Bahçelerimizde Hangi Ayda Ne Yapmamız Üzere; Yıllık Bakım

Bahçelerimizde Hangi ayda ne yapmamız üzere; Yıllık Bakım

Yurdumuz çeşitli iklim
tiplerinin 7 ayrı bölgeye dağıldığı bir iklim mozayiğidir Akdeniz
iklimi, subropikal iklim, Karadeniz (doğu-batı), karasal, dağ, deniz,
humit, arit, step, alpin Bu sebepten yurdumuzun bir tarafinda bahlar
yaşanırken, diğer bir yöresinde kış bütün şiddetiyle sürüyor
olabilmektedir Bir köşesinde yılın 11 ayı yağmur yağarken bir başka
yöresinde kuraklık sıkıntısı çekilmektedir Bir bakıma zenginlik
sayılacak bu durum vejetasyonla ilgili konularda kesin sözler söylemeğe
veya rakamlar vermeye insanı tereddüte düşürüp isini zorlaştırmaktadır

Bahçelerde bakımla ilgili bir takvim verirken de bu zorluklar karşımıza
çıkmaktadır Çare olarak, yurdumuzun ortalamasını teşkil eden Marmara
iklim koşulları dikkate alınacak ve örneğin istanbul'un yurdumuzu temsil
ettiği kabul edilecektir Buna göre yurdun diğer yörelerinde, coğrafi
konumuna göre gerekli düzeltmeleri, adaptasyonları yapmakta sayın
okurlarımıza kalacaktır

Bahçelerin bakımı hemen hemen, yılın çok şiddetli geçen kış günleri
dışında, her gün devam eder Yılın her mevsiminde, her ayında yapılacak
ve birbirlerini tamamlar nitelikte sınırsız bakım işleri vardır Bunları
sırasıyla ve özetle görelim

İLKBAHAR DÖNEMİ

Bahçe islerinin en yoğun periyodu ilk bahardır Havalar ısınmağa
başlamış, yağmurlar bereket yağdırmakta, toprak tavına (işlenmeye uygun
hale gelme, yumuşama) gelmiş, bitkilerde vejetasyon başlamış ve hızla
devam etmekte; ağaçlara, otlara, çalılara su yürümüş, doğa kış
uykusundan uyanmıştır ilkbaharın başı fidan dikim zamanı, budama
zamanıdır

MART

Fazla nemini kaybetmeğe başlayan toprağın tavlanması ile belleme, sürme ve çapa işleri yapılır

Yıllık gübrelemenin ilk yarısı Nisan sonuna kadar yapılmış olmalıdır
Gübrelemede organik gübrelerle beraber ve her metrekareye 30 gr
hesabıyla yapay, kompoze gübrelerin toprağa karıştırılıp çapalanması ve
hemen de sulanması gerekir

Mart ortalarına kadar her türlü fidan dikimi yapılır Havaların uygun olması halinde bu ay sonuna kadar sürdürülebilir
Yazın çiçek açan süs bitkileri ile kışın yapraklarını döken ağacların budanmasına başlanır

Çalı formundakiler 25-30cm den kesilirken, yaşlı diğer dallar da
diplerinden kesilir Bu arada kışın dondan zarar gören kısımlarda
kesilip atılmalıdır
Budama keskin "Budama Makası" veya gene keskin bir bıçakla yapılmalıdır
Kesim noktası daldaki bir altta bulunan gözün (tomurcuğun) arka yönüne
doğru eğimli olacak şekilde seçilmelidir

Mart'ta daha çok kalem aşısı ve çelikle üretim yapılır
Çimlerde tırmıkla temizlik yapılır, yabancı otlar ayıklanır

Çim alanlarında, kışın donma ve çözülme sonucu, kumlu ve organik
maddelerce zengin hafif topraklarda oluşan kabarmalar hafif bir silindir
(loğ) ya da tokmaklarla giderilmelidir

Ağır topraklarda sıkışma sebebiyle toprağın kapilarite, hava alma gibi
işlevlerini kolaylaştırmak amacı ile çatal bel ile veya demir çubuklarla
toprakta delikler açılarak toprak rahatlatılır

Bu arada yeniden tesis edilecek olan çim alanlarının toprağı hazırlanır

NİSAN

Gübrelemeye devam edilir

Martta bitirilmeyen fidan dikimi, hava koşullan uygunsa devam edilir
Tüplü fidanlar yılın diğer aylarında olduğu gibi Nisanda da rahatlıkla dikilebilir,
Herdem yeşil ağaçlar, budanır (Çamlar, porsuklar, serviler, mazılar gibi)
Çit oluştan bitkilerin dal ve yapraklan makaslanarak, ya da budama suretiyle form edilir

Yağış miktarı istenilen düzeyde olmaz ise bahçelerin sulanmasına başlanır
Büyük ağaçların yer değiştirmesi yapılır (Büyük ağaçların yer
değiştirmesi bir uzmanlık alanıdır Herkes bunu yapamaz Aynca 6-7 m
yükseklikteki ağaçların yer değiştirmesi de özel araçlarla ve basan ile
yapılmakta olduğundan, böyle durumlarda bu işi yapan özel firmalardan
yardım istenmelidir)

Yeni çim alanlarının hazırlıktan yapılır Mevsim başında ekilmiş olan
çimler, boyu 10 cm kadar olduktan sonra, ilk defa kesilmeli ve kesim ya
da daha doğrusu biçim işinin mutlaka iyi bilenmiş bir tırpanla
yapılmasının zorunlu olduğu unutulmamalıdır Daha sonraki kesimler, özel
biçme makineleri ile yapılır Ama ilk kesim mutlaka tırpanla olmalı ve
derince kesilmelidir

Toprak nemi kontrol edilmeli, üstten itibaren 2-3 cm derinliğe ya da
nemliliğini kaybetmişse sulama yapılmalıdır Sulamada, suyun en az 10 cm
derinliğe kadar toprağa işlediği görülünceye kadar sulamaya devam
edilir

Çimler için özel olarak hazırlanmış kompoze gübreler (hazır, müstehzar) toprağa verilir

Yabancı otlar ayıklanır, bozulan çimler onarılır

MAYIS

Çapa ile toprak işlenmesine devam edilir Fidan dipleri kabartılır,
özellikle kıllı topraklarda kaymaklaşan toprağın bu oluşumu çapa ile
kırılarak, toprak suyunu bir lamba fitili gibi emerek havaya uçmasını
kolaylaştıran kapiler (kılcal) borular yok edilir ve bu suretle toprağın
su kaybı önlenmiş olur Köylünün "iki çapa bir su" deyiminin altındaki gerçek işte budur Çapa yaparak su vermiş gibi oluruz

Herdem yeşil ağaç ve ağaççıkların gübrelemeleri yapılır Her metrekareye
30-40 gr isabet edecek kadar ve daha ziyade fosfor ağırlıklı kompoze
veya fosforlu yapay gübre katkılı organik gübre şerbeti verilip hemen de
sulama yapılır
Manolya, leylak, kartopu (viburnum), berberisi, Japon ayvası (Cidonia
japonica), süs elması, süs kirazı gibi çiçek tomurcukları bir önce yıl
oluşup, baharda çiçek açan bitkiler, ciçeklenmenin hemen bitiminde
budanır Budama zayıf sürgünleri kısaltmak, yaşlı dallan dipten kesmek
ve sık dallan seyreltmek şeklinde yapılır

Sulama artık ciddi bir şekilde ele alınır Çim alanlarında yer alan ağaç
ve ağaççıkların çimlere verilenden daha fazla suya ihtiyaçları
bulunduğu dikkate alınarak, bu materyale, çimlere verilenden başka
ekstra su verilmesi gerektiği hatırlanmalıdır

Mayıs ayında bitkilere zarar veren böcekler, mantarlar, dana burnu,
köstebek gibi bitki zararlılarına karsı önlem alınır Bunların her
birinin mücadelesi sistem, şekil ve kutlanılacakların ilaçlan yönünden
çok değişik olduğundan böyle durumlarda, en yakın Zirai Mücadele
Kuruluşundan yardım isteğinde bulunulmalıdır

Çim tohumu ekilmeğe devam edilir

Çim alanlarını oluşturan topraklar ağır karakterli ise burada kumlama
yapılır (Elenmiş dere kumu toprağın yüzeyine 1-1,5 cm kalınlıkta
serilip tırmıkla karıştırılıp yedirilir) Ağır toprakların kumlama işlemi
sonbaharda tekrarlanabilir
Çim alanlarının sulaması, biçmesi, yabancı otların ayıklanması ve gübreleme işlemine devam edilmelidir

Çim alanlarının yıllık azot gereksiniminin yansı Mayıs ayında
karşılanır Her metreküpe 30-40 gr amonyum sülfat içeren gübreler
yeterlidir

YAZ DÖNEMİ

HAZİRAN

Toprakların çapalanmasına devam edilir

Yazlık çiçek fidanlarının ve tüplü fidanların dikimi yapılır Tüplü,
kaplı fidan da olsa, dikimini takiben mutlaka sulanması gerektiğini (Can
suyu) unutmamalıdır
Yazın yapraklannı döken bitkilerin budamaları devam eder

Sulamalara çok dikkat etmek gerekir, zira artık toprak suya fazla
gereksinim duymağa başlamıştır Sulama akşam saatlerinde yapılmalı, hava
koşulları ve bitkilerin su istekleri doğrultusunda yeterince sulamaya
özen gösterilmelidir
Göz aşısı yapılabilir

Çim alanların sulanması önem kazanır Sabah ve akşam saatlerinde,
güneşin etkisi azaldığı vakitlerde gerekirse günde iki defa sulanabilir

Çim biçme daha sık yapılır Bu arada biçme artıklarının bir kısmının
çimler arasında bırakılmasının, toprak nemini koruması bakımından
yararlı olduğu gözönüne alınmalıdır

İlk yarısı Mayıs ayında verilen azotlu gübrenin diğer yarısı Haziranda
veya yaz dönemi boyunca ister bir kerede ister azar azar, verilir

TEMMUZ

Kaymaklaşan toprak tabakası, çapalanarak kırılır

Yabancı otların temizliğine devam edilir

Yaz boyu çiçek açan ağaç, ağaççık ve çalıların ve yazlık çiçeklerin
(özellikle güllerin) gübre takviyesi yapılır (Organik gübreler, gübre
şerbeti, ya da her metrekareye 30-40 gr yapay kompoze gübre)
Çiçeklenmenin sonunda gübrelemeye de son verilir

Tüplü, kaplı fidanlarla Sonbaharda çiçek açan mevsimlik ve çok yıllık çiçeklerin dikimleri yapılır

Güllerde, aşılı ağaç, ağaççık ve süs çalılarında piçler (kök ve kök
boğazından çıkan bitkinin aşılı olmayan anacına ait sürgünler) kesilir
Sulamaya Hazirandaki gibi muntazam devam edilir

AĞUSTOS

Gerektiğinde çapa yapılır

Gübreleme yapılmaz Bu ayda yapılacak gübreleme fayda yerine zarar verir
ilkbaharda çiçek açan çok yıllık çiçeklerin dikimi yapılır

İlk budaması Nisan da yapılan herdem yeşil ağaç, ağaççık ve çalıların ikinci budaması Ağustosun ikinci yarısında yapılır

Herdem yeşil çitlerin budaması bu bitkilerin her taraftan ışık almaşım
kolaylaştıracak şekilde, yakandan aşağıya genişleyerek yapılır
Sulama önemini bu ayda da sürdürmektedir Diğer yaz ayları gibi dikkatle sulamaya devam edilir

Ağustos sonu ile Eylül sonuna kadar durgun göz aşısının en uygun mevsimidir
Çimlenecek alanların topraklarının hazırlanması işlerine devam edilir

SONBAHAR DÖNEMİ

Sonbahar bahçe işlerinin yoğunluk kazandığı en önemli ve faal mevsimidir

EYLÜL

Sonbahar yağmurları İle birlikte toprak tavını almağa başlamıştır Bu durumda toprağın mutlaka işlenmesi lazımdır

Sonbaharda, (hatta ilkbaharda) dikilecek fidanların yerleri hazırlanır, çukurları açılır

Ot mücadelesine devam edilir, kaymaklanma olursa toprağın hemen çapalanmasına dikkat edilir

Fakir toprakların iyileştirilmesi İşlemleri devam eder ve bu toprarların
üzerine yukarıda anlatıldığı üzere, organik gübre serpilip çapalanarak
toprağa yedirilir
Tüplü ve kaplı fidanlar dikilebilir Sonbahar dikimlerini uygun hava
koşullan meydana geldiğinde hemen yapmanın, fidanların köklerinin
çalıştırma olanağı bulabilmesi açısından, çok yararlıdır

Kışlık çiçek fideleri ve ilkbaharda çiçek açan soğanlı bitkiler dikilebilir
Büyük ağaçların yer değiştirmesi yapılabilir

Ağustos'ta yetiştirilemeyen budama işlemlerine Eylül ortalarına kadar devam edilir

Yağmur ve yağışlar yeterli değilse sulamaya devam edilir

Dökülmeye başlayan yapraklar temizlenir

Yeni çim alanı yapımına devam edilir Bunun için en uygun zamandır
Çimler sulanır Çimlerin ilk biçimi yapılacaksa, bunun iyi bilenmiş bir
tırpanla yapılması zorunluğunu bir kere daha hatırlayalım

EKİM

Kirizme, belleme, çapa, fidan çukuru açılması gibi toprak işleme faaliyetleri için en uygun ay ekim ayıdır

Toprak işlerken organik gübre verilmelidir Kaplı-tüplü her türlü fidan dikilebilir
Yağışlar yeterli değilse sulamaya devam edilir Zira, bitkilerin
toprakta yeterli kadar neme kavuşmadan kışa girmeleri sakıncalıdır

Çim alanlarında sulama, sıkıştırma ve biçme işlemleri devam eder Hazırlanan yeni alanlara çim tohumu ekilir

KASIM

Hava koşullarının elverdiği oranda toprağın işlenmesine devam edilir
Kök diplerinin torf, yaprak çürüntüsü, kompost ve organik gübrelerle
örtülmesi, o ağacın kış koşullarına hazırlanması yönünden iyi olur

Toprak işlenirken gübre verilir

Kasım ayı klasik olarak tam bir fidan dikme mevsimidir Tüplü, topraklı,
topraksız her türlü fidan (tabii, taksonun özellikleri dikkate alınarak
topraklı veya topraksız, veya tüplü olabileceğini hatırlayalım)
dikimine başlanır ve bu işleme don'lu günlere kadar devam edilir

Budama için de en ideal aydır Budanan dal ve sürgünlerin uçları kışın donarsa, bu ölü uçlar ilkbaharda yeniden kesilir

Yağışların yetersiz olması durumunda sulamaya devam edilir Özellikle
yeni dikilen fidanlara mutlaka su vermek gerektiği hiç unutulmamalıdır

Kış koşullarına karşı duyarlı olan bitkilerin dipleri kabartılmalı ve
mümkünse uygun bir malzeme ile sarılmalıdır ilkbaharda çimlenecek
alanların kirizmesi ve drenajı yapılır

KIŞ DÖNEMİ

Kış aylan bitkilerde (istisnalar dışında) genelde vejetasyonun durduğu
ölü bir mevsim, bir bakıma latant dönemidir Bahçe ile ilgili işlem ve
eylemler de buna göre ya tamamen durur veya iyice yavaşlar

ARALIK

Havalar uygun ise her türlü toprak işlemeleri yapılabilir

ibreli ağaç ve ağaççıklara, derin budanmış bitkilere toprak işlemesi
sırasında organik gübre verilmesi iyi olur Don yoksa her türlü fidan
dikilir

Hatta donlu havalarda büyük ve ibreli ağaçların nakli ve yer değiştirmesi emniyetle yapılır

Budamalara devam edilir

Kışı sert gecen yörelerimizde bitkilerin kök bogazındaki topraklar
kabartılmalıdır Bu sırada kabartılan toprağa, torf, yaprak çürüntüsü,
kaba organik gübre gibi koruyucu malzeme karıştırılarak toprak nemini
donlardan korumuş oluruz:
Gene fazlı karlı günlerde özellikle ibreli ağaçların dallarına zarar verecek kar tabakası temizlenmelidir

Çim alanlarında kış gübrelemesi yapılır Bunun için 100 metrekare alana
2-2,5 metreküp hesabıyla çok iyi yanmış ve elenmiş organik gübre
kullanılmalıdır Kumlama yapılmamışsa, gübreye elenmiş dere kumu
karıştırmayı unutmamalıyız Gübre ve dere kumu tırmıkla karıştırılarak
toprağa yedirilir Kış gübrelemesi Ocak ve Şubat ayına kadar
yapılabilir

OCAK

Uygun hava koşullarında gerekirse toprak işlenebilir Her toprak
işlemesinde toprağa organik gübre verilmesi gerektiğini bir kere daha
vurgulayalım
Her türlü fidan rahatlıkla ve korkusuzca dikilir Büyük ağaçların, yukarıda belirtildiği gibi yer değiştirmeleri yapılır

ŞUBAT

Toprak işleme için oldukça uygun bir aydır Fidan çukurları açılır,
belleme yapılır ve tabii gübre verilmesi ihmal edilmez Donsuz
gübrelerde dikime devam edilir
Keza büyük ağaçların nakline devam edilir

Kışın yapraklarını döken ağaçların yaşlı ve belli istikamete büyümesini
islemediğimiz dalları dipten kesilir Genç dal ve sürgünlerin
kısaltılması, seyreltilmesi, ferahlandırılması yapılır Aşılı fidanların
diplerinden çıkan "PİÇ" ler dipten kesilerek ağacın aşısız hali olan
aslına dönmesine engel olunur
Kökleri gevşeyen ya da yeni dikilmiş olan fidanların kökleri sıkıştırılır
Çim alanlarında kış gübrelenmesine devam edilir