Kuranda Kadın Nasıl Anlatılır?

Kuranda Kadın Nasıl Anlatılır?

İleride ele alacağımız konuların daha iyi anlaşılmasını sağla-mak için, Kur'an'da kadın meselesini genel hatlarıyla ortaya koy-maya çalışacağız

Kur'ân, kadm-erkek bütün insanlara gönderilen ilahî bir kitaptır Arap dilinin özelliklerinden dolayı erkeklere yapılan hitaplar, aynı zamanda kadınlara da yapılmıştır Çünkü kain ve erkeklere yapılacak ortak hitaplarda müzekker (erkek) sigası kullanılır

Kur'ân'a göre kadın yaratılışta erkek gibidir Her ikisi de aynı şeylerden yaratılmıştır[4] Bu konuda bir ayırım olmamasına rağ-men, konuyla ilgili ayetler değişik şekillerde tefsir edilmiştir

Kur'ân, Hz Adem ve Havva'nın cennetten çıkarılmalarını ge-rektiren suçu beraberce işlediklerini bildirir[6] Hatta bu suç, tek başına HzAdem'e de nisbet edilir

Kadın da erkek gibi inanılması gereken esaslara inanmak mecburiyetindedir Bu konuda kadınla erkek arasında hiçbir ayı-rım bulunmamaktadır

İbadetlerden namaz, erkeğe olduğu gibi kadına da farzdır Ancak kadın her ay belli günlerde ve doğum sonrası devrede temizleninceye kadar bu ibadetten muaf tutulmuştur[9] Aynı hal-lerde kadın, oruç tutmaz ve sonra tutamadığı günleri kaza eder Haccederken ise bu durumda bazı işleri yapmaz

Kadın, ekonomik konularda erkek gibidir Kazandığı para kendine aittir Parasını ve malını tam bir yetki ile kullanabilir Zengin erkeğin mesul olduğu mali ibadetlerden zengin kadın da mesuldür

Kur'ân'm kadına verdiği en önemli hakların başında, ona tam bir kişilik kazandırması dır Kadın bir insan olarak mükellef sayıl-mış, yapacağı iyi ve kötü işlerin sorumluluğunun kendisine ait ol-duğu bildirilmiştir[11]

Kur'ân, Arap toplumunda pek de iyi bir yerde olmayan kadım olması gereken yere getirmek için pek çok emirler ve yasaklar ge-tirmiştir Daha dünyaya gözlerini açar açmaz kız çocuklarım hor-layan erkekler kınanmıştır[12] Onları diri diri toprağa gömme cina-yeti yasaklanmıştır[13] Esasen Kur'ân, toplumda ezilen ve horla-nan her insanın yanında olmuş ve onların haklarını savunmuş-tur, islâm geldiği sıralarda en önemli meselelerden biri de esir-hür ayırımıdır Kur'ân, esir statüsündeki köle ve cariyelere iyi davramlmasım ve onların hürriyete kavuşturulmasını teşvik eder[14]

Cahiliye toplumunda kadına karşı işlenen suça, çoğu kez misilleme yapılmazdı Kur'ân bu eşitsizliği kaldırdı Kadına karşı işlenen suçlar, ister şahsına, ister malına, isterse şerefine karşı ol-sun erkeğe karşı işlenen suçlar gibi kabul edilmiş,hatta kadın bazı hallerde erkeğe göre daha çok kayırılmıştır[15]

Kur'ân, yaşının hiçbir döneminde kadına zulmedilmesine müsaade etmez Kadının ekonomik hakları konusunda, ve bilhas-sa yetim kızların malları hususunda müslümanlarm çok titiz davranmalarını emreden Kur'ân, onların mallarına tecavüzü ya-saklar[16]

Kadının mirasta erkeğe göre daha az pay alması, erkek ve kadının vecibelerinin ayrı ayrı olmasındandır Erkek, evleneceği kıza veya kadına, razı olacağı miktarda mihir vermek mecburiye-tindedir[17] Yine erkek, eşinin ve çocuklarının geçimlerini ve mas-raflarım karşılamak durumundadır[18]

Kadınlarla ilgili ayetlerin önemli bir bölümü de evlilik ve sonrasıyla ilgili konulardadır Bu konularda de kadına Önemli[19] hak-lar verildiği anlaşılmaktadır Aile hayatıyla ilgili, başta en-Nisâ ve et-Talak suresi olmak üzere Kur'ân'ın değişik yerlerinde geniş açıklamalar bulunmaktadır

Kadm-erkek eşitliği, üzerinde sıkça durulan bir konu olması ebebiyle burada kısaca üzerinde durmak istiyoruz

îslâm dininin, kadına değer vermediğini ve onu "erkeğin yarı-sı" olarak gördüğünü düşünenler bulunmaktadır Bu görüş savu-nulurken, Kur'ân'da, iki kadının şahitliğinin bir erkek yerine geç-tiği Örnek verilir Halbuki bu ayet, o devirde kadımn genelde ilgi-lenmediği bir konuda açıklamalar ihtiva etmektedir[20] Hz Peygamber'in tatbikatı, kadınlarla ilgili konularda, bir kadının açık-lamalarının dahi dikkate alındığım ve buna dayanılarak yasaklar konulduğunu göstermektedir

Hz, Peygamber, rüyada kadının da erkek gibi ihtilam olabile-ceğini, çünkü "kadın ve erkeğin, bir bütünün iki ayrı parçası"[21] olduğunu açıklar Yani hem kadın, hem de erkek, ayrı ayrı birer varlıktır ve bir araya geldikleri zaman bir bütün oluştururlar Bu hadisin açıklamasında "Kadınlar yaratılışta ve tabiatta erkekler gibidir" denmektedir[22]

Erkekler arasında da tam eşitlik olmadığı görülürken, kadı-nın erkeğe her konuda eşit olması gerektiğini istemek tutarlı olmaz Önemli olan kadının haklarının, yükümlülüklerine denk olması, özel ve genel hayatında kadına zulmedilmemesidir[23]

Hz Peygamber devri kadınlarının, şahsiyetlerinin şuurunda oldukları, düşüncelerini açıkça söyleyebildikleri ve bazı konular-da erkeklerle aynı haklara sahip olduklarını bildikleri anlaşıl-maktadır

ilk müslümanlardan olan ve Hz Peygamberle evli bulunan Ummu Seleme'nin, kocasına: "Ey Allah'ın Rasulü, neden her ko-nuda erkekler anılıyor, biz anılmıyoruz?" dediği ve bunun üzerine erkeklerin kadınlarla beraber anıldığı el-Ahzâb/33 sûresinin 35 ayetinin nazil olduğu rivayet edilmektedir[24] Yine Ummu Sele-me'nin, Hz Peygamber'e: "Kadınların hicreti konusunda bir ayet duymadım" dediği ve bunun üzerine göç edenlerin ecirlerini belir-ten Al-i Imran 3/195 ayetinin nazil olduğu nakledilmektedir[25]

îbn Sa'd, el-Ahzâb/33 sûresinin 35 ayetinin nüzul sebebini şöyle kaydetmektedir: Hz Peygamber devrinde kadınlar erkekle-re: Siz müslüman olduğunuz gibi biz de bu dini kabul ettik ve sizin yaptıklarını biz de yaptık Halbuki Kur'ân'da siz anlatılıyorsu-nuz, biz ise anlatılmıyoruz" derler Bunun üzerine, adı geçen ayet nazil olur[26]

Yine Ummu Umare bint Ka'b (Nuseybe)'m da, Kur'ân'da, ka-dınların isimlerinin geçmesini istediği rivayet edilmektedir[27]

Kadınların Hz Peygamber'e bey'at için başvurmaları, onların şahsiyetlerinin şuurunda oldukları ve mümkün olan konularda erkeklerle eşit olmayı istedikleri şeklinde yorumlanmaktadır[28]

Ensardan olan Ummu Amir (Fukeyhe veya Esma) bint Yezid b es-Seken, ashabın arasında bulunan HzPeygamber'e gelir ve şöyle der: "Anam babam sana feda olsun ya Resûlallah Ben ka-dınların temsilcisiyim Beni, sana onlar elçi olarak gönderdiler Allah seni erkek ve kadınların tamamına peygamber olarak gön-derdi Sana ve ilâhına inandık Biz kadınlar, evlerinizin temeli, şehvetlerinizi tatmin eden ve çocuklarınızı taşıyan kimseler olarak evlere kapandık kaldık Buna rağmen siz cuma, cemaat, hastalan ziyaret, cenazelere katılma ve hac yaptıktan sonra tek-rar hac yapma konularında bizden daha faziletlisiniz Bunlardan ayrı Allah yolunda cihad da var Siz erkekler hac veya umre ya da cihada çıktığınız zaman mallarınızı korur, elbiselerinizi diker ve çocuklarınızı terbiye ederiz Bu ecir ve hayır işlerinde size ortak-mıyız?" Ummu Amir'i dinledikten sonra Hz Peygamber arkadaş-larına döner ve "Dini konusunda bundan daha güzel problemini ortaya koyan bir kadın gördünüz mü?" diye sorar Onlar da görme-diklerini ifade ederler Hz Peygamber, kadına dönerek şöyle der: "Ey kadın! Dinle ve seni elçi olarak gönderen kadınlara bildir: Ka-dının kocasıyla iyi geçinmesi, onun rızasını kazanması ve onun muvafakatma uyması halinde, kocasının yaptıklarına denk sevap alır" Ummu Âmir bu cevabı duyduğu zaman sevincinden "Lâ ila-he illallah" cümlesini tekrarlayarak geri döner[29]

" Erkeklerin kadınlar üzerinde bulunan hakları gibi, ka-dınların da erkekler üzerinde hakları vardır Erkeklerin kadınlar üzerindeki hakları, bir derece fazladır "[30] Ayette sözü edilen de-recenin, aile başkanlığı olduğu ifade edilir Erkeğin, ailenin geçi-mi için harcamalarda bulunması, ailenin idaresini yürütmesi ve aileyi koruması ona bu dereceyi kazandırmaktadır Bununla beraber, erkeğin bu görevi kötüye kullanmaması için uyarıldığı da anlatılmaktadır[31]

ibn Ku'eybe, erkeğin derecesini fazilet diye açıklar[32] Fakat bu yaklaşımın tutarlı olduğu söylenemez Çünkü Allah'ın emirle-rine uygun olarak yaşayan kadın da erkek de değer kazanabilir Eğer bir kadının yaşayışı, erkekten daha iyi ise elbette ondan daha üstün kabul edilecektir Hem dünyada hem de ahirette yük-sek dereceler elde etmenin, çalışmaya bağlı olduğu ve bunun ka-dın veya erkek olmakla ilişkisi olmadığı anlaşılmaktadır[33]

Yanlış değerlendirilen ayetlerden biri de "Allah'ın kimini ki-mine üstün kıldığı ve mallarından harcaCyıp kadınların geçimini sağlajdıklan için erkekler kadınlar üzerinde yöneticidirler"[34] ayetidir Erkekler, kadınların yapamadıkları bazı zor işleri yapa-bilecek dayanıklıkta yaratılmıştır Ayette geçen "kavvamı" Ham-dı Yazır, "Bir kadının işine bakan ve muhafazasına ihtimam eden müdir-i umura (işleri yürütene) kıyamu'l-mer'e denilir" şeklinde açıklar[35]

Erkeğin kadına göre üstün tarafları olduğu gibi, kadının da erkeğe göre üstün tarafları bulunmaktadır Tabiatta genellikle bütün canlıların erkeklerinin, dişilerinden daha kuvvetli yaratıl-dıkları, çalışmaya daha dayanıklı, tedbir ve idarede daha dikkatli oldukları söylenebilir Bunun yanında, kadınların da çocuk yetiş-tirme, merhamet, şefkat ve duyarlılıkta erkeklerden daha üstün oldukları ifade edilebilir[36]