Tarihimize Şan Verenler

Sultan Tuğrul Bey
Sultan Alparslan
Sultan Melikşah
Nizamü'l-Mülk
Kutalmisoğlu Süleyman Şah
Sultan Kılıç Arslan(II)
Sultan Alâeddin Keykubad
Osman Gazi
Sultan Orhan Gazi
Şehzade Süleyman
Sultan Murad Hüdâvendigar
Hacı İlbeyi
Fatih Sultan Mehmed Han
Mihaloğlu Gazi Alâaddin Ali Paşa
Ulubatlı Hasan
Yavuz Sultan Selim
Basbaros Hayreddin Paşa
Kanuni Sultan Süleyman
Mimar Sinan
Fuzûli
Bakî
Turgut Reis
Pîrî Reis
Tiryaki Hasan Paşa
Kemankes Mustafa PaşaHezarfen Ahmed ÇelebiKâtip ÇelebiBuhurizâde Mustafa Itrî EfendiEvliya Çelebi
Köprülü Mehmed Paşa
Mehmed Es'ad Yesarî Efendi
Ahmed Cevdet Paşa
Kova Yusuf
Sultan IIAbdülhamid Han
Nene Hatun
Şeyh Şamil
Gazi Osman Paşa
Ali Emiri Efendi
Koca Seyyid
Şahin Bey
Mehmed Akif
Bibliyografya

Buğun dünyada "süper güç" olarak takdim edilen ülkeler, yeni nesle tarihlerini öğretirken, hayalî kahramanlardan ve uyduruk tarihten medet ummaktadırlar Zira onların tarihlerinde övünülecek, fazilet olarak takdim edilecek hâdiseler pek olmadığı gibi, "örnek şahsiyetler" de yoktur Onun için ortaya, Teksas, Tommiks, Red-Kit, vs gibi çizgiroman kahramanları, Süpermen gibi hayalî kahramanlar çıkarmışlardır

Oysa bizim tarihimiz baştan başa, şanla, şerefle doludur Tarihimize mührünü basmış sayısız kahramanlar, kumandanlar, idareciler, ilim adamları, san'atkârlar, maneviyat büyükleri, birer masal kahramanı değil, yaptıklarının çoğu tevazu perdesi altına gizlenmiş gerçek kahramanlardır

Düşünün, ecdadımız İstanbul'u fethettiği zaman, daha Amerika kıtası bile keşfedilmemişti Ecdadımız dünyanın en büyük topunu icad eder, dünyanın en mükemmel silah fabrikalarını kurarken, bugün dünya silah pazarını elinde bulunduran ülkelerin adlan-sanları yoktu Ecdadımız, dünyanın en mükemmel ordu teşkilatını, en gelişmiş harp sanayiini kurarken, mimarîde, san'atta, ilimde en mükemmel örnekleri ortaya koyarken, Batı dünyası, bütün bu icraatları hayretler içerisinde ve hasetle seyrediyordu

Gün geldi, devran döndü Bizim çocuklarımız, mükemmel örnekleri ortaya koyarken, Batı dünyası, bütün bu icraatlan hayretler içerisinde ve hasetle seyrediyordu

Gün geldi, devran döndü Bizim çocuklarımız, gençlerimiz, tarihini bilmez, ecdadını tanımaz oldu Bunun faturasını da çok ağır ödedik, hâlen de ödemekteyiz Maddî, manevî sıkıntılarımızın temel sebeplerinden biri, işte bu şekilde mazimizi, tarihimizi bilmeyişimiz, ecdadımızı tanımayışımızdır

Bize bu cennet vatanı armağan eden, bu güzelim ülkeyi İslam beldesi haline gelen bu topraklar üzerinde Ezan-ı Muhammedi'nin ilelebet yankılanması için canlarını feda eden, İ'la-yı Kelimetullah sancağını üç kıtada şerefle dalgalandıran, ilimde, teknikte, san'atta birinciliği kimselere kaptırmayan ecdadımızı tanımak, herşeyden önce bu vatanda yaşayanların boynuna borçtur Hususan da gençlerin

Niçin gençler için "hususan" kaydını koyuyoruz Zira, eğik başlan tekrar dik tutturmak, izzet, vakar, şeref yolunu açmak gençlerin aslî vazifesidir Yaklaşık bir asırdan beri devam eden Batının tahakkümünden kurtulmak, ekonomik sıkıntı çemberim parçalamak, manevî değerleri yeniden elde edip asıl mecraina oturtmak için, ecdadı örnek almak lazımdır

Bir Fatih Sultan Mehmed'e bakınız, 21 yaşında İstanbul'u fethetmiştir Bu bir masal değil, gerçeğin tâ kendisidir İşte gençlerimiz kendilerine bu büyüğümüzü örnek almalı, "21 yaşında Fatih olmanın" yollarım araştırmalı, kendilerini ona göre hazırlamalıdırlar

Tarihimize şan veren, bize bu vatanı armağan eden, güzel ahlakın, güzel idarenin numunelerini sergileyen, zaferler ve fetihler yolunu açan büyüklerimizden bazılarının hayatını hülasa olarak nakledeceğiz

Gençlerimizin, TV filmleri, çizgi filmler, çizgi romanlar bombardımanıyla zihninde yer alan Batılı uyduruk kahramanları değil de, ecdadımızı örnek almasını yürekten arzulamaktayız

Tarihine ve ecdadına sahip çıkan gençliğin, yakın bir gelecekte, güzel günler kapısını aralayacağına ve hepimizin yüzünü güldüreceğine inanıyoruz

Buyrun, "Tarihimize Şan Verenler"den bazılarını tanıyalım, onların şahsında bütün büyüklerimizi dualarla, fatihalarla yâdedelim

Sultan Tugrul Bey

Devrinde dünyanın en kuvvetli ve en büyük devleti olan Selçuklu Devleti ve büyük devlet adamı Tuğrul Bey Biri diğerini hatırlatan iki muhteşem isim
Müslümanların kurduğu büyük devletlerden olan Selçuklu Devletinin kuruluşu ve yükselişi Tuğrul Beyin hayatında düğümlenir Çünkü Selçuklu Devletinin kurucu, ağabeyi Çağrı Beyle birlikte Tuğrul Beydir

Mahir bir devlet idarecisi, şecaatli ve dirayetli bir kumandan, İhlasın ve tevazuun zirvesinde bir Mü'min, Ceyhun'dan Fırat'a kadar uzanan bir devletin kurucusu Tuğrul Beyin hayatı ibretlerle doludur Sarsılmaz azmin, ulvî idealin, dağ gibi îmanın müşahhas misalidir Sultan Tuğrul Bey

Tuğrul Beyin baştan sona mücadelelerle dolu ibretli hayatına bakmak için nazarlarımızı Tuğrul Beyin doğduğu 995 tarihinde daha öncelere çevirmemiz konuya açıklık kazandıracaktır Bu yüzden, Selçuk boyunun, Oğuzların Subaşılığını yaptığı devrelere gidiyoruz

Kınık boyu Beyi Selçuklular

Selçukoğulları, Oğuzların Kınık boyuna mensuptur Bu boyun beyidirler Yine Oğuzların bir başka boyunun beyleri de Cihanın en büyük Devletini kuracak olan Osmanoğullarıdır

Tuğrul Beyin Dedesi Selçuk Bey, babası Dukak beyin 910 yılında ölmesi üzerine sü-başı olur Selçuk Bey 915 yılına doğru İslâmiyyetle müşerref olmuş ve bu yüce dini Kınık boyuna tebliğ etmiştir Kınık boyuna mensup Türkler büyük bir coşkuyla İslâmiyyeti kabul etmişler ve İslamiyyetin diğer Oğuz boylarına da tebliği için şevkle çalışmaya koyulmuşlardır

Selçuk Beyin oğullarından Mikail Bey, Çağrı ve Tuğrul Beylerin Babalarıdır Mikail Bey, 998'te Çağrı ve Tuğrul Beyler henüz çok küçük yaştayken şehit düşmüştür

Babalarının şehadetinden sonra Çağrı ve Tuğrul Beyler, dedeleri Selçuk Bey'in nezaretinde Cend şehrinde itina ile yetişirler

Dedelerinin vefatından sonra iki bahadır kardeşin mücadele dolu hayat dönemi başlar

Cesur, kahraman, dirayetli Selçukoğulları civar Devletlerin kısa zamanda alâkasını çekmiştir Bunlardan en mühimleri; o devirde Dünyanın en büyük devletlerinden olan Gazneli Devleti ve Karahanlı Devletidir İkisi de Müslüman Türk Devletidir Sağlam idare tesis etmeğe muvaffak olmuş devletlerdir Fakat her iki devlet de Selçuklulara el uzatmama, onlardan istifade etmememe yolunu tercih ettikleri

gibi Oğuzların bu namlı boyunu ezmek, yoketmek için uğraşmışlardır Bu yanlış kararları ve hırsları devletlerinin çökmesini netice vermiştir Cenab-ı Hak, İslam'ın sancaktarlığını, ihlasla hareket eden Selçukoğullarının yapmasını takdir etmiştir

Selçuk Beyden sonra Yabgu olan Tuğrul Bey'in amcası Arslan Yabgu'ya, Gazneli hükümdan Sultan Mahmud, görüşmek istediğini söylemiş ve Onu davet etmiştir Suizânı aklına getirmeyen Arslan Yabgu da davete icabet etmiştir Fakat Oğuzlardan çekinen Sultan Mahmud'un niyeti başkadır Oğuzları başsız bırakarak daha fazla toparlanmalarını önlemek istemektedir Bu niyetini fiiliyata dökerek Arslan Yabguyu yakalatıp, Hindistan'a Ganj nehrinin güneyine sürmüştür

Arslan Yabgu Hindistan'da esir ve sürgünken yerine geçen yeğeni Yusuf İnanç Yabgu da 1028 yılında Karahanlılar tarafından yakalanıp şehid edilmiştir

Gazneliler Deletler hukukunu açıkça ihlal etmişlerdi Hiçbir sebeb yokken bir Oğuz beyini hileyle yakalayıp hapsetmişlerdir Tuğrul ve Çağrı Beyler müteaddit defalar müracaat ederek amcaları Arslan Yabgu'nun iadesini istemişler, fakat her defasında bu istekleri reddedilmiştir

Tuğrul ve Çağrı Beyler el ele vererek Selçukoğullarını "Adalet" esasına dayalı büyük bir devlet haline getirmek, Gaznelilere ve Karahanlılara adalet ve hakkaniyet dersini vermek için çalışmalara koyulmuşlardır

İki cihangir kardeş bu kararı verdiklerinde hiç kimse bu küçük Oğuz boyunun, Gaznelilere boyun eğdirip daha sonra Akdenize ulaşacağını tasavvur edemezdi Kartalın serçeye tasallutunun, serçenin istidatlarını (yeteneklerini) inkişaf ettirmesi gibi, kuvvetli devletlerin Selçuklulara tasallutu ve zulümleri de Selçukluların mukavemet ve mücadele azmini kamçılamış, kabiliyetlerini geliştirmiştir

23 Mayıs 1040 tarihinde Büyük Selçuklu Devletinin resmen kuruluşuna kadar geçen mücadele dolu devreye bakmaya devam edelim

Selçukoğulları ilk başlarda Müslüman Devletlerle çatışmaktan mümkün mertebe kaçınmışlar ve Bizans üzerine seferler tertip etmişlerdir Çağrı Bey, 1016-1021 arasında Güney Kafkasya'ya dalmış ve beş yıl boyunca bir avuç Oğuz atlısı ile Bizans'ın doğu sınırlarında gezmiş, büyük ganimetler elde etmiştir

Bahsi geçtiği gibi, yapılan haksızlıktan sonra Gaznelilerle mücadeleye karar verilmiş ve akabinde de Horasan'da devamlı akınlar yapılmaya başlanmıştır O andan 23 Mayıs 1040'daki Dandanakan savaşına kadar devam edecek Gaznelilerle Selçuklular arasındaki mücadele başlamış olur

Selçuklular ilk hedef olarak Horasan illerini seçmişlerdi Onlar, Horasan'a hakim olacak siyasî kuvvetin aynı zamanda bütün İran'a hakim olacağını ve Yakın Doğunun efendisi olacağını biliyorlardı

Selçuklular Sultan Mahmud'un ölümünden sonra, onun oğullan Sultan Muhammed ve Sultan Mesud arasındaki saltanat mücadelesinden istifade etmesini bildiler

1031'de Horasan'ın doğu kısmının merkezi olan Herât'ı aldılar Bu fethin akabinde Gazneliler Selçukluları yapılan savaşta yendiler ve elden çıkan topraklarını geri aldılar Fakat, 1035 yılında Çağrı bey kumandasındaki Selçuklu ordusu, kuvvetçe çok üstün Gazneli ordusunu, dâhice bir taktikle bozguna uğrattı

Selçuklular 1037 yılında Horasan'ın en büyük şehirlerinden Merv'i, daha sonra yine Horasan'ın büyük şehirlerinden Belh'i ele geçirirler

Horasan'da Selçuklu fütuhatı peşpeşe devam eder 1038'de Herat ve Nişâpûr fethedilir

Selçukluların bu gelişmesinden rahatsız olan Gazneliler 1039 yılında Selçuklulara kati darbe vurmak için harekete geçmişlerdi

Gazneli Hükümdan Sultan Mes'ud'un büyük bir orduyla üzerlerine gelmesi üzerine Çağrı bey, bütün Selçuklu ailesinden yardım istedi Bu çağrıya Nişapur'un fethinden sonra sultan ünvanıyla adına hutbe okutan kardeşi Tuğrul bey, Merv'den eski Oğuz Yabgusu olan Musa maiyyetleriyle icabet ettiler

İki ordu Merv civarında Dandânakan'da karşılaştı Savaş neticesinde Gazneliler mağlup oldu Bu savaştan sonra bütün İran Selçukluların eline geçti Bütün civar ülkeler Selçuklulara baş eğdi

Sultan Tuğrul Bey

Tuğrul Bey, Nişâpur'un fethini müteakip Nişapur'da Sultan ünvanıyla adına hutbe okutarak, köklü bir şekilde 1040 yılında tesis edilecek Selçuklu Devletinin hükümdarı olduğunu ilan etmiştir

Çağrı Bey, kendisinden küçük olmasına rağmen, devlet idareciliğindeki mahareti yüzünden kardeşi Tuğrul Bey'in Sultan olmasını istemiş ve kardeşini candan desteklemiştir Bu hareketiyle idarede birliğin ve halkın huzurunun ilk planda eldiğini göstermiş ve bir kumandan olarak devlete hizmeti şiar edinmiştir Böylelikle askeri sahadaki dehasıyla Çağrı Bey, siyâsî sahadaki dehasıyla Tuğrul Bey Selçuklu Devletini zaferden zafere götürmüşlerdir

Ebû Talib Muhammed bMikâil bSelçuk Tuğrul Bey

Selçukluların başına geçtikten 5 Eylül 1063 Cuma günü vefatına kadar 25 yıl aralıksız fütuhat yapmış ve dünyanın en büyük devletini kurmağa muvaffak olmuştur Bu muvaffakiyetin en büyük âmili olan ittihad (birlik), Tuğrul beyin her zaman düsturu olmuştur

Selçuklu Devletinin tanzim şeklinin ele alındığı Merv'de toplanan büyük kurultayda Tuğrul Bey, ittihad halinde hareket etmenin lüzumunu şöyle bir misalle açıklamıştır

Tuğrul Bey kurultayda eline aldığı bir oku ağabeyi Çağrı Beye vererek kırmasını ister Çağrı Bey bu tek oku rahatça kırar Aynı hareketler tekrarlanır ve ok sayısı üçe çıkınca Çağrı Bey kırmakta zorlanır Ve dört oku kıramaz Bunun üzerine Tuğrul Bey, birlik olmadıkları takdirde kolayca yenilebileceklerini, birleşik oklar gibi tesanüd içerisinde oldukları her zaman muvaffak olacaklarını anlatır

Tuğrul Beyin saltanatı esnasındaki Selçuklu fütuhatına hülasa olarak göz atalım:

Dandanakan zaferinden sonra süratlenen fütuhat hareketleri ile Belh kesin şekilde Selçuklu Devletine bağlanır Toharistan fethedilir Harzem ülkesi 1045'te Selçuklu idaresine girer Güneydoğu İran'da önemli fetih hareketleri başlatılır Umman Denizine, Basra Körfezi'ne kadar olan topraklar fethedilir

1054'te Sistan, 1055'te Mekrân (Kirman ile Belûcistan arasındaki eyalet) alınır

Bu şekilde fetihlere devam edilir ve Tuğrul Bey zamanında Selçuklu Devleti ihtişamın zirvesine çıkar Bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Baba ve Hindikuş Dağlarının kuzeyinde kalan bütün Afganistan, Türkmenistan, Karakalpakistan, Üst-Yurt ve Kızılkum Çölünü içine alan yüzölçümü 3600000 kilometre kareye ulaşan muhteşem bir devlet

Tuğrul Bey zamanında Selçuklu hakimiyyeti altına giren bu topraklar son derece kesif nüfuslu, aynı zamanda mâmur ve büyük şehirlerin bulunduğu topraklardı İktisadî ve stratejik değer bakımından fevkalade ehemmiyetli yerlerdi

Dünyanın en büyük Devletlerinden birisi olan Selçuklu Devletine yine Tuğrul Bey zamanında 28 kadar devlet tâbi olmuştu Adaleti mülkün esası olarak kabul etmiş olan Tuğrul beyin bu âdil idaresini gören birçok ülkeler kendiliklerinden Selçuklulara tâbi oluyorlar, bir kısım devletler de Selçuklularla Sulh anlaşması yapıyorlardı

Tuğrul Bey bu büyük Devleti nasıl tesis etmişti? Bu muvaffakiyetin sırrı neydi? Bu suallerin cevabını Tuğrul Bey'in şahsiyetinde bulmaktayız

Fermanlarının başına sultanlık alâmeti olarak "Hasbiyallah" (Allah bana yeter) yazan Tuğrul Bey, beş vakit namazını cemaatle eda etmeğe azâmi gayret gösterirdi Yanına cami inşa ettirmeden kendisi için mesken inşa ettirmezdi

Kıyafeti itibariyle, alelade bir kumandandan, bir halktan farksızdı Teşrifat kaidelerine riayet etmez ve önüne gelenle konuşurdu Son derece mütevâziydi

Fevkalâde âdil ve dürüst, son derece cesur ve kahraman, cüretkâr, samimi bir müslüman olan Tuğrul Bey ilim ve din adamlarına da çok hürmet gösterirdi Din âlimlerine son derece hürmet eder, onlan ziyaret ederek ellerini öper, dualannı alırdı

Ayrılığa meydan vermemek için her türlü tedbiri alır ve ittihad-ı İslam için gayret gösterirdi İslâm Âleminin birlik ve beraberlik içerisinde olmasını arzu eder ve bu ulvî arzunun tahakkuku için çalışırdı Bu yüzden, Halife Kaim'i Şiî Büveyhoğullarının baskısından kurtarmış ve Kahirede'ki Şiî Fatımî halifesine karşı Ehl-i Sünnet mensuplarının halife kabul ettikleri Kaim Bi-Emrillah'a destek olmuştu Bu gayretlerinden dolayıdır ki, Halife Kaim 15 Aralık 1055 Cuma günü Bağdad'da hutbenin Tuğrul Bey adına okutulmasını emretmiştir O andan sonradır ki Tuğrul Bey, bütün İslâm Âleminin manevî lideri durumuna da gelmiştir

Tam olarak tesis tarihi olan 1040'tan inhitat (çöküş) tarihi olan 1308'e kadar 268 sene devam edecek büyük bir Devletin kurucusu Sultan Tuğrul Bey, Devletin ikinci başşehri olan Rey'de bugünkü adıyla Tahran'da medfundur

Sultan Alparslan

Üzerinde yaşadığımız bu cennet vatanı bizlere armağan eden büyüklerimizden birisi de Sultan Alparslan'dır İslâmın bu bahadır evlâdı Malazgirt'te kalabalık Bizans ordusunu perişan ederek Anadolu'nun kapısını Müslümanlara açmıştır Fetih ordusu da açılan bu kapılardan tekbirlerle girmiştir ve her karışını kanlarıyla sulayarak kendilerine yurt edinmişlerdir
Selçuklu Devletinin ikinci büyük hükümdarı olarak tahta geçen Sultan Alparslan 20 Ocak 1029'da doğmuştur Küçük yaşlardan itibaren babası Çağrı beyin yanında muharebelere iştirak etti Cenk meydanlarında kılıç sallayarak yetişti Babasının sağlığında iken mert ve mahir bir kumandan olarak tanındı Bizzat kumanda ettiği orduyla birlikte pek çok savaşlara katıldı ve zaferler kazandı Çağrı Bey, henüz sağlığında oğlu Alparslan'ı Horasan tahtına veliaht tayin etmişti Çağrı Bey 1060'ta vefat edince Alparslan Horasan valisi oldu

Alparslan, amcası Tuğrul Beyin 7 Eylül 1063'te evlad bırakmadan vefat etmesi üzerine, 7 Aralık 1063'te Selçuklu Beyleri tarafından tahta çıkarıldı ve kendisine biat edildi Kısa zamanda bütün Selçuklu beyleri ve Tuğrul Beyin veziri El-Kunduri de Alparslana biat etti (bağlılığını bildirdi) 27 Nisan 1064 günü Halife Kaim bi Amrillah'ın da hazır bulunduğu bir mecliste cülus merasimi yapıldı ve Alparslan sultan ilan edildi

Alparslan ilk icraat olarak, asayişi temin etti İsyanları bastırdı Devlet teşkilatına ve orduya çeki düzen verdi Akabinde de fetih harekâtına başladı 1064'te bir Hıristiyan krallığı olan Gürcistan'ı fethetti Kars'ı ve Ani'yi aldı

Devleti için Bizanslıları devamlı bir tehdit unsuru olarak gören Alparslan, düşman üzerlerine gelmeden önce düşmanın üzerine gidilmesi yolunu seçti ve namlı kumandanlarını Anadolu'ya akınlara gönderdi Bunlardan, Gümüş Tekin, Afşin ve Ahmed Şah Anadolu içlerine daldılar ve Bizans ordularını bozguna uğrattılar

Afşin Bey 1067'de Malatya civannda çok kalabalık Bizans ordusunu bozguna uğratmış, Kayseri'yi fethederek Orta Anadolu'ya kadar ilerlemişti

Afşin Bey 1069 senesinde de Anadolu'da Bizans ordusunu bozguna uğratarak akınlara devam etmiş ve Ege sahillerine kadar ilerlemiştir

Alparslan, Kutalmışoğlu Süleyman Şah'a da Anadolu'nun fethini emretmişti Bu namlı kumandan aldığı emir üzerine süratle Anadolu'ya dalmış ve fetih harekatlanna başlamıştı

Selçukluların Anadolu'da üst üste kazandıkları zaferlerden ürken Bizanslılar, kesin netice almak için büyük bu ordu hazırlamışlardı İki yüz bin kişilik bir büyük ordunun başına imparator Romanos Diogenes geçmişti Niyetleri Müslüman Türkleri Anadoludan çıkarmak, hatta bütün Selçuklu topraklarını ele geçirerek bu devleti ortadan kaldırmaktı Bu niyetle yola çıkmışlardı ve kendilerinden de son derece eminlerdi Böyle kalabalık bir orduya kimsenin karşı koyamayacağını zannediyorlardı

Bizans ordusu şarka doğru ilerlediği esnada Alparslan Halep civannda bulunmaktaydı Niyeti, bütün Suriye'yi fethetmekti Bizanslıların Anadolunun doğusundaki yerleri ele geçirip Azerbaycan'a girmek maksadıyla ilerlediklerini haber alınca ordusunun bir bölümünü Suriye'nin fethi için bırakıp kalan 54 bin kişilik kuvvetle süratle yola çıktı Fırat'ı geçip, Diyarbakır yoluyla Ahlat'a doğru hareket etti Bu esnada Bizans ordusu Malazgirt'e gelerek kaleyi ele geçirmişti

Sultan Alp Arslan, Buharalı İmam Muhammed Bin Abdülmelik'in tavsiyesi üzerine muharebeyi Cuma gününe denk getirmişti 26 Ağustos 1071 Cuma günü bütün İslam beldelerinde ve Malazgirt ovasında kılınan Cuma namazında halifenin gönderdiği şu hutbe ve dua okunmuştur:

"Allahım! İslâmın sancaklarını yükselt ve hayatlarını Sana kulluk için esirgemeyen mücahidlerini yalnız bırakma! Ya Rabbi! Alp Arslan'ı düşmanlarına karşı muzaffer kıl ve onun askerlerini meleklerin ile kuvvetlendir! Zira O, Senin rızanı kazanmak için varlığını, canını ve her şeyini fedadan sakınmıyor O Senin yolunda ve dininin üstünlüğü için nasıl cihat yapıyorsa Sen de onu öylece koru ve düşmanlarını kahret!"

Malazgirt ovasında kılınan Cuma namazından sonra bütün erler bir birleriyle helallaşmıştı Alparslan beyaz bir elbise giymişti

Toplanan askerlerin yanına gelen Alparslan, atından inerek secdeye varmış ve Âlemlerin Rabbine şöyle niyazda bulunmuştu:

'Ya Rabbi! Seni kendime vekil yapıyor, azametin karşısında yüzümü yere sürüyor ve senin uğrunda cihad ediyorum Ey Allahım! Niyetim halistir, bana yardım et, sözlerimde hilaf varsa beni kahret!"

Sultan Alparslan daha sonra askerlerine dönerek şöyle demiştir:

"Burada Allah'tan başka bir sultan yoktur; emir ve kader tamamiyle O'nun elindedir Bu sebepten benimle birlikte savaşmakta veya savaşmamak için uzaklaşmakta serbestsiniz"

Askerler heyecanla, hep bir ağızdan; "Asla emrinden ayrılmayacağız!" diye haykırmışlardı Alparslan konuşmasına şöyle devam etmiştir:

"Ey askerlerim! Eğer şehid olursam bu beyaz elbise kefenim olsun, Zaferi kazanırsak önümüzde çok hayırlı günler olacaktır Ey askerlerim ve kumandanlarım! Daha ne zamana dek biz azınlıkta düşman çoğunlukta olmak üzere, böyle bekliyeceğiz Düşmanı yenersek arzu ettiğimiz netice

hasıl olacaktır Yoksa şehit olarak Cennete gideceğiz Beni izlemek isteyenler gelsinler Geri dönmek isteyenler serbestçe dönsünler Onlara hiçbir ceza verilmeyecektir Bugün burada ne emreden bir sultan, ne de emir alan bir asker vardır Ben de sizlerden biriyim ve sizinle birlikte savaşacağım"

Bu konuşmasından sonra oku, yayı atarak kılıcını sıyıran Alparslan, "Bismillah!" diyerek en ön safta düşmana doğru at sürmüştür Kumandanlarının arkasından şimşek gibi Bizans ordusu üzerine atılan 54 bin er, düşman ordusunu perişan etmişti Gün boyu devam eden savaş neticesinde müslümanlar kesin zaferi kazanmış, kılıç artığı Bizans askerleri yüz geri kaçmağa başlamışlardı İmparator Diogenes esir alınmıştı İmparator, Sultan Alparslan'ın huzuruna getirildi Muzaffer padişah esir imparatorun ellerini çözdürdü ve yanına oturttu Esir imparatora misafiriymiş gibi davranıyordu Sohbet esnasında İmparator'a sordu:

"Ey Rum Kayzeri, ben senin eline esir düşmüş olsaydım, bana nasıl muamele ederdin? Diogenes:

"Kamçılattınrdım" diye cevap verdi Alparslan:

"Şimdi, benim size nasıl bir muamelede bulunacağım tahmin ediyorsunuz?"

"Ya öldüreceksiniz, yahut da bir harp esiri sıfatıyla bütün Selçuk ülkesini dolaştıracaksınız Çok zayıf bir ihtimale göre de, benden bir kurtuluş akçesi ve rehineler aldıktan sonra serbest bırakacaksınız"

Alparslan bu cevab karşısında tebessüm etmiş ve Diogenes'e: "Bilemediniz Düşündüğünüzün hiçbirisini yapmayacağım Sizi karşılık beklemeden serbest bırakacağım" demiştir

Alparslan, Diogenes'e bol miktarda altın para verdi ve yanına muhafızlar katarak İstanbul'a kadar emniyetle gitmesini temin etti

Malazgirt zaferi üzerine Anadolunun kapısı Müslümanlara açılmıştı Bu cennet belde kısa zamanda tevhid ehli ile dolacak, tekbirlerle nurlanacaktı

Alparslan 1072'de Mâverâünnehir civarında fetih hareketlerine girişti Fethettiği bir kalenin komutanı olan Yusuf Harezmî tarafından hançerlendi Aldığı bu hançer yarasından kurtulamadı ve 25 Ekim 1072'de şehid olarak baki âleme göçtü Cenazesi Merv şehrine götürülerek oraya defnedildi

Mahir bir kumandan ve müdebbir bir idareci olan Alparslan İslâmiyeti harfiyyen yaşamaya gayret etmiş ve İslamiyetin kazandırdığı güzel ahlakla milletine örnek olmuştur Düşmanlarını bile affetmesiyle, üstün ahlakını göstermiştir

Alparslan, veziri Nizamülmülke geniş selahiyetler vererek memleketin baştan başa ilim ve irfan güneşiyle aydınlanmasına çalışmıştır Hakkı tebliğ etmek ve yaymak için bütün imkanları seferber etmiş, Müslümanlara yönelen tehlikeleri bertaraf etmek için hayatını ortaya koymuş, cihaddan cihada koşmuştur

Yahya Kemal'in "Alparslan'ın Ruhuna Gazel' şiirini hatırasını yâd maksadiyle naklediyoruz

"İklîm-i Rûm'u tuttu cihangir savleti Tarîh o işde gördü nedir şîr savleti

Titretti arş ü ferşi Malazgird önündeki Çüş ü hurûş-ı rahş ile şemşîr savleti

On yılda vardı sahil-i Kostantaniyye'ye Yer yer vatan diyarını teshir savleti

Ey şanlı cedd-i ekberimiz ab-ı tigınin Bî-hadd imiş güneş gibi tenvir savleti

Tasvir eder mi böyle şehinşâhı ey Kemâl Şimşekten olsa şi'rde ta'bir savleti"

Sultan Meliksah

Alparslan'ın oğlu Sultan Melikşah, Selçuklu Devletini ihtişamın zirvesine çıkarmış bir idarecidir Yirmi yllık saltanatı esnasında ilim ve adalet güneşi devlet semalarında yükselmiş, tarihte ender görülen bir huzur, refah ve saadet devri yaşanmıştır

Melikşah 6 Ağustos 1055'te dünyaya geldi Babası Alparslan tarafından ihtimamla yetiştirildi Devrin âlimlerinden dinî ilimler tahsil etti Tanınmış bahadırlardan harp dersleri alarak usta bir asker olarak yetişti Henüz 8 yaşlarındayken devlet idaresiyle yakından ilgilenmeye başladı 10 yaşında iken babasıyla birlikte Gürcistan seferine iştirak etti ve ordugâhta babasına vekâlet etti Bizanslıların müdafaa ettiği bir kaleyi Nizamülmülkle birlikte fethetti Ani yakınındaki Meryem Nişin Kalesi'nin muhasarasında ısrar etti ve kalenin fethinde mühim rol oynadı

Alparslan; cesareti, idarecilikteki kabiliyeti ve İslama bağlılığı ile dikkatleri çeken ve herkesin sevgisini kazanan Melikşah'ı veliaht olarak göstermiş ve bunu her vesile ile ilan etmiştir Alparslan 1066'da Melikşah'ı resmen veliaht ilan etti Malazgirt savaşı öncesinde de bu arzusunu açıkladı 1072'deki şehadetinden sonra da henüz 17 yaşında olan oğlu Melikşah yerine Sultan oldu

Sultan Melikşah, saltanatının ilk iki senesini iç kavgaları yatıştırmak ve hudutları müdafaa etmekle geçirdi Mahir bir idareci olan Nizamülmülkü geniş selahiyetlerle kendisine vezir yaptı Devleti tehdit eden Karahanlı ve Gaznelilere karşı koydu ve onları mağlup etti

Melikşah'ın en büyük ideali, bütün müslüman devletleri bir bayrak altında toplamak, İslam Birliği'ni tesis etmekti Bu gaye için çalışmağa başladı Halife Kaim bin Amrülah ile sıkı münasebet tesis etti Halife, Melikşah'a, "Mu'izze'ddin" ve "Celâlüddevle" unvanları ile birlikte o vakte kadar hiçbir hükümdara verilmemiş olan ve hilafet makamının en büyük yardımcısı mânasına gelen "Kasım Emire'l Mü'minîn" lakabını verdi

Melikşah devrinde Anadolunun fethinin tamamlanması hareketi süratle devam etti Süleyman Şah'a yaptığı yardımlarla Anadolu bir İslam beldesi haline geldi Vermiş olduğu emirle, Anadolu Selçuklu Devleti kuruldu

Devlet teşkilatını ve orduyu intizama sokan Melikşah fetih hareketlerine babasının bıraktığı yerden devam etti Kutalmışoğulları Süleymanşah ve Mansur ile, Türkmen reislerinden Artuk Bey, Tutak ve Alp İlig gibi namlı kumandanlar Anadolu'da zaferden zafere koşuyor, önlerine çıkan Bizans ordularını bozguna uğratıyorlardı

Anadoludaki Hıristiyan halk, Bizans idaresinden bunalmıştı Saray hileleri ve umumî idaresizlik yüzünden derebeyleri Anadoluyu kasıp kavuruyorlardı Sık sık kendilerini imparator ilan ederek merkeze yürüyen kumandanların baskısına maruz kalıyorlardı Bu yüzden kendilerine adaletle muamele eden ve gittikleri yere huzur ve refahı da birlikte götüren Müslümanları sevinçle karşılıyorlardı

Türkmen birlikleri Yeşilırmak, Kelkit ve Çoruh havzalarını ele geçirmişler, Alaşehir'i fethederek Ege sahillerine kadar uzanmışlardı Diğer bir kol da Urfa ve Nizip civarında Bizans ordularını yenerek Güney ve Güneydoğu'da fetihler yapmışlardı

Süleyman Şah İznik'i fethetmiş, Üsküdar'a kadar ilerliyerek bütün Boğaziçini kontrol altına almıştı

Kısa zamanda Mardin ve Diyarbakır ile civarındaki otuzdan fazla kale ve şehir fethedildi Ayrıca Siirt, Bitlis ve Ahlat gibi mühim yerler de fethedilerek Büyük Selçuklu İmparatorluğuna katıldı

Melikşah devrinde fethedilen yerlerden bazıları şunlardır: Musul, Kudüs, Dimeşk, Haleb, Lazkiye, Gence, Kafkasya, Kars, Oltu, Erzurum Gürcü Kralı tarafından ele geçirilen bu bölgeler 1080'de fethedilmiştir), Trabzon, Azerbaycan, Buhara, Semerkand, Hicaz Bölgesi (Mekke-Medine), Yemen

Ömrünü İslama faydalı icraatlar yapmaya adayan Melikşah her zaman şu şekilde dua etmektedir:

'Ya Rab, eğer İslama ben faydalı olacaksam, bana yardım et, muzaffer kıl! Eğer karşımdaki hasmım faydalı olacaksa, ona yardım et, onu muzaffer kıl!"

Sultan Melikşah, 20 Kasım 1092'de 37 yaşında-iken vefat etti Cenazesi İsfahan'a götürüldü ve kendisinin yaptırdığı medresesinin yanındaki türbeye defnedildi

Yirmi yıllık saltanatı esnasında Büyük Selçuklu Devletini Kaşgar'dan Boğaziçine, Kafkas'lardan Yemen ve Aden'e kadar genişletmek suretiyle devrin en büyük siyasî gücü haline getiren Melikşah, bu koca Devlette adaleti mülkün temeli yapmaya muvaffak olmuştur Bu yüzden kendisine "Sultanü'l Âdil" denilmiştir Saltanatı müddetince mağlubiyet yüzü görmediği için de "Ebu'l Feth" lakabı verilmiştir

Melikşah zamanında, Nizamülmülk'ün de himmeti ve gayreti ile gayet muntazam bir divan (hükümet) teşkilatı ve yarım milyonu bulan muntazam bir şekilde yetiştirilmiş daimî ordu kurulmuştur

Fakirleri, ilim ve san'at adamlarını korumak için devlet bütçesine ödenek koydurulmuştur

Âlimleri ve san'atkarlan himaye etmiş, onlara büyük alâka göstermiş, ilim sahibi zatları bizzat ziyaret ederek, onların ilmine ve şahsiyetlerine hürmet göstermiştir Devrinde, İmam-ı Gazali, Kaşgarlı Mahmut, Cürcânî gibi âlimler yetişmiştir

Mühim bölgelere Nizamiye Medreselerini kurdurmuş, yollar, çeşmeler, medreseler, camiler inşa ettirerek ülkeyi mâmur hale getirmiştir

İlim ve adaletin büyük itibar gördüğü ülkesinde huzur ve refah hâkim olmuş, şaşaalı bir İmparatorluk tesis edilmiştir

Nizamü'l-Mülk

Nizamü'l Mülk, Büyük Selçuklu devletinin, idâri, malî ve askeri teşkilatını kuran ve kurduğu bu teşkilat bütün müslüman devletlerce örnek alınan, mahir bir devlet adamıdır

Alp Arslan ve Melikşah devirlerinde (1064'ten vefat ettiği 1092'ye kadar) 29 yıl fasılasız devam eden vezirliği esnasında yaptığı icraatlarla bütün Müslümanların gönlünde taht kurmuş değerli bir âlimdir

Asıl ismi Hasan olan Nizamü'l Mülk, 10 Nisan 1018'de Horasan'ın eski kültür merkezlerinden olan Tuş şehrine bağlı Nukan kasabasında doğmuştur Babası Ali bin İshak, Gazne Devletinde vazife gören bir devlet memurudur

Nizamü'l Mülk ve kardeşi, devrin meşhur fâkihlerinden Ebu'l Kasım Abdullah'ın yanında mükemmel bir tahsil görmüşlerdir Öyle ki Nizam-ül Mülk henüz 11 yaşında iken Kur'an-ı Kerim'i ezberlemiş ve yine çok genç yaşta iken fıkıh âlimleri arasında zikredilir olmuştur

Dinî ve edebî kültürü ile temayüz eden Nizam-ül Mülk idarecilikte de büyük muvaffakiyet göstermiştir Babası ile birlikte Gaznelilerin maiyyetinde çalışmış, 24 Mayıs 1040'taki Dandanakan savaşından sonra Selçuklu hizmetine girmiştir

Nizam-ül Mülk Belh valisi Ebu Ali bin Şadân'ın yanında bulunduğu esnada şehrin idaresinde gösterdiği maharetten dolayı tanınmış ve daha sonra Merv'de bulunan Alparslan'ın yanına gitmiştir O tarihten sonra da Alparslan'ın yanından ayrılmamıştır Alparslan Selçuklu tahtına oturur oturmaz Nizm-ül Mülk'ü kendine vezir tayin etti Halife Kaim bin Amrillah tarafından kendisine "Nizam-ül Mülk", "Kıvâmü'd Devle ve'ddîn" lakapları verildi

Nizam-ül Mülk, Malazgird muharebesi hariç (Alparslan tarafından her ihtimale karşı, memleketi idare etmek vazifesi ile Hemedan'a gönderildiği için iştirak edememiştir) Devletin bütün fütuhat muharebelerinde padişahlarla (Alparslan ve Melikşah) birlikte olmuş, cesareti ve isabetli kararları ile zafere giden yolu göstermiştir

Devlet teşkilatında, askerî, idarî ve malî sahalarda yapmış olduğu yeniliklerle devletin sağlam temeller üzerine kurulması için çalışmış ve bunda da muvaffak olmuştur

Kurmuş olduğu idari sistem bütün İslam ülkelerine ve Osmanlı Devletine örnek olmuştur

Bu mahir idareci İslâmiyyeti gerçek yönüyle her tarafta anlatmak ve bâtıl cereyanların yayılmasını engellemek için kurmuş olduğu medreselerle de Devlete ve İslamiyyete büyük hizmetlerde bulunmuştur

Fatımilerin yaymış olduğu Şiî-batınî düşüncelerin ve Hasan Sabbah'ın sapık fikirlerinin Selçuklu Devleti bünyesinde yer tutmaması ve İslam akidesinin halk tarafından her yönüyle öğrenilip yaşanması için gayret sarfetmiş ve bu maksatla medreseler kurdurmuştur İsfahan, Bağdad, Basra, Nişâbûr, Herât, Belh, Âmul, Musul gibi mühim beldelerde kurulan "Nizamiye Medreselerinde tesbit edilen ortak bir eğitim programıyla değerli ilim adamları yetiştirilmiştir

Nizamiye Medreseleri, sistemli bir şekilde kurulmuş olan ilk üniversite olarak tarihlere geçmiştir

Nizam-ül Mülk'ün bu çalışmaları sayesinde Ehl-i Bid'anın propagandası kırılmıştır Bütün çalışmalarının sonuçsuz kaldığını gören sapık görüşlü Hasan Sabbah, bu büyük devlet adamını ortadan kaldırmak için planlar yapmaktaydı Nizam-ül Mülk 15 Ekim 1092'de bir Batınî fedaisi tarafından hançerlenmek suretiyle şehid edilmiştir Nâaşı İsfahan'a getirilerek oradaki türbesine defnedilmiştir

Örnek devlet adamı ve İslamiyyete ömrünü vakfetmiş büyük bir insan olan Nizamü'l Mülk asırlar boyu hatıralarda yaşamıştır Nizamü'l Mülk'ün vefatından sonra oğullan ve torunları Selçuklu Devletine vezir olarak hizmet etmişlerdir

Nizam-ül Mülk'ün "Siyasetnâme" isimli çok değerli bir de eseri bulunmaktadır

Kutalmisoglu Süleyman Sah

Selçuk Beyin oğlu Arslan Yabgu'nun torunu ve Selçuklu Beylerinden Melik Şihabeddin Kutalmış Beyin oğlu Gazi Süleyman Şah, Anadoluyu
baştan başa fetheden ve bir Müslüman ülkesi haline

getiren büyüğümüzdür

Alparslan'la birlikte Malazgirt muharebesine iştirak eden Gazi Süleyman Bey muharebede büyük kahramanlık göstermiştir Zaferin kazanılmasından sonra Sultan Alparslan bu namlı kumandanını Anadolunun fethiyle görevlendirdi

Gazi Süleyman Bey kahraman fedâileriyle birlikte Anadolu içlerine dalarak süratle fetih hareketine girişti ve birkaç sene içerisinde muazzam fetihler yaparak Anadolunun büyük kısmını ele geçirdi

Gazi Süleyman Bey, Artuk, Tutuk, Dânişmend, Saltuk Beyler gibi büyük kumandanları, akıncı bölükleriyle çeşitli bölgelere göndermişti Bu kumandanlar zaferler kazanarak Anadolunun bir İslam diyarı olmasını temin etmişlerdir

Anadoludaki fetih ordusu Kayseri civarında Bizans ordusuyla yaptığı savaşı kazandı ve hiçbir engelle karşılaşmadan Marmara sahillerine, İzmit'e kadar ilerledi

Süleyman Bey, Konya ile birlikte bütün orta Anadoluyu fethetti 1075'te de mühim bir Bizans şehri olan İznik ve havalisini ele geçirerek İznik'e yerleşti

Gazi Süleyman Beyin Anadoludaki fetihleri bütün İslam beldelerinde sevinçle karşılanmaktaydı Sultan Melikşah da çok sevdiği Süleyman Beyin muvaffakiyetlerinden dolayı her vesileyle sevincini belli ediyordu

Sultan Melikşah, 1077'de Gazi Süleyman Bey'i Anadolu sultanı olarak ilan etti Böylece payitaht İznik olmak üzere Anadolu Selçuklu devleti tarih sahnesine çıkmış oluyordu

Süleyman Şah, Bizansın içişlerine de karışıyor, desteklediği şahsı kral yaptırıyordu Nitekim krallığını ilan eden Bizans kumandanı Botaniates'i desteklemiş ve bu kumandanın yanına iki bin asker vererek tahtı ele geçirmesine yardımcı olmuştu

Askerlerine ve halka son derece iyi davranan ve adaletle iş ören Süleyman Şah gayr-i müslim yerli halkın da takdirini kazanmıştı İç isyanlar ve kötü idare yüzünden perişan olan yerli halk, Süleyman Şah idaresinde huzur ve sükûna kavuşmuşlardı

Bir yandan fetihler devam ederken, diğer yandan fethedilen topraklara Müslümanlar getirilip yerleştiriliyordu Azerbaycan, Türkistan ve İran'dan onbinlerce Müslüman aile Anadoluya göçetmeye başlamıştı

Süleyman Şah, Kapıdağı yarımada ile Çanakkale Boğazı'nın Asya sahillerini de ele geçirdi İstanbul Boğazına kadar olan kısımlar daha önce ele geçirilmişti Öyle ki Selçuklu orduları Üsküdar'a kadar gelmiş ve hasretle İstanbul'u temaşa etmişlerdi

1081'de yapılan anlaşmaya göre, Selçukluların Marmara sahillerine kadar bütün Anadolu'ya sahip oldukları Bizanslılarca da kabul edilmiştir

Süleyman Şah 1082 yılında Çukurova'ya girdi ve ilk önce Tarsus'u fethetti 1083'te ise Adana, başta olmak üzere bütün Kilikya (Adana civarları) beldelerini hakimiyyeti altına aldı

Süleyman Şah'ın en büyük arzusu Antakya'yı ele geçirmekti Bu maksatla yola çıktı Harekâtını gizli tuttu 12 gün boyunca gündüzleri konaklamak ve geceleri yol almak suretiyle ordusunu ilerletti 13 Aralık 1084 günü Antakya önlerine geldi ve ani bir hücumla şehri ele geçirdi Şehrin büyük kilisesini camiye çevirdi İlk cuma namazında 120 müezzin bir ağızdan Ezan-ı Muhammedi'yi okudu

Süleyman Şah şehrin ahalisine çok iyi davrandı ve şehri baştan başa imar ettirdi

Süleyman Şah Anadoludaki fetih harekâtını devam ettirdi Kumandanlarını çeşitli bölgelere gönderdi Bunlardan Buldacı Bey, 1085 başlarında Maraş, Elbistan, Göksun ve Besni kalelerini fethederek bu bölgeleri ele geçirdi

Bu esnada Çaka Bey İzmir'i fethetmiş, İzmir Körfezinde büyük bir donanma kurdurarak Selçuklu Devletinin ilk deniz kuvvetlerinin kurucusu olmuştu

Gümüştekin Bey ise Urfa ve Antep çevresini fethetmişti 1085'e doğru bütün beylikler bir araya getirilmiş ve Anadolu'da kuvvetli bir devlet doğmuştu Süleyman Şah Kurucusu olduğu devletin birliğini temin etmişti 1105'e doğru bütün Anadolu Müslümanların eline geçmişti Anadolu fâtihi Süleyman Şah, devlet idaresinde de maharetini göstermiş ele geçirdiği topraklara kök salmak için müslüman ahalinin Anadoluya yerleşmesini temin etmişti

Süleyman Şah zaferden zafere koşarken, Sultan Melikşah'ın kardeşi Sultan Tutuş da saltanat hevesine kapılmış, Suriye'de bir devlet kurmak maksadıyla sağa sola saldırmaya başlamıştı

Süleyman Şah, Sultan Tutuş'un bu hareketlerine dur demek maksadiyle ordusuyla birlikte Tutuş'un üzerine yürüdü İki ordu 5 Haziran 1086'da Halep yakınlarında karşı karşıya geldi Muharebenin en şiddetli safhasında bir kısım Türkmenler Süleyman Şah'ın safını terkederek karşı tarafa geçtiler Bunun üzerine Süleyman Şah'ın ordusu bozuldu Kendisi de muharebe meydanında vuruşurken şehid düştü Cenazesi büyük bir cemaatle kılınan cenaze namazından sonra Halep kapısında defnedildi

Anadolu fâtihi Süleyman Şah'ın şehadeti, Anadolu'da ve bütün Selçuklu beldelerinde üzüntüyle karşılandı

Sultan Melikşah, Süleyman Şah'ın oğlu IKılıçarslan'ı İsfahan'a getirterek ihtimamla yetiştirdi

Süleyman Şah'ın sağlam temeller üzerine bina ettiği devlet 1308'e kadar tarih sahnesinde kalmıştır

Sultan Kiliç Arslan (II)

Anadolu Selçuklu Devletini ihtişamın ziresine çıkaran ve Osmanlı Devletinden önce Anadolu'da kurulan ilk büyük İslâm Devletinin namım cihana yayan idareci Sultan IIKılıç Arslan'ın tarihimizde müstesna ve mümtaz bir yeri vardırSultan olduğu 1155'ten 1192'de vefatına kadar 37 yıl, devleti iç ve dış düşmanlardan arındırarak, iktisat, irfan, medeniyet yönünden terakkinin zirvesine çıkarmıştır O'nun hükmettiği devre, tarihimizin en parlak devirlerindendir Kılıç Arslan siyasî cihetten üç zorlu engeli aşmayı başarmış bir idarecidir: (1) Bizans'ın Anadolu'ya yeniden yerleşme ümit ve siyasetini ebediyen kırmıştır (2) Haçlı tehlikesini Anadolu'dan bütünüyle uzaklaştırmıştır (3) Civar bütün beylikleri merkeze bağlıyarak Anadolu birliğini kurmuştur Bu siyasî muvaffakiyetlere paralel olarak da Anadolu'da maddî-manevî ilerlemenin başlamasına vesile olmuştur Sultan Kılıç Arslan bu icraatlarında nasıl muvaffak olmuştur? Bu sorunun cevabı Sultan IIKılıç Arslan'ın hayatında saklıdır Bu yüzden bu cihangir padişah'ın hayatına göz atmamız gerekmektedir
Sultan II Kılıç Arslan 1115 yılında dünyaya geldiğinde, Anadolu'da Ehl-i Tevhid'in yerleşmeye başlamasının üzerinden bir asra yakın bir zaman geçmişti Büyükbabası Süleyman Şah, sarsılmaz bir iman, azim ve gayretle Anadolu'da Selçuklu devletinin temelini atmış ve Anadolu'nun bir İslambeldesi olması için köklü tedbirler almıştı Süleyman Şah'ın 1086'da vefatı üzerine tahta geçen oğlu IKılıç Arslan tarihe şan veren bir mücadeleyle

IHaçlı seferine (1096-1099) kahramanca karşı koymuş ve yarım milyona yakın haçlıyı Anadolu bozkırlarına gömmüştüIKılıç Arslan'ın 1107'de vefatı üzerine 2Kılıç Arslanın amcası Melikşah, Anadolu Selçuklu tahtına geçmişti Sultan IIKılıç Arslan şehzadeliğinden itibaren geleceğin Sultanı olmak üzere itinayla yetiştirilmiştir Dinî ilimleri devrin meşhur âlimlerinden, devlet idareciliğini bizzat pederinden ve çocuk denecek yaşından itibaren atıldığı idarecilik hayatında pratikten öğrenerek yetişti Babasıyla birlikte, Elbistan'ın fethinde bulundu (1144) ve Elbistan'a Melik tayin oldu Meliklik devrinde maiyyetindeki bir avuç akıncıyla Göksün ve Maraş bölgelerine akınlar yaptı 1147-1149 yılları arasında cereyan etmiş olan IIHaçlı seferine karşı babası Sultan Mes'ud'la birlikte karşı durmuş ve Haçlılara yapılan çetin mücadelelerde tecrübesini arttırmıştır Melik IIKılıç Arslan'ın da iştirak ettiği bu Hilal-Salip mücadelesinde Haçlılara büyük kayıplar verdirilmiştir Haçlı tehlikesinin berteraf edilmesini müteakip 1149 yılında babası ile birlikte Maraş'ı haçlıların elinden kurtarmıştır

Sultan I Mes'ud hayattayken, siyasî bilgisiyle askeri sahada gösterdiği dirayetiyle, irade ve enerjisiyle, geniş görüşüyle tahta en layık olan bu oğlunu 1155 yılında Sultan ilan etmişti Sultan II Kılıç Arslan babasını yanıltmayacaktı Kısa zamanda babasının yarım bıraktığı işleri tamamlamak üzere teşebbüslere geçti Büyük Selçuklu Sultanı, Sancar'ın vâris bırakmadan 1157'de vefat etmesi üzerine Anadolu Selçuklu Devleti tamamen müstakil oldu

Kılıç Arslan sağlam bir Devlet mekanizması kurmaya muvaffak olduktan sonra fetih bayrağını eline aldı 1157'de Ayıntab'ı fethederek Suriye sınırını güven altına aldı Daha sonra Bizans üzerine döndü ve Miryekefalon'daki savaşla neticelenecek zorlu bir mücadeleye başladı Kılıç Arslan'ın en büyük ideali, Peygamberi bir, kitapları bir, idealleri bir olan Müslüman Devletleri aynı bayrak altında toplamak, küffür karşısında tek bilek tek yürek olarak durmaktı Kılıç Arslan böyle bir iman birliğinin önünde hiçbir engelin duramayacağına inanıyordu Fakat bu ittihad'ın pek çok engelleri vardı Bu engelleri kılıca iş kalmadan halletmek istiyordu Bu ulvî idealini Kader-i İlâhi'nin de yardımıyla gerçekleştirmeye muvaffak olmuştur Musul ve Suriye'nin hükümdarı Atabey Nûreddin Mahmud Zengi'nin 1174'te vefatıyla Kılıç Arslan'ın idealindeki "İslam Birliği"nin önündeki en büyük manilerden birisi kendiliğinden kalkmıştı Çünkü Mahmud Zengi'nin tavrı yüzünden Güney Anadolu iki devlet için huzursuzluk bölgesi olmuştu

II Kılıç Arslan 1175'te nicedir Selçuklulara musallat olan Dânişmendli krallığını ortadan kaldırmıştı Daha sonra Danişmendoğulları Selçuklu hizmetine girdi

Kılıç Arslan meşakkatin semeresini almış ve Anadolu İslam birliğini tesis etmeye muvaffak olmuştu Artık sıra, köhnemiş zihniyetin temsilcisi Bizanstaydı Akıncılar Bizans topraklarında kasırga gibi esmeye başlamışlardı IIKılıç Arslan'ın fevkalâde siyaseti ve mahareti karşısında telaşa kapılan Bizans imparatoru Manuel Komnenos Selçukluları Anadolu'dan atmak için büyük bir ordu hazırladı ve Anadolu üzerine sefere çıktı Zaten Kılıç Arslan epeydir böyle bir karşılaşmaya hazırlanmaktaydı İki ordu 1176 yılında Eğiridir Gölü'nün az kuzeyinde karşı karşıya geldi "Miryokefalon savaşı" diye tarihlere geçen bu savaşta IIKılıç Arslan kumandasındaki Selçuklu ordusu Bizanslıları perişan etti ve bütün İslâm Âlemini sevince gark eden parlak zaferi kazandı Bu zaferden sonra Bizans, Ehl-i Tevhid'i Anadoludan sökemeyeceğini kesin olarak anlamış oldu

Kılıç Arslan (1189-1192) yılları arasında yapılan 3Haçlı seferi âfetinden Anadolu'yu kurtarmak için de büyük mücadele verdi Anadolu'ya girmek isteyen Haçlı ordusunu gerilla harpleriyle yıprattı ve Anadoluyu bu belâdan kurtardı

Kılıç Arslan Diğer İslam Devletleriyle de anlaşmaya gayret etmiş ve bunda da muvaffak olmuştur Muasırı Selahaddin Eyyubi ile anlaşması ve İslamın menfaatleri yönünde ittifaka gitmesi bu çalışmalardandır

IIKılıçarslan, askerî sahadaki zaferleri yanında, bütün Devlet sathında başlattığı kültür san'at, ilim hareketleriyle ve imar faaliyetleriyle de dikkat çekmiştir

Devrinde, yüzlerce cami, medrese, han, kervansaray, imaret, çarşı, çeşme ile Anadoluyu bir baştan bir başa donatmıştır Bilhassa Orta Anadolu şehirlerinde büyük bir imar hareketini gerçekleştirmiştir

Sultan Kılıç Arslan, İslamiyyetin hakikatlerini nefsinde tatbik etmek ve etrafa tebliğ etmek için âzami gayret sarfetmiştir O, İslamiyyetin verdiği mefkure sayesinde Anadolu'da yurt kurulduğunu ve kurulan İslâm Devletinin bekâsının da ancak bu yüce dine sımsıkı yapışmakla mümkün olduğunu anlamış ve bu idrak içerisinde hareketlerine yön vermiştir

Sultan II Kılıç Arslan, Adalet'i esas almıştır Adalette din farkı gözetmemiştir Bu davranışları yüzündendir ki, Hıristiyanlar bile o'nun zamanında kiliselerinde Sultan'ın şevketi ve başlarından eksik olmaması için dua ediyorlardı

Kılıç Arslan'ın idaresi boyunca Anadolu'da görülmemiş bir huzur, asayiş ve refah dönemi gelmiştir Dinin izzetini muhafaza için didinen Kılıç Arslan'a bu yüzden "İzzeddin Ebul-Feth" denilmiştir

Bu şanlı padişah, 1192 yılında Konya yakınlarında vefat etmiştir Yerine Sultan olan oğlu Keyhusrev tarafından Sultan Mes'ud camiinin yanındaki Künbed'e defnedilmiştir

Sultan Alâeddin Keykubad

Anadolu Selçuklu Devletini dünyanın en zengin, en ihtişaml devleti haline getiren Sultan Alaeddin Keykubad, Anadolu'yu baştan başa imar etmesi ve ilim müesseseleri ile donatmasıyla tanınan ve ismi her zaman hayırla yâdedilen büyüklerimizdendir
Sultan Alaaddin Keykubad, Sultan IGıyaseddin Keyhusrev'in oğludur Kardeşi Sultan İzzeddin Key-Kâvûs'un 1219'da vefatı üzerine 28 yaşında iken Selçuklu tahtına oturmuştur

Alaaddin Keykubad tahta geçtikten sonra yaklaşan Moğol tehlikesine karşı tedbirler aldı Başta Konya, Sivas ve Kayseri olmak üzere birçok şehirde kale ve surları tamir ve tahkim ettirdi Kale ve suru olmayan yerlerde kale ve sur inşa ettirdi Moğolların Bağdat'a hücum etme ihtimali üzerine, yardım isteyen Halifenin hizmetine ordu gönderdi Moğol hücumu olmayınca bu beş bin kişilik ordu geri döndü Sultan Alaaddin bir taraftan da fetih hareketlerine girişmişti İlk olarak 1223'te Akdeniz'in mühim noktalarından Kalonoros'u fethetti Bu güzel limana ismine izafeten Alâiye (Alanya) dendi Burada büyük bir tersane kurdurarak deniz filosunu güçlendirdi Çobanoğlu Hüsameddin Beyin kumandası altında Kırım'a denizden ordu şevketti Bu ordu Ukrayna içerilerine kadar ilerledi Çavlı Bey de Silifke'ye kadar olan Akdeniz kıyılarını fethetti Batıda Bizanslıların yanı sıra, Doğuda Moğol Tehlikesinin başgöstermesi üzerine Eyyubîlerle dost olmanın faydasına inanan Sultan Alaaddin, Eyyubî Sultan'ı Âdil le anlaştı ve Adîl'in kızı ile evlendi

Mengücekoğulları huzursuzluk çıkarmaya başlamışlardı İleride Moğollarla yapacağı çarpışmalarda Erzincan ve havalisini ellerinde bulunduran Mengücekoğulları tarafından arkadan vurulacağını hesap eden Alaeddin Keykubad bu bölgeyi garantiye almayı düşündü ve 1225'te Erzincan'ı fethederek Mengücekoğullarını ortadan kaldırdı

Alaaddin Keykubad, İslâm ülkelerini talan eden Moğollara karşı durmak için bütün müslümanların el ele vermesini istiyordu Bu maksatla Harzemşah hükümdarı Celaleddin'e ittifak teklif etmiş ve her konuda yardıma hazır olduğunu söylemişti Fakat iyi bir kumandan olmasına rağmen, siyasî görüşü kıt olan Celaleddin Harzemşah, bu ittifak teklifine, kendisinden beklenilmeyen bir harekete girişerek cevap vermişti Celaleddin, Moğollar dururken İslam ülkesine girmiş ve âlimleriyle meşhur bir kültür merkezi durumunda olan Ahlat'ı kuşatmıştı Bunu öğrenen Alaeddin Keykubad, Celaleddin'e yanlış yolda olduğunu, İslam mülküne tecavüz etmemesi gerektiğini, asıl Moğollarla meşgul olması lazım geldiğini anlatan bir mektup göndermiş ve Ahlatı muhasaradan vazgeçtiği takdirde, Moğollarla mücadelesinde kendisini destekleyeceğini de ilave etmişti Bu güzel teklife kulağını tıkayan Celaleddin Harzemşah, Selçuklu Sultanı ile çarpışmaktan kaçınmayacağını söyledi Neticede iki ordu 10 Ağustos 1230'da Erzincan yakınlarındaki Yassıçemen'de karşı karşıya geldi Cereyan eden çetin muharebe neticesinde Celaleddin Harzemşah'ın ordusu mağlup oldu ve Harzemşah hükümdarı Selçuklu topraklarından uzaklaştı Neticede siyaseti bilmeyişinin ceza'sını ağır bir şekilde ödedi ve Moğollar önünde mağlup oldu Kendisi de Moğollar tarafından şehid edildi

Yassıçemen muharebesini kazanan Alaaddin Keykubad Erzurum üzerine yürüdü ve amcası oğlu Cihanşah'ın idaresi altındaki şehri ele geçirerek şehri doğrudan doğruya Konya'ya bağladı

Moğollara karşı ustaca bir siyaset takip ederek Anadolu üzerine gelmelerine mani oldu Zaten Moğollar da şöhretini ve devletinin gücünü yakından bildikleri Alaeddin'in üzerine gitmeye cesaret edemiyorlardı Onlar bu şanlı padişah'ın vefatını kollayacak ve ondan sonra Anadolu'ya dalacaklardı Nitekim öyle yapmışlardır

1234'te Eyyubiler gözünü Anadolu'ya dikmişti Eyyubi imparatoru Sultan Kâmil, yanına 16 Eyyubi Melikini ve yüz bin kişilik ordusunu alarak Anadolu'ya girmişti Bunun üzerine harekete geçen Alaeddin Keykubad Eyyûbî ordusunu karşıladı ve Eyyûbîleri üst üste bozguna uğratarak Anadolu'dan püskürttü

Çetin mücadeleler sonunda Anadolu birliğini kurmaya muvaffak olan Alaeddin Keykubad, Suriye'yi fethetmek için hazırlıklara başladı Bu hazırlık içerisinde iken 30 Mayıs 1237'de Kayseri'de zehirlendi ve 45 yaşında iken vefat etti 17 yıl 5 ay tahtta kalan Selçuklu Devletinin bu büyük idarecisinin naaşı Konya'ya getirilerek kendisine nisbet edilen camiin yanındaki türbeye defnedildi

Tarihlerin kaydettiği büyük idarecilerden birisi olan Alaeddin Keykubad, idareciliği esnasında devleti ihtişamın zirvesine çıkarmıştır Takip ettiği dâhice bir ticaret ve iktisat siyaseti ile Anadolu Selçuklu Devletini dünyanın en zengin ve en müreffeh ülkesi haline getirmişti Ülkeyi bir uçtan bir uca yollarla kervansaraylarla donatmıştı Surlar, kaleler ile yeni şehir ve kasabaların inşası yanında, kervansaray, cami, medrese, hastahâne ve köprü yapımı gibi imar faaliyetinde bulunarak ülkeyi mâmur hale getirdi Ordu ve donanmaya çok ehemmiyet verdi Mükemmel bir ordu kurdu Şeker, dokuma ve silah imalathaneleri kurdurdu

Kendisi de âlim bir zat olan Sultan Alaeddin Keykubad ilme ve âlime son derece değer verirdi Tanınmış âlimleri davet eder, onları mükemmel surette ağırlardı Konya'ya gelen Bahâeddin Veled ve oğlu Celaleddin Rûmî'ye (Mevlânâ) büyük hürmet göstermişti

Adalet işlerini yakından takip ederdi Kapısı herkese açıktı Her vakit ahaliyle görüşür, istek ve şikayetlerini dinlerdi Haksızlığa uğrayanın işini bizzet takip eder, haksızlık düzeltilinceye kadar peşini bırakmazdı

İslam ülkelerinin ve müslümanlarının meseleleriyle yakından ilgilenir ve İslamiyyet için bütün imkânlarını seferber ederdi Bu hasletinden dolayıdır ki, Halife kendisini "Sultânu'1-Âzam" diye anarak, İslam hükümdarlarının en büyüğü olduğunu tasdik etmiştir

17 yıllık saltanat devri, dünyanın gıpta ile baktığı, halkın maddî ve manevî huzur ve saadet içerisinde yaşadığı bir devir olmuştur

Osman Gazi

Osman Gazi; imanını, azmini harc ederek inşa ettiği, 623 yıl payidar olan, büyük ve şerefli İslam devletini kurucusu büyüğümüz O'nun, Rıza-i İlâhî uğruna gösterdiği ihlaslı gayretleridir ki, şanlı devleti altı asır üç kıtada payidar kılmıştır Yine yaptığı Kur'an hizmeti ile aradan asırlar geçmiş olmasına rağmen unutulmamış, gönüllerde yaşamıştır Beşer için bundan büyük saadet düşünülebilir mi?
Osman Gazi, Oğuzların Kayı boyu'nu üç asır süren göçebe hayattan devlet hayatına yükseltmiştir

Bu cihan devletinin nasıl kurulduğunu ve nasıl bu kadar uzun müddet yaşayabildiğini daha iyi anlamak için Osman Gazi'nin hayatına yakından göz atmak gerekir Fakat daha önce kısaca Kayı boyunun Söğüt'e gelişine kadar geçirdikleri devreye bakalım Kayı oymağı ilk defa yaklaşık 1000 yılında diğer Oğuz boylarıyla birlikte hareket ederek Amuderya nehrini geçmiş ve Aral havzasına gelmişlerdir Burada, Horasan'ın kuzey sınırına, Karakum Çölü'nün güneyine, Merv civarında Mâhân'a yerleştiler 1220 yıllarında Cengiz idaresindeki Moğol orduları yaklaşırken, bu Ye'cüc Me'cüc âfetinden sakınarak Merv'den hareket ederek, Ahlata gelmişlerdir Alıştıkları Türkistan havasını ve sürüleri için kâfi otlağı bu bölgede bulamayınca Erzincan yakınlarına göç etmişlerdir Kayı Boyunun Beyi Süleyman Şah, aradıkları huzurlu ortamı bir türlü bulamamanın elemiyle geri Horasan'a dönmeye karar verir Geri dönmek üzere yaptıkları sefer esnasında Caber kalesi önlerinde Fırat nehrini geçerken boğularak şehit olur Bu vak'adan sonra Süleyman Şah'ın dört oğlundan Sungur Tekin ve Gündoğdu geri vatanlarına dönerler Diğer iki oğlu Dündar Beyle Ertuğrul Bey Pasin ovasıyla Sümerli-Çukur taraflarına gitmişlerdir Ertuğrul Bey, bu bölgelerin de aradıktan ve ideallerindeki yer olmadığını görünce oğlu Savcı Bey'i, Selçuklu sultanı I Alâeddin Keykubad'a göndererek kendilerine uygun bir yer gösterilmesini ister Bunun üzerine Alaaddin Keykubat Kayı Boyu'na Ankara civarında Karacadağ'ı verir Kayı Boyu; Moğollara ve Bizanslılara karşı mücadelelere girişir ve bu mücadelelerden her zaman muzaffer çıkar Bu muvaffakiyetleri üzerine Kayı Boyu'na Bizans hududundaki Söğüt kışlak, Domaniç ise yaylak olmak üzere verilir

Ertuğrul Gazi idaresindeki Kayı aşireti yeni yurtlarına yerleşir yerleşmez, etrafı talan eden Bizanslıların karşılarına dikilmiş ve onlarla cenge tutuşmuşlardır Osman Gazi, işte Kayı aşiretinin gazadan gazaya atıldıkları ve İla-yi kelimetullah için savaşmanın şevkiyle coştukları yıllarda, 1258'de Söğütte dünyaya gelmiştir

Osman Gazi çok küçük yaşından itibaren mükemmel bir dinî tahsil almaya ve harp san'atını öğrenmeğe başlamıştır

Osman Gazi, 1281'de babası Ertuğrul Gazi'nin vefat ettiği anda, 23 yaşında; kumandanlıkta ve idarecilikte babasını aratmayacak derecede mahir bir idareci ve kumandandı Bu yüzden diğer kardeşleri Savcı Bey'le Gündüz Beyin ve aşiretin bütün ileri gelenlerinin tasvibiyle Kayı boyunun başına geçmiştir

Osman Gazi aldığı terbiye icabı, son derece mütevazi, imanlı, secaatli bir idarecidir Bir yandan elinde kılıç düşmanları titretirken, diğer yandan Cenab-ı Hakka kullukta kusur etmemeye âzami dikkat sarfetmektedir Şu hadise O'nun Hak dine bağlılığının müşahhas bir misalidir

Osman Gazi ilerde kayınpederi olacak Şeyh Ede-Bâli'yi zaman zaman ziyaret edip çeşitli mevzularda ona danışırdı Yine böyle bir ziyaret gününün gecesi uyumak için kendisine hazırlanan odaya girdiğinde, duvarda asılı duran Kur'an-ı Kerim'i görür Kelâm-ı İlâhî'nin bulunduğu bir yerde uzanıp yatmaktan haya eder ve Kur'an-ı Kerim'i eline alarak sabah namazına kadar okur Sabah namazını eda ettikten sonra başını yatağın kenarına koyduğu bir esnada uyku ile uyanıklık arasında şöyle bir nida işitir

"Ey Osman! Madem ki sen benim kitabıma bu kadar hürmet edip, sabaha kadar okudun Ben de seni ve senin evlâdını mübarek ve said eyledim Dünyada ve ukbâda sen ve neslin mesud ve bahtiyar olacaksınız Devlete nail olacaksınız Kur'an'a ve O'nun hakikatlerine hürmet edip, onunla amel ettiğiniz müddetçe şanla, şerefle yaşayacaksınız"

Niçin uyumadığını soran Şeyh Ede-Bâli'ye akşamdan beri olanları ve en son gördüğü rüyayı anlatır Çevrenin tanınmış, âlimi, mürşidi anlatılanları dinledikten sonra uzun uzun düşünür ve hiçbir yorum yapmaz

Osman Gazi'nin ideâli kâinatı kuşatacak kadar geniştir O Cenab-ı Hakkın yüce ismini bütün kâinata duyurmak, yaymak istemektedir Bu uğurda canını seve seve vermeğe hazırdır İdeâlinin genişliğini, henüz ilk beylik anlarından itibaren İstanbul'a göz koymasından anlıyoruz Kendisine izafe edilen bir şiirinde şöyle demektedir

Osman Ertağrul oğlusun,

Oğuzhan Karahan neslisin,

Hakkın bir kenter kulusun

İstanbul'u aç gülzâr yap!

Bu ideali İlham-ı Rabbani olarak kendisine rüya âleminde gösterilmiştir Yine Şeyh Ede Bâli'nin misafiri olduğu bir günün akşamı şöyle bir rüya görür:

Rüyasında Şeyh Ede-Bali'nin yanında yatmaktadır Bu esnada Şeyh Edebâli'nin koynundan bir ayın çıkarak yükselmeye başladığını görür Ay bedir haline geldiği zaman gökten inerek kendisinin koynuna girer Daha sonra göbeğinden bir çınar ağacı çıkarak süratle büyümeye başlar Ağaç büyüdükçe yeşillenmektedir Dallarının gölgesi bütün dünyayı örtmektedir Ağacın yanıbaşında dört sıra halinde dağlar yükselmektedir Bu dağlar, Kafkas, Atlas, Toros ve Balkan dağlandır Ağacın köklerinden Dicle, Fırat, Nil ve Tuna nehirlerinin çıktığını görür Dağlardan çıkan bu sular, gül ve çeşitli çiçeklerle bezenmiş bahçeler arasında dolaşarak akmaktadır Bu geniş sulann üzerinde gemiler yüzmektedir Bu sularla sulanan tarlalar mahsullerle dolup taşmaktadr Dağların tepeleri sık ormanlarla örtülüdür Vadilerde sayısız şehirler vardır Bu şehirlerde çok güzel binalar vardır Bu binaların hepsinin altın kubbelerinde birer ay yükselmektedir Sayısız minarelerinden bülbül sesli müezzinler Ezan okumaktadır Ağacın üzerinde bulunan bülbüller ve türlü çeşitli kuşlar okunan bu Ezan-I Muhammediye kendi hal dilleriyle iştirak etmektedirler Ağacın yaprakları gittikçe uzamaktadır Tam bu hengâmede aniden bir rüzgar çıkar ve ağacın yapraklarını İstanbul'a doğru çevirir Şehir, iki denizin ve iki kıtanın birleştiği yerde, iki zümrüt ile firuze arasına oturtulmuş bir elmas gibi parlamaktadır Böylece bütün dünyayı kuşatan geniş bir ülkenin çerçevelediği yüzüğün kıymetli taşını teşkil etmektedir Osman gazi tam bu yüzüğü parmağına takarken uyanıvermiştir

Gördüğü bu rüyayı Şeyh Ede-Bâli'ye anlatınca, şeyh tebessüm ederek O'na şöyle demiştir "Osman, padişahlık sana ve senin nesline mübarek olsun Kızım Bâlâ Hâtûn da senin helâlin olsun" Böylece, Osman Gazi, daha önce tâliblisi olduğu Bâlâ hatunla izdivaç etmiştir Bu izdivaçtan Alaaddin Bey dünyaya gelmiştir Oğlu Orhan Gazi'nin annesi ise Türkmen Beylerinden Ömer Bey'in kerimesi Mal Hatun'dur

Osman Gazi; müslüman köylerine dadanan, masum halkı katlederek, mâmur yerleri yakıp yıkan Bizans tekfurlarına karşı cihad bayrağını açar ve durup dinlenmeden gaza eder Maiyyetindeki bir avuç serdengeçtiyle fetihten fetihe koşmaktadır Osman Gazi'nin şanlı fetih ve zaferlerine kısaca göz gezdirelim 1285'te Kulaca Hisar, 1288 Karacahisar fethedilmiştir

Bu zaferler üzerine Selçuklu Sultanı IISultan Mes'ud Osman Gazi'ye 1288'de Eskişehir'i de vermiştir Bir yıl sonra da bağımsızlık alâmeti olarak; Tuğ, alem, tabıl, altın kılıç ve beyaz renkte bir sancakla birlikte bir de ferman göndererek, Kayı aşiretinin bağımsızlığını resmen ilan etmiştir

Kayı aşiretinin hudutları gittikçe büyümektedir Osman Gazi Cihangir ruhlu askerlerle yılmadan sınır boylarında dolaşmaktadır 1292'de Sakarya'nın kuzeyine akın edilmiştir 1298'de Bilecek ve Yarhisar kaleleri fethedilmiştir

Bu fetihleri müteakip, Selçuklu devletinin de artık alem verici mukadder sonunu gören Osman Gazi 27 Ocak 1299'da, Osmanlı Devletinin kurulduğunu dosta ve düşmana ilan etmiştir Akabinde devlet müesseselerini süratle kurmuş ve ehil kişileri mühim mevkilere getirmiştir

Devletin kuruluşundan sonra fetih hareketleri devam etmiştir 1301'de Yondhisan ve Yenişehir kaleleri fethedilmiş yine aynı yıl 27 Temmuz'da Bizans ordusuna karşı yapılan Koyunhisan muharebesinde parlak bir zafer kazanılmıştır Yine o yıl Köprühisar fethedilmiştir 1306 yılında da Bursa Tekfurunun idaresindeki müttefik Bizans ordusuna karşı yapılan meydan muharebesinde tarihlere "Dinboz zaferi" diye geçen, neticesi itibariyle oldukça mühim zafer kazanılmıştır Bu parlak zaferlerden sonra Osman Gazi, hayalindeki fethi gerçekleştirmek için harekete geçmiş ve yeşillikler içerisinde cennet belde Bursa'nın fethi için 1314'te ilk hamle olarak şehri kuşatma altına almıştır

Bu kahraman padişah 1326'da bir rivayete göre Bursa'nın fethi haberini aldıktan sonra, diğer bir rivayete göre de fetihten önce beka âlemine göçmüştür Osman Gazi Söğut'te vefat etmiştir Daha sonra vasiyeti gereği 6 Nisan 1326'daki fethi müteakip Bursa'ya getirilerek buradaki türbesine defnedilmiş-tir

Osman Gazi, vefatından önce, 1320 yılında oğlu Orhan Gazi'yi yerine vekil tayin ederek, kendisinden sonra kimin padişah olmasını istediğini belli etmiştir Oğlu Orhan Gazi'ye vefatından önce yaptığı nasihat ve vasiyet asırlar boyu idarecilerin kulağına küpe olmuştur Oğluna; milletin istikbaline ışık tutan ilim adamlarına, millete pak ahlak yolunu gösteren salih kişilere ve millet için can vermiş olan şehitlerin evlatlarına hürmet ve itibar etmesini vasiyet eden Osman Gazi, devamla şöyle demiştir:

"Daima gaza ve cenge devam ediniz Cihadın kemâline varıp, Sancağ-ı Şerifi daima yüksekte tutunuz Hanedanımdan ve torunlarımdan her kim ki, doğru yoldan ve adaletten geri kalır, O, rûz-i mahşerde, Peygamber Efendimizin şefaatinden mahrum kalsın!

Oğlum; dünyaya gelen hiç bir padişah yoktur ki, ölüme itaat etmesin Şimdi Hâkim-i Mutlakın hüküm ve iradesiyle ölüm yaklaştı Bu mânevi yolculukta, artık, dünya nimetlerinden ümidi kesmek gerektir Ey bahtiyar oğlum, bu devleti, bu emaneti sana bırakıyorum Seni Hüdâya emanet ediyorum Bütün işlerinde kanunları üstün tut Askerleri ve halkı kendi akraban gibi sev, haklarını tamamen ve noksansız ver!"

Oğlu Orhan Gazi ve nesli bu vasiyyetini harfiyyen yerine getirmekte kusur etmiyeceklerdir Bu yüzdendir ki, Osmanlı devletinin hudutları 3,5 asırda "bin" kat büyüyüp genişleyecektir

Osman Gazi vefat ettiğinde geriye, dünya malı olarak zarurî eşyalarından başka birşey bırakmamıştı İşte terekesi: Denizli bezinden içi âlemli yapılmış sarık bezi, bir at zırhı, bir tuzluk, bir kaşıklık, bir çift çizme, Alaşehir dokuması sancaklar, bir kılıç, bir tirkeş, bir mızrak, birkaç at ve üç sürü koyun

Osman Gazi padişah iken devlet hazinesinden maaş almamıştır Koyunlarının gelirleri ile geçimini temin etmiştir Zaten elinde olanı fakirlere, muhtaçlara dağıtırdı Bundan büyük lezzet alırdı Gelecek nesillere dünyaya bedel bir devlet bırakmıştı O'nun kurduğu devlet, üç kıtaya hükmedecek ve dünyaya, ilim, irfan, adalet, iman nurunu yayacaktı

Sultan Orhan Gazi

Osmanlı Devleti gibi üç kıtaya hükmedecek muhteşem bir imparatorluğun temelini atan
Osman Gazi, beka âlemine gitme vaktinin geldiğini anlayınca, Gazi oğlu Orhan'ı çağırmış ve ona şöyle vasiyet etmişti:

"Oğlum, İstanbul'u aç, gülzar eyle Öldükten sonra beni Bursa'da Gümüşlü Kümbete defneyle Oğlum, milletin istikbalini nurlandıran ilim adamlarına, millete pak ahlak yolunu gösteren salih zatlara din için can vermiş olan şehitlerin evlatlarına hürmet ve itibardan asla ayrılma Bunları her zaman gör ve gözet

"Allah'ı tanımayan kimselere, devlet umurunda vazife verme Verirsen, yüzün kara olarak âhirete gelesin Zira bu tip insanlar Allah'ın gazabına müstahak olduklarından, işlerinde hayır ve muvaffakiyet olmaz Bunlar halka hüsn-ü muamele etmezler ve rüşvet almaya meyilli olurlar Memleket ve millet bunlardan zarar görür Bilmediğini, bilenden sor Sana sadık olanları hoş tut Askerlerine bol ihsanda bulun, zira ihsan, insanın tuzağıdır"

Osman Gazi vefat edince, oğulları, Orhan ve Alâeddin, saltanatı birbirlerine layık görmüşlerdi Orhan Gazi Ağabeyi Alaeddin'in padişah olmasını istiyordu Alaaddin Paşa ise;

"Kardeşim! Babamızın duası ve himmeti seninledir Onun içindir ki, kendi zamanında askeri senin yanına vermişti Şimdi çobanlık dahi senindir" diyerek kardeşi Orhan Gazi'nin Devletin başına geçmesini istiyordu Neticede ümerânın da ısrarı üzerine Orhan Gazi Devlet idaresini üstlendi

Âlim ve fâzıl bir insan olan Alaeddin Paşa kardeşinin ısrarı üzerine vezir oldu Ancak şahit olduğu şu hadiseden sonra vezirlikten de vazgeçti

Vezirliği esnasında, Ahmet isimli bir köylü, Mehmet Ağa'ya tarlasını satmıştı Mehmet Ağa tarlada çift sürerken, bir küp altın buldu "Ben Ahmet Ağadan altınların bedelini vererek değil, toprağın bedelini vererek satın aldım Ahmet Ağa altınlarını buraya gömmüş ve unutmuş Altınlar benim için haramdır Götürüp sahibine vermeliyim" deyip küp dolusu altını götürüp Ahmet Ağaya vermek istemişse de, Ahmet ağa bir türlü altınları almamış ve şöyle demişti: "Hayır bu altınlar benim değildir Tarlada bulduğun bu altınlar da senin hakkındır"

Neticede mesele kadıya intikal etmiş ve durumdan Alaaddin Paşa da haberdar olmuştu Altınlar hazineye alınmış, bu duruma şahit olan Alaeddin Paşa, "Ben bu kadar ahlak ve fazilet sahibi adamlara vezirlik edemem, onların fazileti benimkinden üstündür" diyerek vezirlikten ayrılmıştı

Orhan Gazi, mayası işte bu hadisede görüldüğü gibi ahlak ve faziletle yoğrulan bir devleti Gazi babasından devralmıştı 38 senelik saltanatı boyunca fetihten fetihe koşmuş, devletin hudutlarını muazzam bir şekilde genişletmişti

Hayatı zafer destanlarıyla dolu olan Orhan Gazi 1282'de doğdu Annesi, Ömer Beyin kızı Mal Hatun'dur

Küçük yaşından itibaren ata binmeyi, kılıç kullanmayı ve bütün harp sanatlarını öğrendi Mükemmel bir dinî tahsil gördü Henüz çocukluk çağında babasıyla birlikte gazalara katıldı Bilecik ve Yar-Hisar kalelerinin fethinde büyük kahramanlıklar gösterdi Yarhisar Tekfurunun kızı Nilüfer Hatun'la evlendi Osman Gazi 1301'de Karaca-Hisar ve çevresinin idaresini oğlu Orhan Gazi'ye verdi

Orhan Gazi, Civan kasıp kavuran Çavdaroğlu'nu 1316'da yendi ve bu eşkıyayı askerleriyle birlikte esir aldı

Osman Gazi, bahadır oğlunun zafer üstüne zafer kazanması üzerine, Bizanslılara karşı girişilen fetih hareketlerinin kumandasını Orhan Gazi'ye verdi Yanına yardımcı olarak, Akça-Koca, Gazi Abdurrahman, Konur-Alp ve Köse Mihal gibi namlı gazileri verdi

Orhan Gazi maiyyetindeki bu kumandanlarla birlikte 1317-1318 yıllarında; Kara-Cüyûş, Ak-yazı, Tuz Pazarı, Kapucuk Hisarı, Sapanca gölü kenarındaki Kereste kalesi, Ebe-suyu Kiliki Hisan gibi yerleri fethetti 1321'de Mudanya üzerine yürüyerek bu mühim yeri fethetti Babasının vefatından sonra devlet idaresini omuzlayan Orhan Gazi, 1326'da Bursa'yı fethederek, babasının nâşını buraya getirtti ve "Gümüşlü Kümbet" e defnettirdi

Bursa'yı payitaht yapan Orhan Gazi Anadolu içlerinde ve Batıda yıldırım süratiyle fetih hareketlerine girişmiştir Orhan Gazi Bursa'yı fethederken, Akça-Koca Kandıra'yı, Abdurrahman Gazi Aydos ve Samandıra'yı, Kara-Mürsel ise İzmit Körfezinin kuzey taraflarını fethetmiş, Osmanlı hududunu Karadeniz ve İstanbul boğazına doğru genişletmişlerdi

Bursa'nın Osmanlılar tarafından fethedilmesi üzerine telaşa kapılan Bizans İmparatoru IIAndronikos büyük bir ordu toplayarak yola çıktı Orhan Gazi Bizans ordusuna karşı çıktı ve iki ordu Darıca ile Eskihisar arasında karşı karşıya geldi 1329'da cereyan eden bu muharebeden Osmanlı ordusu muzaffer çıktı ve perişan olan Bizans ordusu İstanbul'a kaçtı

Orhan Gazi zaferi müteakip İznik üzerine yürüdü ve bu muhkem kaleyi 1329 Mayısında fethetti Şehre girer girmez büyük bir kiliseyi camie dönüştürdü ve şehirde imar hareketlerini başlattı

İznik'ten sonra, sırasıyla; 1334'te Gemlik, 1335'te Armutlu, 1337'de İzmit, 1342'de Kirmastı, Karacabey, Mihaliç, 1345'te Kapıdağı yarımadası, Manyas Gölü Bölgesi ve Balıkesir, 1352'de Marmara Adaları, 1353'te Çimpe Kalesi fethedilmiştir

Bütün bu fetihler neticesinde Osmanlı Devleti, Marmara ile Ege ve Karadeniz arasında dünyanın en stratejik bölgesine sıkıca yerleşmiştir

Orhan Gazi Balıkesir'i alarak Karasi Beyliğini ortadan kaldırmış ve bu beyliğin topraklarını osmanlı Devletine katmıştı Bu beyliğe tâbi ümerâdan; Hacı İl-Beyi, Evrenos Bey, Ece Halil ve Gazi Fâzıl gibi büyük ve tecrübeli kumandanlar Osmanlı hizmetine geçmiş ve Rumelinin fethinde mühim rol oynamışlardır

Oğlu Şehzade Süleyman'ı Rumeli fütuhatına memur eden Orhan Gazi, şehzadenin emrine donanma ve seçme askerler vererek yolcu etmişti

Şehzade Süleyman 1353'ten itibaren Rümelinde fetihlere başladı 1354'te Gelibolu'yu fethetti Bolayır ve Tekirdağ'ına kadar olan bütün Marmara kıyılarını ele geçirdi

Babasının talimatı üzerine 1354'te Anadoluya gelen Şehzade Süleyman, Eretna Devletinin elinde bulunan Ankara'yı fethetti Daha sonra tekrar Kümeline dönerek fetih harekâtını devam ettirdi 1356'da Çorlu'yu fethetti Fethedilen bu topraklara Anadoludan göçebe Türkmenleri getirterek yerleştirdi

Şehzade Süleyman'ın 1359'da attan düşerek vefat etmesi üzerine Rumelindeki fetih hareketlerinin idaresini kardeşi IMurad devraldı

Devlet idaresini eline aldıktan sonra zaferden zafere koşan Sultan Orhan Gazi 1362 Mart'ında Hakkın rahmetine kavuştu Bursa'daki türbesine defnedildi

Orhan Gazi kuvvetli bir devlet teşkilatı kurmuştur Yeniçeri ocağı onun zamanında kurulmuş, büyük bir ordu halini almıştı Ayrıca, İzmit, Mudanya ve Gemlik'te tersaneler inşa ettirerek güçlü bir donanma meydana getirmişti

Devleti Adalet üzerine tesis eden Orhan Gazi, halkın zulme uğramaması için büyük gayret göstermiş, bilhassa vergi hususunda, omuzuna kaldıramayacakları halkın verginin yüklenmesinden şiddetle kaçınmıştır

Her tarafta imâretier yaptırmış, ilki 1335'te Bursa'da olmak üzere muhtelif yerlere medreseler kurdurmuştur

Yaptırdığı imaretlerde fakirlere, yolculara yemek dağıtılmıştır Hatta bazan bu yemekleri, bizzat kendisi dağıtmış akşamları da imaretin mumlarını, kandillerini kendisi yakarak hizmet etmiştir

Sehzade Süleyman

Mevlid şairi Süleyman Çelebi'nin dedesi ve Orhan Gazi'nin kayınbiraderi Şeyh Mahmud'un:
"Keramet gösterip halka suya seccade salmışsın Yakasın Rumeli'nin dest-i takva île almışsın"

dediği, Orhan Gazi'nin büyük oğlu Süleyman Şah, Rumeli fâtihi olarak tarihlere geçmiştir

1316'da doğan bu şehzade'nin ömrü; 1359'da bir av esnasında attan düşerek vefatına kadar, gaza meydanlarında, fetihten fetihe koşmakla geçmiştir

1331'de babası Orhan Gazi'ye vezir olan Şehzade Süleyman, idarî işlerden ziyade askerî işlerle vazifelendirilmiştir Zaten fıtrat icabı cihangir ruhlu olan Şehzade Süleyman, maiyyetindeki kahramanlarla zaferden zafere at koşturmuş ve filiz halindeki devletin sınırlarını ikinci bir kıtaya, Avrupa'ya taşırmıştır

Osman Gazi'nin temelini attığı devletin sınırları gittikçe genişlemekteydi Ve fetihlerin hedefi Anadolu'daki Bizans topraklarıydı İznik ve İzmit'in fethinden sonra Osmanlı Süvarileri, İstanbul Boğazı'nın Asya taraflarında at koşturmaya başlamışlardı Devletin bekası ve ihtişamının ziyadesi için mutlaka Rumeli tarafları ele geçirilmeliydi Bizanslılar arasındaki taht kavgası Rumeli fethine imkan hazırladı

Kızı Teodora'yı Orhan Gazi'ye veren Bizans kralı VIYoannis Kantakuzinos'la VYoannis Paleoloğos arasındaki kavgada, Kontakuzinos'un yardım istemesi üzerine orhan Gazi, Süleyman Paşa kumandasında asker göndererek kayınpederinin imdadına koşmuştu

Süleyman Paşa 1349'da yirmi bin kişilik bir kuvvetle Bizanslıların düşmanı Sırpların eline düşmek üzere olan Selanik'in imdadına yetişti ve Sırpları perişan ederek Selanik'i kurtardı

Yine Şehzade Süleyman, Rumeli topraklarında at koşturmaya devam ederek, 1352'de Dimetoka meydan muharebesinde Sırp ve Bulgar ordusunu perişan etmiştir

Rumeli topraklarındaki bu akınlarla, fethe zemin hazırlanıyordu Zaten bu topraklarda yaşayan yerli ahâli Osmanlı idaresini hasretle bekler olmuşlardı Çünkü Onlar, yıllardan beri köhne Bizans idaresinin zulmü altında inlemekteydi Halk idareden memnun değildi Saltanat çekişmeleri yanı sıra Katolik ülkelerinin saldırılarında da bıkmışlardı

Şehzade Süleyman, maiyyetindeki mahir kumandanlar; Kardeşi Murad Bey, Hacı İlbeyi, Lala Şahin Paşa, Evranos Gazi, Gazi Fazıl Bey ve Ece Yakup Beylerle her seferden zaferle dönmekteydi Rumeli'deki ahâli bu seferler esnasında Osmanlıları yakından tanımak imkanını bulmuştu

Süleyman Paşa, 1354 başlarında Rumeli'yi tamamen bir İslam Beldesi yapmaya karar vermişti Hazırlıkları tamamladıktan sonra, 1354 Şubat'ında Edincik'te bulunan donanmayla hareket etti ve üç bin kişilik bir kuvvetle Gelibolu'nun kuzeyinde bulunan Kozludere'ye çıkü Daha sonra, bir yıl önce Çimpe hisarına yerleşmiş bulunan askerleriyle birlikte Gelibolu üzerine yürüdü ve 2 Mart 1354'te Gelibolu kalesini fethetti

Gelibolu kalesinin fethini diğer fetihler takip etmiştir Öyle ki 1356'da Gelibolu yarımadası'nın tamamı fethedilmiştir Daha sonra marşlarda; destanlara izafeten Rumeli'nin fethi şu şekilde işlenmiştir:

"Şehzade Sultan Süleyman hem vezir, hem şahımız; Geçtiler Rumeli'ye sal ile arttı şanımız"

Birkaç yıl içerisinde Gelibolu yarımadasında ve Trakya'da büyük topraklar, Osmanlı Devleti Sınırlarına dahil edilmiştir Şehzade Süleyman, Gelibolu'nun yanısıra; Bolayır, Ece-Ova, Konur-Hisar, Tekirdağ, İpsala, Malkara, Hayrebolu ve Keşan'ı da fethetmiştir

Şehzade Süleyman fethedilen toprakların ebediyyen birer İslam beldesi olması için gerekli tedbirleri derhal almış ve Anadolu'dan getirttiği Müslüman ahaliyi fethettikleri yerlere yerleştirmiştir

Rumeli'nin fethedilişiyle Osmanlı Tarihinde yeni bir devre başlamıştır Artık İslam askerleri, Asya'nın yanısıra Avrupa kıtasında da at koşturmaya başlamıştır

Rumeli'nin fethi yalnız Osmanlı tarihinde değil, Bizans tarihinde de bir dönüm noktasıdır Etrafı Osmanlılarla çevrilmiş Bizans, günbegün çöküşünü seyretmekten başka birşey yapamaz hale gelmiştir

Şanlı devlete Rumeli topraklarını armağan eden Şehzade Süleyman, 1359'da 43 yaşında iken vefat etmiş ve fethettiği Bolayır'a defnedilmiştir

Fethedilen toprakların manevî bekçilerinden birisi olarak asırlar boyu türbesi ziyaret edilegelmiştir İsmi, tarihlerde ve marşlarda devamlı anılmıştır

Rumeli fethine atfen:

"Dört yüz arslandan bu vatan kaldı bize yadigâr

Terk edersek lanet etmez mi bize Perverdigâr"

marşı günümüze dek söylenegelmiştir

Sultan Murad Hüdâvendigar

Orhan Gazi zaferlerle dolu ömrünü ikmal edip beka âlemine göçünce, fetih sancağını oğlu Murad Hüdâvendigâr devir almıştı Sultan Murad, atasından devraldığı mirasa layık olduğunu göstermiş, Anadolu ve Balkanlardaki fetihleriyle Osmanlı Devletini muhteşem bir imparatorluk haline getirmiştir 27 yıllık saltanatı müddetince 37 muharebeye iştirak etmiş ve maharetle idare ettiği bu muharebelerin hepsini kazanmıştır
Balkanlar fâtihi olarak tarihe geçen Sultan Murad Hüdâvendigâr 1326'da doğmuştur Annesi Nilüfer Hatun'dur

Mükemmel bir tahsil gören Şehzade Murad, küçük yaşından itibaren babası Orhan Gazi ile birlikte savaşlara katılmıştır Kardeşi Şehzade Süleyman'la birlikte Rumeli fütuhatında bulunmuş, kardeşinin vefatı üzerine fetih harekâtını kendisi idare ederek büyük başarılar kazanmıştır

Orhan Gazi'nin 1362'de vefatı üzerine, Devlet ricali tarafından Bursa'ya davet edilmiş ve hükümdar ilan olunmuştur

Bursa'ya giden Murad Gazi'nin Rümelinden ayrılmasını fırsat bilen Bizans kuvvetleri Burgaz, Çorlu ve Malkara'yı ele geçirmiş, Ahiler de ayaklanarak Ankara'yı geri almışlardı

Murad Hüdâvendigâr ilk olarak Devlet idaresini düzene koydu Ankara'yı tekrar ele geçirdi İsyan eden kardeşleri Şehzade Halil ile İbrahim'i bertaraf etti

Anadoluda hakimiyyeti tesis ettikten sora yeniden Rumeline geçerek fetih harekâtına başladı Bizanslıların eline geçmiş olan yerleri geri aldı Çorlu ve Lüleburgaz'ı 1363'te zaptederek buraya Anadolu'dan göçmenler getirterek yerleştirdi Bu suretle ele geçirdiği her yerde sağlam temeller atıyor ve oraya kök salıyordu

Bu esnada Evranos; Malkara, Keşan ve İpsala'yı, Hacı İlbeyi ise Dedeağacı ve Dimetoka'yı fethetmişti Daha sonra Edirne'nin fethi kararlaştırıldı Babaeski ile Pınar Hisar arasındaki Sazlıdere'de Rum ve Bulgar askerlerinden oluşan düşman ordusu perişan edildikten sonra Edirne fazla karşı koyamadı ve teslim oldu

Edirne'nin fethinden sonra fetih hareketleri süratle devam etti Beylerbeyi Lala Şahin Paşa Filibeyi; Batı Trakya taraflarının fethine memur edilen Evrenos Bey de 1364'te Gümülcine'yi fethetti

Osmanlı Devletinin Balkanlardaki muazzam fetihlerinden telaşa kapılan haçlı dünyası bir ordu teşkil ederek, Edirne'ye doğru yola çıktı Yüzbin kişilik bu haçlı ordusunu Sırp-Sındığı mevkiinde yakalayan Hacı-İlbeyi on bin kişilik kuvvetiyle üç koldan baskın yaptı ve haçlı ordusunu tamamen imha etti

1367'de Kara Timurtaş Bey Bulgarlara ait, Kızılağaç ve Yanbolu'yu, Lala Şahin Paşa, Samakov'u, Sultan Murad da, Bulgarların elindeki, Aydos, Karnâbâd, Sözebolu kasabaları ile Bizanslılara ait Hayrebolu şehrini fethetti

1371'de Çirmen zaferi kazanıldı Böylce Mekadonya yolları da açılmış oldu Makedonya ve Trakya'nın bir kısmı fethedildi Vezir Hayreddin Paşa Kavala, Drama, Zihne ve Serez'i fethetti

1372'ye doğru Trakya fütuhatı tamamlanmıştı Bulgaristan krallığı da Osmanlı Devletine bağlanmak mecburiyyetinde kalmıştı Bu suretle, on yılda Gelibolu'dan Sırbistan'a gelinmiş ve Adriyatik'e kadar nüfuz ve tesir sahası oluşturulmuştur

1376'da Bursa'ya giden Sultan Murad, Anadolu Beylikleriyle temaslarda bulunarak devletin nüfuzunu arttırmak için teşebbüslerde bulunmuştur Bu maksatla oğlu Yıldırım Bayezid'e Germiyanoğlu Süleyman Şah'ın kızını aldı Germiyanoğlu kızına çeyiz olarak Kütahya ve mülkiyatını, Simav, Eğrigöz ve Tavşanlı ile mülkiyatım verdi Bu suretle Osmanlı Devleü Anadolu içlerinde yeni topraklar kazandı

Sultan Murad Anadoludaki temaslarını tamamladıktan sonra tekrar Balkanlara yöneldi Mükemmel hazırlanmış plan gereğince kararlaştırılan yerler birer birer fethedildi

1380'de İştip, 1382'de Sofya, 1385'te Manastır ve Ohri fethedildi

Vezir-i Azam Çandarlı Halil Hayreddin Paşa 1385/1386'da Arnavutluk üzerine sefere çıktı IIBalşa'mn kumandasındaki Arnavutluk ordusunu yenilgiye uğrattı 1386'da, Akçahisar, İşkodra başta olmak üzere bütün Kuzey Arnavutluk fethedildi Sultan Murad merkezden uzak yerde ordunun Venediklilerle harbe girmesini istemediğinden İşkodra Venediklilere geri verildi

Sultan Murad 1388'de Bulgaristan üzerine sefere çıktı ve Bulgaristan'ın büyük kısmını fethetti

Bütün bu fetihler neticesinde bütün Balkanlar Osmanlı nüfuzuna girmişti Sultan Murad Batıda fetihlerle meşgulken fırsatı ganimet bilen Karamanoğlu Alâeddin Bey, Osmanlı Devleti aleyhine faaliyetlere başlamıştı Bunun üzerine Sultan Murad Anadoluya döndü ve süratle Karamanoğlu üzerine yürüdü 1386'da Konya yakınlarında Karaman kuvvetlerini perişan etti Bunun üzerine Karaman Beyi, zevcesi Sultan Murad'ın kızı Melek Hatun'u ricacı göndererek affını istedi ve Sultan Murad'm elini öperek özür diledi Böylece Anadoludaki huzursuzluk da bertaraf edilmiş oldu

Avrupa'daki Osmanlı fütuhatından dehşete kapılan haçlı dünyası bir araya gelmeye karar vermiş ve bu maksatla bir haçlı ordusu teşkil etmişlerdi Macaristan, Lehistan, Sırbistan, Bosna Krallığı, Eflak, Boğdan, Hırvatistan, Bohemya ve Bulgaristan Krallığından müteşekkil bu büyük ordu ilerlerken, Sultan Murad da beylere ve kumandanlarına haber salarak ordusunu topladı İki ordu Kosova'da karşı karşıya geldi

Sultan Murad, savaştan bir gün önce yatsı namazını kıldıktan sonra Dergâh-ı İlâhiye el açarak şöyle dua etti:

"Ya Rabbi! Sen ol padişahlar padişahısın ki yeryüzündeki insanların sığınağısın ve bütün kulların ümit kapışısın İslâm sancağını düşman elinde parçalatma ve bu zayıf, kuvvetsiz kulunu cihan içinde adı kötüye çıkmış bir insan etme" Şanlı padişah'ın dudaklarından daha sonra şu mısra'lar dökülmüştür:

"Âb-i rûyi Habib-i Ekrem için,

Kerbelâ'da revan olan dem için,

Ehl-i İslama ol muin-u zahir,

Dest-i a'dâyi bizden eyle kasîr

Bakma ya Rab, bizim günahımıza,

Nazar et can-u dilden âhımıza

Mülk-i İslâmı payimal etme,

Menzil-i fırka-i dalâl etme

Din yolunda beni şehîd eyle,

Âhirette beni saîd eyle

Keremin çoktur ehl-i İslama

Dilerim kim irişe itmama"

Bu muharebe neticesinde Balkanların hâkimiyeti ya Osmanlılarda kalacak veya Haçlıların eline geçecekti Mağlubiyet halinde Osmanlı Devletinin Anadoludaki durumu da tehlikeye düşecekti

20 Haziran 1389'de Kosova ovasında başlayan muharebe 8 saat bütün şiddetiyle devam etti

Osmanlı ordusu bütün kanatlarda Haçlı ordusunu darmadağın etmiş, çembere aldığı düşman ordusunu imha harekâtına başlamıştı Bu savaş hengâmesinde Sultan Murad'a yaklaşan Miloş isimli bir Sırplı aniden kolundan çıkardığı hançeri Sultan Murad'ın kalbine saplamıştı

Sultan Murad, Allah'ın rızasını kazanmak için kendini kurban adamış ve bir gün önceki duasında da bunu taleb etmişti Muharebenin zaferle neticelendiğini görmüş, fakat kendisi şehid düşmüştü

Sultan Murad'ın şehid olması üzerine Yıldırım Beyazıd çağrılarak padişah ilan edildi

Şehit padişahın cenazesinin çürümeden Bursa'ya getirilebilmesi için iç organlarının çıkarılması gerekiyordu

20 Haziran 1389'da şehadet şerbetini içen Gazi Hünkârın iç organları Kosova Sahrasına gömüldü Bugün de "Meşhed-i Hüdâvendigâr" diye bilinen bu mekan ziyaretçilerle dolup taşmaktadır

Padişahın cenazesi Bursa'ya nakledilerek Çekirge'deki türbesine defnedildi

Sultan Hüdâvendigârın şehâdeti bütün İslâm âleminde üzüntüyle karşılandı Çünkü şehid padişah, ömrü boyunca İslâmiyeti fethettiği beldelerde hâkim kılmak için çalışmıştı İslâm âleminin meseleleriyle yakından ilgilenmiş ve onlarla sıkı dostluk kurmuştu

Saltanatı müddetince zaferden zafere koşan Sultan Murad devletin hudutlarını Anadolu'da ve Rumeli'de çok genişletmiş ve babasından bir beylik halinde aldığı ülkeyi imparatorluk halinde oğullarına bırakmıştır

Adliye, maliye ve orduya ehemmiyet vererek, devrin en mükemmel teşkilatını kurmuştur

Sultan Murad azim ve irade sahibi, vakur, cesur, müşfik, açık sözlü mizacıyla herkes tarafından sevilirdi En tehlikeli anlarda bile, soğukkanlılığını muhafaza ederek, ne suretle hareket edilmesi icap ettiğini bilirdi Bütün işleri devlet ricaliyle danıştıktan sonra karara bağlardı Herhangi mühim bir işte, ileri sürdüğü fikre karşı yapılan itirazları dinler ve münasip olanı tatbik ederdi

Neşri, eserinde bu şanlı padişah hakkında şunları söylemektedir:

"Gazi Murad Han dahi atası gibi sâhib-i hayr idi, âdil ve kâmil, din-Perver, âlî himmet, fakir-dost, düşkünlere yardımcı, rey ve tedbir sahibi, pehlivan idi Bütün ömrünü gazaya sarfetmiştir Nesl-i Osmanîde bu etdüğü gazayı hiçbir padişah etmedi şol kadar himmet ve sahâ-i nefsi var idi ki, hiç bir ahad kapısına gelip, mahrum gitmez idi Fethedilen beldelerdeki ahaliye mülâyemetle (yumuşaklıkla) hareket ederek etrafındaki tesiri, muhabbete tebdil etti ve bunun neticesinde zaptedilen yerlerdeki halk, kendisine bağlılık göstererek, imparatorun idaresini aramaz oldu"

Fatih Sultan Mehmed Han

"İmtisal-i câhidû-fillah oluptur niyyetim

Dîn-i İslâmın mücerred gayretidir gayretim"

diyen Fatih, ömrünü bu gaye uğruna cihat etmekle geçirmiş büyük İslâm kahramanıdır

Osmanlı Devletini dünyanın en muhteşem imparatorluğu haline getiren, ortaçağı kapatıp Yeniçağı başlatan, Bizans'ın paslı kilidini kırarak güzel belde İstanbul'u fetheden Fatih Sultan Mehmed Han; sadece askerî sahada değil, ilim, irfan, medeniyet ve adalet sahalarında da dünyaya örnek olacak müşahhas örnekler sergilemiş ve İslama hakkıyle bağlılığın bütün ilerlemenin ana kaynağı olduğunu fiilen ispatlamış bir devlet büyüğüdür

49 senelik ömrünü; ilim tahsil etmekle, devleti her cihetten mamur hale getirmek için çalışmalar yapmakla, İ'la'yi kelimetullah için cihad etmekle geçiren Fatih Sultan Mehmed Han'ın hayatından günümüz gençliğinin ve istikbaldeki nesillerin çıkaracakları çok dersler vardır Fatih 21 yaşında İstanbul'u fethetmekle gençliğe en güzel örnek olmuştur

Nasıl yetişti?

Fatih, 29/30 Mart 1432'de Edirne Sarayında dünyaya gelmiştir Babası, Sultan IIMurad, annesi Hüma Hatun'dur Küçük yaşlarından itibaren çok sıkı bir eğitime tabi tutulan Sultan Mehmed, devrin meşhur âlimlerinden ders almıştır Molla Yegan ve Akşemseddin hocaları arasındadır

Henüz altı-yedi yaşlarındayken Manisa'ya vali tayin edilen Şehzade Mehmed burada da tahsiline devam etmiştir Sultan Murad ele avuca sığmayan şehzadenin yetişmesi için Molla Gürani'yi hoca tayin etmiştir Şehzade Mehmed'in cevval mizacı, Molla Gürani'nin ilmî haşmeti ve zaman zaman da tattığı sopası karşısında, yumuşamış ve hocasının önünde diz çökerek büyük bir heyecanla ilim tahsiline koyulmuştur Fatihteki bu ilim aşkı hayatınn sonuna kadar devam edecek ve devrin âlimleri arasında zikredilecektir

Arapça, Farsça, Yunanca, Latince, Sırpça, İtalyanca ve İbranice bilen Fatih, kelam, hadis, fıkıh, tefsir gibi dinî ilimlerde de mükemmel malumatlar elde etmiş, ayrıca; tarih, edebiyat, coğrafya, matematik, geometri ve astronomi gibi ilimlerde de devrin âlimleriyle tartışıp onları yenecek kadar malumat sahibi olmuştur

Çok küçük yaştan itibaren ata binmeyi, ok atmayı, kılıç kullanmayı öğrenen Fatih, bu mahâretleriyle harp meydanında küffarı perişan ederken diğer taraftan, mahir bir edib (edebiyatçı) ve san'atkar olduğunu gösteren şiirler yazmıştır Avnî mahlasıyla yazdığı ve ilk beytini baş tarafa aldığımız şu şiirinde aynı zamanda hayatının gayesini ve hedefini ortaya koymaktadır Şöyle demektedir Fatih:

Fazl-ı Hakk-ı himmet-i cünd-ü Ricalullah ile

Ehl-i küfrü ser-tâ ser kahreylemektir niyyetim

Enbiya ü evliyaya istinadım var benim,

Lütf-i Hak'dandır hemen ümîd-ifeth ü nusretim

Nefs ü mal n'ola kılsan cihanda içtihad

Hamd-ü lillâh var gazaya şad hezârân rağbetim

Eyfahr-ı âlem Muhammed mûcizât-ı Ahmed-i

Muhtar ile Umarım galib ola a'da-yı dine devletim

Bu şuurla gayret gösteren Fatih'in devleti din düşmanlarına galib gelmiştir

Oğlu Şehzade Mehmed'in mükemmel bir şekilde yetiştiğini gören Sultan Murad 1444'te tahttan vazgeçerek oğlunu tahta geçirmiştir

Osmanlı tahtına çocuk yaşta bir padişah'ın geçtiğini gören Avrupa ülkeleri bu durumu fırsat bilerek yeni bir haçlı seferi düzenlemeye girişip, büyük bir haçlı ordusu hazırlarlar Fakat tahtta oturan geleceğin ülkeler fâtihidir Haçlı ordusuna karşı çıkacak Osmanlı ordusuna, orduyu yakından tanıyan, tecrübeli, maharetli birisinin kumandan olmasının lüzumunu görmüş ve derhal babasına bir mektup yazarak ordunun başına geçmesini istemiştir Fatih'in davetinde şu veciz ifadeler yer almıştır:

"Eğer padişah siz iseniz, kâfirlerin hücumunu defetmek, devletinizi müdafaa etmek için gelmek vaciptir Ve eğer biz padişah isek, size emrediyoruz, gelip ordumuzun başına geçin ve emrimize itaat etmek de sizlere vaciptir"

Bu davetten sonra ordunun başına geçen Sultan Murad, Varna savaşında maharetini ortaya koymuş ve çetin bir muharebe neticesinde haçlı ordusunu perişan etmiştir

Savaşa başkumandan olarak iştirak eden Sultan Murad daha sonra askerin ve kumandanların ısrarı üzerine tahta geçmişti

Fetih yolunda

Fatih, babası sultan Murad'ın 3 Şubat 1451'de vefatı üzerine 6 Şubat 1451'de ikinci defa tahta çıkmıştır

Genç Sultan'ın en büyük ideâli, İstanbul'u fethederek Kâinatın Efendisi'nin (asm) müjdesine mazhar olmaktır Tahta geçişinin hemen akabinde bu gayenin gerçekleşmesi için faaliyete geçmiştir

Edirne'de dünyanın o zamanın ölçülerine göre en büyük toplannı döktüren Fatih, büyük fetih hazırlığını süratle ikmal ettirmiştir İlk defa havan topunu icat etmiş ve bu icadını fetih harekâtında uygulayarak icadının mükemmelliğini isbat etmiştir

23 Mart 1453'te Edirne'den hareket eden fetih ordusu 5 Nisan'da İstanbul önlerine gelerek derhal şehri muhasara etmiştir

29 Mayıs 1453'te fetihle neticelenecek muhasara boyunca ordu çeşitli kereler hücumlar yapmış ve bu cennet belde için yüzlerce şehid verilmiştir

Fatih, şehrin denizden muhasarasını mümkün kılmak için dâhice bir planla, yaklaşık yetmiş gemiyi kızaklarla karadan yürüterek Haliç'e indirtmiştir

21/22 Nisan 1453'te Kabataş veya Tophane'den kızaklar üzerinde kaydırılarak Kasımpaşa'ya indirilen gemiler Bizanslıları hayretler içerisinde bırakmış, morallerini bozmuştur Çünkü onlar böyle bir teşebbüsü akıllarının ucundan bile geçirmemişler, Haliç'in ağzına gerdikleri zinciri hiçbir donanmanın aşamayacağı ümidiyle deniz tarafından emin olmuşlardır

Dört ay gibi kısa bir zamanda Rumelihisar'ını (Boğazkesen hisarı) inşa ettiren Fatih, bu suretle, Karadenizden Bizanslılara gelecek yardım yolunu da kapatmıştır

Nihayet 29 Mayıs 1453'te büyük fetih gerçekleşmiş, Fatih şehre girerek Ayasofya önünde şükür secdesine kapanıp, Cenab-ı Hak'ka hamdetmiştir Haçlı dünyasının sembolü hüviyetindeki Ayasofya'yı camiye tahvil ettirmiş ve ilk Cuma namazını Ayasofya'da kılmıştır

Fatih İstanbul gibi dünyanın merkezindeki bir şehri ele geçirerek Ortaçağı kapatmış, Yeniçağı başlatmıştır

17 devleti tarihten sildi

Şanlı cihangirin fetihleri ölünceye kadar devam etmiştir Ordusunun başında 25 büyük sefere çıkarak, 17 devleti haritadan silmiş, bu devletin topraklarını Osmanlı mülküne dahil etmiştir

Fatih'in Bizans İmparatorluğuyla birlikte tarihten sildiği 17 devlet sırasıyla şunlardır: Bizans İmparatorluğu (1453), Enez Ceneviz Dükalığı (1456), Atina İtalyan Dükalığı (1458), Sırbistan Krallığı (1459), Mora Despotluğu (1460), Trabzon Rum İmparatorluğu (1461), Candaroğullan Beyliği (1461-1462), Eflak Prensliği (1462), Midilli Ceneviz Dükalığı (1462), Bosna Krallığı (1463), Karaman Devleti (1466), Âlâiyye Beyliği (1471), Kırım Hanlığı (1475), Arnavutluk (1478-1479), Tuğrul Beyliği (1479), Yunan Adalarından Zanta Dükalığı (1479), Hersek Dükalığı (1480) Bütün bu fütuhatıyla Fatih, bütün Balkan yarımadasını Osmanlı topraklarına katmış, Çanakkale ve İstanbul boğazlarını kontrol altına alarak boğazlarda hakimiyet kurmuştur

Osmanlı Devletinin hudutlarını üç kıtaya yaymış ve Devleti dünyanın en büyük devleti yapmıştır

Fatih, 1363-1473 yıllan arasında hemen hepsi gayr-i müslim olan 25 devletin hepsine karşı harbe girişmiş ve hepsinden de muzaffer çıkarak askeri dehâsını isbat etmiştir

İla-yi kelimetullah uğruna can vermeyi gaye edinen bu şanlı idareci, ilmî, askerî, siyasî, ahlakî ve kültür sahalannda güzel meziyetleri şahsında toplamış ve bu meziyetleriyle gelecek nesillere örnek olmuştur

Fatih devrinin ve Fatih'in şahsiyetinin diğer hususiyetlerine de kısaca göz atalım:

• Fatih, Osmanlı deniz kuvvetini dünyanın birinci deniz kuvveti haline getirmiştir

• Topçuluk ve diğer harp teçhizatı üzerinde devamlı yenilikler yapmış ve askeri sahada devleti dünyanın en ileri ülkesi yapmıştır

• Âlimlere ve san'atkârlara büyük değer vermiş ve onların rahatça çalışmaları için gerekli şartlan hazırlamıştır Diğer İslam beldelerindeki âlimleri davet ederek onlara büyük imkânlar hazırlamıştır Herbiri sahalarında mütahassıs âlimleri devamlı yanında bulundurmuş ve her zaman onlarla istişare etmiştir

Fatih Camiiyle birlikte inşa edilen Sahn-ı Seman gibi ilim yuvalan yaptırmıştır "8 Fakülte"de diyebileceğimiz Sahn-ı Seman'ın biri tıbba aittir ve 70 yataklı bir de hastahanesi vardır

Fatih bütün ülkede baştan başa imar faaliyetine girmiştir Saltanatı müddetince, 380 cami inşa ettirmesi onun imarcılığını gösteren müşahhas bir delildir

Adalet anlayışı

Fatih devri, hukukta ve adalette de dünyaya örnek olacak uygulamalarla doludur

Fatih'in muhakeme edilişi o zamanki adalete müşahhas bir misaldir: Fatih Camiinin inşası esnasında koca bir mermer sütunu yanlış kesip israf ettiği, dolayısıyle devlete zarar verdirdiği gerekçesiyle Fatih tarafından eli kestirilen Rum Mimar İpsilanti Usta İstanbul Kadısı Hızır Çelebi'ye müracaat eder

Mahkeme günü kadı'nın huzuruna giren Fatih oturmak ister fakat Hızır Çelebi durmasına müsaade etmez ve davacı ile yanyana oturmasını ihtar eder Emir, adaletin temsilcisinden gelmiştir Uymamak mümkün mü? Muhakeme neticesinde Fatih suçlu bulunmuştur Hüküm: "Kısasa kısas" Yani, Fatih'in de eli kesilecektir Devlet ricali araya girerek Rum ustaya ricada bulunurlar ve tazminatı kabul etmesini söylerler Zaten Rum mimar da padişah'ın elinin kesilmesine razı değildir Tazminatı kabul eder Fatih bizzat kendi gelirinden, ustanın ailesinin ve çoluk çocuğunun ömür boyu ihtiyacını karşılayacak miktardaki tazminatı ödemeyi kabul eder ve aynca bir de ev yaptınr

Muhakeme bu şekilde neticelendikten sonra Hızır Çelebi'nin yanına giden Fatih, İstanbul Kadısı'na, "Şayet adaletten ayrılıp padişahım diye benim lehime karar verecek olsaydın, başını şu kılıcımla uçuracaktım" der

Hızır Çelebi ise Padişah'ın bu sözlerine cevaben şöyle der: "Sen de padişahım diye kararlarıma muhalefet idüp mahkemenin huzurunu bozmaya ve adaletin kudsiyetini ihlal etmiye kalksaydın (oturduğu minderin altındaki hançeri göstererek) ben de bunu senin kalbine saptayacaktım" der

İşte bu anlayış bütün bir ülkeye hâkim olmuş ve bu anlayış devam ettiği müddetçe devlet, dünyanın en büyük devleti olma vasfını korumuştur

Bütün hayati İslam için gayretle geçen Fatih gayretinin sebebini bir başka hadise vesilesiyle şöyle açıklamıştır:

Fatih'le anlaşmak isteyen Uzun Hasan'ın elçi olarak gönderdiği anası, Fatih'in Trabzon seferine de katılmıştır Sare Hatun katlanılan zorluklara dayanamayıp Fatih'e şöyle demiştir: "Oğul bir Trabzon için kendini bu kadar yormak fazla değil mi? bir kal'a bu kadar meşakkatlere değer mi?"

Günlerdir at sırtında aşılmaz denilen dağları, geçitleri aşan Fatih şu cevabı vermiştir:

"Ana, İslâmın kılıcı elimdedir Eğer bu zahmet ve eziyetlere katlanmazsam gazi lakabına lâyık olamam Bugün ve yarın Allah'ın huzuruna çıktığımda utanırım Sonra, bizim dâvamız Trabzon'u fethetmek dâvası değildir Allah'ın ismini yüceltmek ve ilân etmek davasıdır Bu uğurda ne kadar zahmet ve meşakkat çeksek yine azdır"

Fatih'in şahsiyyetini ve icraatlarını bu düşüncelerden ayrı olarak değerlendirmek hakikatlere uymaz

Fatih, hedefin nereye olduğunu sadece kendisinin bildiği bir sefere çıktığı esnada yolda Yahudi dönmesi bir hekimin zehirlemesiyle 3 Mayıs 1481'de Hakkın rahmetine kavuşmuştur Cenazesi, Fatih camii avlusundaki türbesine defnedilmiştir

Bütün hayatını Dine, Devlete ve millete hizmetle geçiren bu büyük idarecinin hayatı, günümüzün ve geleceğin Devlet idarecileri, ilim adamları ve gençleri için alınacak derslerle doludur

Bu gibi faydalı dersler layıkiyle alındığında tarihimizin şanlı devrelerinin tekerrür etmemesi için hiçbir sebeb yoktur

Haci Ilbeyi

Sayıları 60 bin ile yüz bin arasında olduğu tahmin edilen büyük Haçlı ordusu Edirne'nin kuzeydoğusundan Meriç kenarındaki Sırpsındığı mevkiine gelmişti Buradan Edirne üzerine yürüyüp Edirne'yi alacak, daha sonra Müslümanları Anadolu'dan çıkaracaklardı Hayalleri buydu Ve gördükleri kadarıyla önlerinde bir engel de yoktu Çünkü yüreklerine korku salan şanlı bir devletin padişahı Sultan IMurad büyük ordusuyla birlikte Bursa'da idi Rümelinde bulunan Lala Şahin Paşa'nın kuvvetleri de sınırlıydı İşte bütün bunları hesap ederek büyük bir sevinçle içip eğlenmeye koyulmuşlardı Onların bu durumunu yakından takip eden Osmanlı Devletinin gazalarda pişmiş şanlı bir kumandanı vardı; Hacı İlbeyi Keşifte bulunmak üzere on bin gazi dervişiyle yola çıkmış ve düşmanın konakladığı yere yakın ormanlıkta askerlerini mevzilemişti
Düşman sarhoş olmuştu Hepsi kendilerinden geçmişti Bu durumu gören Hacı İlbeyi kendilerinden on misli kalabalık düşmana hücum ederek imha etmeyi planlamış ve bu planını askerlerine şöyle açıklamıştı:

"Arkadaşlar, düşmanımız savaşa değil, düğüne gider gibi gelmekte Geceleri şarap içip sarhoş olmaktalar Bunlar ordu değil, bir yığın sarhoş sürüşüdür Bir sürü koyun, bir kurt'a birşey yapamaz ama bir kurt bir sürü koyunu parça parça eder Hele bu sürüye saldıracak olanlar sizin gibi aslan yürekli bir alay şahbaz yiğit olursa, düşman, güneş karşısında kalmış kar gibi erir, dayanamaz Gece yarısından sonra düşmana üç koldan, dağılmadan ve topluca saldıracağız Bir vurup kenara çekileceğiz Düşman bocalayacak ve şaşıracaktır Sonra tekrar saldıracağız Allah bizimle beraberdir Biz buralara kadar Allah'ın ismini yükseltmek ve İslâmı yaymak için geldik Düşmanın çokluğuna bakmayınız Ecdadımız Alparslan koca bir orduyu mağlup etti Krallarını da esir aldı Ben, güneş zulmeti boğar, dünyayı nura gark ederken, Balkan dağlarının ufkunda zaferin kucak açıp bizi beklediğine inanıyorum"

Bu konuşmadan sonra Hacı İlbeyi Mehteran'ın ceng havası çalmasını emretmiş ve yeri göğü inleten ceng havalan çalınmaya başlar başlamaz, "Bismillah, hücum!" diyerek askerlerini üç koldan hücuma geçirmişti Sarhoş ve uyku sersemliğinde iken aniden hücuma uğrayınca neye uğradığını şaşıran düşman askerleri paniğe kapılmış ve telaştan birbirlerini kırmaya başlamışlardı Onlar Sultan Murad'ın ordusuyla gelip hücuma geçtiğini zannetmişlerdi

On bin gazi dervişin kılıçlan yıldırım gibi işlemekteydi Haçlı ordusunun büyük bir kısmı kısa bir zamanda imha edilmiş, kalanları ise can havliyle kaçışmaya başlamıştı Macaristan kralı ILayoş da kaçanlar arasındaydı

1364'te kazanılan bu zafer Anadoluda büyük sevinçle karşılandı

İşte Sırpsındığı'nda Haçlı Ordusunu imha eden bu namlı kumandan Osmanlı devletinin Rumelindeki fetihlerinde büyük payı bulunan Hacı İlbeyi'dir

1305 yılında Balıkesir'de dünyaya gelen Hacı İlbeyi'nin babası Karasi Beylerindendi Kendisi de Karasi Beyi Dursun Beyin emirlerinden birisiydi Hac vazifesini ifa ettikten sonra "Hacı İlbeyi" diye anılır olmuştu Orhan Gazi zamanında Karasi Osmanlılara geçince Hacı İlbeyi de Karasi Beyi tayin edilen Şehzade Süleyman'ın maiyetine girmişti

Süleyman Şah ve Evranos Gazi ile birlikte Rumeli fütuhatına katılan Hacı İlbeyi, Sultan IMurad Hüdavendigâr tahta çıkınca Rumeli kumandanı olmuştu

Gözüpek ve mahir bir kumandan olan Hacı İlbeyi maiyetindeki gönüllü askerlerle fetihten fetihe koşmaya başlamıştı Sırasıyla, Dimetoka, İskeçe, Kavala, Dırama, Yenice, Dedeağaç ve Serez'i fethederek Osmanlı topraklarına dahil etti Sultan Murad da fethedilen bu topraklara, Anadoludan müslüman aşiretleri gönderdi

Hacı İlbeyi Edirne'nin fethinde de bulundu ve fetihte büyük rol oynadı

Gazalarda pişmiş serdengeçtilerle sınır boylarında at koşturan Hacı İlbeyi, Kırklareli, Tekirdağ, Çorlu ve Kuleliburgaz'm Osmanlı topraklanna katılışında büyük rol oynadı

Osmanlı Devletinin Avrupa kıtasındaki büyük fetihlerinde onun kılıcının ve maharetinin payı vardır

Rumeli fâtihlerinden Hacı İlbeyi 1364'te vefat etmiştir

Mihaloğlu Gazi Alâaddin Ali Paşa

Akıncılar İslam uğruna kelle koltukta mücadele eden yiğitlerdir Onlar için açlık, yorgunluk yoktu Ne kadar kalabalık olursa olsun düşman sürüleri engel teşkil etmezdi At sırtında gece gündüz düşman illerinde yol katederlerdi Hayatları sınır gerisindeki şehir, kasaba ve köylerinde geçerdi
Düşmanın iktisadî ve askeri küvetini perişan etmek, düşmanın yüreğine korku salmak için yapılan akınlarda kartal kanatlı sendengeçti akıncılar kasırga gibi eserlerdi Onlar için cihad, bir şenlikti İ'lâ-yi kelimetullah uğruna şehadet şerbetini içmek en büyük dilekleriydi Onlar kanlarını, canlarını hak yoluna feda etmişlerdi

En büyük akınlar Fatih ve Kanuni devirlerinde yapılmıştır Bu devirde yapılan akınları Avrupalılar hâlâ hafızalarından silememişlerdir

Akıncı beyleri içerisinde en meşhuru Mihaloğlu Alaâddin Ali Paşa'dır

Ali Paşa akıncılarıyla birlikte Tuna'yı kuzeye doğru tam 330 defa geçmiştir

1435'te dünyaya gelen Ali Paşa, iyi bir tahsil görmüştür Macarca ve Romence dahil birkaç Avrupa dilini mükemmel şekilde bilmekte, Türkçe kadar rahat konuşmaktadır

Fatih ve IIBayezid devirlerinde yaptığı akınlarla devlete büyük hizmeti geçmiştir

Fatih devrinde 25 devletle birlikte tutuşulan harplerde Alaâddin Ali Paşa'nın akınları, düşmanları yıldırmış ve muharebe güçlerini büyük ölçüde kırmıştır

Fatih idaresindeki Osmanlı Devletine 25 devlet birden harp açmıştır 1463'te başlayan savaşlar 16 sene aralıksız devam etmiş, savaşların hepsi Osmanlı devletinin zaferleriyle neticelenmiştir

Osmanlı Devletine harp açan devletler arasında, Venedik, Macaristan, Almanya, Lehistan, Arago, Kastilya, Napoli gibi harp güçleri oldukça yüksek devletler de vardı Devletler birleşerek haçlı orduları teşkil etmişlerdi

İlk olarak Venedik 28 Temmuz 1463'te harp açmış, fakat Mihaloğlu Ali Bey ve diğer Akıncı beylerinin idaresinde Venedik'e yapılan akınlar Venedik'in iktisadî durumunu perişan etmiştir

Venedik'ten sonra Macaristan'a akınlar yapılmıştır Bu ülkeye 1461 ve 1466'da yapılan akınları Ali Bey idare etmiştir

Alaaddin Ali Paşa 1466'daki akında, Macaristan Kralı Matthias Corvinus'un kızını esir almıştır Bu prenses Mehtâb Hanım adını alarak müslüman olmuş ve Ali Beyle evlenmiştir

Macarların cezalandırılmasına memur edilen Ali Paşa Tuna'yı geçmiş Varadin'i almış, otuz iki bin esirle dönmüştür

Gazi Ali Paşa'nın katıldığı akınlardan bazıları şunlardır:

-1470'te Karniyol, Ljubljana ve Neustatele üzerine yapılan akınlarda yirmi bin kişilik düşman ordusu dağıtılmış, sekiz bin esir alınmıştır

-1473'te Varadin şehri zaptedilmiştir Yine aynı sene Hırvatistan baştan başa çiğnenmiştir

-1474'te yapılan akınlarda Lehistan perişan edilmiştir

-1478'de Venedik'e akın yapılmış, Friul ve Gorizia şehirleri alınmış Venedik ovası baştan başa çiğnenmiş, neticede Venedik'e baş eğdirilmiştir

-1479'da Erdel'e büyük bir akın tertip edilmiş, kırk bin akıncı ile Erdel'e girilmiştir Akınların Başkumandanlığını Mihaloğlu Ali Paşa yapmıştır Bu büyük akında yirmi bin akıncı şehit düşmüştür Buna mukabil Almanya ve Macaristan'ın harp gücü mahvedilmiş, Venedik ve Macaristan Balkanlardan defedilmiştir

Alaaddin Ali Paşa Fatih'in vefatından sonra IIBayezıd devrinde de akınlarına devam etmiştir

Ali Paşa 1507'de Hakkın rahmetine kavuşurken geride beş bahadır evlat bırakmıştır

Ali Paşa'nın evlatları; Gazi Hasan Bey, Gazi Ahmed Bey, Gazi Mehmed Bey, Gazi Hızır Bey ve Gazi Kara Mustafa Beyler Kanuni'nin saltanatının ilk yıllarında yaşamış ve hepsi de yaptıkları akınlarda şehit düşmüşlerdir

Allah rızası için canlarını feda eden şanlı akıncılarımızı ve akıncılarımızın yiğit bir temsilcisi olan Alaaddin Ali Paşa'yı rahmetle yâdediyor, yazımızı akıncıların ruh haletinin terennüm edildiği Yahya Kemal'in "Akıncı" şiiriyle noktalıyoruz

"Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik;

Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik!

Ak tolgalı beylerbeyi haykırdı: İlerle!

Bir yaz günü geçtik Tuna'dan kafilelerle

Şimşek gibi bir semte atıldık yedi koldan,

Şimşek gibi Türk atlarının geçtiği yoldan

Bir gün dolu dizgin boşanan atlarımızla

Yerden yedi kat arşa kanatlandık o hızla

Cennette bugün gülleri açmış görürüz de

Hâlâ o kızıl hâtıra titrer gözümüzde!

Bin atlı, akınlarda çocuklar gibi şendik,

Bin atlı, o gün dev gibi bir orduyu yendik!"