Koku Almanın Canlılar İçin Önemi

Koku Almanın Canlılar İçin Önemi



Koku alma organımız burundur Doğayı oluşturan tüm maddeler havaya sürekli moleküller aracılığıyla koku yaymaktadır Koku alma organı sayesinde canlılar davranışlarına yön vermektedir Koku insanlara oranla hayvanlarda çok daha aktif olarak kullanılmaktadır Çünkü hayvanlar; av yapmak ve aradığı canlıları bulmak için koku alma duyusunu kullanmaktadır Bitkilerde farklı şekilde kokmaktadır Bu koku sayesinde bir çok böcek türü bitkilere yanaşmaktadır Bu olaylarla birlikte bitkiler tozlaşmaya başlamaktadır

İnsan kokusu her zaman aynı değildir İçinde bulunduğumuz duruma göre kokumuz sürekli değişmektedir İnsan vücudunda salgılan kokular bizim psikolojik durumumuza ve fizyolojik hareketlerimize göre değişkenlik gösterir Çünkü; bir insan üzüldüğünde ya da sevindiğinde vücutlarında salgılanan maddeler farklılık göstermektedir İnsan vücudundaki hormonların içinde bulunulan duruma göre salgılanma hızı değişmektedir

Koku hayvanlar aleminde bir haberleşme aracı olarak kullanılmaktadır Aynı tür içinde bulunan hayvanlar koku yardımıyla birbirlerini bulmaktadır Birbirlerini bulan bu aynı tür hayvanlar nesli devam ettirmektedir Koku sayesinde anneler yavrularını bulmakta ve diğer yavrulardan ayırt etmektedir İnsanlarda da kendine has koku bulunmaktadır Her insanın kokusu farklıdır Bu genetik ile açıklanmaktadır Ancak insanların koku alma eşiği fazla yüksek olmadığından birbirlerinin kokularını almakta zorlanırlar Koku alsalar bile diğer bir insandan ayırt edecek şekilde sınıflandırılamaz

Nesnelerin molekülleri havaya karışmaktadır Koku bu hava ile birlikte burnumuza gelmektedir Canlıların koku almasını sağlayan koku epitelleri vardır Koku epitellerinin genişliği canlı türlerine göre değişmektedir Koku epitelleri geniş olan canlılar koku almada daha duyarlıdır Buna örnek olarak köpekler verilebilir Koku epitellerimiz burun boşluklarında bulunmaktadırKapladığı alan burun boşluklarının yaklaşık %4′ü kadardır



Burun içinde mukus epitelleri bulunmaktadır Koku veren maddeler burun içindeki reseptör moleküllerle reaksiyona girmektedir Reaksiyona giren moleküller hücre zarının geçirgenliğini etkilemektedir Bu değişim sonucunda impulslar meydana gelmektedir İmpluslar beyinde koku alma merkezine taşınmaktadır Burada ipmluslar beyinde incelenmesiyle canlılar koku almaktadır

İnsanlarda koklama epitellerinin bulunduğundan bahsetmiştik Genç bir insanın koklama epitellerinde yaklaşık olarak 25 milyon alıcı hücre bulunmaktadır Bu hücrelerin ömrü 30 gündür Sonrasında yenilenmektedir Bu hücrelerin her birinde yaklaşık olarak 6-8 koku sili bulunmaktadır Koku alıcıları inanılmaz özelliklere sahiptir Koku alıcıları sayesinde insanlar yaklaşık 10 Bin farklı kokuyu ayırt edebilmektedir Ancak aynı kokuya uzun süre temas edildiğinde koku alma algımız körelmektedir Örneğin; yeni badana yapılış bir ev düşünelim Eve ilk girdiğimizde yoğun bir boya kokusunu algılarız Fakat ev içinde bir süre durduğumuzda artık bu kokuyu almamaya başlarız Bu koku bizi rahatsız etmez



Koku alma duyuları zamanla azalmaktadır Koku alma duyularımızı etkileyen en önemli faktörler yaş ve cinsiyettir 60 yaş ve üzeri insanların koku duyuları azalmaktadır Ayrıca yapılan araştırmalar sonucunda kadınların erkelere oranla daha net koku aldığı görülmüştür

İnsanların koku epitelleri aracılığıyla aldığı kokuların yoğunluğu her zaman aynı değildir İnsanlarda koku alma eşiği bulunmaktadır Koku verici bir maddeden havaya yayılan moleküller en az bir mililitrede 10 Milyon adete ulaşması gerekmektedir Bu sayıya ulaşmadığı taktirde koku alınamaz Hayvanlar insanlara göre koku alma konusunda daha iyidir Örneğin bal arısı kraliçe arının kokusunu çok kolay bir şekilde alabilmektedir Bu şekilde birbirlerini rahat bir şekilde bulabilirler

Kokuların insan yaşamı üzerinde önemli etkileri vardır Kokular insan davranışlarını etkilemektedir Güzel bir koku alan insan coşkulu ve mutlu olabilmektedir Bazı kokular ise insanların sinirlerin yatıştırmakta ve insanların daha sakin olmasını sağlamaktadır

Kokular bir çok çeşitten oluşmaktadır Ancak araştırmalar sonucunda 7 temel koku olduğu saptanmıştır Bu ana koku türleri şu şekilde sıralanmaktadır:

- Çiçek kokusu

- Nane kokusu

- Eter kokusu

- Çürük kokusu

- Ter Kokusu

- Kafur kokuları

- Misk kokusu

Bazı insanlarda koku körlüğü hastalığı bulunmaktadır Ayrıca koku hissetmeme hastalığı olan anosmi insanlarda sık sık görülmektedir Bu hastalar koku maddesinin havaya yaydığı molekül yoğunluğu yeterli olsa bile koku alamazlar Koku alamama durumları genelde çinko elementinin eksikliğinde meydana gelmektedir Koku alma kabiliyetimizin azalması sinüs hastalığını ve beyinde görülebilecek tümör hastalığının belirtisi olabilmektedir