Pirinç-Alaşım

Pirinç-Alaşım

Bakır ile çinko metallerinin karışımından oluşan alaşımlara pirinç denir Pirinçte bakır oranı yüzde 60-90, çinko oranı ise yüzde 10-40 arasında değişir Eskiden bakır-kalay alaşımlarına da pirinç denirdi; ama bu alışımlann asıl adı tunçtur; tunca bazen bronz da denir (bak Tunç) Pirincin ilk olarak doğu ülkelerinde bulunduğu sanılmaktadır Avrupa'ya ise ortaçağda geçmiştir

Pirinç bakırdan daha sert ve daha sağlamdır; bakır gibi aşınmaya ve paslanmaya karşı dayanıklıdır Pirincin özellikleri içerdiği çinko oranına göre değişir Çinko miktarı azaldıkça metal daha yumuşaklaşır ve kolayca dövülerek biçimlendirilebilir bir özellik kazanır; buna karşılık çinko oranı yüksek pirinçler daha sert ve kırılgandır Çinko oranı yüzde 10-15 arasında değişen pirinçler kırmızı altın rengindedir; bunlar çok iyi dövülebilir; soğuk haldeyken biçimlendirilebilir, işlenebilir Çinko oranı yüzde 30 olan pirinç altın rengindedir ve oldukça üstün özelliklere sahiptir

Bunlar sert olmakla birlikte gene de dövülerek işlenebilir, haddeden geçirilerek levha haline getirilebilir, tel, çubuk ve boru halinde çekilebilir San pirincin çinko oranı yüzde 40'tır; bunlar daha sert ve dayanıklıdır, dövülerek işlenemez, ama kalıplara dökülebilir ya da sıcak haldeyken ekstrüzyon yöntemiyle (belirli biçimdeki bir delikten zorla geçirilerek) ya da preslenerek biçimlendirilebilir

Başka özel pirinç türleri de vardır
Pirinç genellikle elektrikli fırınlarda üretilir; bu fırınlarda sıcaklık ve erime koşullan titiz biçimde denetlenir Önce bakır eritilir, daha sonra bu eriyiğe çinko külçeleri atılır; elde edilen alaşım kalıplara dökülerek yassı pirinç kütükleri elde edilir Metalin iyi biçim-lendirilebilmesi için döküm sonrasında soğumanın yavaş olması gerekir Pirincin sağlamlığını, paslanmaya karşı dayanıklılığını artırmak ve bazı başka özel nitelikler kazandırmak için, alaşıma bazen az miktarda başka metaller, özellikle de kurşun ve manganez katılır

Pirincin çok değişik kullanım alanları vardır Pirinç paslanmaz; onun için makine yataklarının ve sürekli nem gören pompa ve makine parçalarının yapımına çok elverişlidir Dişliler, pervane kanatları, buhar borularının bağlantı parçaları, valfler, vidalar ve başka pek çok makine parçası genellikle pirinçten yapılır Pirinç çok iyi parlatılabilir ve bu nedenle de çaydanlık, tepsi, lamba, şamdan gibi bezemeli eşya yapımında kullanılır

Amerika'nın iç kesimlerinde kışlayan bir kuş türüdür İnekkuşları (Molothrus cinsi) ve 80'i aşkın öbür kuş türleriyle birlikte Icteridae familyasını oluşturur Pirinçkuşu {Dolichonyx oryzivorus) yaklaşık 18 cm uzunluğunda ve kalın gagalıdır İlk bakışta irice bir serçeyi andırır Üreme mevsiminde erkeğin tüyleri, ensesindeki sarı, sırtında ve kuyruksokumun-daki beyaz lekeler dışında siyahtır Üreme mevsiminden sonra tüylerini döken erkeğin yeni tüyleri, serçelerinki gibi sarımsı kahverengi ve çizgilidir Erkek ilkbahara kadar dişi ve yavrularınkine benzeyen bu tüylerle dolaşır

Pirinçkuşlan çiftleştikten sonra dişiler yerdeki oyuklara bitki saplarından çanak biçiminde yuvalar yapar ve bu yuvalarını otla döşerler Dişi yuvaya koyu benekli grimsi ya da kahverengimsi 5-6 yumurta bırakır Yavrular büyüyüp palazlanınca, pirinçkuşlan sürüler halinde toplanıp güneye göç etmeye başlar

Bütün ilkbahar ve yaz boyunca pirinçkuşla-n buldukları böceklerle beslenip yavrularını da beslerler Yaz sonuna doğru ise buğdaygil bitkilerinin tohumlannı yemeye başlarlar Pirinçkuşu sürüleri eskiden kıyılardaki bataklıklarda yetiştirilen pirinçlere büyük zarar veriyordu Ama pirinç üretilen alanlann değişmesi sonucu verdikleri zarar da azalmıştır