Prof. Dr. Sinsi
|
Şizofreni Tedavi Yöntemleri Ve İlaçlar
Şizofreni tedavi yöntemleri ve ilaçlar
Aynı zamanda uyuşturucu ve nöroleptik olarak da bilinen, antifizyotikler, genelde pozitif belirtileri kontrol altında tutmak için yazılırlar bunların, bilhassa de yüksek dozda alındıklarında güzel olmayan yan tesirleri olabilir bu ilaçların yan etkileriyle başa çıkmayı ve konuşma tedavilerini zorlaştıran, uyuşturucu etkileri de vardır başka şeylerin yanında, bu yan tesirlerin arasında, nürokassal tesirler (titreyen eller, kasların tutulması) ve antimuskarinik tesirler (görüşün bulanması, kalp çarpıntısı, kabızlık ve baş dönmesi) vardır
eski antifizyotikler, klorplamazin (piyasa adı largactil) ve haloperidol (serenace ve haldol) gibi ilaçlar, ağır ve uzun süreli yan tesirler çağırıştırırlar, buna, tardive dyskinesia olarak bilinen, ana sinir merkezine kalıcı zarar da, dahildir şimdiki öneriler, antifizyotiklerin, yalnızca olası en düşük dozda alınması gerektiği yolundadır olası olduğu sürece, risperidon, olanzapin, ketiapin, amisulpirit ve zotepin gibi, daha yeni tipik olmayan antifizyotiklerle başlamalılardır bunlar, nürokassal yan tesirleri azaltmak amacıyla geliştirilmişlerdir bunlar yalnızca daha güvenli değil, aynı zamanda negatif belirtileri de geliştiricidirler antifizyotikler, hap, şurup veya şırınga edilebilir biçimde gelirler ve her gün, haftada veya iki haftada bir veya ayda bir alınabilirler
ilaçlar şizofreninin tekrardan nüksetmesini önleyemezler, ama sıklıklarını ve ağırlıklarını azalttıkları yolunda kanıtlar vardır belirtilerle baş etmenin ve yan tesirleri azaltmanın en iyi yolu, ilaçları düşük dozda almaktır şayet, bu ilaçları alıyorsanız, dozajı en düşük ayarda tutmak amacıyla, devamlı aldığınız miktarı gözden geçirtmelisiniz
herkes ilaçlara değişik tepki gösterdiği için, en iyi gelecek ilacı bulmak deneme yanılma yoluyla olacaktır bazı kişiler, bir ilacın belirtilerine çok iyi geldiğini düşünürler, bazıları ise hiç faydalı bulmayabilirler, başkaları ise, yan etkilerinden dolayı almaktan vazgeçerler, kimileri ise hiç ihtiyaç duymazlar
toplum bakımı
ingiltere de psikiatrik servise sevk edilen herkesin ihtiyaçları değerlendirilmeli ve bakım yazılımı yaklaşımı (bpy) (care programme approach (cpa)) dahilinde, bakımları planlanmalıdır, bu, sizin toplumsal ve sağlık gereksinimlerinizin ayrıntılı bir biçimde değerlendirilmesini, bir bakım planı ve durumunuzun devamlı tekrardan gözden geçirilmesini temin eder sizin dosyanıza bir bakım koordinatörü bakmalıdır gereksinimlerinizin ne olduğunu söylemeye ve bir temsilci bulundurmaya hakkınız vardır bu değerlendirme aynı zamanda, akraba ve bakıcıları da kapsar (aynı sistem galler de de geçerlidir )
bakım değerlendirmesini, genelde, toplum akıl ve ruh sağlığı ekibi yapar onların hedefi, sizin bağımsız bir biçimde hayatınızı sürdürmenizdir ev ve devlet yardımları, veya başka servisler gibi pratik hususlarda yardımcı olabilirler aynı zamanda bir toplum psikiatri hemşiresinin (cpn) sizi evinizde ziyaret etmesini temin edebilirler cpn iler, size iğne yapabilir veya daha başka pratik hususlarda yardımcı olabilirler size yapmak istediğiniz etkinlikleri yapmanız için lazım olan kabiliyetleri kazandırabilecek, bir meslek terapistleri gibi, ulaşabileceğiniz daha değişik kaynaklar da vardır
bpy nin bir uzantısı veya ayrı olarak, sosyal servislerin, sizin, toplum bakım servisleriniz konusunda bir değerlendirme yapmasını isteyebilirsiniz bu günlük bakım servislerinden, ev sorununuza kadar, kendi evinizde bir servise ulaşmak veya evlerde destek sağlama hedefi taşıyan herşeyi kapsar
bir bakıcıya ihtiyaç duyabilirsiniz, bu günlerde pekçok kuruluş bu servis için ücret talep ettiğinden, bu masraflar da değerlendirmenize dahil edilmelidir bakım gereksiniminiz tesbit edildikten sonra, kendi bakıcınızı işe alabilmek için, direk ödeme talebinde bulunabilir veya sosyal servislerin sağladığı bakımdan faydalanmak yerine, birgünlük bakım servisini seçebilirsiniz
aile doktorunuzdan, sosyal servislerden, yerel akıl birliğinden (mind association), toplum akıl ve ruh sağlığı ekibinden, toplum sağlık kurumundan veya gönüllü servislerle çalışan kurumlardan, yakınınızdaki akıl ve ruh sağlığı ile ilgilenen merkezler ile ilgili bilgi alabilirsiniz bu konuda ayrıntılar, telefon rehberinde bulunmalıdır
hastaneye kabul
eğer, bilhassa çok stresliyseniz, güvenli ve sizden bişeyler beklenmeyen bir yere gitmek isteyebilirsiniz bu zamanlarda, bu genelde hastane anlamına gelir hastanede, diğer stresli kişilerle beraber olmak, yalnız olarak kalamamak ve destek azlığı gibi şeyler de size sıkıntı verebilir ancak, servisi kullananlar veya hastanedeki hastalar, çok yardımcı ve destekleyici olabilirler hastaneden ayrılmadan önce, sizin bağımsız yaşamanızı sağlayacak gereksinmelerinizin değerlendirilmesi gerekmektedir
eğer hastaneye gitmeye gönüllü değilseniz, 1983 akıl ve ruh sağlığı kanunu altında, zorla hataneye yatırılabilirisniz bu konuda bilgi için mind ın yasal bölümüne danışın
acil servisler
bazı alanlarda, hastanelere alternatif olarak, acil servisler geliştirilmiştir bunlardan bazıları, acil durumlarda ev temin eder, bazıları ise kişileri kendi evlerinde destekler pekçoğu, hastaneye yatma ihtiyacını azaltmayı amaçlar bu servisler daha az ilaç kullanımına dayanırlar ve daha çok resmi olmayan bir biçimde konuşma yoluyla destek sağlamaya çalışırllar
temsilcilik
temsilciler, görevleri, kişilere, istek ve gereksinimlerini anlatmada yardımcı olmak, tarafsız bilgilere ulaşmalarını sağlamak ve fikirlerini diğer insanlara anlatmak için uğraşan, eğitimli ve deneyimli kimselerdir
hastanenizde, yerel akıl ve ruh sağlığı guruplarında, buna mind da dahildir, bulunmakta olan, temsilciler, size, ilaç ve tedavilerle baş etmek, bunlara alternatif tedavilere ulaşmak, konularında destek ve danışmanlık sağlayabilirler aynı zamanda toplum bakım servislerine de ulaşmanızı sağlayabilirler
destekli ev
destekli ev, ihtiyaç duyulduğunda, hem diğer kiracılardan, hem de görevlilerden yardım almak üzere düzenlenmiş ev anlamındadır bu desteğin düzeyleri, evden eve değişebilir, ancak, tüm takviyeli ev görevlilerinin görevi, sizin olası olduğunca bağımsız bir hayat sağlamanızı temin etmektir takviyeli evler, sosyal servisler ve bazı yerel mind birlikleri de, dahil olmak üzere, akıl ve ruh sağlığı projeleri, tarafından yerel olarak sunulur
sosyal ve mesleki eğitim
eğitim kişilerin, iş bulmasına, parayı idare edebilmelerine, toplu ulaşım araçlarını kullanmalarına, sorun çözmelerine ve toplumsal olaylarla başa çıkmalarında yardımcı olabilir bu konuda bilgi almak için bakım koordinatörünüze danışın
konuşma terapileri
psikoterapi, psikolojik danışmanlık ve konitiv davranış terapisi (cbt) gibi, konuşma terapileri de, şizofren kişilere, kendi sorunlarını tanımada yardımcı olmak, sonuçlarla baş etmek, başa çıkma stratejileri geliştirmek ve kriz durumlarını önlenmeyi öğrenmek gibi hususlarda, şizofren olarak hayatı kolaylaştımada yardımcı olur onlara belirtilerin önemlerini anlamada ve onları yenmelerinde yardımcı olur
tek olarak veya ailece terapiye gitmek için, hekiminize danışın şayet, fiyatını ödeyemezseniz konuşma terapilerine katılmak zor olabilir yerel mind birliği de dahil, bazı yerel gönüllü kuruluşlar bedava servis imkanı temin ederler
kendi-kendine yardım
kendi-kendine yardım gurupları, bireyler ve aileler için, hayatla başa çıkmadaki deneyimlerini paylaşmada, daha iyi servis nimetleri için propogandada, veya yalnızca birbirini desteklemede önemli imkanlar temin ederler
iş
özellikle gergin bulduğunuz durumlardan uzak durmaya gayret gösterebilirsiniz şayet, bir işiniz varsa, daha az saat çalışabilir veya gerginliği azaltacak biçimde size daha ideal saatlerde çalışabilirsiniz 1995 özürlüler ve ayrımcılık kanunları altında, 20 den fazla çalışanı olan işverenler, özürlü kişilerin, akıl ve ruh sağlığı da dahil olmak üzere, durumlarını kolaylaştıracakk tedbirler almak mecburiyetindedir
alternatif terapiler
şizofren olarak teşhis edilmiş bazı kişilerde, tamamlayıcı terapiler, onların sorunlarla başa çıkmasında faydalı olur bunlara homopati ve şiir ve hoş sanatlara dayalı, yaratıcı terapiler girer
t ai chi, yoga ve gevşeme teknikleride, yararlı olabilir, ancak daha önceden bunları eğitimli bir öğretmenle tartışmak faydalı olur
diyet
son zamanlarda yapılan araştırmalar, şizofren olanların, beslenmelerindeki mümkün yararları üzerinde durmuştur bazı çalışmalar, sardalyada, ateş balığı ve destekleri gibi, balık yağlarının faydaları olduğunu savunmuştur
eşler, arkadaşlar ve aileler yardım etmek için ne yapabilirler ?
size yakın olan birisinin şizofren belirtileri göstermesi, sizde şok tesiri yapabilir ne yapmanız gerektiği konusunda tereddüte düşebilirsiniz şizofrenlik hakkındaki gerçekleri öğrenmek size yardımcı olabilir
bu gerçeklere, eş, arkadaş veya akrabanızı da denemesi için ikna etmeniz gereken, değişik başa çıkma yolları öğrenmek, dahildir belirtileri belirten kişi için, kendini ne zaman iyi hissettiğini, sizden ne beklediğini, ve krizde olup olmadığını, sizinle tartışmak faydalı olabilir aynı zamanda neyle başa çıkıp, neyle başa çıkamayacağınızı açıkça belirlemek de faydalı olabilir şizofren belirtileri belirten birisi de, sizin istediğiniz şeyleri ister; birisinin onu düşündüğünü hissetmek, yalnız olmamak ve duygularını ve imkanlarını konuşabilecekleri birisini belirtileri belirten kişiyi suçlamamak ve ona kendini toparlamasını söylememek çok mühimdir
bakımla başa çıkmak
sizin kendi duygularınızı, ki buna, kızgınlık, suçluluk, korku ve hüsran da dahil olabilir, anlamada da, destek görmek çok mühimdir bakıcılar için destek sağlayan bir dizi gönüllü kuruluş vardır, aynı zamanda, sosyal servisler de, şayet bakmakta olduğunuz kişi, toplum bakım değerlendirmesine maruzsa, duygusal ve günlük hayattaki gereksinimlerinizi değerlendirmeye zorunludur (aşağıdaki yararlı kuruluşlar listesine bakınız)
hayal görme konusuna nasıl yanıt verilir
arkadaşınız veya akrabanız sizin görmediğiniz veya inanmadığınız birşey gördüğünde nasıl davranacağınızı ayarlamak zor olabilir onların bu deneyimlerini onaylamak veya yalanlamak yerine, "böyle sesler duymanı veya hayal görmeni kabul ediyorum ama ben bunları göremiyorum veya duyamıyorum" gibi bir yanıt vermek faydalı olabilir genelde, kişinin nasıl hissettiği üzerinde yoğunlaşmak daha yapıcıdır ve bu sizin iletişiminize de yapıcı bir biçimde katkıda bulunacaktır
|