![]() |
Türk Devrimleri Ve Devrim Yasaları |
![]() |
![]() |
#1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
![]() Türk Devrimleri Ve Devrim YasalarıSALTANATIN KALDIRILMASI Saltanatın ilgasına dair olan l Kasım 1922 tarihli kanunun metni şudur: l - Teşkilâtı Esasiye kanunu ile Türkiye halkı, hukuku hâkimiyet ve hükümranisini, mümessili hakikisi olan Türkiye Büyük Millet Meclisinin şahsiyet maneviyesinde, gayri kabili terk ve tecezzi ve ferağ olmak üzere temsile ve bilfiil istimale ve iradei milliyeye istinat etmeyen hiçbir kuvvet ve heyeti tanımamaya karar verdiği cihetle misak-ı millî hudutlun dahilinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinden başka şekli hükümet tanımaz ![]() ![]() 2 - Hilafet, Hanedan-ı Âli Osman’a ait olup, halifeliğe Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından bu hanedanın ilmen ve ahlaken erşed ve eslah olanı intihap olunur ![]() ![]() CUMHURİYETİN İLANI 25 Ekim 1923 günü gelişen bir kabine bunalımı, Büyük Millet Meclisi’nde çalışma güçlüğünü ortaya çıkardı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() HALİFELİĞİN KALDIRILMASI Kanun No : 431 Madde1- Halifenin görevine son verilmiştir ![]() ![]() Madde 2- Görevinden alınan Halife ve Osmanlı Saltanatı kökeninden gelen erkek ve kadın tüm kişiler ve damatlar, Türkiye Cumhuriyeti içinde oturmak hakkından sonsuza dek yasaklıdırlar ![]() ![]() Madde 3- İkinci maddede belirtilen kişiler, bu yasanın yayımı tarihinden başlayarak en geç on gün içinde Türkiye Cumhuriyeti ülkesini terk etmek zorundadırlar ![]() Madde 4- İkinci maddede belirtilen kişilerin Türk Vatandaşlık sıfatı ve hukuku kaldırılmıştır ![]() Madde 5- Bundan böyle, ikinci maddede anılan kimseler, Türkiye Cumhuriyeti’nde taşınmaz mal elde edinemezler ![]() Madde 6- İkinci maddede anılan kimselere, yol giderlerine karşılık bir kerelik ve kazanımlarının değeri ile orantılı olmak üzere hükümetçe uygun bir miktar (para) ödenecektir ![]() Madde 7- İkinci maddede anılan kişiler, Türkiye Cumhuriyeti içindeki tüm taşınmaz mallarını bir yıl içinde Hükümetin bilgisi ve onayı ile, elden çıkarmaya mecburdurlar ![]() ![]() Madde 8- Osmanlı İmparatorluğu’nda Padişahlık etmiş kimselerin Türkiye Cumhuriyeti içindeki tapulu taşınmaz malları ulusa geçmiştir ![]() Madde 9- Kaldırılan padişahlık sarayları ve kasırları ile bunların bağlantıları içinde bulunan eşyalar, takımlar, tablolar, sanatsal yapıtlar ve diğer taşınır mallar ulusa geçmiştir ![]() Madde 10- Padişah malları adı altında olup evvelce ulusa devredilen mallar ile birlikte, kaldırılan padişahlığa ait tüm taşınmaz mallar ve eski hazine mevcutları ile birlikte saray ve kasırlar ve bağlantıları ve arazileri ulusa geçmiştir ![]() Madde 11- Ulusa geçen taşınır ve taşınmaz malların saptanması ve korunması için bir yönetmelik yapılacaktır ![]() Madde 12- Bu yasa yayımı tarihinden geçerlidir ![]() Madde 13- Bu yasa bakanlar kurulu tarafından yürütülür ![]() İNKILAP KANUNLARI (DEVRİM YASALARI) 1) TEVHİDİ TEDRİSAT KANUNU (ÖĞRETİMİN BİRLEŞTİRİLMESİ) Kanun Numarası : 430 Kabul Tarihi : 3/3/1340 (1924) Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 5 Sayfa : 322 Madde 1- Türkiye’deki bütün bilim ve öğretim kurumları Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlıdır ![]() Madde 2- Şer’iye ve Evkaf Vekaleti veya özel vakıflar tarafından yönetilen bütün medrese ve okullar Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır ![]() Madde 3- Şer’iye ve Evkaf Vekaleti bütçesinde, okullara ve medreselere ait olan birikimler, Milli Eğitim Bakanlığı bütçesine devredilecektir ![]() Madde 4- Milli Eğitim Bakanlığı’nca, yüksek din uzmanları yetiştirmek için, Üniversitede bir ilahiyat fakültesi açılacak ve imamet ve hatiplik gibi dini hizmetlerin görülebilmesi için de ayrı okullar açılacaktır ![]() Madde 5- Bu yasanın yayımı tarihinden başlayarak genel eğitim ve öğretimle görevli olup, şimdiye keder Milli Savunmaya bağlı olan askeri ortaokul ve liseler ile, sağlık bakanlığına bağlı olan yetim yurtları bütçeleri ve eğitim kadroları ile birlikte Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlanmıştır ![]() ![]() Madde 6- Bu yasa yayımı tarihinden geçerlidir ![]() Madde 7- Bu yasanın yürütülmesinden hükümet sorumludur ![]() 2) ŞAPKA İKTİSASI HAKKINDA KANUN (ŞAPKA VE KIYAFET KANUNU) Kanun Numarası : 671 Kabul Tarihi : 25/11/1925 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 7 Sayfa : 108 Madde 1 – Türkiye Büyük Millet Meclisi azaları ile idarei umumiye ve hususiye ve mahalliyeye ve bilümum müessesata mensup memurin ve müstahdemin Türk milletinin iktisa etmiş olduğu şapkayı giymek mecburiyetindedir ![]() ![]() Madde 2 – İşbu kanun tarihi neşrinden itibaren meriyülicradır ![]() Madde 3 – İşbu kanun Büyük Millet Meclisi ve İcra Vekilleri Heyeti taraflarından icra olunur ![]() Atatürk, 23 Ağustos 1925’te Kastamonu ve İnebolu’ya yaptığı seyahatlerde şapkayı halka göstererek giysi devriminin ilk işaretini verdi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atatürk’ün uyarması üzerine daha 25 Kasım 1925 tarih ve 671 Sayılı Şapka Kanunu çıkmadan önce vatandaşlar şapkayı giymiş ve bu yenilik, medeni kıyafet değişimi olarak halk arasında iyi karşılanmıştı ![]() ![]() 3) TEKKE VE ZAVİYELERLE TÜRBELERİN SEDDİNE VE TÜRBEDARLIKLAR İLE BİR TAKIM UNVANLARIN MEN VE İLGASINA DAİR KANUN Kanun Numarası : 677 Kabul Tarihi : 30/11/1925 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 7 Sayfa : 113 Madde 1 – Türkiye Cumhuriyeti dahilinde gerek vakıf suretiyle gerek mülk olarak şeyhının tahtı tasarrufunda gerek suveri aharla tesis edilmiş bulunan bilümum tekkeler ve zaviyeler sahiplerinin diğer şekilde hakkı temellük ve tasarrufları baki kalmak üzere kamilen seddedilmiştir ![]() ![]() Alelümum tarikatlerle şehlik, dervişlik, müritlik, dedelik, seyitlik, çelebilik, babalık, emirlik, nakiplik, halifelik, falcılık, büyücülük, üfürükçülük ve gayıptan haber vermek ve murada kavuşturmak maksadiyle nüshacılık gibi unvan ve sıfatların istimaliyle bu unvan ve sıfatlara ait hizmet ifa ve kisve iktisası memnudur ![]() ![]() ![]() (Ek: 10/6/1949 - 5438/1 md ![]() ![]() (Ek: 1/3/1950 - 5566/1 md ![]() ![]() ![]() ![]() Madde 2 – İşbu kanun neşri tarihinden muteberdir ![]() Madde 3 – İşbu kanunun icrasına İcra Vekilleri Heyeti memurdur ![]() (1) 13/7/1965 tarih ve 647 sayılı Cezaların İnfazı Hakkında Kanunun geçici 2 nci maddesiyle sürgün cezası kaldırılmıştır ![]() Osmanlı toplum ve eğitim hayatında önemli bir yere sahip olan tekke ve zaviyeler zamanla yozlaşmış ve toplumsal alanda bölünme ve gruplaşmalara sebep olmuştu ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 30 Kasım 1925 tarih ve 677 sayılı kanunla tekke, zaviye ve türbelerin kapatılması kabul edilmiş ve birtakım unvanların kullanılması yasaklanmıştır ![]() ![]() 4) TÜRK KANUNU MEDENİSİ Kanun Numarası : 743 Kabul Tarihi : 17/2/1926 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip: 3 Cilt: 7 Sayfa: 237 Madde 108 – Evlenme; Reşit iki şahit muvacehesinde belediye dairesinde veya heyeti ihtiyariyede, belediye reisi veya reisin evlenme işlerine memur ettiği vekili veya muhtar tarafından alenen akdolunur ![]() ![]() Madde 110 – Evlendirme memuru merasiminin hitamı üzerine derhal karı ve kocaya bir evlenme kağıdı verir ![]() ![]() ![]() 4 Ekim 1926 tarihinde Türkiye’de Medeni kanun yürürlüğe girdi ![]() ![]() ![]() ![]() 5) BEYNELMİLEL ERKAMIN KABULÜ HAKKINDA KANUN Kanun Numarası : 1288 Kabul Tarihi : 20/5/1928 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 9 Sayfa : 610 Madde 1 – Devlet, vilayet, şehremaneti ve belediyeler gibi resmi devair ve müessesatın bilümum muamelatı tahririye ve hesabiyesinde beynelmilel rakamların kullanılması mecburidir ![]() İşbu mecburiyetin efrat ve eşhası hususiye arasındaki muamelatta dahi tatbikını en kolay mahallerden başlamak suretiyle 1931 Haziranına kadar temine Hükümet mezundur ![]() Madde 2 – Bu kanun 1 Haziran 1929 tarihinden muteberdir ![]() Madde 3 – Bu kanunun hükmünü icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur ![]() Osmanlı Devleti’nde kullanılan saat, takvim ve ölçüler, Avrupa devletlerinde kullanılanlardan farklıydı ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() rakamlar kabul edildi ![]() 1931′de kabul edilen bir kanunla eski ağırlık ve uzunluk ölçüleri değiştirildi ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 6) TÜRK HARFLERİNİN KABUL VE TATBİKİ HAKKINDA KANUN Kanun Numurası : 1353 Kabul Tarihi : 1/11/1928 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 10 Sayfa : 3 Madde 1 – Şimdiye kadar Türkçeyi yazmak için kullanılan Arap harfleri yerine Latin esasından alınan ve merbut cetvelde şekilleri gösterilen harfler (Türk harfleri) unvan ve hukuku ile kabul edilmiştir ![]() Madde 2 – Bu Kanunun neşri tarihinden itibaren Devletin bütün daire ve müesseselerinde ve bilcümle şirket, cemiyet ve hususi müesseselerde Türk harfleriyle yazılmış olan yazıların kabulü ve muameleye konulması mecburidir ![]() Madde 3 – Devlet dairelerinin her birinde Türk harflerinin Devlet muamelatına tatbiki tarihi 1929 Kanunusanisinin birinci gününü geçemez ![]() ![]() ![]() Madde 4 – Halk tarafından vakı müracaatlardan eski Arap harfleriyle yazılı olanlarının kabulü 1929 Haziranının birinci gününe kadar caizdir ![]() ![]() Madde 5 – 1929 Kanunusanisi iptidasından itibaren Türkçe basılacak kitapların Türk harfleriyle basılması mecburidir ![]() Madde 6 – Resmi ve hususi bütün zabıtlarda 1930 Haziranı iptidasına kadar eski Arap harflerinin stenografi makamında istimali caizdir ![]() ![]() Madde 7 – Para ve hisse senetleri ve bonolar ve esham ve tahvilat ve pul ve sair kıymetli evrak ile hukuki mahiyeti haiz bilcümle eski vesikalar değiştirilmedikleri müddetçe muteberdirler ![]() Madde 8 – Bilümum bankalar, imtiyazlı ve imtiyazsız şirketler, cemiyetler ve müesseselerin bütün Türkçe muamelatına Türk harflerinin tatbikı 1929 Kanunusanisinin birinci gününü geçemez ![]() ![]() ![]() Madde 9 – Bütün mekteplerin Türkçe yapılan tedrisatında Türk harfleri kullanılır ![]() ![]() Madde 10 – Bu Kanun neşri tarihinden muteberdir ![]() Madde 11 – Bu Kanunun ahkamını icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur ![]() Kasım 1928’de Latin esasından alınan harfler, (Türk dilinin özelliklerini belirten işaretlere de yer vererek) “Türk harfleri” adıyla 1353 Sayılı Kanunla kabul edilmiştir ![]() ![]() Aslında Atatürk, 9 Ağustos 1928 gecesi İstanbul’da Sarayburnu Parkı’nda düzenlenmiş bir şenlik sırasında, Harf Devrimini halka şöyle duyurmuştur; “Arkadaşlar, güzel dilimizi ifade etmek için yeni Türk harflerini kabul ediyoruz ![]() ![]() 7) LAKAP VE UNVANLARIN KALDIRILMASINA DAİR KANUN Kanun Numarası : 2590 Kabul Tarihi : 26/11/1934 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 16 Sayfa : 6 Madde 1 – Ağa, Hacı, Hafız, Hoca, Molla, Efendi, Bey, Beyefendi, Paşa, Hanım, Hanımefendi ve Hazretleri gibi lakap ve unvanlar kaldırılmıştır ![]() ![]() Madde 2 – Sivil ve rütbe ve resmi nişanlar ve madalyalar kaldırılmıştır ve bu nişan ve madalyaların kullanılması yasaktır ![]() ![]() ![]() Madde 3 – Askeri rütbelerden adın başına gelmek üzere kara ve havada Müşürlere Mareşal, Birinci Ferik, Ferik ve Livalara General, Denizde Birinci Ferik, Ferik ve Livalara Amiral denilir ![]() ![]() Madde 4 – Bu kanun neşri tarihinden muteberdir ![]() Madde 5 – Bu kanunun icrasına İcra Vekilleri Heyeti memurdur ![]() NOT: Bu kanunun, 27/7/1967 tarih ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanununa aykırı olan hükümleri mezkür Kanunun 208 ![]() ![]() 21 Haziran 1934’te çıkarılan 2525 sayılı Soyadı Kanunu ile her vatandaşın öz adından başka bir de, soyadı taşıması zorunlu kılındı ![]() ![]() ![]() ![]() 1934 yılında çıkarılan diğer bir kanunla da; “Ağa, Hacı, Hafız, Hoca, Molla, Efendi, Paşa” gibi, eski toplum zümrelerini belirten unvanlar kaldırıldı ![]() ![]() 8-BAZI KİSVELERİN GİYİLEMİYECEĞİNE DAİR KANUN Kanun Numarası : 2596 Kabul Tarihi : 3/12/1934 Yayımlandığı R ![]() Yayımlandığı Düstur : Tertip : 3 Cilt : 16 Sayfa : 24 Madde 1 – Her hangi din ve mezhebe mensup olurlarsa olsunlar ruhanilerin mabet ve ayinler haricinde ruhani kisve taşımaları yasaktır ![]() Hükümet her din ve mezhebden münasib göreceği yalnız bir ruhaniye mabed ve ayin haricinde dahi ruhani kıyafetini taşıyabilmek için muvakkat müsaadeler verebilir ![]() ![]() Madde 2 – Türkiye’de kanuna tevkifan teşekkül etmiş ve edecek olan izcilik ve sporculuk gibi topluluklar ve cemiyet ve kulüb gibi heyetler ve mektebler mahsus kıyafet, alamet ve levazım taşımak istedikleri zaman yalnız nizamname veya talimatname ile muayyen tiplere uygun kıyafet, alamet ve levazım taşıyabilirler ![]() Madde 3 – Türkiye’de bulunan Türklerin ve yabancıların, yabancı memleketlerin siyaset, askerlik ve milis teşekkülleri ile münasebetli kıyafet ve alametlerini ve lavazımını taşımaları yasaktır ![]() Madde 4 – Ecnebi teşekkül mensuplarının kendi kıyafet, alamet ve levazımları ile Türkiye’yi ziyaret etmeleri, İcra Vekilleri Heyetince tayin olunacak mercilerin müsaadesine tabidir ![]() Madde 5 – Türkiye Devleti nezdine memur bulunanların kıyafetleri beynelmilel mer’i adetlere tabidir ![]() Müsaadei mahsusa ile gelen yabancı memleketler kara, deniz, hava kuvvetlerine mensup kimselerin resmi üniformalarını nerelerde ve ne zaman taşıyabilecekleri İcra Vekilleri Heyeti karariyle tayin olunur ![]() Madde 6 – Bu kanunun tatbik suretini gösterir bir nizamname yapılır ![]() Madde 7 – Birinci maddenin hükümleri bu kanunun neşri tarihinden itibaren altı ay sonra ve diğer maddelerin hükümleri kanunun neşri tarihinden itibaren mer’idir ![]() Madde 8 – Bu kanunun icrasına İcra Vekilleri Heyeti memurdur ![]() |
![]() |
![]() |
|