Ankaranın Başkent Oluşu Ankara Neden Başkent Oldu

ankaranın başkent oluşu ankara neden başkent oldu

Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM tarafından onaylanmasından sonra, İstanbul 23 Eylül 1923′ten itibaren tahliye edilmeye başlandı 6 Ekim 1923′de İstanbul’un yabancı işgal kuvvetleri tarafından boşaltılması tamamlandı

Yabancı işgal kuvvetlerinin İstanbul’dan ayrılması, gündeme hükümet merkezi sorununu getirdi İsmet Paşa (İnönü) hükümet üyesi olmakla beraber, Ankara’nın başkent oluşunu öngören önergeyi 9 Ekim 1923′te on dört arkadaşı ile birlikte, Malatya Milletvekili olarak TBMM’ne verdi İsmet Paşa, Ankara’nın hükümet merkezi olması konusunu acil bir sorun olarak görmekte ve Lozan’dan itibaren zihnine yerleşmiş bulunduğunu ifade etmektedir İsmet Paşa’ya göre, Ankara’nın başkent olması iç ve dış çeşitli sebeplere dayanmaktadır: “Lozan’da Batı dünyasının murahhasları, mütehassısları, diplomatları ile görüşüyorum Bunlar İstanbul Hükümeti’ni İstanbul muhitini tanıyan insanlar ve yeni devletin o muhitin insanlarına göre kurulmasını arzu ediyorlar Bunu her hallerinden anlıyorum Bizim bakımımızdan meselenin daha ehemmiyetli ve değişik cepheleri var Bir defa Boğazlar askeri bakımdan tamamıyla açık, tamamıyla emniyetsiz Bu vaziyetteyiz Lozan Antlaşması’yla elde edebildiğimiz neticeler ve tarihi şartlar bizi endişeye sevk ediyor Ayrıca Anadolu’nun ortasında bulunarak ve bir Anadolu hükümeti olarak yeni devleti çalıştırmak istiyoruz”

İsmet Paşa’ya göre; Ankara’nın hükümet merkezi olması meselesinin, hilafetle bir ilgisi yoktur Fakat, Ankara hükümet merkezi olunca, hilafet bir bakıma devletimizin dışına atılmış oluyor: “Gerçi biz hilafeti devamlı bir müessese olarak düşünmüyoruz, Fakat Ankara’nın hükümet merkezi olması ve hilafet merkezinin İstanbul’da bulunması, ondan kurtulmak için ayrıca bir temel vasıta olacaktır”

Teklif edilen Anayasa maddesi gayet kısadır: Türkiye Devletinin makarrı idaresi Ankara şehridir” Ancak teklif edilen kanun maddesinin gerekçesi, Ankara’nın yeni Türkiye’nin merkezi olması gereğini açıklamaktadır Gerekçe özetle, yeni Türkiye’nin varlığının, ülkenin kuvvet kaynaklarının gelişmesinin sağlanması, Anadolu’nun merkezinde başkent tesis etmek lüzumunu açıklıyor ve coğrafi ve stratejik durum, iç ve dış güvenlik de bunu gerekli görüyordu

13 Ekim 1923′te TBMM’de kabul edilen tek maddelik bir yasa ile Ankara, yeni devletin başkenti olmuş ve böylece devlet merkezinin İstanbul olacağı yolundaki çekişmelere son verildiği gibi, Cumhuriyetin ilanı için de bir adım atılmıştır Bu, aynı zamanda Milli Mücadele’nin başından beri uygulanan Ankara’nın İstanbul’a hakim olacağı esasının bir sonucu idi

Mustafa Kemal Paşa, Erzurum, Sivas Kongrelerinden sonra 27 Aralık 1919 günü Temsilciler Kurulu üyeleriyle birlikte Ankara’ya geldi

O zamana kadar Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti İstanbul idi Osmanlı Mebusan Meclisi son kez 12 Ocak 1919′da İstanbul’da toplandı 16 Mart 1919 günü İngilizler İstanbul’a girdi Önce meclisi bastılar Bu olay üzerine birçok milletvekili Anadolu’ya geçti Yakalananlardan çoğu tutuklandı Artık Osmanlı Mebusan Meclisi’nin İstanbul’da toplanma olasılığı kalmamıştı Milletvekillerinin toplanacağı ve ülkenin yönetileceği bir başkent gerekiyordu

Ankara, Anadolu’nun ortasında, savaş cephelerine eşit uzaklıkta bir kentti Savaşın yönetimi ve haberleşme, Ankara’dan kolaylıkla yürütülürdü Dağılan Osmanlı Mebusan Meclisi üyeleri ile Sivas ve Erzurum Kongreleri’nde seçilen temsilcilerin bir yerde toplanması gerekiyordu Bu nedenle 19 Mart 1919 günü Mustafa Kemal Paşa kimi illere ve komutanlıklara bir genelge gönderdi Bu genelgede özetle; “Osmanlı Devletinin yaşamı ve egemenliğinin sona erdiği” bildiriliyor, “Türk ulusu kendi yaşamını ve bağımsızlığını koruyacaktır” deniliyordu Bu genelgeden sonra temsilcilerle Osmanlı Mebusan Meclisi’nden gelen üyeler Ankara’da toplanmaya başladılar Ankaralılar onları coşkuyla, sevinçle, sevgiyle karşıladı

Türkiye Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 günü, Ankara’da açıldı Meclis, ilk oturumunda Mustafa Kemal Paşa’yı başkan seçti Mustafa Kemal Paşa bundan sonra ülkeyi kurtarma çalışmalarını Anadolu’nun bu küçük kentinde sürdürdü Ulusal Kurtuluş Savaşı’mızın planları bu yoksul kentte hazırlandı Savaşın başarıya ulaşması için düzenli ordular kuruldu Bu ordular İnönü’de, Sakarya’da, Dumlupınar’da düşmanı bozguna uğrattı 30 Ağustos 1922′de kazanılan Başkomutanlık Savaşı ile Kurtuluş Savaşı’mız tamamlandı

Yurdumuz düşmanlardan kurtulduktan sonra 13 Ekim 1923 günü İsmet Paşa ve dört arkadaşı Ankara’nın başkent olması için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yasa önerisi verdiler Öneri mecliste oylandı, kabul edildi Böylece Ankara yeni Türkiye Devleti’nin başkenti oldu