Devletler Coğrafyası - Sri Lanka (Seylan)

Devletler Coğrafyası - Sri Lanka (Seylan)



DEVLETİN ADI: Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti

BAŞŞEHRİ: Kolombo

YÜZÖLÇÜMÜ: 65610 km2

NÜFUSU: 17540000

RESMİ DİLİ: Sinhala, (Tamil, İngilizce)

DİNİ: Budizm, Hinduizm, İslam, Hıristiyanlık

PARA BİRİMİ: Rupee

Hint Okyanusunda, Hindistan’ın güneydoğu ucundan yaklaşık 35 km uzakta, 5° 55’-9°50’ kuzey enlemleri ve 79° 42’-81°53’ doğu boylamları arasında yer alan, armudi bir şekle sahip, dünyanın en güzel tabiat manzaralarının bulunduğu yemyeşil bir çay adası olan ülke

Tarihi

Sri Lanka, Doğu Afrika ve Güney Asya arasında, okyanus yolunun üzerinde bulunduğu için tüccarların tabii bir uğrak yeri olmuştur Ülkenin tarihi MÖ 3000 yıllarına kadar uzamaktadır Adanın ilk olarak ismi Yunanca “bakır renkli” demek olan Toprobane idi Arap fetihlerinden sonra, Arapça “beklenmedik şeylerin ülkesi” anlamına gelen Serendip denildi Sonraları 1972 yılına kadar kullanılacak olan Seylan ismini aldı Bu tarihten itibaren “debdebeli, şaşaalı ülke” anlamına gelen, Sir hale dilindeki Sri Lanka, ülkenin bugünkü resmi ismi oldu Dini kaynaklarda; Allahü teala tarafından, bütün insanların babası, yeryüzünde yaratılan ilk insan ve ilk peygamber olan adem aleyhisselam, Cennetten bu Serendip (Seylan, Sri Lanka) Adasına indirildiği bildirilmiştir

Bugün, Sri Lanka nüfusunun % 75’ini teşkil eden Sinhaleler MÖ 6 yüzyılda adaya yerleşmişler ve MÖ 3 yüzyılda Budizmi benimsemişlerdir Daha sonraTamiller Hindistan’dan buraya gelmişlerdir

Adaya ilk gelen yabancıların Asya, Afrika ve Avrupa’dan gelen kolonistler olduğu sanılmaktadır Bu yeni gelen kolonistler, adada mevcut fanatikleri hakimiyetleri altına aldılar MS 12 yüzyılda Arap tüccarları ada halkıyla ticaret yaptı

Adaya ilk gelen Avrupalılar, Portekizliler olmuştur 1505 yılında gelen Portekizlileri, 1658 yılında Felemekler (Hollandalılar) adadan çıkartmışlardır 1796 yılında İngilizler adayı ellerine geçirmişlerdir Uzun yıllar İngiliz sömürgeciliği altında kalan Seylan Adası, 1948 yılında İngiliz Milletler Topluluğuna dahil, bağımsız bir üye devlet olmuştur 1959 yılında Başbakan WR D Bandaranaike Sinhala-Tamil çekişmeleri sebebiyle öldürülünce yerine hanımı Mrs Srimavo Bandaranaike geçti Böylece dünyanın ilk kadın başbakanı oldu 1965 ve 1970 seçimlerinden sonra da başbakanlığa devam etti ve nihayet 1971 yılında görevden ayrıldı 1972 yılında cumhuriyet ilan edilerek Sri Lanka ismini almıştır

1978’de Sri Lanka başkanlık sistemine geçti Junius Richard Jayewardene cumhurbaşkanı oldu Daha sonra Ranasinghe Premadasa Devlet Başkanı seçildi Bu arada ülke içindeki grupların artan anlaşmazlıkları hala devam etmektedir (1994)

Fiziki Yapı

Sri Lanka fiziki yapı bakımından, Güney Hindistan Yaylasının bir uzantısı olup, ondan yaklaşık olarak 35 km uzaktadır ve aralarında Palk Boğazı vardır Palk Boğazı, Mannar Körfezinin hemen kuzeyinde olup, en dar yeri yaklaşık 32 km genişliktedir Adanın kuzeybatı kıyısında yer alan Mannar Adasının hemen batısında Sri Lanka’yı, Asya’ya bağlayan Adam’s Bridge (adem Köprüsü) bulunur

Sri Lanka Adasının uzunluğu yaklaşık 435 genişliği de 225 km’dir Adanın yüzölçümüyse 65610 km2 kadardır

Ülkede üç ana coğrafi bölge bulunur; kıyı bölgesi, merkezi güney bölge ve Hatton Yaylası

Adanın orta güneyi dağlık olup, çoğu zirveler 2100-2500 m arasında yüksekliğe sahiptir Ülkenin en yüksek noktası olan 2527 m civarında bir yüksekliğe sahip Pidurutalagala bu bölgede yer alır Bu dağların aşağılara doğru olan bölümleri ormanlarla kaplı tepelikler ve ağaçlıklı yaylalıklardır Adanın güney kıyı kesimiyse, oldukça düz ve geniştir Sri Lanka dağlarından 16 nehir akar ve herbiri en az 96 km uzunluktadır En uzunları yaklaşık 182 km uzunluktaki Mahaweli Ganga ve ikincisi de 167 km’lik Aruvi Aru nehirleridir Ülkenin kıyıları umumiyetle kumlu plajlarla örtülüdür ve yer yer mercan kayalıklara rastlanır

İklimi

Sri Lanka’nın iklimi sıcak ve nemlidir Alçak bölgelerde sıcaklık ortalaması yaklaşık 27°-28°C civarındadır Nem oranı ise gündüzleri % 70 iken geceleri % 90’a kadar çıkar Yüksek bölgelerde, mesela Nuwara Eliya’da sıcaklık ortalaması 16°C kadardır Mayıs’tan eylüle kadar, güneybatıdan ve ekimden şubata kadar, kuzeydoğudan esen Muson Rüzgarları ülkeye serin yağışlar getirir Mart ve nisan ayları en sıcak aylardır Muson dönemleri arasında iklim yumuşaktır ve kısa süreli yağışlar devam eder Sri Lanka’nın ortalama yıllık yağış miktarı kuzeyde kuru bölgelerde yaklaşık 1020 mm iken, dağların doğu yamaçlarında 5080 mm’ye kadar artar

Ülkenin batısı umumiyetle ormanlıktır Ormanlık olmayan kısımları çok fazla ot ve çimenliktir Dağların yamaçları ve etekleri ormanlarla ve yaylalar da genellikle çay bitkisiyle örtülüdür

Tabii Kaynaklar

Sri Lanka, dünyanın tabiat manzarası bakımından en güzel ülkelerinden biridir Yemyeşil ormanlar ve bitki örtüsü, rengarenk çiçekler ve kuşlar ve birçok türde hayvanlar ülkenin seyredilmeye doyulamayacak güzellikleridir Ülkenin, hemen hemen her yeri tropikal ormanlarla kaplıdır Bu ormanlarda genellikle tik ağacı, abanoz ağacı, demir ağacı ve hind ağacı gibi kerestesi çok kıymetli ağaçlar oldukça sıktır

3000’den fazla türde çiçek ve ot ülkeyi baştan aşağı bitki dünyasına boğmuştur Genellikle orkide, yasemin ıtırı, çiçekli bitki (Bougainvillea), amber çiçeği, kroton, iri kırmızı yapraklı bitki (Poinsettras), lantan, kana, kılıç çiçeği (keklik bademi), kadife çiçeği, nergis, taç yaprağı ve nilüfer gibi nadide çiçekler çok yetişir Köylerde ve yol kenarlarında papatya, muz, hintkirazı(mango), hurma kestanesi ve kokonat ağaçları oldukça bol miktardadır

Sri Lanka, oldukça fazla sayıda hayvan çeşidine sahiptir Ormanlık bölgelerde genellikle fil, manda, leopar, ayı, çok çeşitli türlerde maymun, samur ve cins cins geyikler yaşar Nehir ve orman göllerinde timsahlara ve genellikle biraz daha kuru bölgelerde dev kertenkelelere (kabragayo) ve parlak kertenkelelere (Talagoya) sık sık rastlamak mümkündür Ayrıca sürüngenlerden piton yılanı(python), kobra ve engerek yılanı(Rusell’s viper veya trc polngas) ormanlardan başka şehir içinde dahi oldukça çoktur

Ülke aşağı yukarı 400 çeşit kuş cinsine sahiptir Bunlardan 40 kadarı dünyanın her yerinde bulunursa da geri kalanları az rastlanan ve kıymetli sayılan kuşlardır: Mesela, mavi iskele kuşu, alacalı ardıç, maynak kuşu, yeşil arıkuşu, sinekçil, börülce tavuğu, hint kuşu, iri gaga, yeşil imparator güvercini, muhabbet kuşu, sinek kuşu, kara tavuk, tavus kuşu, balıkçıl ve flaman kuşu nadir rastlanan fakat Sri Lanka’da bolca bulunan kuş türleridir

Deniz ürünlerinden daha çok; yengeç, karides, istakoz, kahin, sombalığı, istiridye ve deniz kaplumbağası yetişir

Sri Lanka Adası, dünyanın en eski kaya ve taş parçalarından ve cins cins toprak çeşitlerinden meydana gelmiştir Genellikle ülke toprakları laterit denilen kırmızı kildendir

Yeraltı kaynakları da oldukça bol ve dünyada meşhur olmuşlardan ziyade, az bulunan ve kıymetli minerallerdir Kuartz, feldispat, mika, ilmenit, monazit, toryum, arkil (kaolin), ruble, alçıtaşı, akumarin, safir, altın ve grafit (karbon) bunların önde gelenleridir Ayrıca birçok bölgede demir yatakları vardır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Ülke nüfusu yaklaşık 17540000’dir Yıllık nüfus artışı % 1,7 ve nüfus yoğunluğu 213’tür Etnik yapı itibariyle % 75 Sinhale, % 16 Tamil ve % 7 Moor kabilelerinden meydana gelir Sinhala resmi dildir Ayrıca Tamil lisanı ve İngilizce yaygındır

Nüfusun ekserisini teşkil eden Sinhaleler, kahverengi derili, siyah, dalgalı saçlı, kalın dudaklı ve kısa yapılı insanlardır Tamiller ise nispeten iri ve uzun boyludur Tamiller ve Moor’ların büyük bir bölümü İslamiyetle şereflenmiştir Nüfusun geri kalanı Hindu ve Budisttir Hindu ve Buda felsefesinin hemen hemen en koyu ve mutaassıp şekli hayat tarzında görülür Fakat özellikle son zamanlarda, İslamiyetin yayıldığı ve birçok Sri Lankalının Müslüman olduğu göze çarpmaktadır

Ülkenin diğer yerli gruplarıAsya, Avrupa ve Afrika’dan yapılan göçler esnasında yerleşmiş bulunan insanların soyundandır Arap, Afganlı, Hintli, Pakistanlı, Çinli, Burgher (Felemenk) ve Portekizli küçük gruplar mevcuttur Zaten ada nüfusu, göçle gelenlerle, adanın ilk sakinlerinin kaynaşması olduğu için kısmen melezdir

Sri Lankalı erkekler genellikle sarong adı verilen giysiler, parlak gömlekler ve sandal ayakkabılar giyer Özel günlerde shervanı denilen acaip bir ceket giyilir Kadınların elbisesine cambaya denir

Ülkede okuma-yazma oranı % 81 civarındadır

Kolombo, ülkenin başşehridir Dünyada en geniş barajına sahip şehirlerden biri olup, Sri Lanka’nın, en gelişmiş şehridir Sri Lankalının hayatında çay ve kauçuk, ekmek ve su gibi olmuştur Dolayısıyla nüfusun % 55’i tarım alanında çalışır Geri kalanlardan % 27’si endüstri alanında ve ticari hayatta ve % 18’i de diğer hizmetlerde istihdam edilir

Siyasi Hayat

Sri Lanka Cumhuriyeti, başkanlık sisteminde olup, idari olarak 24 idari bölgeye ayrılır Her bir bölgede, merkezi hükumetin atadığı bir hükumet temsilciliği bulunur Parlamento 225 üyeden meydana gelir ve altı senelik bir dönem için seçilir Parlamento üyelerinden seçilen kabine üyelerine başbakan başkanlık eder ve hükumeti kurar ve yürütür

Ekonomi

Sri Lanka ekonomisi, tarıma dayanmaktadır Daha doğru bir ifadeyle çay, kauçuk ve kokonat ekonominin yükünü üzerlerine çekmiş başlıca ürünlerdir Ekili alanların üçte ikisi bu ürünlere ayrılmıştır Çay, Sri Lanka’nın en önemli maddesidir Dünyada çay üretiminde üçüncü büyük ülkedir Yıllık üretim miktarı 210 milyon kg civarındadır Çay genellikle 1500 m’nin üzerinde olan bölgelerde yetişir Diğer önemli olan iki üründen kauçuğun yıllık üretimi 100000 ton ve kokonat ise 400000 hektarlık bir alanda üretilir Diğer önemli tarım ürünü pirinçtir

Ülkede madencilik büyük ölçüde alçıtaşı ve grafit (karbon) üzerinedir Ülkenin grafiti çok yüksek derecede karbonludur Bundan başka birçok kıymetli taşlar, mesela safir (gökyakut), yakut topat (sarı safir), turmolin (renkli şeffaf taş) ve zirkon elde edilir Bu kıymetli cevherler az fakat kafi miktardadırlar Ülkenin önemli bir gelir kaynağıdırlar

Sri Lanka’nın başlıca endüstri kolları kontraplak, kağıt, cam eşya, seramik, çimento, tekstil ve kimyevi maddelerdir Orman ürünleri ve kereste çok önemli bir endüstri sektörüdür

Ülkenin yıllık milli brüt hasılatı yaklaşık 6,5 milyon dolar ve kişi başına düşen milli gelir 400 dolar civarındadır Bir milyon dolara ulaşan ihracatın büyük bir kısmı ABD, İngiltere ve Birleşik Almanya iledir Başlıca ihracat ürünleri şunlardır: Çay, kokonat, kauçuk, kakao, tarçın, sitronella (merhem parfüm yapımında kullanılan bir ot yağı), tütün, orman ürünleri, kıymetli taşlar (yakut, safir, topat, vs), grafit, kireçtaşı, ilmenit, monozit, zirkon, kuartz, demir, çeşitli cins keresteler (tik, abanoz, demirağacı, Hintağacı), çeşitli cins cevherler, seramik eşyalar ve cam eşyalar Buna karşılık iki milyon dolar dolayındaki ithalatını genellikle Japonya, İngiltere ve Suudi Arabistan ile yapar Pirinç, arpa, buğday, tekstil ürünleri, makina, petrol ürünleri, gübre, ulaştırma teçhizatı, yakıt, gıda maddeleri ve çelik en önemli ithalat maddeleridir

Ülkenin iyi bir kara ve demiryolu ulaştırma şebekesi vardır Karayollarının uzunluğu 20693 km olup % 41’i asfalttır Demiryollarının uzunluğu aşağı yukarı 1950 km uzunluğundadır Birçok milletlerarası hava seferleri Kolombo üzerinden yapılır Kolombo dünyanın en büyük sun’i limanlarından birisine sahiptir Asya’nın hemen hemen en işlek limanıdır