Azerbaycan Tanitimi

Eski 11-04-2012   #1
Prof. Dr. Sinsi
Varsayılan

Azerbaycan Tanitimi



Azerbaycan (Azeri Türkçesi:Azərbaycan), Resmî adı Azerbaycan Cumhuriyeti (Azeri Türkçesi:Azərbaycan Respublikası)dır Avrupa ve Asya kıtaları arasında, Güney Kafkasya'da yer alır Komşuları; kuzeyde Rusya ve Gürcistan , batısında Ermenistan , güneyinde İran güney batıda Türkiye yer alırAyrıca doğuda Hazar Denizi'ne kıyısı vardır

Tarih

Azerbaycan'ın adı konusunda değişik görüşler bulunmaktadır Burayı (MÖ 323) yöneten komutanlarından Atropates'ten geldiği söylendiği gibi "Od" anlamındaki azer sözcüklerinden geldiği de belirtilmektedir Ancak, bu yer adının etimolojisi yapılırken, bu bölgede egemenlik Süren Kasar (Hazar) Türkleri'nin ismi de göz önüne alınmalıdır ve kaynaklara göre gerçek payı da büyüktür

Türklerin Azerbaycan'a gelişleri tahminini ve MÖ Saka-İskit döneminde başladığı savunulmaktadır MS 395 te Hun Türkleri Balkanlar'a inerken bir kısmının Kafkaslar yoluyla Anadolu'ya ve Azerbaycan'a sarktıkları bilinmektedir

Selçuklu Türkleri'nin Azerbaycan'da görülmeleri ise 1015-1021 yılları arasındadır Sultan Alparslan zamanında Azerbaycan'da Türkmenler sayesinde Azerbaycan'ın Türkleşmesi kolay gerçekleşmistir Azerbaycan daha sonra İlhanlılar'ın egemenliğine girmiş ve bir süre Altınordu Devleti'nin hakimeyitinde kalmış; Akkoyunlu ve Karakoyunlular döneminde Türk nüfusu bakımından en yoğun dönemini yaşamıştır Daha sonra Azerbaycan'da Safeviler, Afşar ve Kaçarlar hüküm sürmüşlerdir

Bundan sonra sırasıyla; Şeki, Gence, Bakü, Derbent, Kuba, Nahcivan, Revan, Tebriz, Urmiye, Erdil hanlıkları dönemi başlamıştır

Azerbaycan toprakları Rusların egemenliğine girdikten sonra Erivan'a ve Karabağ'a Ermeni'ler yerleştirilmeye başlanılmıştır

Azerbaycan Türkleri, 1918 - 1920'de Kafkasya Kurultayı'nı toplamış ve 28 Mayıs 1918'de de ulusal Azerbaycan Devleti'ni kurmuşlardır Bu devlet Orta Doğu'da ilk özerk cumhuriyet olmuştur Ancak 1920'de Kafkasya ötesi Sosyalist Sovyet Cumhuriyetler Birliği'ne katılmak zorunda kalmıştır 30 Eylül 1991'de SSCB çöküşüyle bağımsızlığını yeniden ilan etmiştir

Türk tarihi
Tarihî ve Çağdaş Türk devletleri
İmparatorluklar
16 Büyük Türk Devleti [ Göster ]
Büyük Hun İmparatorluğu MÖ 204 - MS 216
Batı Hun İmparatorluğu MÖ 40 - 216
Avrupa Hun İmparatorluğu 375 - 454
Ak Hun İmparatorluğu 420 - 562
Göktürk İmparatorluğu 552 - 743
Avrupa Avar İmparatorluğu 565 – 803
Hazar İmparatorluğu 651 – 983
Uygur Devleti 744 – 1335
Karahanlı Devleti 840 – 1212
Gazneliler Devleti 963 – 1183
Büyük Selçuklu Devleti 1040 – 1157
Harzemşahlar Devleti 1157 – 1231
Altınordu Devleti 1227 – 1502
Osmanlı İmparatorluğu 1299 – 1922
Timur İmparatorluğu 1370 – 1507
Babür İmparatorluğu 1526 – 1858

Diğer İmparatorluklar
Saka İskit Devleti MÖ 7 – MÖ 2
Doğu Göktürk İmparatorluğu 582 - 630
Batı Göktürk İmparatorluğu 582 - 630
İkinci Göktürk İmparatorluğu 681 - 744
Eyyubiler Devleti 1171 - 1348
Delhi Türk Sultanlığı 1206 - 1413
Çağatay Devleti 1227 - 1370
Mısır Memlük Devleti 1250 - 1517
İlhanlılar 1256 – 1336
Safeviler 1501 - 1722

Devletler
Devletler [ Göster ]
Çu Devleti MÖ 1050 - 249
Kuzey Hun Devleti 48 - 156
Güney Hun Devleti 48 - 216
Asya Avar Devleti 216 - 552
Birinci Chao Hun Devleti 304 - 329
İkinci Chao Hun Devleti 328 - 352
Tabgaç Devleti 386 - 557
Kuzey Liang Hun Devleti 401 - 439
Hsia Hun Devleti 407 - 431
Lov-lan Hun Devleti 442 - 460
Doğu Tabgaç Devleti 534 - 557
Batı Tabgaç Devleti 534 - 557
Dokuz Oğuz Devleti ? - ?
Otuz Oğuz Devleti ? - ?
Onogur Devleti ? - ?
Türgiş Devleti 717 - 766
Karluk Devleti 766 - 1215
Kırgız Devleti 840 - 1207
Tolunğulları 868 - 905
Macarlar Devleti 896 - 955
Kansu Uygur Devleti 905 - 1226
Liang Şa-t'o Türk Devleti 907 - 923
Doğu Türkistan Turfan- Uygur Devleti 911 - 1368
Tana Şa-t'o Türk Devleti 923 - 936
Akşitler 935 - 969
Tsin Şa-t'o Türk Devleti 937 - 946
Oğuz Yabgu Devleti ? - 1000
Doğu Karahanlı Devleti 1042 - 1211
Batı Karahanlı Devleti 1042 - 1212
Fergana Karahanlı Devleti 1042 - 1212
Suriye Selçuklu Devleti 1092 - 1117
Kirman Selçuklu Devleti 1092 - 1187
Türkiye Selçuklu Devleti 1092 - 1307
Irak Selçuklu Devleti 1157 - 1194
Memlûk Devleti 1250 - 1517
Basaraba Türk Devleti 1330 - 1360
Akkoyunlu Devleti 1350 - 1507
Karakoyunlu Devleti 1380 - 1469

Anadolu Beylikleri [ Göster ]
Mengüçlü Beyliği 1072 - 1277
Çaka Beyliği 1081 - 1098
Dilmaçoğulları Beyliği 1085 - 1192
Çubukoğulları Beyliği 1085 - 1092
Danişmendli Beyliği 1092 - 1178
Saltuklu Beyliği 1092 - 1202
İnaloğulları Beyliği 1098 - 1183
Ahlatşahlar Beyliği 1100 - 1207
Artuklu Beyliği 1102 - 1408
Erbil Beyliği 1146 - 1232
Çobanoğulları Beyliği 1227 - 1309
Karamanoğulları Beyliği 1256 - 1483
İnançoğulları Beyliği 1261 - 1368
Sâhipataoğulları Beyliği 1275 - 1342
Pervaneoğulları Beyliği 1277 - 1322
Tacettinoğulları ? - ?
Canikoğulları ? - ?
Menteşeoğulları Beyliği 1280 - 1424
Candaroğulları Beyliği 1299 - 1462
Karesioğulları Beyliği 1297 - 1360
Germiyanoğulları Beyliği 1300 - 1423
Hamitoğulları Beyliği 1301 - 1423
Saruhanoğulları Beyliği 1302 - 1410
Aydınoğulları Beyliği 1308 - 1426
Tekeoğulları Beyliği 1321 - 1390
Ramazanoğulları Beyliği 1325 - 1608
Eretna Beyliği 1335 - 1381
Dulkadıroğulları Beyliği 1339 - 1521
Dobruca Türk Beyliği 1354 - 1417
Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti 1381-1398
Eşrefoğulları Beyliği ? – 1326
Berçemeoğulları Beyliği ? - ?
Yarluklular Beyliği ? - ?

Atabeylikler
Böriler 1117 - 1154
Zengiler 1127 - 1259
İl-Denizliler 1146 - 1225
Salgurlular 1147 - 1284

Hanlıklar [ Göster ]
Sibir Hanlığı 515 - 576
Büyük Bulgarya Hanlığı 630 - 665
İtil Bulgar Hanlığı 665 - 1391
Peçenek Hanlığı 860 - 1091
Tuna Bulgar Hanlığı 981 - 864
Uz Hanlığı 1000 - 1068
Kuman-Kıpçak Hanlığı 1098 - 1239
Şeybani Hanlığı 1506 - 1599
Özbek Hanlığı 1428 - 1599
Kazak Hanlığı ? - ?
Kazan Hanlığı 1437 - 1552
Kırım Hanlığı 1440 - 1475
Kasım Hanlığı 1445 - 1681
Astrahan Hanlığı 1466 - 1554
Nogay Hanlığı ? - ?
Hive Hanlığı 1512 - 1920
Küçüm Sibir Hanlığı 1556 - 1600
Buhara Hanlığı 1599 - 1785
Kaşgar-Turfan Hanlığı 1800 - 1877
Hokand Hanlığı 1710 - 1876
Kırgız Hanlığı 1800 - 1876
Kazak Kırgızları Hanlığı 1800 - 1876
Türkmenistan Hanlığı 1860 - 1885

Cumhuriyetler
Batı Trakya Türk Cumhuriyeti 1913 - 1913
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti 1918 - 1920
İdil Ural Devleti 1918 - 1919
Doğu Türkistan Cumhuriyeti 1920 - 1925, 1932 - 1934, 1944 - 1949
Tannu Tuva Halk Cumhuriyeti 1921 - 1944
Hatay Cumhuriyeti 1938 - 1939
Güney Azerbaycan Özerk Cumhuriyeti 1945 - 1946

Günümüz
Cumhuriyetler
Türkiye Cumhuriyeti 1923 -
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 1983 -
Azerbaycan Cumhuriyeti 1991 -
Kazakistan Cumhuriyeti 1991 -
Kırgızistan Cumhuriyeti 1991 -
Özbekistan Cumhuriyeti 1991 -
Türkmenistan Cumhuriyeti 1991 -

Özerk Cumhuriyetler
Doğu Türkistan 1928 -
Dağıstan 1991 -
Karaçay 1991 -
Balkar 1991 -
Kırım Özerk Cumhuriyeti 1991 -
Tataristan 1991 -
Çuvaşistan 1991 -
Başkortostan 1991 -
Yakutistan 1991 -
Altay 1991 -
Hakas 1991 -
Tuva 1991 -
Karakalpakistan 1991 -
Gagavuzya 1991 -
Taymir 1991 -

--------------------------------------------------------------------------------

Azeriler Kafkasya bölgesinin en büyük Türk bölümünü oluşturmaktadır

Bugüne kadar Kafkaslarda ulusal ve ırksal uyanışın merkezi hep Bakü olmuştur Bu düşüncenin isim babaları Hüseyni Zade Ali, Ağaoğlu Ahmed, Ali Merdem Topçu Bey'dir

Coğrafi Konumu

Azerbaycan 38°-25 kuzey enlemleri ile 44°-50 doğu boylamları arasındaki coğrafı bölgeye yerleşmiştir Sınırların uzunluğu 3600 km dir Azerbaycan 657 metre deniz seviyesinden yüksektir ve topraklarının % 50'si dağlık alanlardır Dağlık alanlar Büyük Kafkasya, Küçük Kafkasya ve Talış dağlarından meydana gelmektedir En yüksek yeri Tufandağı' 4489 metredirHinal dağı, Delidağı, Kedidağı önemli dağlandır Kura-Aras Ovası en büyük düzlüktür

Azerbaycan iklimi dünyadaki 11 iklim çeşidinden 9 una sahiptirYıllık ortalama sıcaklığı 10 C'nın üzerindedir En büyük gölü 17,5 km² ile Hacıkabul Gölü'dür Azerbaycan'ın en uzun nehri 1364 km Hazar Denizi'ne dökülen Kura Nehri'dir Kura'nın bir kolu olan Aras ise 1072 km'dir

Demografik Durumu (Ocak 1990 öncesi)

Etnik Grup Nüfus Oran
Azerbaycan Türkleri 5805000 %82,6
Rus 392300 %5,5
Ermeni 390500 %5,5
Lezgi 171000 %2,4
Avar 44100 %0,6
Yahudi 30800 %0,4
Diğer 80000 %1

[1]

(2007 )

Etnik Grup Nüfus Oran
Azerbaycan Türkleri 8441000 %98
Ermeni - %1
Yahudi 8000 %0,09
Diğer 85000 %1

Ocak 1990 olaylarından sonra ülkede bulunan Rusların ve Karabağnın Ermeniler tarfından işgalinden dolayı Ermeniler'in göçü yoğunlaşmıştırErmeni işgali altındaki Karabağ dışında Azerbaycan'da artık hiç bir Ermeni kalmamıştır Bunun sonucu olarak toplam nüfus içinde Azerilerin oranının %95'u aştığı tahmin edilmektedir ve bu oran %99'a doğru hızla artmaktadır

Toplam nüfus büyüme oranı %0,89'dur

Yaş grubu - Toplam nüfustaki payı

0-14 - 330
15-29 - 289
30-44 - 177
45-59 - 120
60 + - 84

Yukarı Karabağ

Yüzölçümü: 4400km²
Nüfusu: 295000
Azerbaycan toprağı olan Karabağ bugün Ermeni işgali altındadır ve yaklaşık bir milyon Azeri Ermenilerin baskıları sonucu bölgeden göç etmeye zorlanmıştır
Ermeniler, tüm Birleşmiş Milletler ve Agit kararlarına rağmen işgal ettikleri bölgelerden çekilmemektedirler

Siyasal ve Sosyal Yapılanmalar

Azerbaycan'da kendilerini parti olarak adlandıran fakat hukuken böyle bir kimliği olmayan çeşitli partiler mevcutturBunlardan en büyükleri şunlardır:

Yeni Azerbaycan Partisi 1993 (İktidar)
Anavatan Partisi
Milli Müsavat Partisi (Ana muhalefet)
Halk Cephesi (Muhalefet)
Milli İstiklal Partisi (Muhalefet)
Sosyal Demokrat Parti (Muhalefet)
Bağımsız Demokrat Parti
Milli Muhabbet Partisi
Tövbe Partisi: (İran yanlısı)
Halk partisi
Yeşiller Partisi
Demokrat Partisi
Demokratik Islahatlar Partisi
Ümid Partisi

Ekonomik ve Sosyal Yapı

1991'de bağımsızlığını aldıktan sonra, özellikle geçiş döneminin ilk yıllarında ekonomik alanda düşüşler olmuş ve para birimi olarak Manat'a bağlı kalmıştır Ancak, Azerbaycan verimli tarım arazileri, doğalgaz, petrol ve demir cevheri bakımından zengin kaynaklara sahip bulunmaktadır Ham petrol üretimi 2006' da günlük 600,000 varile ulaşmıştır

Doğal gaz üretimi ise 1991 de 11 milyon m³ dur Toplam doğalgaz rezervi 11865 milyar metreküp, petrol rezervlerin de 8 milyar varil olduğu savunulmaktadır Ayrıca, petrokimya, yiyecek, giyim gibi hafif sanayide vardır

Turizm potansiyeli yüksek bir cumhuriyettir
Bankacılık ve sigortacılık gelişme süreci göstermektedir
En önemli ihracatı petroldur
Petro-kimya ürünleri de ihracatta önemli yer tutmaktadır

Tarım ve Hayvancılık

Azerbaycan'ın yüzde 7'si tarıma elverişli topraklara sahiptir Bu tarım topraklarının büyük bölümü de Kura ve Aras nehirleri etrafındadır ve ülkede, tarım büyük ölçüde sulamaya dayanmaktadır Yetiştirilen başlıca ürünler tahıl, meyve, pamuk, çay, tütün ve üzümdür Ayrıca, dut ağacından yılda 5000 ton ipek kozası elde edilmektedir

Azerbaycan tarımında ve ekonomisinde hayvancılığın da önemli yeri bulunmaktadır En son verilere göre Azerbaycan'da 1,5 milyon sığır, 5 milyon koyun, 30 milyon kümes hayvanı bulunmaktadır Arıcılık gelişmiştir

Sanayi

Azerbaycan'da sanayi sektörü net maddi üretimin % 48,3 (1992 tahmini) oluşturmaktadır

Ağır Sanayi: Enerji, aaaalurji, Makina, îmal, Kimya, Orman Ürünleridir
Hafif Sanayi: Dokuma, dikiş, deri, kürk, kunduradır

Ulaşım

Azerbaycan gelişmiş bir ulaştırma sistemine sahiptir

Demiryolu: 2090 km
Kara Ulaştırması: Karayolu 30400 km
Deniz Ulaştırması: Hazar Denizi yoluyla yapılır
Hava ulaştırması:Bakü hava limanından yapılmakta olup İstanbul, Paris, Moskova, Taşkent, Astana, Bişkek, Pekin gibi dünyanın diğer bölgeleriyle bağlantılıdır

Eğitim

Azerbaycan'da eğitimin tüm diğer Türk devlet ve topluluklarına göre çok ileri seviyede olduğu görülür 1991 istatistiki verilere göre 4775 okulda 1503000 öğrenci okumaktadır Bugün okul sayısı 5000'e, öğrenci sayısı 1600000'e ulaşmıştır Azerbaycan da 6500 kültür tesisi, 4605 adet kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3680 kültür evi bulunmaktadır Okuma yazma oranı %100'dür Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve buna bağlı Enstitüler bütün bilimsel, teknik, sağlık, sanat kollarını içerir boyutlardadır Çok sayıda yabancı öğrenci bulunmaktadır

Sağlık

Azerbaycan'da sağlık hizmetleri verilirken üçlü bir sistem uygulanmaktadır

İlk müdahale sağlık memurlarıyla yapılmakta,
Bunların yetersiz kalması halinde hastalar, hastahanelere gönderilmekte,
Hastahanelerin yetersizliği durumunda ise hastalar üniversitelerdeki araştırma hastahanelerine yollanmaktadır
Böylece Azerbaycan halkı eşit biçimde sağlık hizmetlerinden yararlanmaktadır

Sosyal Güvenlik

Azerbaycan'da sosyal güvenlik ağı maliyetleri oldukça yüksek olup, GSMH % 18'ini tutmaktadır Emeklilik yaşı olarak kadınlarda 55 yaş, erkeklerde ise 60 yaş koşulu aranmaktadır

Bugün Azerbaycan Cumhuriyeti ekonomik bağımsızlık kavramını benimsemiş ve 1991'den sonrada serbest piyasa ekonomisine geçerek dünyayla bütünleşmek istemiştir

Ayrıca, özel mülkiyete izin verilmiş, borsa yasası çıkarılmış, devlet tahvilleri hazırlanmış, toprak kanunu ile topraksız çiftçiler topraklandırılmıştır Kendi merkez bankasını kurmuş, düzenli bir vergilendirmeyi getirmiş ve ülkeye yabancı sermaye akışını sağlamıştır

Birleşmiş Milletler, Agik, IMF gibi kuruluşların da üyesidir

Alıntı Yaparak Cevapla
 
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !

Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.

Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.

IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.

« Önceki Konu   |   Sonraki Konu »
Konu Araçları Bu Konuda Ara
Bu Konuda Ara:

Gelişmiş Arama
Görünüm Modları


forumsinsi.com
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.