Soluk Alıp Verme Görevli Yapı Ve Organlar Nelerdir

Soluk alıp verme görevli yapı ve organlar nelerdir

İnsanda solunum sistemi akciğerler ve akciğerlere hava taşıyan borulardan meydana gelmiştirburun,ağız,yutak,gır tlak,soluk borusu,bronşlar da solunumda rol oynar

1-Burun: İnsanda solunum sistemi burunla başlar Burnun yapısında kıllar, mukuslu yüzey ve yüzeye yakın kılcal damarlar bulunur Bu yapılar, solunum esnasında alınan havanın, mikrop ve tozlarının tutulmasını, ısınmasını ve nemlendirilmesini sağlar

- Solunum havasının alınmasını ve nemlendirilmesini sağlar

- İçerisinde bulunan kıllar ile solunum havasının temizlenmesini sağlar



Burun güzel kokulu çiçeklerin ya da iştah açıcı yemeklerin kokularını algılamamızı sağlamanın ötesinde de, çok önemli işlevleri olan bir organımızdır Soluduğumuz hava ile birlikte havadan aldığı oksijeni vücudumuzun bütün hücrelerine taşıyan kan arasındaki temel bağlantı yollarından biridir Kısacası burun hem koklama organı, hem de solunum yollarının başlangıcı olarak büyük önem taşır İki bölümden oluşan burnun içinde "silya" denen tüycükler ve mukus adı verilen bir salgı vardır Hava burundan içeri girdiğinde bunlarla karşılaşır ve hemen analize tabi tutulur Havadaki moleküller ayrıştırılarak incelenir ve beyne iletilerek kokunun ne olduğu belirlenir ve ona göre tepki verilir Bu işlemlerin hepsi sadece 30 saniye gibi çok kısa bir süre içerisinde gerçekleşir

Burnun içinde aerodinamik açıdan da kusursuz bir tasarım söz konusudur Hava içeri girdiğinde doğrudan nefes borusuna gitmez Burun, adeta bir klima gibi çok özel filtre sistemleriyle dışarıdan gelen kirli, sıcak, soğuk ya da nemli havayı akciğerler için hazır hale getirir Burundaki özel kıvrımlı yapı sayesinde hava burada bir tur dönüş yapar Böylece burun çeperinde bulunan tüycüklere ve damar ağına daha fazla temas etmiş olur İşte bu kıvrımlı sistem sayesinde burun günde 15 m3 havayı süzer, temizler, nemlendirir ve ısıtır Bu miktar yaklaşık olarak bir odanın içindeki havaya eşittir Fakat burada kirli hava denince akla sadece tozlu hava gelmemelidir Havayla birlikte gelen tozun yanı sıra bakteri, polenler vs gibi yaklaşık 20 milyar yabancı maddenin vücuda girmesi burundaki özel sistem sayesinde engellenmiş olur

Tozlarını ve her türlü zararlı bakterilerini burundaki klima sisteminde bırakan hava, bu işlemden sonra her burun deliğinde üçer tane bulunan kıvrımlı yapıların üstünden geçer Burundaki tüycüklere takılan yabancı maddeler bu defa da buradaki mukusun antibakteriyel etkisiyle zararsız hale getirilir Hava bu kıvrımlara çarpınca yön değiştirir ve burun boşluğunun duvarına çarpar Buraya çarptığında mukus sıvısı içinde tutulur Solunum havasının yabancı cisimlerden temizlenmesi çok kapsamlı ve çok hassastır En ufak bir hataya, unutmaya ve atlamaya izin verilmez Çünkü bir bakterinin ya da zararlı bir cismin akciğer gibi hassas bir organa geçebilmesi, insanın sağlığında olumsuz etkiler oluşturabilir Ancak herşeye rağmen zararlı cisimlerin burundan geçmeyi başarması ihtimaline karşı, ikinci bir koruma mekanizması daha vardır Şayet burun boşluğunu geçebilen cisimler olursa, bunlar da solunum yollarında tutulurlar Burnun içinde temizlenen ve ısısı ayarlanan hava ciğerlerinize gitmek üzere hazırdır Ciğerlere ulaşmak için takip edilecek yol nefes borusudur

2-Yutak:

- Burun ve ağız boşluğunun yemek ve soluk borusuna açıldığı bir yol ağzı gibidir

- Burun ve ağızdan alınan havanın soluk borusuna iletilmesini sağlar

3-Gırtlak:

- Soluk borusunun üst kısmının genişlemiş bölümüdür

- İçerisinde konuşmamızı sağlayan ses telleri bulunur

4-Soluk Borusu:İlk anda burunda temizlenen hava solunumun bir sonraki aşamasında vücut içinde yol alarak biraz daha aşağılara doğru inecektir Havanın burundan sonra geçeceği bölge nefes borusudur Soluk borusu,yutak ile akciğer arasında bulunur Kıkırdak halkalı yapıdadır Akciğere hava iletimini sağlarAğız boşluğunun son kısmında yer alan yutağa soluk borusu bağlanır 10–12 cm uzunluğunda ve 2 cm çapında olan bu borunun başlangıç bölümüne gırtlak denir

Gırtlağın içindeki ses telleri epitel uzantılardan meydana gelmiş olup, gerginlikleri kaslarla ayarlandığından çeşitli tonlarda ses çıkartılmasını sağlar

Soluk borusunun, düz olan arka yüzü yemek borusu ile komşudur ve iç yüzü hareketli siller taşıyan epitel hücreleri ile döşenmiştir Bu hücrelerin meydana getirdiği epitel tabakası altında salgı bezleri bulunduğu gibi, hücrelerin arasında da salgı yapan goblet hücreleri bulunur Bu hücreler mukus denilen bir madde çıkarırlar Mukus hareketli siller üzerinde ince bir tabaka oluşturur İnce mukus tabakası, hem epitel yüzeyin nemli kalmasını sağlar, hem de solunumla giren havadaki toz ve diğer yabancı maddeleri tutar Bu tüycükler sürekli olarak akciğerin ters yönünde yani ağıza doğru kamçı benzeri bir hareket yaparlar Bu şekilde tüycüklerin üzerlerine düşen çok daha küçük parçalar boğaz bölgesine doğru ilerlemiş ve akciğerden uzaklaşmış olur Boğaz bölgesinde yemek borusuyla birleşen nefes borusu, içinde biriken atık parçalarını ve bazı bakterileri yemek borusuna iletir Boğazda biriken parçalar yutma refleksini başlatır

Böylece atık maddelerin ve akciğerde hastalık oluşturabilecek bakterilerin tümü yutularak mideye iletilir ve mide asitinde parçalanıp yok edilir Sabah uyanıldığında boğazda hissedilen doluluk ve ses değişikliğinin sebebi de gece boyunca nefes borusunun kendini temizleme işlemi sırasında biriken yabancı madde ve bakterilerdirKazara nefes borusuna yiyecek ya da nem parçaları kaçsa bile, bunlar da ve öksürük olarak isimlendirilen hava patlaması ile çıkartılır Bir öksürüğün hava itmesi saatte 960 kilometreye kadar çıkabilir

Soluk borusunun yapısında epitel tabakasından sonra kıkırdak doku tabakası bulunur Kıkırdak doku, soluk borusunun duvarlarının birbirine yapışmasını önleyecek şekilde bir gerginlik sağlar Yemek borusuna bakan yüzeyde kıkırdak yoktur Soluk borusu arkada dördüncü sırt omuru hizasında iki kola ayrılır Bu kollara bronş adı verilir Bronşların herbiri akciğere girdikten sonra binlerce ince borucuğa ayrılır Bunlara bronşçuk adı verilir Bronşçukların uçlarında hava keseleri bulunur (alveol) Alveoller çok ince, tek sıra epitel hücrelerden oluşmuş olup dışı kılcal damarlar ile donatılmıştır

Nefes borusu gırtlaktan akciğerlere kadar uzanan yaklaşık 30 cm uzunluğunda bir borudur Bu boru her an açık olmak zorundadır Aksi takdirde havanın ciğerlere iletimi durur ve insan boğularak ölür Boyun gibi hareketli bir bölgeden geçen ve etten yapılmış olan bu esnek borunun sürekli açık kalmasını sağlamak gerçekte oldukça zordur Ancak nefes borusunun mükemmel tasarımı sayesinde bu zorluk ortadan kalkmıştır Nefes borusu C harfi şeklinde kıkırdaklarla desteklenmiştir İşte bu kıkırdaklar nefes borusunun kapanmasını engeller

Bu karmaşık sistemin herhangi bir parçasının eksikliği vücutta onarılması zor hasarlar oluşmasına neden olur Örneğin genetik bir hastalık olan Kartagener sendromunda, sistemin tüm elemanları eksiksiz var olmalarına rağmen nefes borusunu örten tüycüklerin hareket etme özellikleri yoktur Bu eksiklikle doğan bebeklerin çok büyük bir bölümü sık sık tekrarlayan akciğer enfeksiyonları nedeniyle daha çocukluğa ulaşamadan hayatlarını kaybederler

5-Akciğerler Yeri Yapısı ve Görevleri:

Solunum sisteminde gaz değişiminin yapıldığı organdırGöğüs boşluğu içinde yer alır Kalple birlikte göğüs boşluğunu doldurur Sağda 3 solda 2 olmak üzere 5 lobtan oluşur Sol akciğerin küçük olmasının nedeni, kalbin buraya yakın oluşudurGöğüs ve karın boşluğunu ayıran diyafram denilen zarın üzerindedirAkciğerlerin yapısı süngere ben-zer Hacmi büyüyüp küçülebilir Rengi açık pembedir Akciğerlerin üzeri plevra denilen çift katlı bir zarla çevrilidirDamar,sinir ve bronşların akciğere girdiği yerde plevra zarı yoktur Bu zarların arasında sıvı bulunur Bu iki zarın iç ve dış yaprakları arasındaki boşluklarda az miktarda lenf sıvısı ve hava bulunur Bronşlar akciğerlerin içinde bronşcuklarla devam eder Bronşcukların ucunda üzüm salkımına benzeyen alveol denilen hava keseleri bulunur Alveoller kılcal kan damarları ile çevrilidir Oksijen ve karbondioksit değişimi alveollerde gerçekleşir Alveole giren havadaki oksijen kılcal kan damarlarına geçer Kirli kandaki karbondioksit de yine alveollerde tutularak dışarı verilir Buna hücre dışı solunum denir

Akciğerde bulunan hava kesecikleri (alveol) ile bunun etrafını saran kılcal damarlar arasında oksijen ve karbon dioksit geçişi olur

Akciğerlerin çok önemli olan iki görevi vardır

• Dışarıdaki havayı alıp (soluk alma), hava içindeki oksijenin alveollerin etrafındaki kılcal kan damarlarına geçmesini sağlamak

• Organlardan kirli kanla gelen karbondioksidi alveollere alıp dışarı atılmasını (soluk verme) sağlamaktır

Diyafram ve Göğüs Kaslarıiyafram kası, göğüs boşluğuyla karın boşluğunu birbirinden ayırır Göğüs boşluğunun alt kısmını kaplayan yassı bir kastır Aşağı-yukarı kasılıp gevşeyerek göğüs boşluğunun hacmini değiştirir Bu nedenle akciğerlere hava giriş-çıkışı kolaylaşır Ayrıca göğüs kasları kasılıp gevşeyerek kaburgaların açılıp kapanmasını ve akciğerlere havanın girip çıkmasını sağlarlar

Diyafram aşağıya doğru çekilip, göğüs kasları kasıldığında kaburgalarımız yukarı kalkacağından, göğüs boşluğunun hacmi genişler Akciğerlere hava dolar, soluk alırız Diyafram yukarı doğru şişkin; kaburgalanmızı hareket ettiren kaslar gevşek iken göğsümü-zün hacmi küçülür Bu durumda dışarıya hava verilir

Dakikada 16-18 defa soluk alıp veririz Solunum hızı omirilik sağındaki solunum merkezi yönetir