İstihare Konusunda Detaylı Bilgi

İstihare Konusunda Detaylı Bilgi
Hakkında İstihare Konusunda Detaylı Bilgi




Soru
bir isi yapip yapmama konusunda istihareye yatilirsa ve rüyada hem siyah-kirmizi hemde beyaz ve yesil görülürse o isin yapilmasi hayirlimi degilmi nasil anlariz yapmalimiyiz yapmamali miyiz?

Ticaret, evlilik, seyahat ve benzeri bir ise tesebbüs eden kimse, o isin kendisi için hayirli olup olmayacagi hususunda tereddüde düserse, süphesini giderecek, tereddüdünü ortadan kaldiracak hal çareleri aramak ister Bu hususta yapilacak ilk is, yapilmasi istenen meselenin mesrûlugunun ve helâlliginin arastirilmasi, dinî ölçülere uyup uymadiginin incelenmesidir

Kisinin kendisi bir neticeye varamadigi takdirde en sihhatli yol, o meseleyi münasip olan ehliyetli birisine danismak, onun fikrini almak, gerekirse meseleyi enine boyuna bütün teferruatiyla konusmak; kisaca istisare yapmaktir Istisare yapilacak insanin da tecrübeli, bilgili ve sözüne itimat edilir olmasi gerekir

Bir meseleyi kendi aralarinda istisare etmeyi, oturup konusmayi mü’minlerin vasiflarindan sayan Kur’ân-i Kerim, “Onlarin isleri aralarinda müsavere iledir”1 buyururken, istisare ederken ehil kimselerin seçilmesini, fikren ve inanç bakimindan yabanci olanlarla istisare yapilmamasi hususunda da ikazda bulunmaktadir:

“Ey iman edenler! Sizden olmayan kimseleri içli disli dost edinip sirlariniza ortak etmeyin Onlar sizi zarara sokmakta kusur etmezler Size sikinti verecek seylerden hoslanirlar Size düsmanliklari sözlerinden belli olmustur; açiga vurmayip da kalblerinden gizledikleri düsmanlik ise daha büyüktür Biz size dostunuzu ve düsmaninizi böylece gösterip âyetlerimizi açikladik—eger akil ederseniz”2

Görüldügü gibi basiret sahibi mü’min, kendi hususi meselesini, her önüne gelene açmamali, rastgelenin fikrini almamali Çünkü kendisine yardimci olacak birisini ararken çok kere onunla konusmasi neticesinde yanlis karara varmasindan dolayi hatâya düsecegini hesap etmelidir Çünkü insanin aldigi bazi kararlar hayati boyunca kendisini baglayabilir, tesiri altina alabilir Tahsil, is ve evlilik gibi Tam ölçüp tartmadan bir is kuran kimse, öyle ki birgün gelir, isinin ters gittigini görür, iflâsa gittigin anlar, neticede sermayesini de kaybedebilir Bu hal maddî hayatina, hem de mânevî hayatina çok büyük tesir icra eder Yine inceleyip arastirmadan bir evlilik hayati kuran insan bu aceleciligin ve tedbirsizligin cezasini hayati boyunca çekebilir, dünyasini zehir edebilir Bunun için istisareyi kendimize aliskanlik hâline getirmeli, en basit meselemizi dahi tecrübeli ve ehliyetli birisine sormadan yapmamaliyiz

Bütün hayat safhalariyla ümmetine mükemmel bir örnek olan Sevgili Peygamberimiz her meselesini yakinlari ve Sahabileriyle istisare eder, onlarin da fikrini alir, öyle karar verir, ise baslardi Halbuki kendisi bir peygamber olmasi hasebiyle vahye mazhardi; herkesten zeki, akilli, derin fikirli, sâlim düsünceli bir insandi Vahiyle sâbit olmayan hemen hemen bütün meselelerde Ashabiyle istisarede bulunurdu Ümmetini de istisaresiz is yapmamalari için tenbih eder ve istisare edenin hiçbir zaman pisman olmayacagini ifade buyururdu:

“Istihare eden kimse zarar görmez, istisare eden pismanlik duymaz, iktisada riayet eden maisetçe aile belâsini çok çekmez”3

Dikkat edilecegi gibi hadis-i serif mü’minin sosyal hayatini üç temel esasa riayet etmeye baglamistir: Istisare, istihare ve iktisat Bilhassa bunlardan istisare ve iktisadin ne kadar ehemmiyet tasidigi süphe edilmez bir gerçektir

Hadis-i serifte tavsiye istihare de, istisare ettigi halde kalben rahat olmayan ve hissen tatmin olamayan kimselerin basvurabilecegi bir sünnettir

Istihare, lûgat mânâsi itibariyle, Allah’tan hayir dilemektir Yani yapilacak bir isin iyi mi, kötü mü oldugunu yahut o isi hemen mi, yoksa bir müddet sonra mi yapmanin daha iyi netice verecegini anlamak ve kalbin o meseleye yatismasini Allah’tan dilemek ve istemektir

Istihare Peygamberimizin bir sünnetidir Ümmetine tavsiye ettigi bir duâ ve ibadet seklidir Peygamberimiz (asm) istiharenin nasil yapilacagini, hangi duânin okunacagini bizzat ögretmistir Istiharenin ehemmiyeti hususunda Câbir bin Abdullah söyle demektedir:

“Resulullah (asm) bize Kur’ân’dan bir sûre ögretir gibi büyük küçük islerimizin hepsinde istihareyi ögretti ve söyle buyurdu:
‘Sizden biriniz bir ise kalben azmettigi zaman, iki rekât namaz kilsin”4

Istihare namazi iki rekâttir Imam Gazalî bu namazin birinci rekâtinda Fâtiha’dan sonra Kul yâ eyyühe’l-kâfirûne, ikinci rekâtinda da Kul hüvellahu ehad sûrelerinin okunmasini tavsiye eder5

Namazi kildiktan sonra Peygamberimizden (asm) rivayet edilen su duâ okunur:

“Allah’im, bu isimin hakkimda hayirli olacagini yalniz Sen bildigin için bana dogrusunu göstermeni niyaz ediyorum Senin sonsuz kudretine iltica ediyor, yardim bekliyorum Yüce lütfundan ihsan etmeni istiyorum Muhakkak Senin her seye gücün yeter; ben ise hiçbir seye güç yetiremem Sen her seyi bilirsin, ben ise hiçbir sey bilmem; Sen bütün gayblari bilirsin, Allah’im, bu is benim dinim, yasayisim, isimin âkibeti, dünyam ve âhiretim hakkinda hayirli ise bunu bana nasip eyle Sonra bunda benim için feyiz ve bereket vücuda getir Sayet bu is benim dinim, yasayisim, isimin âkibeti, dünyam ve âhiretim hakkinda hayirli degilse, bunu benden, beni bundan vaz geçir Bu hususta gönlümde bir meyil birakma Benim için hayirlisi ne ise onu kolaylastir Sonra da beni takdir buyurdugun bu hayirla hosnut eyle”6

Dua okunurken, “bu is” seklinde geçen yerlerde yapilmasi istenen is zikredilir Bu sekilde duanin Türkçesi okunabilecegi gibi, Arapça aslini okumak daha faziletlidir Duânin asli, verdigimiz bu kaynaklarda oldugu gibi, ilmihal kitaplarinda da mevcuttur
Kisi istihare ettikten sonra kalbi hangi tarafa meylederse onu yapmali, istihareden önceki pesin hüküm ve kanaatini birakmali, kendi temayülüne dayanmalidir Istihareye ragmen bir temayül ve gönül yatismasi görülmedigi takdirde, istihareyi tekrarlayabilir Bu sünnettir Bununla alâkali olarak Enes bin Mâlik’in (ra) rivayet ettigi bir hadiste Resulullah (asm) söyle buyurmustur:

“Ey Enes, bir isi yapmayi niyet ettigin zaman o is hakkinda yeniden yedi defa istihare et Sonra kalbinden geçen temayüle bak Çünkü hayir kalbinde dogan mânâdadir”7

Is acele olup da istihareyi tekrarlamak mümkün degilse söyle duâ edilir:
“Allah’im, hakkimda hayirli olan ne ise onu nasip et Beni kendi halime birakma”
Ibni Abidin, istihare eden kimsenin dileginin uygun olup olmadigina isaret olarak söyle bir kayda yer verir:

“Yatmadan önce dua okunur ve abdestli olarak kibleye yönelerek yatilir Rüyada beyaz veya yesil görülürse o isin hayir olduguna, siyah ve kirmizi görülürse de ser olduguna isaret eder Serli olandan kaçinmak icap eder”8

Bütün bunlarla birlikte istihare, müskül durumlarda mü’minler için ruhî ve mânevî bir kuvvettir Bir iste tereddütte kalan bir mü’min iki rekât namaz kilarak Cenab-i Hakka yönelir Tesebbüs edecegi is, seçecegi hayat arkadasi, dini, dünyasi ve âhireti için hayirliysa gönlünde bu ise karsi bir ferahlik uyandirmasini, vücudunda bu isi yapabilmeye kudret ve kuvvet yaratmasini; sayet bu is dini, dünyasi ve âhireti için hayirli degilse gönlündeki meyli yok etmesini Cenab-i Haktan niyaz eder Içinde de bir hafiflik duyar Istihare ettigi sey hakkinda kendisi için hayrin görülecegine kalben emin olur Neticesinde râzi olur

1 Sûra Sûresi, 38
2 Âl-i Imrân Sûresi, 118
3 Tecrid Tercemesi, 4:135
4 Buharî, Küsuf: 75
5 Imam Gazalî Ihyâu Ulûmiddîn (Daru Ihyâi’l-Kütübü’l-Arabî) 1:207
6 Ibni Mâce, Ikametetü’s-Salât: 188; Buharî, Küsuf% 75
7 Tecrid Tercemesi, 4:143
8 Ibni Âbidin, 1:461
(Mehmed Paksu Ibadet Hayatimiz)

Hayirli bir kismet çikti, evet demek üzereyken bir de istihareye yatin, dediler Kendimize itimat etmedigimizden yasli bir hanima istihare emanet ettik Ertesi sabah, istiharede iyi görünmüyor, vazgeçin, seklinde bir yorumla karsilastik Halbuki bizim yakinlarimizla yaptigimiz istisarede münasiptir, uygundur, denktir, demislerdi Biz de evet, demek üzereydik Simdi durumumuz ne olacak? Istihareye göre mi, istisareye göre mi hareket edecegiz?

Önce istihareyi kisa bir tahlile tabi tutalim Istiharede görülen sey evet mi, yoksa hayira mi isaret ediyor, onu kestirmek kolay degil Yoruma bagli bir keyfiyet

Sonra görülen sey seytani mi, yoksa Rahmani mi? Bunu da kestirmek kolay degil Bunun için de ehil olmak gerek

Bir de istihare baglayici degil Ille de görülen isarete göre hareket edilecek diye bir mecburiyet yoktur

Istisareye gelince Ehil kimselerin meseleyi enine boyuna konusup düsünmeleri sonunda vardiklari bir sonuç var Bu sonuç hem aklin, hem mantigin, hem de ilmin icabi olacak seviyede olur Yahut da olmalidir

Öyle olunca istisareye uymaktan baska yol kalmaz

Meseleyi istisareye istirak edenlerin akillariyla da düsünmek, gözleriyle de görmek, ilimleriyle de nazar etmek, herhalde saglam bir incelemedir Biri yanilabilir, ikincisi görmeyebilir, ama hepsi de ayni yanlisa düsmezler

Bundan sonrasi Allah’a tevekküldür

Esasen bu gibi hayati konularda en saglam tedbir, taraflarin birbirlerini gerçek hüviyetleriyle tanimalaridir Olmayan vasiflari var gösterip de sonunda sürprizle karsilasmamalidir (Ahmed Sahin)
Selam ve dua ile