Kelime Ve Kelime Çeşitleri

KELİME

Türkçe kelimeleri anlamlarına yapılarına ve cümlede aldıkları görevlere göre sınıflandırabiliriz Bu sınıflandırma aşağıdaki ŞEKLİ meydana getirir

1)Anlamları Bakımından

Zıt Anlamlı Kelimeler

Eş Anlamlı Kelimeler

Eş Sesli Kelimeler

Zıt Anlamlı Kelimeler

Mecaz Anlamlı Kelimeler

2)Yapıları Bakımından

Basit Kelimeler

Türemiş kelimeler [Çekim ve yapım ekleri]

Birleşik Kelimeler

3)Görevleri Bakımından

İsim Olan Kelimeler

Sıfat Olan Kelimeler

Zamir Olan Kelimeler

Zarf Olan Kelimeler

Edat Olan Kelimeler

Bağlaç Olan Kelimeler

Ünlem Olan Kelimeler

Fiil Olan Kelimeler

Fiilimsiler

ANLAMLARINA GÖRE KELİMELER

1 Zıt Anlamlı Kelimeler: Anlam yönünden birbirinin karşıtı olan kelimelere ZIT (KARŞIT) ANLAMLI KELİMELER denir çok - az akıllı - akılsız zor - kolay arka - önsağ - sol

2 Eş Sesli Kelimeler: Yazılışları ve okunuşları aynı anlamları farklı olan kelimelere EŞ SESLİ (SESTEŞ) KELİMELER denir

Gül çok sevdiğim bir çiçektir

Gül sınıfımızın en çalışkan öğrencisidir

Anlatılan fıkraya herkes güldü

3 Eş Anlamlı Kelimeler: YAzılış ve okunuşları ayrı anlamları aynı olan kelimelere EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) KELİMELER denir nemli - rutubetli sor - güç okul - mektep öğretmen - muallim

4 Terim Olan Kelimeler: Bilim sanat meslek ve teknik konularda bazı kavramları karşılayan kelimelere TERİM denir

Coğrafya terimi

Hukuk terimi

Geometri terimi

Matematik terimi

Edebiyat terimi

Müzik terimi

Ada dağ ova deniz göl nehir

Anayasa kanun dava davacı mahkeme

Açı kenar köşegen kare

Toplama çıkarma eksi artı kalan denklem

Raman piyes masal hikaye denem makale

Nota solfej türkü şarkı

5 Mecaz Anlamlı Kelimeler: Kelimelerin cümle içinde sözlük anlamlarından başka anlamlarda kullanılmasına MECAZanlamı denir

Keçi ağaçların baş düşmanıdır

Keçi gibi birisin

Aslan ormanların kralıdır

Ahmet Ali'yi gösterip: "Aslana bak aslana" dedi

6 Deyimler Özdeyişler ve Atasözleri

1 Deyimler : Bir anlamı karşılamak amacıyla birden çok kelimenin gerçek anlamı dışında kullanılarak oluşturdukları kalıplaşmış sözbirliğine DEYİM denir Kafası kızmak Gözünü budaktan esirgememek

2 Özdeyişler: Kim tarafından söylendiği belli olan kısa ve özlü sözlere ÖZDEYİŞ (VECİZE) denir

Ben sporcunun zeki çevik aynı zamanda ahlaklısını severim (Atatürk)

Bana arkadaşını söyle sana kim olduğunu söyleyeyim (Cervantes)

3 Atasözleri: Söyleyeni belli olmayan toplumumuza mal olmuş kısa özlü ve kalıplaşmış sözlere ATASÖZÜ denir

Akacak kan başta durmaz

Boş çuval ayakta durmaz

Bilmemek ayıp değil sormamak (öğrenmemek) ayıptır

YAPILARI BAKIMINDAN KELİMELER

1 Basit Kelimeler: Kelime kökü ek alsa bile anlamca bir değişikliğe uğramamışsa bu tip kelimelere BASİT KELİMELER denir Genellikle kök halindeki (bazen gövde) kelimelerdir

Yurdumuzun denizleri balık yönünden pek zengin sayılmaz (Burada "deniz" kelimesi -leri ekini almasına rağmen anlamı değişmemiştir buna göre "deniz" ismi basit bir kelimedir

2 Türemiş Kelimeler: Kök veya gövde halindeki kelimelere yapım ekleri eklenerek meydan gelen yeni kelimelere TÜREMİŞ KELİME denir

Kelimeler sonlarına bazı ekler alarak değişik biçimlerde cümlede kullanılırlar

Türkçede ekler ikiye ayrılır:

1 Yapım Ekleri: Kelimelerin sonlarına eklenerek yeni anlamda kelimeler türeten eklere YAPIM EKLERİ denir

Dilimizde çeşitli yapım ekleri vardır: -lik -li -ci -cik -sız -şer -cık -im -ma -iş -si -gen -tı -giç -gın Bu ekler ses uyumuna göre kelimelere eklenirler

mimar - mimar_lık göz - göz_lük duvar - duvar_cı

2 Çekim Ekleri: Eklendikleri kelimeleri çekimli hale getiren yani yeni anlamda kelime türetmeyen eklere ÇEKİM EKLERİ denir Çekim ekleri kelimelerden yeni kelime türetmezler

ders + ler + i + miz + de __ derslerimizde kaldır + dı __ kaldırdı

3 Birleşik Kelimeler: Dilimizde iki veya daha fazla kelime birleşerek başka anlamda yeni bir kelime meydana getirirler Böyle kelimelere BİRLEŞİK KELİME denir

Beşiktaş Çanakkale devekuşu

DİĞER KELİME ÇEŞİTLERİ

Edatlar: kendi başlarına anlamı olmayan ancak cümlede beraber kullanıldığı kelimeler arasında ilgi kuran kelimelere EDAT denir

İçerde bulunan birkaç çalı çırpı ile ateş yaktık

Aslan gibi delikanlı diye seni tanıttı

Ahmet'e göre sen daha çlışkansın

Yaşamak için çalışmak l3azım

Dilimizde kullanılan edatların büyük bölümü tümleç olarak kullanıldığında zarf tümleci gibi görev yaparlar Unutulmaması gereken şudur: Edat olan kelimeler yalnızca kelimeler arasında ilgi kurarlar

Başka edat olan kelimeler: dek deği üzere karşı beri yana bile öte ikenötürü

Bağlaçlar: Cümleler arasında ilgi kuran birbirine bağlayan kelimelerdir Tek başlarına anlamsızdırlar Ancak cümle içinde anlam bulurlar

ki ya da ama lakin veya veyahut fakat meğer zira madem ile

Açlık ve yorgunluktan gözleri kapandı

Hem gel diyorsun hem de beni beklemiyorsun

Ünlemler: Sevinme kızma korku acıma şaşma gibi ansızın beliren duyguları bazı sesleri belirtmeye yarayan kelimelerdir

Ünlemelr ünlem cümleciklerinde kullanılır ve bu çeşit cümlelerin sonuna ünlem işaredi konur

Mükemmel! Harika! Şahane!

Yaşa varol!

Eyvah yanıyoruz!

Vur kardeşim vur hayın düşman yurdumuu almaya!