Katalitik Konvertör, Hakkında Bilgi

Katalitik Konvertör, Hakkında Bilgi



Dünyada ve ülkemizdeki milyonlarca araç hava kirliliğinin kaynaklarından birini oluşturuyor Özellikle kalabalık şehirlerde, egsoz gazlarının yaşam kalitesini düşürdüğü aşikar Bu problemi azaltmak için araçlarda 1975 yılından itibaren katalitik konverterler kullanılmaya başlanmıştır Katalitik konverterotomobilin egsoz çıkış borusuna bağlanan ve zararlı gaz emisyonunu azaltan bir çelik kutu şeklindeki elemandır Son derece basit bir yapısı olan cihaz, çok önemli bir görev üstlenmekte ve havaya salınan zararlı gazları büyük ölçüde engellemektedir

Günümüz araçlarda yanma odasına giren hava-gaz karışım oranları mümkün olduğnca optimum seviyede tutularak, emisyonlar azaltılır Bu aracın motor devri göz önüne alınarak yanma odasına alınan hava ve yanabilecek yakıt miktarı hesaplanarak, bilgisayar kontrollü olarak işletilir Bu sayede zararlı olan yanmamış gaz miktarı azaltılmış olurDaha sonra katalitik konterverde bu gazlar çeşitli reksiyonlara girerek neredeyse tamamen zararsız hale getirilerek atmosfere salınırlar

Bir otomobilden çıkan gaz emisyonları şunlardır:

Nitrojen Gazı(N2) – Atmosferdeki havanın %78′ini oluşturan bu gaz, direkt olarak dışarı atılır Zararsızdır

Karbondioksit Gazı(CO2) – Yanma sonrası oluşan ürünlerden birisidir Karbon atomları havadaki oksijenle birleşerek oluşur Havada %0,03 oranında bulunur Fazlası zararlıdır Oksijeni tutucu özelliği olduğundan(oksijen atmosferde %21 oranında bulunur) fazlası oksijenin yayılmasını ve havada hissedilmesini engeller

Su Buharı(H2O) – Yine yanma sonrası oluşan ürünlerden birisidirHidrojenin oksijenle kimyasal bağ yaparak su buharı oluşturması şeklinde gerçekleşir Zararsızdır

Yukarıdakiler temel gazlar olup doğrudan dışarı atılırlar Katalitik konverterin devreye girdiği ve engellediği gazla ise şunlardır:

Karbonmonoksit(CO) – Renksiz ve kokusuz çok zararlı zehirli bir gazdır

Hidrokarbonlar ve Uçucu Organik Bileşikler(VOCs) – Yanmamış yakıt ve dumanı oluşturan buharlaşmış gaz parçacıklarından oluşurlar Zehirleyici etkileri vardır

Nitrojenoksit(ler)(NO ve NO2 şeklinde iki tip olup NOx olarak gösterilirler) – Havadaki kirli sis bulutu ve asit yağmurlarının kaynağıdır İnsanların sinir sistemi ve mukus zarları üzerinde etkili ve zararlıdır

Katalitik konverter içerisinde iki tür katalik görev yapar; bunlar redüksiyon kataliti ve oksidasyon katalitidir Konverter içerisinde alüminyumoksit, platinyum ve rodyum bulunur Bu kimyasallar reaksiyona girerek artık gaz içerisindeki karbonmonoksit, hidrokarbon ve NOx’leri su buharı ve karbondioksite çevirirler

Redüksiyon Kataliti: Platinyum ve rodyumu kullanarak NOx emisyonunu düşürmeye yardımcı olurlar NO ve NO2 molekülleri katalite girdiğinde, katalit nitrojeni tutar ve oksiyen serbest kalır Serbest kalan oksijen O2, nitrojen ise başka bir nitrojen atomuyla birleşip N2 oluştururlar

Oksidasyon Kataliti: Katalitik konverterdeki ikinci basamaktır Yanmamış karbon ve karbonmonoksiti platinyum ve alüminyuoksitlerle reaksiyona girerek birleştirirler