Antik Felsefe Baslica Kaynaklar

Antik felsefe baslica kaynaklar

Ilk Yunan fllozoflarinin yapitlari ancak fragmentler (parçalar) halinde kalmistir Bunlari da, sonralari yasamis olan yazarlarin yapitlarinda alintilar (citationlar) olarak buluyoruz

Platon ile Aristoteles’in en önemli yapitlari elimizde bulunmaktadir

Eski Stoacilar, Epikurosçular ile Septiklerden de yine ancak birtakim fragmentler kalmistir

Daha sonraki dönemden elimizde bulunanlar sunlardir: Roma Stoa’sindan Seneca, Epiktetos, Marcus Aurelius ile Cicero’nun; Septiklerden Sextos Empirikos ile Iskenderiyeli Philon’un yapitlari; Yeni pythagorasçi literatürden kalintilar; Plotinos’un Ennead’lari; Yeniplatoncularin bazi yapitlari – özellikle Proklos’un – Yeni platoncularin ve baskalarinin Platon ile Aristoteles’in yapit-lari üzerindeki yorumlari (kommentarlar)

Bu orijinal yapitlar yaninda Ilkçag’da bir de felsefe tarihleri var Bu konuda ilk denemeyi Aristoteles’in yaptigini görüyoruz: Aristoteles, kendisinden önceki filozoflarin görüslerinden, sirasi geldikçe, uzun uzun söz açar Metafizik’inin basinda, kendisinden önceki felsefenin tarihine toplu bir bakis var ki, Sobates’ten önceki filozoflari bilmek bakimindan büyük bir önem tasir Aristoteles’in ögrencilerinden Theophratos da, eski filozoflarin görüslerini anlatan bir felsefe tarihi yazmis yalniz bunun, yazik ki, ancak küçük bir kismi günümüze kadar ulasmistir Theophrastos, doxograflar literatürü denilen türü baslatmis-tir Doxograflar, fllozoflarin problemler bakimindan görüslerini anlatirlar

Doxograflarin yaninda, bir de, felsefenin tarihini, filozoflarin yasamlari bakimindan anlatan biograflarin yapitlari var Bunlardan kalanlardan en önemlisi, en ünlüsü, IÖ 220 siralarinda yasamis olan Diogenes Laertios’un kitabidir Bu yapit, bir çesit derlemedir, çesitli kaynaklardan derlenmis, kaynaklarin eskiligi degismektedir

Felsefe, varolanlar üzerinde bilinçli, planli bir düsünmeden dogmustur Öteden beri cevaplari yalniz dinden, mythostan edinilen birtakim sorunlar, bir zaman gelip de elestiren bir düsünmenin ve gözlemenin konusu yapilinca, felsefe tarihi de baslamistir Bu sorularin basinda da: Varolanlarin kökeni, dolayisiyla evrenin (kosmos’un) meydana gelisiyle insanin bu dünyadaki yeri ve ödevinin ne oldugu sorulari gelir

Bilimsel-felsefi görüsün dini görüsten ayrilip dogmasi, tabii, birdenbire, hiç geçitsiz olmamistir Nitekim bir yandan Yunan doga filozoflarinin ilk düsünme denemelerine birçok mitolojik ögenin karistigini görüyoruz; öbür yandan da, en eski filozoflarin “doga üzerine” adini tasiyan yapitlariyla mythoslar ve Tanri masallari arasinda bir ara basamagi buluyoruz: Bu ara basamak da eski ozanlarin theogonia’lari (Tanrilarin dogusu) ile kosmogonia’laridir (Evrenin dogusu) Bunlarda tanrilarin, yari tanrilarin, insanlarin meydana gelisi üzerine birçok seyler anlatir Aristoteles, Metafizik’inin birinci kitabinda, ilk felsefe tarihi denemelerinden biri olan bu taslakta, bu “En eskilerin”, yani eski ozanlarin, bu konular üzerinde eski filozoflardan daha önce düsünmüs olduklarini, yalniz, bilimsel olarak degil de, dine bagli kalarak düsündüklerini söyler

“En eskiler”in tipik örnegi olarak Hesiodos’u alabiliriz Hesiodos’un Theogonia adli yapitinin basinda Khaos kavrami yer alir Bu da, felsefi düsüncenin uyanmaya basladigini gösteren ilk belirtidir Hesiodos’a göre, baslangiçta Khaos vardi Khaos, türevi bakimindan, “esneyen bosluk” demektir Bu da bize, hiçligi, bos uzayi, zamani, sonra kendisinden bütün varolanlarin olusacagi o düzensiz, karmakarisik yigini düsündürüyor Bu, varolanlardan önce gelmis olan ve varolanlarin kendisinden dogmus olduklari hiçligi, kavram olarak belirlemek için yapilmis olan ilk denemedir Bu denemede, salt düsünce ile bir sey saptanmak isteniyor; burada mythostan bir ayrilma, isin içine tanrilari vb karistirmama egilimi var; Hesiodos, burada inançlarini bir yana birakmak, gelenek-görenekten edindiklerine dayanmamak istiyor Hesiodos, Khaos’un yanina iki güç, iki ilke daha koyuyor: