Hüsn-İ Talil (Güzel Nedene Bağlama) Sanatı

Hüsn-i Talil (Güzel Nedene Bağlama) Sanatı

Gerçek nedeni bilinen bir olay, olgu ya da duru-mu, daha güzel ve hayali bir nedenle oluyormuş gibi göstermektedir

Diğer bir tanım:

Bir olgunun veya olayın gerçek nedenlerini bir yana bırakıp onu hoşa gidecek bir nedenle açıklamaya hüsn-i talil denir

Gözün kamaşsın diye güneş tüm doğayı kızıla boyadı

Güneşin batışına yakın saatlerde doğanın kızıla bürünmesi nedeni bilinen bir fizik olayıdır Ozan bunu, güneşin sevgilinin gözünü kamaştırması gibi hayali bir nedenle açıklamaktadır

Çağıl çağıl akan ırmak, yalnızlığın türküsünü söylüyor

Bu Örnekte ırmağın çıkardığı doğal sesi, ozan yalnızlığın türküsünü söylemek gibi güzel ve hayali bir nedenle açıklamaktadır

Sen yoksun diye bahçemde

Çiçekler açmıyor bak

Çiçeklerin belli bir mevsimde açmayışı, sevgili-nin olmayışı ile açıklanmaktadır

NOT: Sanatçı bir olguyu gerçek sebebiyle açıklıyorsa hüsn-i talil olmaz Mutlaka olayın başka bir nedenle açıklanması gerekir

*Yeni bir ülkede yem vermek için atlarına

Nice bin atlı kapılmıştı fetih rüzgârına

(Yahya Kemal Beyatlı)

Akıncıların yeni ülkeler fethetme isteklerinin nedeni olarak, şair atlarına yeni bir ülkede yem vermek isteyişlerini gösteriyor Oysa fetihlerin asıl amacı toprak kazanmaktır

* Sen yoksun hiçbir şey yok Güneşin rengi

Ağustos yıldızlarının sıcaklığı Karanfil kokusu…

(Suat Taşer)

Şair, karanfil kokusunun, ağustos yıldızlarının sıcaklığının, güneşin renginin olmayışını gerçekçi bir nedene değil de sevdiğinin yok oluşuna bağlıyor

*Müzeyyen oldı rey ahin bezendi bağ-ı çemen Meğer ki bağa haber geldi yârdan bu gece

(Ahmedi)

Şair, “Bahçe, süslenmiş fesleğenlerle bezendi, meğer sevgili bu gece geleceğini bildirmiş” diyor Bahçenin süslenmesini sevgilinin geleceği haberine bağlıyor Halbuki bahçenin güzellik kazanması mevsimle ilgilidir

Çumra kanalının sulan Beyşehir Gölü’nden çıkarken su rengindedir; Konya ovasından kan renginde Siz buna, ovanın kırmızı toprağının rengidir diyeceksiniz; ben Dedemköylü Mehmet’le kardeşinin kanlarının rengidir diyeceğim

Konya ovasının ufukları mavi değil, sapsarıdır Siz bunun rüzgarın kaldırdığı tozlardan böyle olduğunu söyleyeceksiniz; ben Konya hapishanesinde yatan Zağar Mehmet’in benzinin sarılığından diyeceğim

(Sabahattin Ali)

Yazar, Çumra kanalının suları ile Konya ovası ufuklarının rengini kendince bir sebebe bağlıyor Asıl sebepleri de parçada belirtmiş Demek ki hüsn-i talil sanatı düzyazıda da görülebilir