Santranç Dersleri

Ders 1- Tahta ve Taşlar

TAHTA VE TAŞLAR



Bu bir satranç tahtasıdır Üzerinde 8'er kareden oluşan 8 yatay ve 8 dikey vardır Hepsi toplam 64 karedir


Karelerin yarısı bu tahtada gridir Tahtada daha açık renkte olan karelere BEYAZ KARELER denir
Karelerin diğer yarısı bu tahtada yeşildirTahtada daha koyu renkte olan karelere SİYAH KARELER denir


Bu tahta doğru biçimde yerleştirilmiştir Sağ alt köşede beyaz kare vardır


Bir satranç oyuncusu bir ordunun komutanı gibidir Herkesin 16 askeri vardır
Bir oyuncu Beyaz taşların komutanıdır Diğer oyuncu da siyah taşların komutanıdır
Satranç oyunu sırayla oynanan bir oyundur İLK HAMLEYİ HEP BEYAZLAR YAPAR



Satranç takımındaki kısa boylu, şişman taşlara KALE ismi verilir Her oyuncunun İKİ KALESİ vardır Kalelerin oyuna başlangıç kareleri köşelerdir



At başlarına benzeyen taşlar ise AT ismini alır Gene iki beyaz ve iki siyah at vardır Oyuna Kalenin yanında başlarlar



Sivri uçlu attan biraz uzun taşlar FİLLERDİRıki beyaz iki de siyah fil vardır



Üzerinde artı işareti bulunan taşlar ŞAHTIR Uzun boyludurlar Bir beyaz bir de siyah şah vardır
Beyaz şah, Filin yanındaki SİYAH KAREDE oyuna başlar
Siyah şah Filin yanındaki BEYAZ KAREDE oyuna başlar
Tepelerinde taç benzeri bir şekil vardırBuna VEZİR denirFil ile şah arasına yerleştirilirler
BEYAZ VEZİR oyuna BEYAZ KAREDE başlar
SİYAH VEZİR oyuna SİYAH KAREDE başlar
Geriye dizilmek üzere ufak taşlar kalmıştırBunlara PİYON denir8 beyaz ve 8 siyah piyon vardır Piyonlar oyuna öteki taşların önünde dizili olarak başlarlar
Şahların ve Vezirlerin uygun bir biçimde yerleştirildiğine çok dikkat ediniz BEYAZ VEZİR BEYAZ KAREDE, S&İYAH VEZİR SİYAH KAREDE olmalıdır

Ders 2- Kale
KALE HAREKETİ



Bu ders size Kalenin hareketini öğretecektir Kale ileri, geri ,sağa ve sola istediği miktarda ilerleyebilir



Kalenin önünde aynı renkten bir taş varsa Kale o taşın üzerinden geçemez Yani o yöne doğru hareket etmek isterse sadece o taşın olduğu yere kadar gidebilir



Kale rakip taşı, onun bulunduğu karenin üzerine gelerek ALIR Bu durumda Beyaz Kale Siyah Piyonu ALABİLİR Bir taşı alabilmek için, rakip taşı tahtadan kaldırırsınız ve kendi taşınızı o kareye koyarsınız Taş alış damadan farklıdır Taşın üzerinden atlayıp ALAMAZSINIZ
Filmi izleyin ve Beyaz Kalenin taşları nasıl aldığını görün

Ders 3- Fil
FİL HAREKETİ



Bu ders Filin hareketlerini öğretecektir Fil çapraz (diagonal) olarak istediği miktarda hareket eder Filin hep aynı renkteki karelerde gidebildiğine dikkat ediniz Eğer aynı karede iki Filiniz varsa hata yapmışsınız demektir!



Filin önünde aynı renkten bir taş varsa fil o taşın üzerinden geçemez Yani o yöne doğru hareket etmek isterse sadece o taşın olduğu yere kadar gidebilir



Fil rakip taşı, onun bulunduğu karenin üzerine gelerek ALIR Bu durumda Beyaz Fil, Siyah Piyonu ALABİLİR Bir taşı alabilmek için, rakip taşı tahtadan kaldırırsınız ve kendi taşınızı o kareye koyarsınız Taş alış damadan farklıdır Taşın üzerinden atlayıp ALAMAZSINIZ
Filmi izleyin ve Beyaz Filin taşları nasıl aldığını görün

Ders 4- Vezir
VEZİR HAREKETİ



Bu ders Vezir hareketini öğretecektirVezir hem Kale hem de Fil gibi gidebilir Kale gibi yukarı, aşağı, sağa ve sola gidebilir Aynı zamanda Fil gibi çaprazlarda hareket edebilir Vezir tahtadaki en güçlü taştır Tahtanın merkezindayken 27 kareye gidebilir



Vezirin önünde aynı renkten bir taş varsa Vezir o taşın üzerinden geçemez Yani o yöne doğru hareket etmek isterse sadece o taşın olduğu yere kadar gidebilir



Vezir rakip taşı, onun bulunduğu karenin üzerine gelerek ALIR Bu durumda Beyaz Vezir, Siyah Piyonlardan birini ALABİLİR Bir taşı alabilmek için, rakip taşı tahtadan kaldırırsınız ve kendi taşınızı o kareye koyarsınızTaş alış damadan farklıdır Taşın üzerinden atlayıp ALAMAZSINIZ
Filmi izleyin ve Beyaz Vezirin taşları nasıl aldığını görün

Ders 5- At
AT HAREKETİ



Bu ders atın nasıl hareket ettiğini öğretecektir At "L" harfine benzer şekilde hareket ederıki kare yukarı veya aşağı sonrada bir kare sağa veya sola Yanda At işaretlenmiş herhangi bir kareye gidebilir



Atın hareketinde diğer önemli bir olay ise eğer At Beyaz bir karedeyse Siyah bir kareye gitmelidir Eğer At Siyah bir karedeyse de Beyaz bir kareye gitmelidir



Diğer taşlar gibi At, rakip taşın bulunduğu kareye giderek o taşı kaldırır ve o taşın yerine geçebilir Bu şekilde taş almış olur



Diğer taşlardan farklı olarak At ismine de uygun olarak diğer taşaların üzerinden atlayabilir Yanda At etrafında pek çok taş olmasına rağmen, hala 8 kareye gidebilir
Filmi izleyin ve Beyaz Atın taşları nasıl aldığını görün

Ders 6- Şah
ŞAH HAREKETİ

Bu ders Şahın hareketini öğretecektir Şah bir seferinde herhangi bir yöne sadece bir kare gidebilir Yukarı, aşağı, sağa, sola ve çapraz

Şah yanındaki bir karedeki rakip taşı alabilir Burada Beyaz Şah Siyah Piyonu alabilir

Şahla ilgili özel bir kural vardır
Rakip taşların gidebileceği karelerde Şah DURAMAZ veya oraya GİDEMEZ
Yanda Şah Siyah Kale tarafından alınabileceği bir kareye gidemez



Burada Şah, Fil tarafından alınabileceği bir kareye gidemez

Burada Beyaz şah, Siyah şahın yanına gidemezİKı ŞAH ASLA YANYANA DURAMAZLAR!


Burada Beyaz Şah, Siyah Şahın yanına gidemez

Ders 7- Piyon PİYON HAREKETİ

Bu ders Piyon hareketlerini öğretecektir Biraz daha karışıktır o yüzden dikkatli olunuz!İlk karesinde bir Piyon isteğe bağlı olarak, İLERİ DOĞRU ya BİR KARE ya da İKİ KARE gidebilir

İlk hareketinden sonra Piyon BİR KERESİNDE SADECE BİR KARE GİDEBİLİR

Bu durumda Piyonlar sıkışmışlardır Hiçbiri ilerleyemez

Diğer taşlardan farklı olarak Piyonlar HAREKET ETTİKLERİ GİBİ TAŞ ALMAZLAR İLERİ DOĞRU ÇAPRAZ olarak taş alırlar Bu durumda Beyaz Piyonun 3 olası hamlesi vardır İleri doğru bir hamle gidebilir veya iki Siyah Piyondan birini alabilir

Piyonun çok işe yaramadığını düşünebilirsiniz Fakat Piyonun ÇOK ÖZEL bir hareketi vardır Eğer Piyonu tahtanın en dibine ***ürürseniz, onun yerine başka bir taş koymak zorundasınızdır: Vezir, Kale, Fil veya AtBu konu hakkında ilerki derslerde daha çok bilgi verilecektir

Anlaşılması diğer zor bir Piyon hareketi GEÇERKEN ALMADIR Eğer yandaki gibi BEŞİNCİ YATAYDA bir Piyonunuz varsa ve rakibiniz onun yanına İKİ KARE İLERLETEREK bir piyon sürerse, o Piyonu sanki BİR KARE İLERLETMİŞ GİBİ ALABİLİRSİNİZ Bu hakkınızı ilk fırsatta kullanmazsanız daha sonra kullanamazsınız
GEÇERKEN ALMAYI gösteren filmi izleyiniz Bu konuyla ilgili daha detaylı bir ders sonra anlatılacaktır

Ders 9 - Tipik Matlar TİPİK MATLAR



Rakip Şah kenardayken mat etmek daha kolaydır Bu derste iki değişik MATI inceleyeceğiz Vezir ve Kale ile rakip Şahı kenara sıkıştırarak çok sık mat edebilirsiniz Buna MERDİVEN MATI denir Vezir şah çekmekte, Kale de Şahın kaçışını engellemektedir



Başka bir mat Bu sefer Kale mat etmiştir Bu tür matlara ARKA YATAY MATI denir

Bu örnekte sadece Şah ve Kale ile nasıl ŞAH MAT yapıldığı gösterilmiştir Beyaz Şah, Siyah Şahın kaçışını engellemektedir Unutmayın ki iki Şah yanyana duramazlar Kale kazanan hamleyi yapar
ŞAH MAT



Diğer bir yaygın MAT Buna SURATTAN MAT da denirYine Şah kenardadır ve Vezir Şahın en yakınındaki karededir Beyaz Şah Veziri KORUR Siyah Veziri alamaz çünkü o zaman rakip Şahın yanına gelmiş olur



Bu başka bir surattan matdır Beyaz Fil Veziri koruyor, dolayısıyla MAT Vezirinizi Şahın üzerine gönderirken korumalı olup olmadığına dikkat ediniz



Bu durum MAT MIDIR? Tabii ki değil!! Siyah At, Beyaz Veziri ALABİLİR MAT ettiğinizi düşündüğünüz hamleyi yapmadan önce dikkatli düşününüz Rakibiniz derse dikkatlice bakıp bir kurtuluş olup olmadığına bakın

Ders 8- Şahta ŞAHTA

Eğer Şahınız rakip taŞ tarafından TEHDİT EDİLİYORSA Şah ŞAHTA (Şah tehdidi altında) denirŞah tehdidinden yapabiliyorsanız, BİR AN öNCE çıkmalısınız Yanda Beyaz Kale Siyah Şaha ŞAH çekmiŞtir Siyahlar, SALDIRILMAYAN bir kareye giderek ŞAHTAN KURTULABİLİR Siyah'ın neden tek hamlesini olduğunu anlamaya çalışın



Siyah, Kale tarafından yine ŞAH ALTINDADIRBu sefer Şah güvenli bir kareye kaçamaz Neden olduğunu görebiliyor musunuz? Fakat Vezir, Kale ve Fil tarafından ŞAH altındaysak ŞAH TEHDİDİNDEN ARAYA TAŞ KAPATARAK KURTULABİLİRİZ Burada Siyah, Şah tehdidini ARAYA TAŞ KAPAYARAK ENGELLEYEBİLİR Siyah araya Fil kapayarak Şah tehdidini engeller



Üçüncü ve genelde en iyi Şahtan kurtulma yöntemi ŞAH ÇEKEN TAŞI ALMAKTIR Burda, Siyah Şah'ını güvenli bir kareye ***üremez ve araya taş kapatamaz Fakat Siyah Fil Beyaz Kaleyi alabilir

Burada Siyah Şah güvenli bir kareye KAÇAMAZ Araya TAŞ KAPATAMAZ Şah çeken taşı ALAMAZ Öyleyse? ŞAH MAT! Beyaz oyunu kazandı



Şimdi bu pozisyonda varsayalım ki Siyah bir hata yapıyor ve Şahını Beyaz Kalenin kontrol ettiği yere geliyor Beyaz, Siyah Şah'ı ALARAK oyunu kazanabilir mi? HAYIR KAZANAMAZ!! Sadece rakip Şah'ı SIKIŞTIRARAK MAT EDEBİLİRİZ Şah'ı alarak DEğİL! Beyaz Siyah'tan hamlesini değiştirmesini istemelidir



Bu konumda Siyah Fil, Şahı ŞAH tehdidinden koruyor Siyah Fille oynayamaz, çünkü o zaman Şah tehdit altında kalır Bu fille AÇMAZDA diyoruz Eğer yanlışlıkla Siyah Fille oynarsa, Beyaz hamleyi geri almasını ve başka hamle yapmasını istemelidir

Ders 9 - Tipik Matlar TİPİK MATLAR



Rakip Şah kenardayken mat etmek daha kolaydır Bu derste iki değişik MATI inceleyeceğiz Vezir ve Kale ile rakip Şahı kenara sıkıştırarak çok sık mat edebilirsiniz Buna MERDİVEN MATI denir Vezir şah çekmekte, Kale de Şahın kaçışını engellemektedir



Başka bir mat Bu sefer Kale mat etmiştir Bu tür matlara ARKA YATAY MATI denir

Bu örnekte sadece Şah ve Kale ile nasıl ŞAH MAT yapıldığı gösterilmiştir Beyaz Şah, Siyah Şahın kaçışını engellemektedir Unutmayın ki iki Şah yanyana duramazlar Kale kazanan hamleyi yapar
ŞAH MAT



Diğer bir yaygın MAT Buna SURATTAN MAT da denirYine Şah kenardadır ve Vezir Şahın en yakınındaki karededir Beyaz Şah Veziri KORUR Siyah Veziri alamaz çünkü o zaman rakip Şahın yanına gelmiş olur



Bu başka bir surattan matdır Beyaz Fil Veziri koruyor, dolayısıyla MAT Vezirinizi Şahın üzerine gönderirken korumalı olup olmadığına dikkat ediniz



Bu durum MAT MIDIR? Tabii ki değil!! Siyah At, Beyaz Veziri ALABİLİR MAT ettiğinizi düşündüğünüz hamleyi yapmadan önce dikkatli düşününüz Rakibiniz derse dikkatlice bakıp bir kurtuluş olup olmadığına bakın

Ders 10-Pat PAT



Bu diagramda hamle Siyah'tadır Şahını güvenli bir kareye gidemez Oynayacak hamlesi yoktur Ne oluyor? ŞAH MAT değil çünkü ŞAH ÇEKİLMEMİŞ Bu durum PATTIR Şahın ŞAH ÇEKİLMEMİŞ olmasına rağmen, mümkün hamlesi olmadığı duruma PAT denir Sonuç BERABEREDİR



Burada Siyah ŞAH TEHDİDİ altında değil ve Şah herhangi bir yere gidemez PAT mı? Hayır değil! Unutmayın PAT ŞAH ALTINDA olmadığınız ve HİÇBİR taşınızı oynayamadığınız durumdur

Başka bit PAT vaziyeti Siyah nereye giderse gitsin Şah tehdidi altına girecektir Unutmayın ki iki Şah asla yan yana duramaz



Bu örnek köşedeki şahın nasıl Vezir tarafından PAT edildiğini gösteriyor Siyah &Şah, ŞAH ALTINDA değil ama Vezir gidebileceği tüm kareleri KONTROL EDİYOR Yine PAT
Sonuç BERABERE



Rakibinizin tek şahı kaldığında PAT yapmamak için çok DİKKATLİ olmalısınız Piyon tahtanın sonuna gelince başka bir taşa (genelde Vezir) dönüştüğünü hatırlayın Eğer Beyaz Piyonuyla Vezir (veya Kale) çıkarsa yine PAT olur Siyah'ın hamlesi yoktur

--->: Santranç Dersleri frmacil sayfa 2iki --->: Santranç Dersleri

Ders 11 - Rok
ROK



ROK Şah ve Kaleyle yapılan 2 hamlenin oluşumundan oluşan tek bir harekettir Oyunda bir en fazla bir defa yapabilirsiniz Şahınız Kaleye doğru iki hamle atar Aynı hamlenin devamı olarak, Kale Şahın üzerinden atlar ve yanına yerleştirilir



Tahtanın iki kanadından birine rok atabilirsiniz ŞAH KANADINA (Şahın olduğu taraf) veya VEZİR KANADINA (Vezirin olduğu taraf)Diagramda Beyaz ŞAH KANADINA ROK ATMIŞTIR



Bu durumda Siyah VEZİR KANADINA ROK ATMIŞTIR Vezir kanadına rok atılırsa Şah merkeze daha yakın olur Şah kanadına rok atılırsa Şah daha kenardadır



Sadece kıpırdamamış bir Şah ve Kale ile rok atabilirsiniz Siyah rok ATAMAZ çünkü Şahıyla oynamıştır Şahını eski yerine gelse bile ROK ATAMAZ Beyaz ise VEZİR KANADINA rok ATAMAZ çünkü VEZİR KALESİYLE oynamıştırFakat ŞAH KANADINA ROK ATABİLİR



ŞAH ALTINDAYKEN rok ATILAMAZ Burada Siyah Fille ŞAH ÇEKİLMİŞ durumdadır Şah tehdidinden kurtulmak için ROK ATILAMAZ Daha önceden Şah çekilmiş, ama Şahınız kıpırdamamışsa rok atabilirsiniz



Rakip taşla kontrol edilen yere gelecek şekilde rok atamazsınız Bu konumda eğer Beyaz VEZİR KANADINA rok atarsa Şah, Filin tehdidi altında kalmış olur Burada Beyaz VEZİR KANADINA ROK ATAMAZ çünkü Beyaz Şah, Siyah Kalenin kontrol ettiği bir kareden geçmek zorundadır Beyaz ŞAH KANADINADA ROK ATAMAZ çünkü Beyaz Şah, Siyah Fil tarafından kontrol ettiği bir kareden geçmek zorundadır

Ders 12 - Piyon Terfisi
PİYON TERFİSİ

Bu konumda Beyazın YEDİNCİ YATAYA ulaşmış Piyonu vardırTahtanın sonuna bir piyonu sürdüğünüz zaman, piyonun yerine başka bir taş koymalısınızVezir, Kale, Fil veya Atdan herhengi birisini seçebilirsiniz

Beyazın piyonu TERFİ ETMİŞTİR Piyonunu Vezire dönüştürmüştür Neredeyse her zaman Piyon,en güçlü taş olan Vezire terfi ettirilir Dikkat ediniz ki Piyon tahtadan kaldırılır, eski yerine konmaz

Bu durumda eğer Beyaz Vezir ÇIKARSA PAT olur!Bunun yerine KALE ÇIKMALIDIR

Bu durumda eğer Beyaz Vezir ÇIKARSA, Siyah bir sonraki hamlede MAT olur Sarı oku takip ederek nasıl mat olduğunu görünüzBu sebeple Beyaz AT ÇIKMALI! At çıkarakak ŞAH çekerAynı zamanda Siyah Veziri TEHDİT EDER Bir sonraki hamlede alır Aynı taşla iki TEHDİT birden yapmaya ÇATAL denir

Bir Vezire sahip olsanız bile başka Vezir çıkabilirsiniz Burada Beyaz Piyonuyla Vezir çıkabilir O zaman iki tane Vezire sahip olacaktırEğer bütün Piyonlarınızı son sıraya ulaştırırsanız tahtada aynı anda DOKUZ Vezire sahip olabilirsiniz! Eğer başka Vezir bulamazsınız onun yerine Vezir anlamına gelen ters konmuş Kale kullanın

Ders 13 - Geçerken Almak GEÇERKEN ALMAK

GEÇERKEN ALMA kuralı pek çok insanın anlamakta en çok zorluk çektiği kuraldır Unutmayın ki GEÇERKEN ALMA, Piyon İKİ KARE sürüldükten sonra yapılır Şimdi yavaş yavaş bu konuyu anlatalım

Beyazın Piyonu BEŞİNCİ YATAYA ulaşmıştır Beyazların tarafından sayınız Hamle sırası Siyahındır Yanındaki dikeyde Piyonu vardır Piyonunu İKİ KARE sürmek üzeredir

Siyah Piyonu İKİ KARE sürmüştür Şimdi Beyaz isterse, SİYAH PİYON SANKİ BİR KARE SÜRÜLMÜŞCESİNE ONU ALABİLİR

Bu durum Beyaz GEÇERKEN ALMA HAREKETİNİ yaptıktan sonraki durumdur Dikkat ediniz ki Piyon şimdi ALTINCI YATAYDADIR

Şimdi de Siyahı aynı şeyi yaparken izleyelim Siyahın BEŞİNCİ YATAYDA bir Piyonu vardır Beyazınsa İKİNCİ YATAYDA Bir piyonu vardır ve iki sürmek üzeredir

Şimdi Beyaz Piyonunu İKİ KARE Sürmüştür Siyahın GEÇERKEN ALMA şansı vardır

Bu konum Siyah GEÇERKEN ALDIKTAN sonraki konumdur GEÇERKEN ALMAYI SADECE PİYONLA YAPABİLİRSİNİZ İKİ KARE BİRDEN SÜRÜLMÜŞ BİR PİYONU ALABİLİRSİNİZ RAKİP PİYON İKİ SÜRÜLDÜKTEN hemen sonra GEÇERKEN ALABİLİRSİNİZ Bu durumda hamle sırası Beyaz'dadır Basitçe Şahıyla Siyah Piyonu alarak oyunu rahatça kazanabilir Fakat GEÇERKEN ALMA kuralını unutup Piyonunu iki sürebilir Bunu yaparsa, Siyah, Piyonu GEÇERKEN ALIP Piyonuyla iki hamlede Vezir çıkıp oyunu kazanabilir