Taciz Ve Psikoloji

Yrd Doç Dr Ergenekon, yaptığı açıklamada,

“duygusal taciz” olarak ifade edilebilecek olan psikolojik şiddetin

(mobbing), yıldırma, bastırma, sindirme, yok sayma, psikoterör veya

soyut şiddet uygulamayı içerdiğini söyledi

Duygusal tacizin örgütsel çatışmanın, verimsizliğin

ve motivasyon eksikliğinin kaynağı olarak görüldüğünü ifade eden

Ergenekon, bu davranış biçiminin, çalışanlara üstleri, astları veya

eşit düzeyde olanlar tarafından sistematik biçimde uygulanan her tür

kötü muamele, tehdit, şiddet ve aşağılamayı da içerdiğini bildirdi

Duygusal tacizin tüm Avrupa ülkelerinde yaygın

görüldüğünü, şiddetinin ve sıklığının ülaaae, ülke kültürüne ve sektöre

göre değiştiğini belirten Ergenekon, şöyle konuştu:

“Türkiye’de iş yerinde duygusal taciz Avrupa

ülkelerine göre çok daha fazla yaşanıyor Bunun en önemli nedenlerinden

biri, çalışanların aynı iş yerinde uzun süre çalışmaları ve kıdem

yükünün artması Buna ihbar süreleri ve kullandırılmayan yıllık

izinleri de eklediğimizde oldukça yüksek meblağlarla karşılaşıyoruz

Yıldırma, sindirme, aşağılama, kısaca mobbing

uygulayarak kişiyi istifaya zorlamak, bir yönetim biçimi olarak

benimseniyor İkinci nedeni ise ülkemizde hem kamu hem de özel sektörde

yeni gelen yönetimin kendi adamlarını kadrolara yerleştirme isteği”

Kurbanların yüzde 77’si kadın

Duygusal tacizin gündeme gelme açısından çok kısa bir geçmişe sahip olduğuna dikkati çeken Ergenekon, şöyle devam etti:

“Yöneticilerin çalışanlarla yaptıkları toplantılarda

‘filanca iş arama sitesine verdiğimiz ilana şu kadar bin kişi başvurdu’

diyerek aba altından sopa gösterdikleri bir ortamda çalışanlar, her

türlü tacize katlanmakta ve görmezden gelmektedirler Her yaştan kişi,

duygusal tacize uğrayabiliyor 25 yaşın altındaki ve 55 yaşın

üzerindekiler daha çok tacize uğrama riski taşıyor”

Almanya’da yapılan bir araştırmaya göre, tipik

tacizcinin 35-45 arası yaşlarda erkek bir üst olduğunu ve uzun süredir

şirkette çalıştığını belirten Ergenekon, “Araştırmaya baktığımızda,

erkeklerin yüzde 69 oranında kadınlara, kadınların ise yüzde 84

oranında kadınlara zorbalık yaptığını görüyoruz Yani kadının dişi,

erkeğe değil, kadına geçiyor, erkekle uğraşamıyorlar” dedi

Uzun yıllar çalışma ortamlarının erkeklerin egemenliği atında olduğuna işaret eden Ergenekon, şunları kaydetti:

“Kurbanların yüzde 77’si kadındır Kadınlar iş

ortamına girdiğinde, bir başka erkeğin işine engel oluyormuş gibi

algılanıyor Erkekler kendi aralarında ‘Bir adam kendi evini, ailesini

doyurur O kadındır, sonuçta ona bakacak bir erkek vardır’ diye

düşünüyorlar Yani avlanan ilkel erkek, günümüzde dışarıda çalışan

erkektir

Kadın evde çocuk bakar, yemek pişirir, anne ve ev kadını olarak görev yapar diye düşünüyorlar Ama çağımızda durum değişti

Kadınlar, eskiden erkek işi olarak bilinen bazı

işleri erkeklerden daha iyi yapabiliyorlar Hatta erkeklerin de

kendileri gibi yemek pişirip, bebek bakmalarını istiyorlar Erkekler

ise böyle şeylerden hiç hoşlanmıyorlar Ayrıca ortamda bir tane bile

kadın olsa, erkeklerin rahatı bozuluyorKadının aralarından gitmesi

için uğraşıyorlar Bu tabii ki herkes için geçerli değil”

Sadece iş yerinde ortaya çıkmıyor

Bir apartmanda, okulda veya mahallede birlikte

yaşayan bir grup insanın, çok küçük de olsa olumlu ve olumsuz bazı

farklılıklardan dolayı içlerinden birini kurban seçebildiklerini ifade

eden Ergenekon, şöyle konuştu:

“Bu sadece iş yerinde ortaya çıkmıyor Ancak iş

yerinde insanlar haftanın en az 5 günü sabahtan akşama kadar bir arada

olduklarından, duygusal tacizin etkileri çalışan üzerinde çok daha

etkili oluyor

Düşünce ve inanç ayrılığından, kıskançlık ve cinsiyet

ayrımına kadar her tür faktör duygusal tacize neden

olabilmektedirMobbing süreci, çoğu zaman kişisel bir kıskançlık veya

güç gösterisi sebebiyle bir kişi veya bir grup tarafından

başlatılabilir”

Duygusal tacizin sadece üstlerden astlara yönelik

gerçekleşmediğine dikkati çeken Ergenekon, “Astlar da birlik olarak, iş

yerinden gitmesini istedikleri bir yöneticiye karşı mobbing

uygulayabiliyor Genelde terfi beklentisi olan astlar, hedefledikleri

pozisyona şirket içinden veya özellikle dışarıdan biri geldiğinde, bu

kişinin hayatını zorlaştırmak için ellerinden geleni yapabiliyorlar”

dedi

Psikolojik etkileri

Duygusal tacize uğrayan kişinin bunu kimseyle

paylaşamadığını ve asıl sorunun buradan kaynaklandığını belirten

Ergenekon, mağdurun içe döndüğünü, kendinden şüphe ettiğini söyledi

Ergenekon, bu nedenle kişinin yoğun depresyon

yaşadığını ve sonrasında çeşitli hastalıklara kadar varan bir

rahatsızlık oluştuğunu, çalışamayacak duruma gelen kurbanın işten

ayrılmak zorunda kalabildiğini anlattı

Cinsel taciz ve diğer fiziksel şiddet olaylarıyla

kıyaslandığında duygusal taciz davranışlarının “zararsız” gibi görünse

de hedef alınan bireydeki etkilerinin psikolojik olarak yıkıcı olduğuna

hatta intiharla sonuçlanabildiğine işaret eden Ergenekon, ilk bakışta

birbirinden çok farklı görünen bu iki eylemin kurban seçilen kişi

üzerinde aynı etkileri yaptığını kaydetti

Tacize maruz kalan çalışanlar neler yapmalı?

Ergenekon, duygusal tacize uğrayan çalışanların yapması gerekenleri şöyle sıraladı:

“Olayları, verileri, anlamsız emirleri ve

uygulamaları yazılı olarak tarih, yer ve tanık kişilerin isimleriyle

not etmeliler Mobbingci ile açıkça konuşmalı ve taciz edici söz ve

davranışlarını durdurmasını istemeliler Bu konuşmayı yaparken

yanlarında güvendikleri ve gerekirse tanıklık edebilecek birilerinin

olmasına özen göstermeliler Diğer iş arkadaşlarıyla bu durumu açıkça

konuşmalılar Başkaları da aynı kişi tarafından taciz ediliyor

olabilir Böylece birlikte hareket edebilirler

Bir sonraki aşama tacizciyi bağlı olduğu tepe

yöneticiye ve insan kaynaklarına rapor etmeleri Bu raporda her şey tüm

açıklığıyla anlatılmalı ve kanıtlar eklenmeli Bu süreçte psikolojik ve

tıbbi yardım alınması, hem kişiyi rahatlatacak hem de kanıt

oluşturacaktır Bu aşamaların ardından değişen hiçbir şey olmadıysa, iş

arayışına girmeleri, yeni iş bulduktan sonra istifa etmeleri sağlıkları

açısından doğru olacaktır”

Duygusal tacizin her sektörde çok yaygın yaşandığını

ifade eden Ergenekon, tacize uğrayan kişilerin en büyük engelinin tanık

bulamamaları ve yasadaki boşluk olduğunu söyledi

Duygusal tacize uğrayanlar

Adapazarı’nda işe başladığı kuruluştan 15 günde

ayrılmak zorunda kaldığını belirten BT (22), AA muhabirine yaptığı

açıklamada, yaşadıklarının duygusal taciz olarak adlandırıldığının

farkında olmadığını söyledi

BT, “Yeni girdiğim iş yerinde eski bir çalışanın

baskısıyla karşılaştım Eğitimli ama tecrübesiz biri olarak, ilk

günlerde öne çıkmam onu rahatsız etti Bana karşı davranışları değişti

Hitap ederken kabalığı, aşağılamaya kalkışı, birim yöneticisine

hakkımdaki haksız şikayetleri beni işten soğuttu Eski bir çalışandan,

başarılı olduğum için gelen baskı nedeniyle 15′inci gün işten

ayrıldım'’ dedi

Bir firmada çalışan NF ile SK da aynı birimde

çalıştıkları eski çalışanın baskılarına, birlikte hareket ederek karşı

çıktıklarını belirttiler

NF yaşadığı baskıyı şöyle anlattı:

“Aynı pozisyonda olmamıza rağmen, sürekli öne çıkma gayretleri içinde

beni ve arkadaşımı onun astıymışız gibi görüyordu Firma yetkilisinin

eşiyle yakınlaşarak, pozisyonunu sağlama almaya çalışıyordu Sürekli

yanlış arıyor, bulduğunu sanarak baskı oluşturuyordu O olmadan işlerin

yürümeyeceği düşüncesini yayıyordu etrafa Kendisini uyardım Durum

değişmese de onun niyetini anladığımızın farkında şimdi”

SK ise yeni başladığı birimde, meslektaşı

hemcinsinin gösterdiği tepkileri anlamakta zorluk çektiğini ve

kendinden şüphelenmeye başladığını söyledi

Üniversite eğitimi almış biri olarak yaşadıklarının

duygusal taciz olarak tanımladığının farkında olmadığını anlatan SK,

“Bir kadının bir kadına bunları yapabileceğini sanmazdım Sürekli

sinirlerimi bozmaya yönelik davranışlar içindeydi Yaptığım işi sürekli

eleştirip, öğretiyormuş gibi yapıp, bağırıp çağırıyordu

Evime sinirlerim harap halde dönüyordum Diğer

arkadaşım uyarınca her şeyin farkına vardım Sorun bende sanıyordum

Aslında ondaymış Biz birlikte hareket edince, biraz kendine çeki düzen

verdi” diye konuştu