bir olay,
• ölüm veya yaralanma halinde kişinin kendisi veya menfaat bağı ile bağlı olduğu kişiler için parasal kayıplara neden olabilecek bir hayat sigorta konusu olabilmektedir
Yangın poliçesi için bina veya içindeki eşyalar, nakliyat poliçesi için gemi veya taşınmakta olan yük, sorumluluk poliçesi için ilgili kişinin başkalarına verebileceği zararlar bakımından söz konusu olan yasal sorumluluğu, hayat poliçesi için sigortalı kişinin yaşamı sigortanın konusu üzerine birer örnektir

Sigorta Sahtekarlığı ( Insured Fraud) :
Kötü niyetli kişilerin haksız kazanç elde etmek amacıyla sigorta şirketini bilerek, kasıtlı olarak aldatmasıdır Poliçe düzenlenmeden önce veya sonra yapılabilmektedir
Tedbirli bir sigortacının normalde girmeyeceği sözleşmeye girmesini sağlamak amacıyla sigortacıya bilerek yanlış bilgi vermek veya önemli bir hususu gizlemek poliçe düzenlenmeden önce yapılan sahtekarlığa örnek olarak verilebilir Poliçe düzenlendikten sonra yapılan sahtekarlığa ise, kasıtlı olarak hasar meydana getirmek (örneğin, kundaklama) gösterilebilir

Sigorta Süresi (Insured Period) :
Sigorta sözleşmesinin yürürlükte kaldığı süredir Sigorta poliçesinin ne kadar süre ile yürürlükte kalacağı genellikle poliçe üzerinde belirtilmekle beraber, bazı hallerde teamül ve diğer haller göz önüne alınarak mahkeme tarafından da tayin olunabilir
Sigorta süresi, bazı durumlarda, poliçede öngörüldüğü tarihten önce de kesilebilir Sigortacının teminat kapsamındaki tehlikeler nedeniyle meydana gelmesi muhtemel hasarlara ilişkin sorumluluklarının devam ettiği süredir

Sigortacı (Insurer / Assurer) :
Sigorta ettiren tarafından ödenen prim karşılığında, sigortalıya ya da tazminattan yararlanacağı belirtilmiş kişiye, rizikonun gerçekleşmesi halinde tazminat ödemeyi üstlenen kurumdur Sigortacılık faaliyetinde bulunmaya yasal olarak yetkili kılınmış ve sigorta sözleşmesinin taraflarından biri olarak, hasar meydana geldiği takdirde, sigortalıya, sağlamış olduğu teminat çerçevesinde hasar ödeme taahhüdünde bulunan kişi veya kuruluşu ifade etmek için kullanılan terimdir

Sigortalı (Insured / Assured) :
Sigorta şirketi ile kurulan çift taraflı sözleşme dolayısıyla teminat altına alınan taraftır Sigorta sözleşmesinin bir tarafı olarak, teminat kapsamındaki tehlikelerden herhangi birinin gerçekleşmesi durumunda, meydana gelen hasarın tazmin edilebilmesi talebinde bulunmaya yasal hakkı olan kişidir Sigorta ettiren ve sigortalı, herhangi bir kişinin kendi hayatı üzerine yapmış olduğu sigorta örneğinde olduğu üzere aynı kişi olabildiği gibi bir işverenin, çalışanlarının hayatı üzerine sigorta yapması örneğindeki haliyle farklı kişiler de olabilmektedir Sigorta ettiren, sigorta değerine karşı belirlenen prim tutarını ödeyen kişidir Sigortalı, para ile ölçülebilir bir malın mülkiyet veya menfaat sahibi, menfaati bir başkası tarafından sigorta ettirilse bile tazminata hak kazanan kişidir Sigorta değerine sahip olan kişidir

Sigortanın Sona Ermesi (Termination / Expiry) :
Sigorta sözleşmesinin her iki taraf ve üçüncü şahıslar bakımından artık geçerli olmaması halidir Sözleşmenin sona ermesi;
• poliçede yazılı olan tarihin gerçekleşmesiyle,
• taraflardan birinin sözleşmede öngörülen bazı şartları yerine getirmemesinden kaynaklanan fesih hali nedeniyle,
• sigortalının kendi iradesiyle (bu durumda ödenilen primin bir kısmından feragat etme durumu söz konusu olabilir),
• sigortacının, riskin ağırlaştığını öne sürmesinden ileri gelen fesih hali nedeniyle,
• bazı branşlarda rizikonun gerçekleşmesiyle,
• tam ziya halinin meydana gelmesiyle
gerçekleşir

Sürprim :
Sigortacının normal prim ile sigorta edemediği rizikolar için sigortalıdan istediği ek ücrete “sürprim” denir Sürprim hemen bütün sigorta branşlarında vardır Hayat sigortalarında sürprim uygulaması, başlı başına bir uzmanlık konusudur Bu branşta sürprim belirlenmesi ve uygulanması mediko-aktüerlere aittir Bu kişilerin gayet geniş tıp bilgisi ve sigorta matematiğine hakimiyeti vardır Sürprim belirlenmesine esas olan da hastalıklar üzerinde yapılan istatistiki araştırmaların sonuçlarıdır