Ülkemizdeki Müzik Türleri Nelerdir? Bu Müzik Türlerini Yapan Sanatçılar Kimlerdir?

Ülkemizdeki Müzik Türleri Nelerdir? Bu Müzik Türlerini Yapan Sanatçılar Kimlerdir?
Ülkemizdeki Müzik Türleri Nelerdir? Bu Müzik Türlerini Yapan Sanatçılar Kimlerdir?

Fasıl Müziği
Klasik Batı Müziği
Batı Müziği
Klasik Müzik
Metal Müzik
Rock
Caz
Acemaşiran Makamı
Barok Müzik
Semai Usulü

Fasıl Müziği Nedir

fasıl,dindışı türk musikisi geleneğinde aynı makamda ve çeşitli formadaki eserlerin sıralanmasıyla yapılan konser demektirHer tabakadan Halkın musıki zevk ve kültürüne seslenebilen bir tür olarak yüzyıllardan beri etkinliğini sürdürmektedir klasik fasıl sıralaması; “taksim”, “peşrev”, “kâr”, “1beste”,”2beste”, “ ağır semai”, “yürük semai”, “saz semaisi” şeklindedirZamanla “şarkı” formunun önem kazanmasından sonra, bu geleneksel biçim yerini ağırdan başlayarak, gittikçe hızlanan çeşitli tempolardaki şarkıLara bırakmıştır

fasıl musıkisi sarayda, enderun’un kurulduğu dönemden itibaren meşk sistemiyle öğretilmeye başlanmıştır Saray dışından musıki ustalarınında katılımıyla padişah huzurunda icra edildiğinde “huzur faslı”, “harem faslı” diye adlandırılmıştır Açık alanlarda ve sarayların divanhanelerinde kalabalık hanende ve sazendelerin katılımıyla icra edildiğinde ise “meydan faslı” , “küme faslı” diye de isimlendirilmiştir

fasıl musıkisini icrâ eden topluluk belirli sazende ve hanendeden oluşurfasıl topluluğunu tef ’le usul vurarak “serhanende” adı verilen kişi yönetir

Klasik Müzik Dönemleri

Klasik Müzik Dönemleri denildiği zaman akla Barok Dönem,Klasik Dönem,Romantik Dönem ve bundan sonra gelen Modern Dönem gelirİşte Rönesanstan sonra müziğin gidişatını büyük ölçüde değiştiren bu dönemlerle ilgili bilgiyi aşağıdan öğrenebilirsiniz

Barok Dönem (1600-1750)

Barok dönem, 1600 ile 1750 yılları İtalya’daki opera denemeleriyle başlamış, JSBach’ın ölümüyle sona ermiş, ve tüm müzik türlerinde günümüze kadar kalıcı olan değişikliklerin oluşmasına neden olmuştur
Barok müzik, bir döneme adını vermekle birlikte mimari başta olmak üzere diğer pekçok kategoride de değerlendirilebilmektedir Barok Portekiz’ce barroco (düzgün olmayan inci) kelimesinden gelmektedir Mimarlıkta, deniz kabuklarına benzer eğmeçli bezemelerden meydana gelen , 17 yüzyılda kısmen de 18 yüzyılda Avrupa'nın özellikle Katolik ülkelerine (İtalya, İspanya, Potekiz, Avusturya, güney Almanya, Belçika) ve Latin Amerika'ya yayılmış olan üslup olarak göze çarpar Barok sözcüğü yanlızca 17 yüzyıldaki genel tutumu nitelendirmekle kalmamış, Helenizm ile Gotik'in geç dönemlerindeki bazı belirtilerin anlatılmasında da kullanılmıştır Furetiére'in 1690'da hazırladığı Fransız dilinin ilk sözlüğüne göre "barok", "tam yuvarlak olmayan incileri anlatmakta kullanılan bir kuyumculuk terimi"dir Saint-Simon 1711'de "garip ve rahatsız edici bir düşünce"yi anlatmak için barok sözcüğünü kullanmıştır Fransız Akademisi sözlüğü de 1694'teki ilk baskısında Furetiére'in tanımlamasını olduğu gibi benimsemiştir 1740'taki baskı ise mecazi anlamı benimsiyordu: düzensiz, tuhaf, eşit olmayan Jean Jacques Rousseau'ya göre "barok müzik, armoninin açık seçik olmadığı, modülasyonlar ve uyumsuzlukla dolu entonasyonları güç ve hareketi zor olan müziktir" Yapı sanatı ile ilgili ilk tanımla 1788 yılında "Encyclopédie méthodique"te karşılaşılmaktadır: "mimarlıkta barok, tuhaflığın bir nüansıdır" Öyle anlaşılıyorki bu isim, dönemin başlangıcında resim ve heykel çalışmalarındaki değişikliklere gösterilen şaşırmış reaksiyon sonucu çıkmıştır
Rönesans dönemi, tüm sanat dallarında sadelik, temizlik ve saflık dürtülerini güçlendirmesine ve duyguları daha yumuşak bir anlatımla ifade etmesine karşın, özellikle müzik alanında, sürekli kullandığı tekdüzelikden dolayı giderek sıkıcı olmaya başladı O kadarki, rönesans dönemi bestelerinin en belirgin özelliği çalgıların aynı anda başlayıp aynı anda eseri bitirmeleri olarak anlatılabilir
Barok dönemle birlikte, müzik "kontrast" kavramı ile tanışır Aynı tınılardaki çalgılar birbirleriyle savaşırcasına, birbirleri ile karşıtlık oluşturarak eserde yerlerini alırlar Klasik Dönem sanatçıları dahi, her ne kadar Barok dönem eserlerini karmaşık, süslü, zevksiz ve abartılı olarak adlandırsalar ve "Barok" kelimesini aşağılayıcı manada kullansalarda kendi kullandıkları ve günümüze kadar uzanan birçok armoni kuralını bu dönemin ustalarınan öğrenmişler ve yer yer kopyalamışlardır 150 yıla yayılan bir süreci etkileyen Barok akımı, kimi müzik tarihçilerine göre 2, kimine göre 3 evreli bir dönemdir Fakat herkesin kabul ettiği ortak düşünce ise son dönem "Olgun Barok" Johann Sebastian Bach'ın etkisi altında geçmiştir
Barok müziğinin yapısında en belirgin özellik, müzikde "kontrast"lar kullanılması olmuş ve bununla birlikte konçertolar devri başlamıştır Müziksel ifadeyi güçlendirmek için kullanılan ses düzeyinin alçalıp yükselmesi Barok dönemde keşfedilen ve gelişen işaretlerle başlar Ortaçağ ve Rönesans'ta ses şiddeti, hep aynı seviyede kullanılmaktaydı Barok dönemde "Piyano - düşük ses" ve "forte - gür ses" terimleri ile eserlerde ses şiddetinin önemi ve katkısı görülmeye başlar
Barok dönemin bir diğer yeniliği bu döneme kadar olan müzikal yapıda bulunmayan ve eserin başka bir bölüme geçeceğini veya bittiğini belirten bir olgunun kullanılmasıdır Eserlerde kapanışlar ve geçişler daha güçlü yer alır
Kontrastlar üzerine kurulan Barok müzikte ritmik yapıda da büyük gelişmeler olur Rönesans'tan Barok müziğe sıçrayan metine bağlı müzikal anlatım, konuşma dilindeki vurguların abartılmasına neden olur Barok dönemde doğan Opera ve kantatlar günümüzde de aynı kurala bağlı kalınarak abartılı bir dilde seslendirilirler Barok dönemle beraber çalgı müziği büyük ilerleme gösterir Yalnız çalgılar için bestelenen yapıtlar çoğalır Ses müziği ve çalgı müziğinin birleştirilmesi de Barok dönemde filizlenir Eşlik görevi gören sürekli bas çalgıları ve insan sesi birleşir Kontrast oluşturmak amacıyla eşlik çalgıları tekdüze hareket ederken, vokal hareketli ve süslü davranır 16yüzyılın sona ermesiyle birlikte İtalyan besteciler madrigal adını verdikleri, şiirler üzerine yazdıkları çok sesli müzikler üzerine yoğunlaşmaya başladılar Monteverdi’nin opera eserleri ve madrigalleri, barok dönemin ilk zamanlarının zirve noktası olmuş ve daha sonra gelecek müziğe liderlik etmiştir Dinsel bir tema üzerine kurulu dramatik eserler olan oratoryolar, kökünü Roma’dan alırlar Avrupa’ya yayılması ise Alman-İngiliz besteci George Frideric Handel sayesinde olmuştur Bugüne kadar gelmiş geçmiş en önemli oratoryo olan Messiah oratoryosu GFHandel tarafından İngiltere’de bestelenmiştir (1741) Sonat, kendini barok dönemin ilk zamanlarında bulmuş bir başka müzik tarzıdır İtalya’da sonat, yavaş ve hızlı dans parçalarından oluşan eser veya yavaş-hızlı kontrastlarıyla gelişen eserlere denir(daha sonra bu tarz kiliselerde kullanıldı) Arcangelo Corelli gibi her iki tarzda da müzik yapan besteciler olmuştur İtalya’nın dışında süit adı verilen dans parçaları yaratılmaya başlandı Süitler de büyük bir gelişimin habercisi olsalar da, sonatlar kadar önemli bir kilometre taşı değillerdi Süitler, kantatlarda olduğu gibi tek bir çıkış noktasından hareketle iki veya üç bölümlü forma ulaşırdı (örneğin Domenico Scarlatti’nin klavye sonatları gibi), Bach’ın bestelediği 1’den çok formlu eserler gibi İlk sonatlar, ya tek bir enstürman ya da küçük bir grup için yazılırdı 17yüzyılın sonlarına doğru(barok dönemin ortaları), bu sonat formu konçerto grosso şekline dönüştü Solist grup ise genellikle concertino (iki keman ve continuo) olurdu Daha sonra ise konçerto durumuna dönüştü Bach’ın Brandenburg Konçertoları konçerto grosso stilinin bu dönemdeki en iyi örneklerinden şüphesiz birisidir Ayrıca en az Bach’ın olduğu kadar, Antonio Vivaldi’nin solo konçertoları da bu dönemin en önemli modellerinden oldu
Sonat, konçerto ve vokal formları gelişiminin ortalarında, barok dönemin bir başka önemli özelliği ortaya çıkmaya başladı : Tonalite 16yüzyılın ortalarında eski kilise modları, yeni anahtar bağları konseptiyle yer değiştirmeye başladı Barok dönemle birlikte besteciler bir anahtardan diğerine atlamaya başlamıştı Zamanın kromatik müziğini üretmeye başlamışlardı
Zamanla, anahtarlar arasında ki bağ ve geçişler bir sistem halini aldı Bach’ın İyi Düzenlenmiş Klavye(Well-tempered clavier) adlı eseri bu bağı anlamak için iyi bir örnektir Bu eser ayrıca bir başka iki önemli barok özelliği yapısı içinde barındırmaktadır : Prelüd ve füg
Barok dönemin en gözde çalgıları klavsen ve harpsikort’tu Bunlar seslerin hafif veya kuvvetli çıkmasına olanak sağlamayan bir düzeneğe sahiptiler Oysa barok dönemde gelişen, müzikal anlatımı güçlendiren müzik sembolleri ve o dönemde ihtiyaç duyulan hafif ve kuvvetli çalımlar önemli bir unsur halini almıştı
Barok dönemde icat edilmesine karşın dönemin bestecileri piyano için eser yazmazlar Klavsene göre cılız bir sese ve sert tuşeye sahip piyanoya eser veren ilk besteci Muzio Clementi’dir 1773’de daha on sekizindeyken piyano için üç sonat yazmış, çalgıyı popüler hale getirmiştir Bach gibi ünlü Barok dönem bestecilerinin günümüzde piyanoda çalınan eserleri aslında piyano için yazılmamıştır Dolayısıyla “piyano” ve “forte” gibi nüanslar ve “staccato” gibi çalım tekniklerinin hiç biri eserlerin aslında yoktur veya çok azdır
Bütün bu değişiklikler birbirlerine paralel olarak geldi ve barok dönemi oluşturdular Eski kurallardan ve polifonik takıntılardan kurtulunması, yeni bir tarz ve kural geleneği yapma gereğini doğurdu Bu da, kadanslar veya armonik geri planlar üzerine doğal olarak solistlik yapan, melodiyi ortaya çıkardı Bu armoniler içinde sequence(zincirleme)’i getirdi ve tüm bu armonik gelişimler bir yandan da ritmik gelişmeleri doğurdu Bas bölümleri, Orta Avrupa dans müziğinin tipik ritmleriyle kaynaştı ve tüm bunlar barok müziği barok müzik yaptı
Barok dönemde müzik, modern müzikal dilin gelişiminde kuşkusuz en önemli kilometre taşı olmuştur Bu 1,5 yüzyıl içerisinde, müzikal formlar değişip geliştikçe bir yandan da daha sonrasının ve bugünün müzik standartlarını belirlemeye başlamıştı Tonalite ve akor tonlaması çok büyük önem taşımaktadır Bir başka önemli özellik ise müziğin, bu dönemde evrensel bir dil taşımaya başlaması, ulusallıktan çıkıp tüm Avrupa ve dünyaya seslenmesidir

BAROK ÜZERİNE İLGİNÇ NOTLAR
Dr Georgi Lozanov, ünlü Bulgar psikoloğu, dakikada yaklaşık 60 vuruşluk bir tempo ile barok müziği kullanarak yabancı dilleri öğretme konusunda bir yöntem geliştirdi Öğrencilerin öğrenmesi normalden çok daha kısa sürdü Dönem içinde öğretilecek olan normal sözcük bilgilerinin ve deyimlerinin yarısı (1000'e yakın sözcük ve deyim) tek bir günde öğrenildi Bunun yanında öğrencilerin öğrendiklerini akıllarında tutma oranı ortalama %92'ydi! DrLozanov bu sonuçlarla belirli Barok parçalarını kullanarak yabancı dillerin %85-100 verimle normal süreleri olan 2 yıl yerine 30 günde öğretilebileceğini kanıtlamış oldu Barok müzikle öğrenen öğrenciler dört yıl boyunca kullanmasalar bile %100 doğrulukla ikinci dillerini anımsayabilmişlerdir!
Binlerce öğrenciye sahip olan 'The Center for New Discoveries in Learning' yıllardan beri hem derslerde hem de öğrencilerin ders çalışmalarında müziğin kullanımını araştırmaktadır Mozart ve belirli Barok parçalar (dakikada 60 vuruşluk tempolarla kaydedilmiş olanlar) kullanan öğrencilerin daha sakin olduklarını, daha uzun çalışabildiklerini, öğrendiklerini daha uzun süre anımsayabildiklerini ve öğretmenlerinden öğrendiğimiz kadarıyla daha iyi notlar aldıklarını gözlemledik
Doğru tempoda kaydedilmiş bu özel müzik parçaları en yüksek öğrenme/anımsama etkisi için beynin sağ ve sol bölümlerini harekete geçirir Müzik beynin sağ tarafını harekete geçirirken çocuğunuzun okuduğu ya da sesli söylediği sözcükler sol tarafı harekete geçirir Araştırmaya göre bu da öğrenme potansiyelini en az beş kat artırır Kulağınız düzenli, saniyede bir vuruşluk Barok müziğini duyduğunda kalbinizde tempoya uygun olarak düzenli bir şekilde atar Bu rahatlamış ve aynı zamanda zinde durumdayken zihniniz daha kolay konsantre olabilir Müzik, fizyolojik durumumuzu karşılar ve onu etkiler Ağır zihin çalışmaları gerektiren işlerde nabzımız ve kan basıncımız artar ve genelde bu durumdayken konsantre olmak daha zordur Barok ve Mozart parçalarından tempoları düşünülerek özellikle seçilmiş olan bazı CD'ler kan basıncınızı ve nabzınızı düşürürken aynı zamanda öğrenme yeteneğinizi artırır Ders çalışırken, iş yerinizde ya da araba kullanırken Mozart, Vivaldi, Pachabel, Handel ve Bach gibi bestecilerin müziklerini dinlemenin yukarıda anlattığımız türde sayısız yararları vardır
Batı’da Klasik müziğin dönüşümü, kamusal alanda dolaşıma girmenin, müziği nasıl aristokrasinin hegemonyasından çıkardığını gösteren canalıcı bir örnek 18 Yüzyıl, bilindiği gibi, Avrupa’da müziğin Barok yüzyılıdır Haendel gibi, Haydn gibi, Mozart gibi, Bach gibi, Barok müziğin büyük ustaları bu yüzyılda vermişlerdir eserlerini Ama Barok müzik, feodal aristokrasinin özel alanına ait bir etkinlik olarak kalır bu yüzyıl boyunca Werner Stark’ın, The Sociology of Knowledge’da belirttiği gibi, Haydn, Kont Esterhazy için müzik bestelemekte, bu müzik, Esterhazy Şatosu’nda, ona ait olan özel alanda icra edilmektedir (Haydn, bu şatoda, yemeklerini Esterhazy Kontu’nun uşaklarıyla birlikte yemektedir!) Klasik müzik, kamusal alanda dolaşıma girmemiştir henüz Bu, ancak 19 Yüzyılda gerçekleşecek ve mesela Beethoven’in müziği, kamuya açık alanlarda, bu yüzyılda icra edilebilecektir

Salon müzik ilişkisine örnek: Barok müzik, JSBach dönemindeki besteciler kiliselerde, belediye ve saraylarda veye bir operada görevliydiler Bu yerlerin ortak özellikleri küçük olmaları idi Genellikle dikdörtgen şeklinde yansıtıcı yüzeylere sahiptirler Bu akustik çevrelerdeki yankılanma süresi kısadır Böyle bir çevrede çalınan müzik çok parlak olur ancak seslerin dolgunluğu azdır Klasik dönem Haydn, Mozart, Beethoven, bu dönemdeki orkestrada 40 kadar çalgıcı bulunuyordu Yaylı, ağaç üflemeli, prinç üflemeli, vurmalı çalgılar kullanılıyordu O zamanki konser salonları şimdikilerden küçüktü Dinleyiciler ise 300-400 kişi kadardı Bu salonlar, tümüyle doluyken yankılanma süresi 1,5 s olmaktadır 19 yy daha büyük yapılar inşaa edildi ve süre 1,5 s- 1,8 s aralığına uzadı Bu gün Klasik dönem müzikleri için en iyi yankılanma süresi 1,5 –1,7 arsında kabul edilmektedir Romantik devir daha kişiseldir Bestecinin duygularının anlatımı önemlidir Brahms, Wagner, Çaykovski, Debussy gibi bestecilerin dönemidir Daha dolgun seslere ve daha uzun yankılanma sürelerine ihtiyaç duyulur Bu dönemde yankı süreleri 2 s ye kadar uzamıştır Bu gün romantik müzikler için yankılanma süresi 1,9 s - 2,2 s arasında kabul edilmektedir

Barok Dönemde Tarihe Düşülen Notlar

1604 William Shakespeare Othello’yu yazdı
1607 Kuzey Amerika’da ilk kalıcı İngiliz kolonisi Jamestown, Virginia kuruldu
1609 Galileo Galilei Jüpiter’in uydusunu keşfetti
1611 İncil’in yetkili versiyonu King James Bible yazıldı
1618 30 yıl savaşları başladı
1619 İlk siyah köleler Virginia’ya ulaştı
1625 Francesca Caccini, tarihçilere göre ilk kadın besteci, La Liberazione di Ruggiero besteledi ve Polanya’da 4 Wladyslaw’ın resepsiyonun icra edildi
1628 William Harvey kan dolaşımını buldu
1631 İngiltere’de Chloridia adlı eserin icrasında ilk profesyonel kadın şarkıcılar yer aldı
1632 Oughtred slide rule’ buldu
1633 Engizisyon Galilei’yi söylediklerini geri almaya çağırdı
1639 Fransa 30 yıl savaşlarına katıldı
1639 Virgilio Mazocchi ve Marco Marazolli tarafından ilk komik opera, Chi Soffre Speri Roma’da icra edildi
1642 – 1646 İngiliz iç savaşı
1647 – 1659 Fransız – İspanyol savaşı
1648 – 1653 Fransız iç savaşı
1654 – 1667 Rusya – Polonya savaşı
1655 – 1660 Brandenburg – Rusya savaşı
1660 İngiltere’de monarşi yeniden kuruldu
1664 – 1666 Newton yerçekimini buldu
1666 İtalya Cremona’dan Antonio Stradivarius ilk kendi imzasını taşıyan kemanı yaptı
1666 Newton ışık spektrumunu buldu
1671 Leibniz toplama makinasını buldu
1675 Londra’da StPaul kathedralinin inşaatı başladı, Greewich rasathanesi kuruldu İlk ışık hızı ölçüldü
1677 Bakteri bulundu
1683 Türkler Viyana’yı kuşattı
1687 Türkler Mohaç savaşını kaybetti
1689 – 1697 Kuzey Amerika’da İngiliz – Fransız savaşı
1696 Thomas Savery Buhar makinasını keşfetti
1699 Avusturya’lılar Macaristan’ı Türklerden geri aldı
1705 Reinhard Keiser Octavia adlı eserinde ilk kez Fransız kornalarını kullandı
1714 Fahrenheit civalı termometreyi buldu
1725 Vivaldi 4 Mevsim’i yazdı
1742 Handel’in Messiah adlı eseri Dublin’de muhteşem bir seyirci karşısında ilk kez sergilendi
1752 Büyük Britanya Gregorian takvimine geçti

Klasik Dönem (1750-1830)

Özellikle müzikte olmak üzere,birçok alanda sık sık kullanılan “klasik” kelimesi, ülkelere ve çağlara göre çok değişik gerçeklikleri kapsar “Klasik”müzik “popüler” veya hafif diye adlandırılan müziklerin karşıtı gibi ele alınabilir ve o zaman Pérotin den (ykl1200)Pierre Boulez in izleyicilerine (XXyy sonu) kadar bütün yüksek (veya ciddi)Avrupa müziğini içine alır Bu bağlamda ( Avrupa dışı müziklerin tersine) “klasik” müzik ile “çağdaş”müzik ayrımı yapılabilir ve çağdaş müzik, mesela Debussy’den veya Boulez-Stockhausen kuşağından (1945) başlatılabilir Aynı şekilde klasik müzik, romantik müzikten,barok müzikten,Rönesans müziğinden ve ortaçağ müziğindende ayrılmaktadırNe var ki bu anlamda Lully ve Rameau’nun Versailles klasikçiliği ile Haydn, Mozart ve Beethoven’in Viyana klasikçiliği, ne zaman, ne teknik, nede estetik olarak biribirine karıştırılamaz; hatta bunların birinden ötekine geçişi, çok önemli bir kültür olayı olan “Soytarılar savaşı” (1752 de, Fransız müziği ile İtalyan müziği taraftarları arasında Pariste çıkan sanat kavgası) simgelerEdebiyatta olduğu gibi müziktede “klasik”teriminin kullanılışı çok eski değildir (ilkin 1800 ler civarı) ve “romantik” teriminden daha sonra kullanıldığı kesindirSon olarak şunuda belirtelim ki, Goethe’den itibaren, yani XIXyy’ın başından beri müzikteki klasik-romantik karşıtlığı, zihinleri, özellikle de yazarların zihnini epeyce meşgul etmiştir
Müzikte son baroğun en büyük temsilcisi olan Bach 1750 de Leipzig de öldüğünde genç Haydn Viyana da ilk eserlerini yazıyordu Bu olaylar bir yüzyılı iki eşit döneme ayırır Birinci yarıya Bach hakimdir İkinci yarıdaysa Haydn yepyeni bir sanat ve toplum bağlamında, Mozart ile birlikte, Viyanayı en azından yaratıcılık açısından, Avrupanın müzik merkezi haline getirir Bu iki besteci xvııı yy ın ikinci yarısıyla özdeşleşir Sonraki kuşaklar geriye dönüp baktıklarında böyle düşüneceklerdir Özellikle Bach, ortaçağdan ve Rönesans’tan devralınan birikimi en uç noktasına ve zirveye ulaştırmıştır Oysa onun çağdaşı olan bestecilerin büyük bir kısmı, besteleme tekniklerinin sadeleştirilmesi , armoni ve çokseslilik (kontrpuan) yerine melodiye öncelik verilmesi gibi eğilimler göstermektedir Bach’ın ölümünden hemen önceki ve hemen sonraki dönemlerde Bach’a oranla kesin bir yüzeysellik görülür Yeni melodi anlayışı ileride daha da güçlenecektir, ama kompozisyon yoğunluğu bakımından bu yeni anlayışın yol açtığı kayıplar, yeni bir çokseslilik, yeni bir yoğunluk ve yeni bir müzik düşüncesi getiren Haydn ve Mozart dehaları sayesinde ancak 1780’e doğru telafi edilecektir Haydn ve Mozart yetişme döneminde eserlerinin tek bir notasını bile bilmedikleri Bach’ın üslubundan çok uzaktır İkisinin de üslubunun ilk belirtileri, Bach’ın ölümünden epeyce önce ortaya çıkmıştır ve Bach’ınkinden çok daha fazla Telemann, Scarlatti gibi çağdaşlarının ve 1710 dolaylarında doğmuş olan ve bazılarınca ön-klasik diye nitelenen bestecilerin üslubundan izler taşır Ön-Klasik denilen besteciler Kuzey Almanya’da Carl Phillip Emanuel Bach (Johann Sebastian’ın dört müzisyen oğlunun ikincisi), Mannheim’da Johann Stamitz, Viyana’da Mathias Georg Monn ve Georg Christoph Wagenseil ve Milano’da Giovanni Battista Sammartini’dir İtalyan opera bestecilerinin ve Johann Adolf Hasse gibi, Italyan olmayan ama İtalyan tarzı operalar yazan bestecilerin de apayrı bir yeri vardır
En azından XXyüzyılın ortalarına kadar, Haydn (1732-1809) ve Mozart’ın (1756-1791) son eserleri ve Beethoven’in hemen hemen bütün eserleri, bestecilerin ve dinleyicilerin düzeylerini belirleme konusunda mihenktaşı sayılacaktır Özellikle bu anlamda bu üç besteci “klasik” tir Onlar tarihte keşfedilmeye ihtiyaçları olmayan ilk bestecilerdir Bu onlardan önceki bütün bestecilerin büsbütün unutulduktan sonra XXyüzyılda yeniden hatırlandığı ve Haydn ve Mozart’ın eserlerinin (hiçbir zaman Bach gibi bir köşede keşfedilmei beklememişlerdir), 19 yüzyılda da günümüzdeki kadar tanındığı, anlaşıldığı ve çalındığı anlamına gelmez Ama Haydn ve Mozart, kendi dönemlerinden günümüze kadar repertuvarda ve dinleyicinin zihninde çok sağlam bir yer edinmişlerdir Aslında, onlar en büyük eserlerini, o dönemde ortaya çıkan ve istensin veya istenmesin, bugün de müzik hayatımızın temelini oluşturan konserler için yazmışlardır Aynı şekilde senfonik orkestrayı yarattılar ve (özellikle Haydn) yaylılar dörtlüsünden senfoniye kadar yeni türlerin parlak örneklerini verdiler Bu bestecilerin piyano sonatlarını ve (özellikle Mozart tarafından) temelden değiştirilen konçerto türündeki eserlerini ve operalarını da anmak gerekir Senfonik müziği (veya orkestra müziğini) oda müziğinden ayırdılar ve Germen, hatta Viyana müziğinin, birbuçuk yüzyılı aşkın bir süre boyunca bütün Avrupa’ya hakim olmasını sağladılar Nihayet, bu müzisyenler sanatçının özgürlüğü ilkesini iktidarlara ve topluma kabul ettirdiler
Klasik üslup 1780-1815 arasında en parlak dönemini yaşadı Bu dönemde Avrupa’da Fransız devrimini hazırlayan olaylar, sonra devrim, hemen ardından patlak veren olaylar yaşandı Kökenlerine eğinildiğinde görülür ki Viyana, 1750’ye doğru diğerleri gibi bir merkezdir Ama en küçük bir kuramsal spekülasyona girişmeksizin denebilir ki, Viyana üslubu-Başlangıçta,mesela Mannheim üslubundan daha az şaaşalı daha az heyecan yaratıcıdır- Ama çok geçmeden ( Haydn’ın 1760’lardaki senfonileriyle kesin olarak), en ileri ve en anlamlı biçimsel ve tonal arayışlarla özdeşleşmiştir Ve sonunda, 1800 insanları için, tek başına (veya hemen hemen) orkestra müziğinin ve yüksek düzeyli oda müziğinin temsilcisiydi, hatta Viyana üslubu, orkestra müziğiyle tamamen özdeşleşti Bu bakımdan İtalyadan ve 1789 öncesi ve sonrası Fransasından olduğu kadar, kurumsal etkinliklerin yoğun olduğu, ama Viyana okulunun üstün başarılarıyla kıyaslanabilecek hiçbirşey ortaya koyamayan Kuzey Almanyadan da ayrılır ve Empfindsamkeit tan doğrudan doğruya romantizme geçer Öte yandan Viyana üslubu, yanlız Kuzeyin ve Güneyin (Italya) değil, Doğu ve Batının da(Haydn, Slav dünyasının çok yakınında doğmuştur) birleştiği bir yer olarak görünür Son olarak şunu da belirtmek gerekir ki, Viyana üslubunda yanlız değişik halkların değil, değişik toplumsal katmanların duyguları da (1770 e doğru, Kuzey Almanya’da Haydn’ın avama yönelik üzlup özelliklerine karşı gösterdiği sert tepkiler, bunun kanıtıdır) biraraya gelmiştir Viyana üslubu kültürlü kesime yönelik olanla basit halka yönelik olanı da, aristokratik olanla amiyane olanı, hiçbirine hiçbirşey kaybettirmeden birbirine karıştırdı ve bunların evrensele yönelen bir sanat dünyası doğurduğunu kabul ettirdi
Bu insanca özelliklere, 1780lerde, 2 Joseph’in hükümdarlığı döneminde, Viyana'nın aydınlanma ruhunun getirdiği entellektüel bir kaynaşma ortamı oluşu da eklendi Haydn ve Mozart, bu arada olgunluk dönemindeydiler ve bu ortamdan beslenmeyi bildiler Mozartın sihirli flütü (die Zauberflöte 1791) bunun kanıtıdır, bu eser Viyana ruhunu, dolasıyla dönemin özünü yüceltmiştir Buna tepkiler gecikmedi, ama Haydn, Yaratılış (1798) adlı oratoryosuyla Beethoven Fideliosuyla (1805-1814) hatta “Metternich Sistemi” sırasında 9 Senfonisiyle (1824) geleneği sürdürdü 9 Senfoni, bütün insanların kardeş olduğunu ilan etmekle kalmayıp, kesinlik taşıdığı bir çağdan kaynaklanan son sarsıntıdır

Romantik dönem (1830 - 1900)

Romantik çağ, adından da anlaşılacağı gibi, biraz "flu" geçmiş bir çağdır Endüstri devriminin ayak sesleri duyulmaya başladığında insanlar arasında geçici bir panik yaşanmış ve bunun sonucunda mistisizmle karışık aşk aromalı eserler ortaya çıkmıştır ve her alanda birbirinden parlak sanatçılar birbiri ardına harikalar yaratmıştır Tabii ki romantizm, her çağda, her sanatçıyla yaşanmıştır ama 19 yüzyıl sanatına çok daha yoğun ve abartılı bir biçimde yansımıştır Bu dönemin sanatçıları düşler ve imgeler içinde uçan, ulaşılmaz olanın peşinde koşan, kendine acıyan, anlaşılamamaktan yakınan, ruhsal inişleri çıkışlarını yapıtlarına yansıtan sanatçılardır Bu durumun edebiyattaki yansıması Victor Hugo, Balzac, Gogol, Dostoyevski, Tolstoy, Çehov, Dumas, de Musset, Keats, Lord Byron ve Goethe, felsefedeki yansıması Nietzsche, Schopenhauer, Hegel iken, müzikteki karşılığı Chopin, Schubert, Weber, Schumann, Çaykovski, Brahms, Verdi, Liszt, Wagner, Puccini, Rossini ve şeytan kemancı Paganini olmuştur Ehh, düşünün artık

Beethoven'ın Klasik ve Romantik akımları birbirine bağlayan müziğinin ardından, çağdaşları sayılan Weber, Schubert ve Rossini ilk katıksız Romantikler kuşağı olarak bilinir ve Romantik dönemi gerçek anlamıyla başlatan da onlar olmuşlardır Bu bestecilerin 1830'larda ölmesiyle ikinci kuşak Romantikler döneme ağırlıklarını koymuşlardır

Oda müziği Klasik dönemin ürünüyse, senfoni de Romantik dönemin ürünüdür Bu dönemde birbiri ardına olağanüstü senfoniler, liedler, koral müzikler, operalar, uvertürler, konçertolar yazılmış ve yorumlanmıştır Özellikle Verdi'nin operaları bugün bile hayranlıkla dinlenmektedir Dönemin sonlarına doğru atağa geçen bale türü ise klasik müziğe dansın eşsiz güzelliğini getirmiştir

Bach, Haydn ve Mozart da minör tonları kullanıp romantizme bir tür hazırlık yapan besteciler olsalar da, Romantikler'in yorumculuğu Bach veya Mozart zamanının yorumculuğuna benzemez Chopin, Liszt, Paganini gibi harikalar yaratan yorumcuların çalış tekniği, Romantik dönemin ölçütü sayılmıştır Bu dönemin bestecileri çalgılarının olanaklarını çok iyi tanıdıklarından kendi parlak yetenekleriyle çalgının tüm sınırlarını zorlamışlardır

Romantik dönemin en gözde çalgısı piyano olmuştur, bu dönemin sanatçılarının tüm fırtınalı, hırçın ve inişli çıkışlı duygularını en güzel anlatan çalgı olmakla nam salmıştır En küçük sesten en büyük sese dek ses gürlüğüne karşı duyarlılığı, bestecilerin ruh halindeki değişiklikler için son derece elverişlidir Ancak tarihe adını gerçekten bileğinin hakkıyla yazdıran bir keman virtüözü vardır ki hem baş döndürücü çevikliği ve hızı, hem de son derece duygusal yorumuyla inanılmaz bir müzisyendir Paganini'nin yeteneği öylesine olağanüstüdür ki şeytanla işbirliği yaptığı inancı almış yürümüştür Çağının çok ilerisinde olan bu keman ustasının yazdığı ve yorumladığı eserleri aynı ustalıkta seslendirebilecek kemancı bugün bile yok denecek kadar azdır

Modern Dönem (1900-)

Bu dönemi adlandırmada genel kabul görmüş bir terim yoktur Çağdaş Müzik veya 20 Yüzyıl müziği gibi adlandırmalar yapılabilirse de özellikle ikincisi yüzyılın ortalarında yaşamış olan Rachmaninov, Sibelius ve R Strauss’ uda kapsadığından uygun olmayabilir
Yeni müzik terimi bu müzik türünün felsefesini ve 19 Yüzyıl romantizmine karşıt olan arayışları daha iyi tanımlayacaktır
Yeni müzik Alman Avusturya romantizmine ve onun temsil ettiği herşeye bir başkaldırıyı simgeler Değişik besteciler değişik tekniklerle başarılı örnekler oluşturmuşlardır Bu müzik türünde Empresyonizm,Romantizm yada Barok dönem de olduğu gibi belli bir stil ya da kalıp yoktur Besteciler belli bir tekniğe bağlı kalmak yerine birini denedikten sonra bir başkasına geçmekte bir sakınca görmemişlerdir
Başkaldırış eser adlarında da kendini göstermektedir Buna örnek olarak Erik Satie’nin “Like a nightingale that has a toothache” ve Trois Morceaux’ un “Three pieces in the form of a pear” gösterilebilir Bunlar son yüzyılın romantik başlıklı senfonik şiirlerine bir reaksiyon olarak görülmektedir
1Dünya Savaşı sonrası bazı bestecilerin eserlerinde caz esintileri de görülür Örn: Stravinsky “Ragtime” 1918, Copland’ın “Two Blues”1926
Bilimdeki gelişmelere paralel olarak radyo konser salonlarına gidemeyen milyonları dinleyici haline getirmişti Randall Thompson’un Süleyman ve Belkıs operası radyo istasyonları tarafından telif ödenerek yayınlanmıştı 1929’dan itibaren sesli çekilmeye başlayan sinema filmleri bestecilere yeni imkanlar yaratmıştır Fonograf’ın icadı ile dünyanın en izole bölgelerinde bile insanlara müziği istedikleri repertuarla dinleme imkanı yaratmıştır Son olarak Televizyon kitle iletişimini en üst düzeye çıkarmıştır
JOHN CAGE 1912-1992
Klasik müzik eğitimi görmüştür Batı müziğinin ve bireysel anlatımın dışına çıkmak amacıyla Cage müziğinde teyp,plak kayıtları ve radyodan da yararlanmıştır Müziği oluşturan bütün etkinliklerin tek bir doğal sürecin parçası olduğu sonucuna varmıştır
Amacı dinleyicilerin kulaklarını süzgeç gibi değil huni gibi kullanmaya özendirmek,bestecinin seçtiği seslerle yetinmeyip ortamda ses adına ne varsa algılamalarını sağlamaktı Buna ulaşmak için müziğinde belirlenmemişlik ilkesini gerçekleştirdi Rastlantısallığı sağlamak ve böylece yorumcunun kişisel beğenilerinin araya girmesini önlemek amacıyla çeşitli yollara başvurdu Örneğin yorumcu sayısını ve çalgı türlerini önceden belirlememeyi,seslerin ve bölümlerin uzunluğunu saptamamayı,uyulması zorunlu nota yazımından kaçınmayı ve bölüm sıralamasında rastlantısallığı korumayı denedi
Cage’in en tanınmış yapıtları, yorumcunun hiçbirşey çalmadığı Dört dakika otuzüç saniye 1952,rastgele istasyonlara ayarlanan 12 radyo 24 yorumcu ve bir orkestra şefi için Düşsel manzara No:4 1951, sonatlar ve interlüdler1946-48,Fontana Mix1958, Ucuz taklit1969 sayılabilir
BELA BARTOK 1881-1945
Macar besteci 22 yaşındayken 1848-49 devriminin önderi ve Ferenc’in babası Lajos Kossuth’un yaşamını anlatan senfonik şiirini yazdıİlk çalınışında Avusturya milli marşının karikatürize edilerek seslendirilmesi bir skandala yol açtıysa da çok beğenildi Opus 7 Birinci Dörtlü’sünde(1908-09) bir oranda duyumsanan halk müziği etkisi sonrakilerde tümüyle özümsenmiş ve yapıtlarının içinde erimişti Opus 17 İkinci Dörtlü (1915-17) Batok ‘un Kuzey Afrika’ya yaptığı derleme gezisini yansıtan Arap motifleriyle süslüydüÜçüncü ve dördüncü dörtlülerde1927-28 daha yoğun ses uyuşumsuzluğundan yararlanılmıştı Beşinci1934 ve altıncıda 1939 ise tekrar geleneksel armoniye dönüldüğü gözleniyordu
Meslek yaşamının başında Fransız etkisinde kaldığı için erken dönem yapıtlarında politonalitenin bazı belirtileri görülürAma daha sonraları bu malzemeden yararlanmadıOnun yerine Doğu Avrupa en çok da Macar ve Rumen halk usluplarını araştırdı Müziği her ne kadar armoni açısından yoğun ve karmaşıksa da kökünü halk müziğinin modal dizilerinden dikkatle seçilmiş armonilerden kurulu bir tonaliteden alıyordu
Bartok 2 Kasım 1936 da Türkiye’ye geldi İstanbul Belediye konservatuarı arşivinde çalışmalar yaptıktan sonra 4 Kasım 1936 da A Adnan Saygun ile birlikte üç konferans verdi Gene Saygun ile birlikte Adana’nın Osmaniye ilçesi Toprakkale ve Çardaklı köylerine giderek göçerlerin müziğini taş plaklara kaydetti
Müziği ve tutumu Nazilerle ittifak halinde olan Macar Yöneticilerin ve Kilisenin tepkisini uyandırmış ve vatana ihanetle suçlanmıştırÇoğu Yahudi olan birtakım önemli bestecilerin yapıtlarının Nazilerce yasaklanması üzerine Goebels’e bir mektup yazarak kendisininde aynı listeye alınmasını yapıtlarının Almanya ve ona bağımlı ülkelerde çalınmasına izin vermediğini bildirdi 1939 da Ahmet Adnan Saygun’a yazdığı mektupta ülkesinden ayrılmaya kara verdiğini ve Türkiye’de çalışabileceğini söylediyse de başvurusu yanıtlanmayarak Türkiye’ye gelmesine olanak verilmedi Bunun üzerine ABD’ye gitti
Yapıtlarında Stravinski gibi aksak usulü kullanan Bartok müzikte o zamana değin bulgar ritmi olarak adlandırılan bu ritm için Rumen etnomüzikolog Constantin Brailoui ile birlikte Türkçedeki aksak terimini önermiş ve bunu müzikolojiye yerleştirmiştir
IGOR STRAVINSKY 1882-1971
Rus asıllı besteci 1 Dünya Savaşı Yıllarından başlayarak sürekli Rusya dışında yaşamı özellikle Ateş Kuşu1910,Petruşka 1911, Bahar Ayini 1913, ve Orpheus 1947 gibi bale müzikleriyle ünlenmiştir
Stravinsky,20 Yüzyıl müziğine büyük katkıda bulunmuş, kendine özgü eleştirel tutumu özellikle ölçü,tempo, ses gürlükleri açısından önemli sonuçlar doğurmuşturBileşik ölçülü asimetrik kalıpları araştırmış, müzik cümlelerinde kullandığı figür ve motifleri uzatarak veya çıkararak simetrik cümleleme geleneğini yıkmıştırMüziğe yeniden kazandırdığı şaşmayan vuruş duygusu birçok bestesinin dansa uygun düşmesine yol açmıştır
ARNOLD SCHOENBERG 1874-1951
Avusturya asıllı ABD li besteci oniki ton müziğinin yaratıcısı,20 Yüzyılın en etkili öğretmenlerinden biridir
1899 da yazdığı “Aydınlık gece” adlı yaylı çalgılar altılısı sanat yaşamında önemli bir adımdırRichard Dehmel’in aynı adlı şiirinden esinlenen bu romantik yapıt yaylı çalgılar altılısı için yazılmış ilk programlı müziktir Bütünlüğü müzik dışı bir öykü ya da imgeye dayanan yapısı ve armonileri yüzünden Viyana’daki tutucu program komitelerinin tepkisini çeken yapıt ancak 1903 de seslendirildi ve bu kez dinleyicinin tepkisiyle karşılaştı Sonraları ise hem ilk biçimiyle, hem de Shoenberg’in yaylı çalgılar orkestrası için yaptığı düzenlemeyle bestecinin en sevilen yapıtlarından biri oldu
Belli bir döneme kadar bestecinin bütün yapıtları tonaldi,ama armoni ve melodileri karmaşıklaştıkça tonalite önemini yitirmeye başladı 19 Şubat 1919 da tonal kompozisyon düzeninden tümüyle yoksun ilk yapıt olan Opus11 No:1 piyano konçertosunu bitirdi
Zengin armoni ve melodi olanaklarını değerlendirmesine yardımcı olacak yeni bir bütünleştirici ilke aradığı bu dönemin sonunda yalnızca birbiriyle bağlantılı oniki ton kompozisyon yöntemini bulduTemmuz 1921 de bu türün ilk örneği olan Opus12 Piyano suitine başladı
Karşılaştığı bütün muhalefete rağmen 1 Dünya Savaşı sonrası Shoenberg’in müziği artan ölçüde övgü topladı ancak besteci yaratıcı çalışmalarının olnak verdiği elektronik müzik devrimini görecek kadar yaşamadı
AARON COPLAND 1900-1990
Copland’ın besteci olarak gelişimi dönemin belli başlı eğilimlerini ortaya koyarilk başta müziğinde caz ritimleri kullanan besteci daha sonra Stravinsky'’in yeni klasik tutumunun etkisinde kalmıştırKendisinin ses gürlüğü "sonorite” bakımından daha tutumlu, doku bakımından daha denetimli olarak tanımladığı soyut bir üsluba yöneldiBu yöneliş Copland’in sanatındaki en verimli dönemin açılmasına neden oldu Copland ayrıca radyo ,fonograf, ve sinema gibi yeni iletişim araçlarıyla modern müziğe yatkın bir izleyici kitlesinin de yaratıldığını farkındaydı 1930 lardan sonra geniş bir dinleyici kitlesine seslenebilmek amacıyla müziği basitleştirme çabalarına katıldı
EDGARD VARESE 1883-1965
Fransız asıllı ABD li besteci ses üretim tekniklerinde yaptığı yeniliklerle tanınır Disonant ve temasız, ritim açısından da asimetrik olan müziğini uzaydaki ses cisimleri olarak tasarladı Elektronik ses donanımından yararlanma fırsatını bulduğu 1950 lerin başlarından sonra da elektronik müziğe ağırlık verdiBrüksel dünya fuarı için yazmış olduğu elektronik şiirde (1958) sesin 425 hoparlörle yayılmasını öngördü
GUSTAV MAHLER 1860-1911
Yahudi asıllı Avusturyalı besteci
Çağdaş müzik eleştirmenleri Mahler’in müzikteki değişim dönemini güçlü bir şekilde etkilemiş olduğunu kabul etmektedirler Onun yapıtlarında 20 Yüzyılda kullanılan köklü yöntemlerin habercisi niteliğinde ögelere rastlanırBu yöntemler arasında ilerleyici tonalite (bir yapıtın başladığı tonaliteden farklı bir tonaliteyle sona ermesi),tonalitenin çözülümü(kromatikliği ya da o tonaliteye yabancı akorları sürekli kullanarak tonalite duygusunu bulanıklaştırma),büyük orkestra içindeki solo çalgı grupları için iç içe örülü melodiler üzerine kurulmuş kontrapuntal bir yapıyı yeğleyerek orkestranın tümünün ürettiği armoniden kopuş,temaları tekrarlamak yerine sürekli değişen temalar kullanma, popüler üsluplardan ve günlük yaşamdaki seslerden (kuş,boru sesleri vb)alaycı alıntılar yapma ve Liszt’in çevrimsel biçim’inden(bir yapıttaki temaların başka yapıtlara aktarılması) ustalıkla yararlanan teknikleri benimseyerek senfonide biçim yönünden yeni bir birlik sağlama sayılabilir
Sanatının kişisel içeriğini ise en çok çağının hak ve özgürlüklerden yoksun insanının tinsel çalkantısını başka herhangi bir besteciden çok daha fazla yaşamış olması etkilemiş, bu da onun kişiliği ile müziğini özdeşleştirmiştir

Şimdi de önemli klasik müzik tarzlarını kısaca tanıyalım Neden mi? Çünkü bir parça 'pop'sa 'pop'tur, ama klasik müzikte işler hiç de öyle değil

Senfoni: Bütün tarzların anasıdır Bir senfoni için en az yarım saat, dört bölüm ve kocaman bir orkestra gerekir Büyük besteciler ne kadar büyük olduklarını kanıtlamak için birçok senfoni yazmak zorundaydılar
Sonat: Senfoniden tek farkı bir ya da birkaç kişi ile çalınmasıdır
Sonatina: Bebek sonat denebilir Süresi daha kısadır
Konçerto: Bir solo enstrüman için yazılmıştır, ama orkestra da onu arkadan destekler Solo artist izleyicilerin önünde mağrur bir şekilde sanatını icra eder
Kantat: Kelime olarak "şarkı söylemek" anlamına gelir, bir nevi "aryaların atasıdır" diyelim, biraz daha abartalım, "dekor ve kostüm gerektirmeyen pratik mini opera" diyerek konuyu kapatalım
Dans: Vals, bu kategoriye girer Adında dans ya da vals kelimesi geçmiyorsa bile sizi devamlı tekrar eden ritmi ile kıpırdatıyorsa, o danstır işte
Serenat: Basitçe “kokteyl müziği” denebilir Soylu ve zenginlerin partilerinde, konukların dikkatini yemek üzerinde sabitleyebilmek için ağır ve aheste bir şekilde çalınır Basit ve rahatlatıcı olurlar
Rapsodi: Belirli bir formları yoktur Yani eğer bir eseri kategorilendiremediyseniz, büyük ihtimalle rapsodidir
Uvertür: Birkaç dakikalık, trajik bir üzüntüyü ya da coşkulu bir anı ifade etmek için yazılmış güçlü eserlerdir Prelüd de dendiği olur
Bale: Eskiden arka plan müziği olarak sınıflandırılırdı Ama Peter Çaykovski geldi ve bu türü enfes bir hale, dansı seyretmeden de dinlenebilecek bir duruma getirdi

Batı Müziği
Klasik batı müziği, genelde yüksek kültür seviyesi ile bağdaştırılan, halk müziklerinden net çizgilerle ayrılmış, Avrupa kökenli ve ağırlıklı müzik türüdür

Klasik batı müziği dönemleri

* Rönesans : 1450–1600 yılları arasında, enstrüman ağırlıklı ve çoklu seslerin kullanıldığı dönem : org, klavsen, arp en çok kullanılan çalgılar

* Barok : 1600–1750 yılları arasında, karmaşık seslerin kullanıldığı, tekdüzelikten uzak, klavyeli çalgıların rağbet gördüğü dönem Barok dönemin ünlü bestecileri Händel, Vivaldi ve Bach'tır

* Klasik : 1750–1820 yılları arasında, pekçok besteleme ve stil kuralının yerleştiği, arp ve klavsenin yerini piyanoya bıraktığı dönem Dönemin ilk akla gelen bestecileri Mozart ve Haydn'dır

* Romantik : 1820–1901 yılları arasında müziğin kültürel hayata girdiği ve eğitim kurumlarının adımlarının atıldığı, melodi ve ritmin dikkate alındığı dönem Beethoven, Weber , Schubert ve Rossini, Chopin, Liszt, Paganini Romantikler kuşağı olarak bilinir

* Modern : Klasik batı müziğinin değerlerinde kriz yaşandığı dönem Debussy, Ravel, Mahler, Stravinski, Carl Orff, Prokofiev, Şostakoviç ve Gershwin döneme damgalarını vurmuşlardır

Caz Nedir

caz (jazz) müziği her ne kadar 1880' lerde new orleans'ta gelişmeye başladıysa da aslen kökeni afrika' dır sömürgenin yaygın olduğu dönemlerde amerika'ya getirilen siyahlar buraya kendi kültürel müziklerini de getirmişlerdir burada köle olarak çalışırken tarlalarda söyledikleri şarkılar cazın temeli olmuş ve 1920'lerin başında new york, los angeles ve chicago'da yapılan kayıtlarla son şeklini aldı o zamanlar birçok değişik akım cazın ortaya çıkışında yol gösterici olmuştur bunlardan biri melodilerin ve akorların eşliğinde simgesel olarak özgürlüğe kavuşma çabalarıydı bu akım bugün doğaçlama olarak tanımladığımız olaya liderlik etmiştir bir diğeri ise, siyahi amerikalıların yarattığı blues ve ragtime gibi müzik türleriydicaz müziğinin neden ve nasıl amerika'da ortaya çıktığını ve bu kadar farklı türde müziğin nasıl biraraya geldiğini anlayabilmek için, afrikalıların kölelik amerika'sındaki yaşamlarına göz atmamız gerekir afrikalı köleler amerika'ya getirildikleri zaman yanlarına müzik aletlerini almalarına izin verilmemişti ama onlar müzikal zevklerini ve geleneklerini yanlarına almışlardı afrikalıların yüzyıllar önce yaptığı bu hareket, avrupa müziğinin neden afrika kökenli amerikalılar tarafından çalındığında daha farklı duyulduğunu biraz da olsa anlamamıza yardımcı olabilir örneğin bazı köleler avrupa kökenli kilise müziklerini, yöresel müzikleri ve dans müziklerini kendi müzik zevk ve geleneklerine uyacak şekilde değiştirdiler onların çocukları da atalarının müzikteki bu davalarının peşinden gittiler böylelikle bu müziksel tercih nesilden nesile devam etti

caz orkestralarının/bandolarının kökeni
o yıllarda orkestralar açıkhavada yapılan birçok aktivitede (piknik, spor etkinlikleri, politik konuşmalar) çalıyorlardı dans etmek 19yüzyılın en popüler aktivitesiydi dans için orkestralar etkinliklerin öncesinde müzik yapmaya başlarlardı bandolar bu tür aktiviteler için tercih ediliyorlardı bandolarda üflemeli çalgılar (kornet, trombon vb) haricinde sadece davul ve ziller yer alıyordu kapalı salonlarda yapılan aktivitelerde büyük orkestralara ihtiyaç duyulmuyordu bu tür yerler için "string band" denilen topluluklar seçiliyordu bu topluluklarda, bandoların aksine üflemeli bir enstrüman yanında gitar keman bas ve piyano bulunuyor ve vurmalı çalgılar yer almıyordu

amerikan iç savaşından önce new orleans'ta bu tarz orkestralar vardı ancak savaşla birlikte bu orkestraların sayıları arttı new orleans ve çevresinde otuza yakın orkestra vardı bu orkestralar askeri marşların ve yurtseverlikle ilgili şarkıların çalındığı konserler veriyorlardı bu dönemde, gerek brass band'lerin gerek te string band'lerin varlığı new orleans' ın orkestral gelenekleri için uyarıcı bir unsur olmuştur

1800'lerin sonunda ragtime new orleans'ta çok popülerdi rag kelimesi askeri marşların ve afro-amerikan banjo müziğinden alınmış ritimlerin birarada kullanıldığı müzik türü anlamına gelir genellikle ragtime ilk olarak 1890'larda görülen, piyano için yazılmış müziklere verilen isimdir bu tarzın en önemli sanatçısı scott joplin'dir(1868-1917) ragtime terimi sadece piyano için yazılan bir müzik olmanın dışında müziğe giriş devrini tanımlamakta da kullanılır örneğin, 1890-1920 yılları arasında new orleans'ta ragtime piyanistlerinin yanısıra ragtime orkestraları, ragtime şarkıcıları ve banjo ile ragtime yapan müzisyenler vardı bugün caz müzisyeni olarak adlandırdığımız müzisyenlerin birçoğu, o zamanlar kendilerini ragtime müzisyeni olarak tanıtıyorlardı bu yüzden bazı müzikologlar ragtime'ın ilk caz stili olduğunu düşünürler tutucu görüşlere göre ise, ragtime bir caz stili değildir sadece biraz doğaçlama içerir ve cazın swing duygusundan oldukça uzaktır bununla beraber ragtime'ın cazın habercisi olduğunu söylemek kaçınılmazdır

etkilerin birleşimi
john philip sousa 1890'lar boyunca güney louisiana' nın tüm kasabalarında küçüklü büyüklü orkestralar vardı bu orkestraların yaptığı müzik birçok etkiyi yansıtıyordu yapılan müzik marş müziğini ve ragtime'ı biraraya getiren bir müzikti john philip sousa, o dönem orkestra konserlerinde ragtime parçalarına yer veren en ünlü orkestra şefiydi ve ragtime piyanistleri sousa' nın marşlarını sık sık ragtime tarzında çalarlardı diğer bir etki de new orleans' a gelen meksikalı orkestraların müziğiydi bu orkestralardaki birçok meksikalı müzisyen new orleans ve çevresine yerleşti ve bunlardan bazıları burada müzik öğretmenliği yapmaya başladı onların müziği new orleans'ta çok sevilip kabul gördü ve birçok trompetçinin stilini etkiledi

caz doğrudan orkestra müziğinden etkilenmiştir 20 yüzyılın başlarında new orleans'a gönderilen askeri bandolar 1800'lerin ortalarında ortaya çıkan dansın biçimlenmesini sağlamıştır bazen marşlar biraz yavaşlatılmış ve dans müziği olarak kullanılmıştırdaha sonra "two-step" adı verilen popüler bir dans ortaya çıkmıştır ayrıca marşlarda bulunan model, eski zamanlara ait parçaların düzenlenmesinde yol gösterici oldu sonunda askeri orkestralarda kullanılan pek çok sayıda enstrüman cazda da kullanılmaya başlandı örneğin marş düzenlemelerinde kullanılan flüt ve pikolo caz klarnetçileri tarafından taklit edilmiştir tipik marşların davul kısımları bir ya da üç vuruş çalınırken trampet daha keskin sesiyle iki ya da dört vuruş çalınmıştır

cazın dansla ilişkisi
cazın new orleans'ta çok popüler olan rag ve blues'dan türediği çok sıradan bir düşüncedir 1905-1915 yılları arasında ortaya çıkan grupları caz grubu olarak kabul edersek, new orleans'lı bandoların repertuarlarının çok az bir bölümü rag tarzındaydı ve on iki barlık blues parçaları beklenildiği kadar yaygın değildi diğer taraftan caz repertuarları hakkında mevcut olan düşüncelerimiz ilk caz müzisyenlerinin müziğini yansıtmamaktadır

bugün yapılan caz müziğinin aksine; cazın ilk dönemlerinde insanlar cazı dans etmek için tercih ediyorlardı, sadece dinlemek için değil bu müziğin vuruş formu ve ruhu dansçıların ilgisini çekiyordu erken caz dönemi müzisyenleri repertuarlarını dansçıLara eşlik edecek şekilde düzenlerlerdi danstaki değişiklikler ve dansın genelde kazandığı popülerlik cazın evriminde çok etkili olmuştur

louisiana beşlisiyirminci yüzyılın başlarında new orleans'ta tören orkestraları ve dans orkestraları aynı müzisyenleri ve büyük ölçüde aynı repertuarları paylaşıyorlardı öyle ki geçitlerde çalan müzisyenler geçit bittikten hemen sonra dans salonuna giderler ve enstrümanlarını değiştirip burada müzik yapmaya devam ederlerdi salon dansçılarına eşlik eden bu gruplar keman, gitar, bas ve bir ya da iki nefesli çalgıdan meydana gelen orkestralardı dansçıLara eşlik edebilmek için müzisyenler değişik kaynaklardan çıkan müzikleri biraraya getirirlerdi çoğu zaman zorlayıcı ritimlerde parçalar çalmaktan kaçınırlardı bu yaklaşımlar cazın özünü oluşturmuştur ve bu dönem müzisyenlerinin çalış şekli "caz ne çaldığın değil, nasıl çaldığındır" düşüncesine önderlik etmiştir diğer bir düşünceye göre ise; "caz, dansçılar için yazılan müzikten ortaya çıkarak büyüyen bir müziktir" şeklindedir peki dansçılar için yazılan ve sonra şekil değiştirerek cazın gelişimini sağlayan bu müzik neydi ? o dönem müzisyenlerinin yaptığı müzik bugün new orleans cazı olarak da bilinen dixieland tarzıdır ve insanlar her ne kadar dixieland tarzını beyaz orkestra müziği olarak ayırsalar da, bu tarzın cazın ortaya çıkışındaki etkisi asla gözardı edilemez
doğaçlama müziğin önemli bir unsurudur ve sadece şimdiki avrupa müziğinde az kullanılmaktadır doğaçlama biraz afrika müziği ama daha çok cazdan oluşur müzikologlar afro-amerikanların doğaçlama geleneklerini afrika müziğinden aldıklarından çok emin değildirler ilk önce müzik kültürlerindeki doğaçlamaya, yeni dünyaya katılan kölelerin ne gibi bir etkisi olduğunu düşünmek gerekirörneğin gana'nın tipik davul yapısında baş davulcu işaret vermeden sorumludur onun çaldığı bölüm diğer müzisyenlerinkinden daha değişkendir, dolayısıyla bu doğaçlama olarak varsayılabilir madinka davul yapısında baş çalgıcının diğerlerine göre daha fazla doğaçlama yapma imkanı vardır fakat bütün grup üyeleri kendi bölümlerinde ufak tefek oynamalar yapabilirler bazı afrika korolarında şarkıcılar koro liderinin kendi bölümlerinde değişik varyasyonlar yapmasına izin verirler bu perspektiften bakıldığında görülmesi gereken şudur; her nasılsa bu çalışmalar bugünkü caz içerisinde bulunan doğaçlamaya yakın değildir batı afrika şarkılarında ve afro-amerikan blues şarkılarında, kendi içinde gelişen doğaçlamalar çok çok detaylı melodi satılarının keşfedilmesiyle oluşmuyordu bunun yerine müzisyenler yaratıcılıklarını baştan sona kadar devam eden tek bir sesle, zamanla, perdeyle ve müziğin başındaki ve sonundaki tınıyla oynayarak ortaya koyuyorlardı
doğaçlama sırasında müzisyenler, melodilerin ritimleriyle oynarlar, vuruşlar biraz daha erken veya geç başlatılır veya vurulan bir nota bir kere yerine birden fazla çalınabilir benzeri şekilde bir nota başlatılır sonra yumuşatılır, sonra tekrar inanılmaz garip bir ses artışıyla yükseltilebilir bazen bütün cümleler ritmi belirginleştirmek için değişik şekillerde yerleştirilir bu "ritmik yerdeğiştirme" olarak bilinir bu teknikler -pop müzikten etkilenmiş olmasına rağmen- hala afro-amerikan kökenli ilahilerde kullanılmaktadır
amerikada cazın oluşmaya başladığı zamanlarda, avrupa müzik geleneklerinde doğaçlama adına iyi gelişmeler oldu doğaçlamayla müziği süslemek 20 yüzyılın başlarında konserlerde çok kullanılan bir yoldu ve bu uzun süre pop müzik ve folklorik müzikte de kullanıldı 1800'ler boyunca konser piyanistleri bislerde sık sık doğaçlama yaparlardı alman ve fransız klavye stillerinde doğaçlamaya "preluding" denir

1923 yılının sonlarında müzisyenlerin doğaçlamadaki yaratıcılıkları orkestranın programı tarafından yönlendiriliyordu bazı programlar konser sırasında spontane bir şekilde ortaya çıkardı bu programların iskeletleri genelde basılmış düzenlemelerden oluşurdu ilk bakışta bu düzenlemelerde birçok bölümün birbirine uymadığı görülür trombonun kontür çizgileri, klarnetin obligatosu ve trompetin melodilerindeki varyasyonlar spontane bir şekilde çalınır bunlara eşlik eden diğer melodiler ise yine yaratıcı müzisyenler tarafından doğaçlanır ve çeşitlendirilir
1920'lerin sonunda doğaçlamaya olan ilgi doğaçlamanın boyutunu arttırmış ve bugün bilinen cazda kullanılan doğaçlamaya yaklaşmasında etkin olmuştur
kullanılan enstrümanlar
ilk caz grupları enstrümanlarını nereden buluyorlardı peki ? avrupalı bandolar; trompet, trombon, klarnet, saksafon ve tubayı içeren orkestra modelini geliştirmişlerdi 20 yüzyılın başında new orleans'ta bando enstrümanları kullanan birçok siyah ve beyaz orkestra vardı bunlar parodiler, piknikler, danslar ve cenazeler için marşlar çalarlardı yeni dünyaya köle sağlayan afrika bölgesinin trompet, klarnet ve saksafonu anımsatan aletleri yoktu
peki ya davullar?
batı afrika'nın davulları günümüzde modern caz gruplarında bulunabilir ama ilk zamanlar cazda kullanılan davullar avrupa sitili bandoların kullandığı davullardı davul yerine kullanılan "wood black" ve "cowbell" adlı perküsyon aletlerine en eski caz kayıtları dahil birçok kayıtta duymak mümkündür bu aletlerin atalarının afrika olduğu düşünülse de, çinliler ve türkler benzer enstrümanların yeni dünyaya girmesine katkıda bulunmuştur
telli çalgılar söz konusu olduğunda da şunu görürüz ki en eski caz grupları afro-amerikan bir enstrüman olan banjoyu sık sık kullanmışlardır ayrıca avrupa kökenli gitar da bu gruplar tarafından kullanılmıştır