Kara Başlı İskete (Carduelis Spinus)

Kara Başlı İskete

Kara başlı iskete (Carduelis spinus), ispinozgiller (Fringillidae) familyasından, yarı göçmen bir ötücü kuş türü 06062006 tarihli, 4 numaralı Çevre ve Orman Bakanlığı Merkez Av Komisyonu kararıyla koruma altına alınmıştır Türkiye'de avlanması, ölü ya da canlı bulundurulması ve nakledilmesi yasaktır



İsim

Türkçe iskete kelimesi, bu kuşa Rumca'da verilen σκαθί (Eski Yunanca: σκανθίον) adından gelir Selanik ve Pylaia bölgesinde, karabaşlı iskete Carduelis spinus; σκαθί ya da diminitifi olan σκαθάκι biçimde, fakat diğer bölgelerde λούγαρο diye anılır Eski Yunanca σκανθίον, ilk olarak Περὶ διαφορᾶς τροφῶν πρὸς Πτολεμαῖον {0751004} adında, eskiden yanlışlıkla Hippokrates'e atfedilmiş bir tıp kitabının 484 sayfa, 14 satırında serçelerle beraber geçer

Bilimsel adı, Linnaeus tarafından verilmiştir Fringilla spinus (Linnaeus, 1758) şeklinde bir bazyonimi bulunurCardŭēlis, -is d: Latince'de yabani kenger otu anlamına gelen carduus sözcüğünden türetilmiş olup "saka" anlamına gelirSpīnus, -i e: Latince'de, çakal eriği (Prunus spinosa) anlamına gelir

Erişkin Erkek İskete

Özellikleri

11-12,5 cm boylarında, ufak kafalı ve kısa çatal kuyrukludur Koyu renkli kanatlarındaki sarı ya da sarımtırak beyaz kontrastlı motiflerden ve floryalarda olduğu gibi, kuyruk kenarlarının sarı kök bölümünden tanınır; gövde kenarları boyuna koyu beneklerle bezelidir Sarı ya da sarımtırak beyaz büyük örtü telekleri, kanat açıldığında görünen kanat şeridini oluşturur Eylül ayından itibaren, erkek kara başlı isketelerin gagaaltı ve takkesi siyahtır; ancak tüyler yeni ise soluk gri zıhlar takke ve gagaaltı karaltısını saklar Kaş, gerdan ve sağrı, çizgisiz yeşilimtırak sarıdır Dişilerde takke, yeşilimtırak gridir; sağrı, yeşile çalan sarımtırak beyaz ve belli belirsiz zıhlıdır Genç kara başlı isketelerin sırtı boz, kafası oldukça soluk tonlarda ve zıhlı olur

Yaşam ve Beslenme

İğneyapraklı ve karışık ormanlarda, özellikle ladin ormanlarında yaşar Beslenmek için kızılağaç ve huş ağaçlarının ince dallarına konarak, keten kuşları gibi bunların tohum ve kediciklerini yer Bu yüzden çoğu zaman keten kuşu gruplarıyla beraber gözlemlenirler Bitki bitlerini, köpüklü ağustos böceklerini, yaprak pirelerini, sivrisinekleri, testereli arıları ve hemiptera türü birçok başka böceği avlarlar Kendileri ise, çoğu zaman atmacalar için yem teşkil eder

Yarı göçmen bir kuş olan kara başlı iskete, kışı Orta ve Güney Avrupa'da geçirir, kimi seneler daha kuzey bölgelerde de kalabilir Kışın, oldukça büyük sürüler halinde toplaşırlar Hareketli bir kuştur; yuvalama döneminde bile sık yer değiştirir Ürkek sayılmaz, yuvasını çoğu zaman ladinlerin yüksek dallarına yapar

Ötüşü

Temas seslenişi: Islıklı, biri pesleşen diğeri tizleşen benzer iki heceden oluşur, tilö ve tlüi; uçuş halindeki kümelerde bunlar birbirine karışırlar Uçuş ya da beslenme halindeki kuşlar boğuk ve krepitan bir tetete sesi çıkarırlar Ötüşü: Akışkan bir cıvıltı ve tril dizisiyle taklitlerden oluşur; ara ara bu dizi, uzayan titreşik seslerle bölünür

Dağılımı

Asya'nın bir bölümü ile Avrupa'da yaşayan bu kuşlar Türkiye'nin yalnız Karadeniz Bölgesi'nde ürer, kışın ve göç sırasındaysa hemen her yerde görülür Sabit nüfuslar, İskoçya, Batı İrlanda, İskandinavya'nın güney kıyıları, Orta ve Kuzeydoğu Avrupa, Alpler, Pireneler, Balkanlar ve Kafkaslarda görülür Kışın batıda Fas'a, doğuda İsrail ve Sina Yarımadası'nın kuzeyine kadar kadar yayılırlar


Nüfus yayılımı, Avrasya topraklarında 10000000 km²'lik bir alanı kaplar Avrupa nüfusları, 20000000 ila 36000000 birey arasında tahmin edilmektedir (BirdLife International 2004)