$ Ve Gizemleri

Amerika Birleşik Devletleri’nin tüm dünyada tanınan belki de en önemli simgesi, parası “dolar”dır Dünya ekonomisinin de para birimi olarak kullanılan Amerikan doları, Amerika Birleşik Devletleri’nin 1793’ten buyana resmî para birimidir Dolar, Almanca “Joachimstaler”in kısaltılmışı olan “Taler”den gelir Joachimstaler, Bohemya’da 1519’da basılan gümüş paranın adıdır Taler, zamanla “daler” ve “dalar”a dönüşmüş, sonra da dolar olmuştur En küçük birimi, 1 dolarlık banknottur

1 dolarlık banknot, “en küçük dolar” olmasına karşın, üzerindeki resim, simge ve yazılarla, belki de en çok anlam içeren banknottur Üzerindeki simgeler, Amerika Birleşik Devletleri’nin kuruluş esaslarını simgelemektedir Ön yüzünde ilk dikkati çeken, elbette ki George Washington’ın portresidir Bu portre, Gilbert Stuart tarafından yapılmıştır ABD’nin ilk başka olan George Washington, sıradan Amerikan vatandaşının gözünde, ulusal bağımsızlık savaşı kahramanı, ülkenin babası ve en saygın Amerikalı’dır Banknotların, resim üste gelecek biçim- de destelenmesi de Washington’a duyulan bu derin saygıdan kaynaklanmaktadır
Banknotta Washington portresinin sağ yanında ABD Hazine Bakanlığı’nın resmî damgası yer almaktadır Damganın ortasında yıldızlı bir kalkanın üstünde terazi, anahtar ve gönye vardır Gönye’deki 13 yıldız, ABD’yi oluşturan ilk 13 eyaleti simgeler Bu 13 eyalet, 1 doların birçok noktasında çeşitli biçimlerde yeniden simgelenmiştir
Damgadaki terazi, hak ve adaletin simgesidir Anahtar, değerli varlıkların güvenle korunduğu anlamındadır Gönye ise doğruluk simgesidir Damganın altındaki 1789, ABD Anayasası’nın kabul edildiği, George Washington'ın başkan seçildiği ve Kongre’nin Hazine Bakanlığı’nı kurduğu yılı belirtir
Banknotun arka yüzü, simgeler açısından daha zengindir İki daire içindeki kartal ve piramit, ABD Büyük Nişanı ve altın bir doların eşdeğeridir Doların bu yüzünde Benjamin Franklin, Amerikan ulusunun geleceğini simgeleyen bir nişan yapılmasını istemiştir

1) Hak ve Adalet simgesi Terazi
2) Doğruluk’u simgeleyen Gönye
3) Değerli varlıkların güvenle korunduğunu anlatan Anahtar
4) ABD Anayasası’nın kabul edildiği, Kongre’nin Hazine Bakanlığı’nı kurduğu ve George Washington’ın başkan seçildiği yıl olan 1789

Paratonerin mucidi, Anayasa ve Bağımsızlık Bildirgesi metinlerini kaleme alanlardan biri olan Benjamin Franklin’in bu isteği, başkanlar John Adams ile Thomas Jefferson tarafından da desteklenmiştir Nişanın ön yüzünde Hürriyet ve arka yüzünde “Amerika Birleşik Devletleri - E PLURIBUS UNUM” yazılıdır Bir dolarlık banknotun arka yüzündeki sol dairenin içinde yapımı henüz tamamlanmamış piramit ve ışık saçan ikizkenar üçgenin içinde bir göz dikkati çeker Işık saçan üçgen, Yaratan’ı ve saçtığı ışıklar, sağduyuyu betimlemektedir İçindeki göz ise basiret simgesidir
Yaratan’ın sonsuz bakışı, tüm dünyasal zevklerin üstünde olan bir gücü simgeler Tanrı insanın gönlünde ve vicdanında olduğundan vicdan ya da gönül gözü simgesi olması daha doğrudur Üçgenin üzerindeki “Üstlenimlerimizi Beğendi” anlamında Latince “ANNUIT COEPTIS” dinsel ibaresinin yine 13 harften oluşması ilginçtir
Bitmemiş piramit, kare tabanıyla maddi ve üçgen yüzeyleriyle
manevi güçlerin bileşkesidir Geometrik nesne olarak yücelme ve yetkinleşme amacını simgeler Bitmemiş olması ise gösterilen çabaların ve yetkinleşmenin sürdüğünü gösterir
Piramitte alttan üste 13 sıra taş dizilidir Alt sıraya Romen rakamlarıyla MDCCLXXVI, yani 1776 yazılmıştır Bu tarih, Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nda zafere ulaşılan tarihtir Alttaki kurdelenin içinde Latince “NOVOS ORDO SECLORUM”, yani “Çağların Yeni Düzeni” anlamında bir slogan yazılıdır Piramit ve yazı biraraya geldiğinde 1776’dan buyana uygulanan yeni bir toplum düzeninin varlığı özetlenmiş olmaktadır

1 dolarlık banknotun arka yüzünde sağdaki daire içinde ABD’nin resmî amblemi olan kartal ya da Amerikan kartalı vardır Kartalın başı ve kuyruğu beyaz, gövdesi siyahtır Siyah beyaz renkler yaşlılığın olgunluğunu, deneyimini, hoşgörüsünü; gençliğin gücünü, diriliğini ve atılganlığını simgeler Kartal egemenlik, güç ve özgürlük simgesidir Kimi zaman kartal, çift başlı tasarlanarak bu güç ve etkinlik hem coğrafi, hem maddi manevi hem de dünyevi-uhrevi alanlarda pekiştirilir

1) “Üstlenimlerimizi beğendi” anlamına gelen Latince ANNUIT COEPTIS
2) Yaratan’ı simgeleyen ışık saçan üçgen
3) Sağduyuyu simgeleyen üçgenin saçtığı ışıklar
4) Sürekli olarak yücelme ve yetkinleşmeyi simgeleyen bitmemiş piramit 5) “Çağların Yeni Düzeni” anlamına gelen Latince NOVOS ORDO SECLORUM

Kartalın saçsız başının üzerindeki ışık rozetinin içinde yine 13 yıldız yer alır Yıldızların her biri bir “beş köşeli yıldız”dır (pentagram) Bu 13 yıldız ise bir “altı köşeli yıldız” (heksagram) oluşturur Altı köşeli yıldız bir İbrani sembolü olduğu gibi Türk-İslam süsleme sanatına da girmiş ve kullanılmıştır Hazreti Süleyman’ın kudretinin simgesi, kutsal mühür olarak bilinen bu biçim, Kanuni Sultan Süleyman’ın mührü ve Barbaros Hayrettin Paşa’nın sancağının bir simgesidir Altı köşeli yıldız, iki eşkenar üçgenin birbirine geçmesinden oluşur Tepesi yukarı olan üçgen, insan, akıl ve maddeyi; tepesi aşağı olan üçgen ise Tanrı, basiret ve anlamı gösterir Uyumlu bir birlik oluşturan iki üçgenin oluşturduğu altı köşeli yıldız, “evrensel sevgi birliği” olarak dengelenen kutsal sentezi simgeler Kartalın gagasında taşıdığı kurdelenin üzerinde 13 harfli Latince, “E PLURIBUS UNUM” yazısı vardır Anlamı “çoğunluğun içinden biri”dir Kartalın tepesindeki yıldızlı rozet ABD’de Kongre’yi, kartalın başı Yargı’yı simgeler Kartalın göğsündeki kalkanın üzerinde bulunan siyah beyaz düşey şeritlerin sayısı da 13’tür Ortadaki beyaz şerit, iki yandaki beyaz şeritlerden daha uzundur Bundan ötürü, yedi beyaz şerit “yedi kollu şamdan”ı simgeler Her ışığı birer gezegeni simgelemesinden “evren”, haftanın birer gününü simgelemesinden “zaman”, birer bilimi simgelemesinden “yedi liberal bilim ve sanat” ve bütün olarak ise “Yaşam Ağacı” simgesidir

Kartal, sağ pençesinde barışı simgeleyen zeytin dalını tutar Zeytin dalındaki yapraklar ve bolluk simgesi zeytinler 13’er adettir Kartalın başı barışa duyulan özlemi belirtmek amacıyla zeytin dalına dönüktür Kartal’ın sol pençesinde tuttuğu 13 ok, savaşı simgelemektedir Kartal, barışı savaşa yeğlemiş, ikisinin arasında barış lehine bir denge kurmuştur Böylece barışın zaferi gibi değerli bir ülküyü belirtmektedir Yönetimin yasama, yürütme ve yargı erkleri, temel ilke olan barışa dayanır Kartalın kuyruğundaki 9 tüy ise adaleti simgelemektedir Böylece tepesi yasama, başı yargı, kuyruğu adalet olan kartal, bir bütün olarak ideal sistemi anlatmaktadır•

) Kongre’yi temsil eden yıldızlı rozet
2) Barışı simgeleyen onüç Zeytin Dalı
3) Evren, Zaman ve Yaşam Ağacı’nı simgeleyen düşey şeritler
4) “Çoğunluğun içinden biri” anlamına gelen E PLURIBUS UNUM
5) Savaşı simgeleyen onüç ok