İsim - Ad

İsim (Ad)

Varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir İsimlerle, karşıladıkları kavram ve nesneler arasında çok sıkı bir ilgi vardır Bunlar daima birbirlerini çağrıştırır Örneğin “kitap” sözü aklımızda hemen varlık olarak “kitap” nesnesini canlandırır Ya da bir kitabı gördüğümüzde zihnimize hemen onu karşılayan isim gelir Kavramlar için ise bu kadar belirgin bir ilişkinin varlığını söyleyemeyiz Örneğin “dert” dendiğinde aklımızda bir nesne canlanmaz; ancak bunun insanı sıkıntıya sokan bir durum olduğu zihnimizde belirir

İsim değişik yönlerden incelenir

* Varlıklara Verilişlerine Göre:

a Cins İsmi: Aynı türden varlıkları karşılayan isimlerdir Bu varlıkların benzerleri etrafta çoktur: ağaç, top, kitap vs

b Özel İsim: Tek olan, tam bir benzeri bulunmayan varlıkları karşılayan isimlerdir

Yer adları (Samsun, Uludağ…)

Kişi adları (Ahmet, Mustafa…)

Ülke adları (Pakistan, Şili)

Kitap, dergi, gazete adları (Yaban, Tanin…)

Kurum adları (Marmara Üniversitesi, Kızılay)

Dil adları (Türkçe, İngilizce…)

Din ve mezhep adları (İslamiyet, Ortodoks…)

Hayvanlara verilen adlar (Boncuk, Tekir…)

Bir isim, her zaman cins ismi olmayacağı gibi her zaman özel isim de olmaz

“Mevsimlerden baharı severim” derken “bahar” cins ismidir Ancak;

“Bugün Bahar sınıfta yoktu” cümlesinde bu isim bir kişi adı olmuş ve özel isim haline gelmiş Elbette bunun tersi de olabilir

“Uzaydan Dünya’nın resmini çekmişler”

cümlesinde “Dünya” özel bir isimdir Çünkü bir gezegeni karşılar Ancak;

“Dün, seni, dünyayı dolaştım, bulamadım” cümlesinde “dünya” çok yer gezmek anlamında mecaz bir anlama gelmiş ve cins ismi olmuştur

Not : Özel isimlerin baş harfleri daima büyük harfle yazılır

* Karşıladığı Varlığın Sayısına Göre:

a Tekil İsim: Sayıca tek bir varlığı karşılayan isimlerdir: Kalem, silgi, ev…

b Çoğul İsim: Sayıca birden çok varlığı karşılayan isimlerdir İsimlere (-ler, -lar) eki getirilerek yapılır: Ağaçlar, evler, kitaplar…

c Topluluk İsmi: Çoğul eki almadan birçok varlığı karşılayan isimlerdir: Toplum, halk, millet, ordu, bölük, sürü…

Topluluk isimleri de çoğul eki alabilir Bu durumda grupların çoğulu bildirilmiş olur Örneğin “Dünya milletlerinin yakınlaşması gerekir” derken kendi içinde bir grup oluşturan “millet” sözüyle birden fazla grup anlatılmış olur

İsimleri ayrıca somut ve soyut oluşlarına göre de gruplandırabiliriz Ancak daha önce soyut, somut anlamı açıkladığımızdan, burada ayrıca üzerinde durmayacağız Somut anlamlı olan “masa” sözcüğünün somut; soyut anlamlı olan “neşe” sözcüğünün soyut isim olduğunu bilmeliyiz