Belçika'nın Coğrafi Bölgeleri-Nüfusu

Belçika'nın Coğrafi Bölgeleri-Nüfusu

BELÇİKA, hollanda dilinde Belgie, Batı Avrupa'da devlet; 9 eyaletten oluşur (Anvers, Brabant, Batı Flandre, Doğu Flandre, Hainaut, Liege, LimbourgLüksemburg, Namur); 30 513 km2, 9 860 000 nüf Başkenti Brüksel: resmi dilleri fransızca, hollandaca

COĞRAFYA bölgeler

Ülkenin güney-doğu ucu dışında, yükseltiler, Ardenne kütlesinin bulunduğu güney-doğu'dan, Kuzey denizi tortul havzasının killeri ve kumlarıyla aynı yapısal özellikleri taşıyan ovalardan, tepelerden, platolardan oluşan kuzey-batı'ya doğru azalır Bu iki bütün arasındaki sınırı, ırmakların (Haine, Sambre, Meuse ya da Maar, Vesdre) izlediği B-G-B'dan D-K-D'ya doğru uzanan çöküntü çizer

Ülkenin güney-doğu ucunda, Belçika Lorraine'i, Paris havzası içinde yer alır ve kumtaşlı ya da kireçtaşlı yamaçlardan (cuestalar) oluşan bir yüzey şekli vardır Ardenne kütlesindekinden daha verimli topraklar, hayvancılığın ağır bastığı bir tarım, çıkarılan biraz demir filizi, birkaç makine sanayisi tesisi, bölgeden dışarıya göçü önlemeye yetmemektedir

Ardenne kütlesi, Chimay-Marche-Verviers arasındaki bir çizginin G'inde D'ya doğru genişleyen bir üçgen oluşturur Burası, yükseltilerin D'ya doğru 350-400 m'den 694 m'ye (Botrange tepesi) kadar yükseldiği, kumtaşlı ve şistli Birinci Zaman kayaçlarından oluşmuş bir platodur; ırmaklar (Meuse, Semois, Lesse, Ourthe, Ambleve) derinlemesine gömülmüştür ve K'e ya da K-B'ya doğru akarlar Küçük köylere dağılmış nüfusun yoğunluğu km2'de 50 kişinin altındadır ve gün geçtikçe daha da azalmaktadır

Toprakların ve iklimin sertliğinden ötürü, ülke yüzölçümünün üçte biri hâlâ ormanlarla kaplıdır Tarımda hayvancılık ağır basar Tarım işletmeleri küçüktür (10-20 ha) Bölgenin ormanlarından, sularından, maden filizlerinden, taşlarından, killerinden yararlanılarak kurulmuş eski sanayilerin büyük bölümü ortadan kalkmış, yerlerini, bir ölçüde, süt işleyen tesislere ve Kuzey-Batı Avrupa'nın ortasında çeşitli olanaklar (yüzey şekilleri, orman, sular) sunan turizme bırakmıştır Kentler (Dinant, Bouıllon, Bastogne, Spa), boyutlarından çok, tarihleri ya da turizm olanakları açısından önemlidir

Ardenne'in K'inde, Fransa'nın Givet' de denetlediği önemli bir ulaşım ekseni olan kireçtaşlı bir tümsek yer alır Bu tümseği, şistlerde oyulmuş bir çöküntü izler: Meuse'ün D'sunda Famenne, B'sında Fagne diye adlandırılan bu çöküntüde, toprağın % 80-90'ı otlarla kaplıdır

Ardenne kütlesini kuzeyden sınırlayan' Haine-Sambre-Meuse-Vesdre ekseni, iki etmene bağlı olarak gelişmiştir: kentlerin (özellikle Liege'in) önemli tarihsel rol oynadıkları bir ulaşım ekseni olması; kömür üretiminin, çelik, dönüştürme metalürjisi, cam ve ısıya dayanıklı ürünler sanayisi ile kimya sanayisini (karbokimya, mineral sanayileri) geliştirmesi O tarihlerde bu eksende, önemli sanayi tesisleri kurulmuştu: çelik sanayisinde Cockerill, Ougree, Providence, kimya sanayisinde Solvay, cam sanayisinde Glaverbel, makine ya da elektrikli gereçler yapımında ACEC (Charleroi elektrikli gereçler yapımevi) Günümüzde kömür çıkarılması sona ermiştir Üstelik, eski zenginliği denizaşırı ticaretten de kaynaklanan bu bölgenin, denizle bağlantısı da kesilmiştir Bu yüzden, Wallonie bölgesinin iktisadi temelini oluşturmuş olan yörede, işsizlik kol gezmekte, özellikle Mons, Charleroi ve Liege çevresindeki çabalara karşın, yeni sanayilerin ya da üçüncü kesimin gelişmesi istihdamın azalmasını önleyememektedir

Eksenin K'inde, D'dan B'ya doğru, platolar birbirini izler: Herve bölgesi, Hes-baye, Brabant Meuse ırmağı ile Almanya sınırı arasında yer alan Herve bölgesi, hâlâ yarı yarıya bir Ardenne bölgesidir Birinci Zaman kayaçları vadi tabanlarında yer alır, yüksekliğin çok olması iklimi sertleştirmektedir; her yan otsu koruluklarla örtülüdür Kalın bir mil tabakasıyla kaplı bir plato olan Hesbaye'de, tersine, hiçbir çite rastlanmayan, tarım alanının %75'i tarlalarla kaplı, buğday ve şekerpancarı yetiştirilen, çiftliklerin köyler halinde toplandığı bir bölgedir Biraz daha az milli olan Brabant'da da evler birbirine yakındır, tarlalar çitle sınırlanmamıştır, ama otların kapladığı yer daha fazladır (%20-30) ve seyrek ormanlar görülür

ABC (Anvers-Brüksel-Charleroı) ekseninin ortasında yer alan başkent Brüksel' de, etkin nüfusun % 20'si çalışır ve kent Belçika'nın başlıca sanayi merkezidir Ne var ki, çeşitli sanayilerin (hazır giyim, basımcılık, makine yapımı, besin sanayisi) toplandığı kentte, sanayi kuruluşlarınıbaşka yerlere taşıma eğilimi başlamıştır Başkent olmanın getirdiği etkinlikler, Avrupa kuruluşlarının kente yerleşmesiyle daha da güçlenmiştir Bununla birlikte, yapılan yönetim reformuyla çok küçük bir Brüksel bölgesi yaratılmıştır ve başkentin statüsü, ülkedeki görüş ayrılıklarına yol açmaktadır

ABC ekseninin kuzey ucundaki Anvers, Belçika'nın en büyük limanıdır ve etkisi Belçika sınırları dışına taşar Anvers'in önemi, liman donanımından, ticaret bağlantılarından ve Avrupa'nın her yanına yönelen büyük ulaşım eksenlerinden gelir 1960 yıllarından bu yana gelişen büyük bir sanayi-liman kompleksi, ancak sınırlı boyutta gemilere hizmet verebilmekte ve Escaut'nın (ya da Schelde) sol kıyısında genişlemekte olan Anvers, Zeebrugge' nin günden güne artan rekabetinden zarar görmektedir

K-D'da, ülkenin geri kalan kesiminden kopuk, toprakları verimsiz olan Campine, uzun süre yoksul kalmış, ama iki etmen sayesinde değişmiştir: Anvers, Liege, Ruhr arasında uzanan ve giderek daha da büyüyen ulaşım yollarının yöreden geçirilmesi; aşağı yukarı Belçika'nın bütün kömür üretimini sağlayan bir yatağın bulunması Fundalıklar, önce orman, sonra otluklar karşısında gerilemiş, sanayiler gelişmiştir: kentler ve büyük ulaşım eksenleri çevresinde cam ve demirsiz maden sanayileri, hafif sanayiler

1960 yıllarının başında, iki flaman eyaleti, Ortaçağ'daki parlak dönemlerinin çok gerisinde kalmışlardı Nüfus yoğunluğu, doğum oranı yüksek, sanayi azdı; Flamanlar Wallonie bölgesine, Brüksel'e ya da Fransa'ya göçmek zorundaydılar Ama o tarihten başlayarak hızlı bir değişme görüldü: ieper, Roeselare, Sınt -Nıklaas gibi kentler yakınında birçok sanayi tesisi kuruldu Gent'te, denizle bağlantılı etkinlikler gelişti Zeebrugge'de önemli bayındırlık çalışmaları gerçekleştirildi Bununla birlikte, Flandre hâlâ, nüfusu çok yoğun, birbirine uzak çiftliklerin çitlerle çevrili otlaklarla kuşatıldığı, üretimi son derece çeşitli geniş kesimlerinde sebze ve çiçek yetiştirilen bir bölgedir

nüfus

1850-1950 arasında iki kat artmış olan nüfusun çoğalması, büyük ölçüde yavaşlamıştır 1979'da, doğum oranının % 12,4, ölüm oranınınsa %11,4 olmasının da gösterdiği gibi, doğal nüfus artışı yavaştır ve nüfusun yaşlanmasına yol açmaktadır Yabancıların sayısı nüfusun % 10'una yakındır (doğal artışın yarısını yabancılar sağlar)

Belçika'nın İktisadi Durumu

iktisadi durum

Dil ve düşünce biçimi farklılığına, Wallonie bölgesi zararına gerçekleşen iktisadi evrim de eklenmektedir Ülkede ikinci Dünya savaşı'na kadar Wallonlar ağır basıyordu; ne var ki, daha sonra kömür çıkarımındaki ve bazı ağır sanayilerdeki gerileme, çevreyle ilişkilerin kopması ve nüfus üstünlüğünün yitirilmesi sonucunda Wallonlar'ın iktisat ve siyasetteki üstünlükleri de sona erdi

Flamanca konuşulan bölgenin gayrisafi milli hâsıladaki payı % 50,8'den 1965'te % 56,2'ye yükselmiştir; oysa fransızca konuşulan bölgenin katkısı % 30,5'ten % 27,4'e, Brüksel bölgesininkiyse % 187'den % 16,4'e düşmüştür

Ülkenin nüfus yoğunluğu oranı (km2'ye 320 kişiden çok), dünyanın en yüksek oranlarından biridir En yoğun nüfuslu kesimler iki eksen (biri G-B'dan K-D'ya doğru uzanan Sambre-Meuse ekseni; öbürü K'den G'e doğru uzanan Anvers -Brüksel-Charleroi ekseni [ABC ekseni]) ile Gent Brugge, Courtrai çevresindeki ve Campine kömür havzasındaki, tümü flamanca konuşan kesimlerdir

Güneydeyse, tersine, yoğunluklar km2'ye 150 kişinin, hatta Ardenne'de 50 kişinin altındadır 1977'de komünlerin birleştirilmesinden önce nüfusun % 88'inin 2 000'den az nüfuslu köylerde yaşad'ğı ülkede, kentler orta büyüklüktedir ve kent-köy çelişkisi, nüfus yoğunluğu km2'ye 100-150 kişiyi aşan kırsal kesimde çok azalmıştır

iktisat

Belçika, enerji ve hammadde bakımından yoksuldur: kullandığı enerjinin ancak % 16'sını üretebilir; maden kömürü üretimi 30 Mt'dan 6 Mt'a düşmüştür; petrol bulunamamıştır; hidroelektrik potansiyel düşüktür; toplam üretimi 50 TW saati aşan elektriğin 1/4'i nükleer kaynaklıdır Ülkede başlıca sanayi kolu, metal sanayisidir Çelik üretimi (13 Mt), başlangıçta Sambre-Meuse eksenine yerleşmişti (Charleroi, Liege); ama 1960'tan sonra akarsu kıyılarında da (Gent) demir-çelik sanayisi kuruldu Demirdışı metaller Vesdre vadisinde işlenir; Campine'de, Anvers limanıyla bağlantılı daha güçlü bir tesis de kurulmuştur

Metal dönüştürme sanayileri en önemli sanayi kollarıdır: demiryolu araç-gereçleri, otomobil montajı, gemi yapımı, motor, makine, silah, elektrikli gereçler, vb yapımı Büyük Flaman döneminde başlamış olan dokuma sanayisi, Flandre'da, özellikle Lys ırmağı boyunca, Courtrai'den Gent'e kadar uzanan alanda temel sanayi olarak kalmıştır; sentetik kumaşlarsa daha çok ABC (Brüksel-An-vers-Charleroi) ekseninde üretilir Anvers liman sanayilerinin temelini oluşturan kimya sanayisi, büyük gelişme göstermiştir: Sambre-Meuse ekseninde karbokimya, özellikle Anvers'de ama aynı zamanda da Gent'te ve Charleroi yakınında petro-kimya Mineral sanayisi kömür bölgesinde (Clarleroi yakınında Solvay) ve limanlarda (Anvers ve Gent) kurulmuştur; aynı yerlerde gübre sanayisi de güçlüdür Besin sanayisi tesisleri (şeker, bira, süt ürünleri, konserve ve yem fabrikaları vb), tarım bölgelerinde, büyük kentlerin yakınında ya da limanlarda toplanır Ülkede cam sanayisi, ısıya dayanıklı maddeler sanayisi ve çimento sanayisi (7,6 Mt) de önemlidir

ikinci Dünya savaşı ertesinde sanayi hızlı gelişti, ama 60'lı yılların ortasından bu yana, kısa toparlanma dönemlerine karşın, yavaşladı Belçika'da işsiz sayısı yüksektir (350 000 dolayında) ve bunalım özellikle Wallonie bölgesini etkilemektedir
Sanayi gelişmesindeki bu yavaşlamanın ve işsizliğin artmasının birçok nedeni vardır: kömür üretiminin gerilemesi ve akaryakıt fiyatları ile yurt dışından getirilen hammadde fiyatlarının artması; dış pazarlara büyük ölçüde bağımlılık: eski yapıları geliştirme güçlüğü (gereğinden çok yarı işlenmiş ürün, yüksek katma değerli sanayinin yetersizliği); birkaç kesimle sınırlı kalan devlet yatırımlarının azlığı; dil çekişmelerinin etkisi; belçika şirketlerinin çok küçük olması

Tarım iktisatta oldukça küçük bir yer tutmakta (100 000 tarım işçisi, gayrisafi milli hâsılanın % 2'sı) ve tarım alanları ülke yüzölçümünün ancak yansını kaplamaktadır Ama Ortaçağ'dan kalma yüksek verim ve yoğun emek geleneği sürmektedir Flandre'da ve Ardenne'de daha küçük olan tanm işletmelerinin ortalama yüzölçümü azdır (15 hektarın altında); bunun nedeni, biraz da, sebze ve çiçek yetiştirmeye ayrılan alanlardır İşlenen alanların yarısı otlaklara ve çayırlara, % 3,2'si sebze ve çiçek yetiştiriciliğine ayrılmıştır

ulaşım ve dış ticaret

Ulaşım, iktisadın itici güçlerinden biridir Km2'ye 170 m demiryolu; aşağı yukarı ülkenin her yanına dağılmış bir otoyol ağı; çok önemli yer tutan bir ırmak ulaşımı (Sambre-Meuse ekseni, Hollanda limanlarına doğru uzanır, ama Belçika limanlarına büyük gabarili suyollarıyla bağlıdır: Albert kanalı

Charleroi-Anvers kanalı, Escaut) Deniz limanlarının toplam trafiği 120 Mt'u bulmaktadır (Anvers hâlâ, ülkenin en önemli limanıdır, ama Escaut Hollanda'ya girmektedir ve devlet Zeebrugge'nin "serbest" denizde gelişmesini parasal yönden desteklemiştir) Dış ticaretin rolü çok büyüktür

Belçika, enerjisinin ve sanayi hammaddelerinin % 80'inden çoğunu, besin maddelerinin de büyük bölümünü dışardan alır Dışsatımlar gayrisafi milli hâsılanın yaklaşık %40'ını oluşturur; dışsatım malları özellikle metaller ve metal, kimya ve dokuma ürünleridir Bu durum Belçika'yı uluslararası konjonktüre ve rekabete karşı çok duyarlı kılmaktadır Eskiden çoğunlukla fazlalık veren dış ticaret dengesi, 1974'ten bu yana açık vermektedir Dış ticaret en çok Federal Almanya, Hollanda ve Fransa ile gerçekleştirilir; dışsatımların yaklaşık % 75'iyse AET üyelerine yapılır