Şehit Pilot Yüzbaşı Mehmet Fethi Bey

ŞEHİT PİLOT YÜZBAŞI MEHMET FETHİ BEY

İnsanlık tarihinin yeni ve önemli bir sayfasını oluşturan havacılığın makinalaşma ve uçak üretimine geçildiği dönemlerinde her ülkede olduğu gibi Türkiye' de de bu konuya karşı büyük bir ilgi oluşmuştur Havacılık sektörünün ve uçak sanayiinin hızlı gelişiminin yanında uçağın etkin bir savaş aracı olarak dünya ordularında yer alması, Türk ordusunun da bu önemli ve güçlü silahı elde etmesi gerekliliğini ortaya koymuştur Bu amaçla; uçak alınmasına ve bu uçağı kullanabilecek personel yetiştirilmesine karar verilmişti Dönemin Harbiye ve Bahriye Nezâretlerinin yani bugünkü anlamda Milli Savunma Bakanlığı ile Deniz Kuvvetlerinin yayınlamış olduğu bildirilerle yaptığı havacılığa davet bildirisi bir çok gönüllü ve istekli gencin katılımını sağlamıştır Bu çağrıya gönüllü olarak koşanlardan birisi de Mehmet Fethi Bey' dir Havacılığın temellerinin atılması için eğitim amacıyla ilk etapta Avrupa' ya gönüllülerden seçilerek gönderilenler olmuştur Fethi Bey' de Deniz Kuvvetlerinin Makina sınıfından havacı olması amacıyla seçilen ve Avrupa' ya eğitime gönderilen ilk grup havacılarındandır

Mehmet Fethi Bey, Milâdi 1887 (Rûmî 1303) yılında Ayazpaşa/İSTANBUL’ da doğdu İlkokulu Firuzağa İlkokulu’nda, orta tahsilini ise Salıpazarı Fevziye Ortaokulu’nda yaptıktan sonra 1901 yılında Deniz Çarkçı Lisesi’ne girmiştir Buradan 1908 yılında mezun olan Mehmet Fethi Bey, Çarkçı Üsteğmen rütbesiyle fabrikaya tayin edilmiştir

1910 yılında Hamidiye Kruvazöründe motor çarkçısı olarak görevlendirilmiş, ardından 1911 yılında silah tamir fabrikasına atanmıştır Burada yaklaşık bir yıl görev yaptıktan sonra uçak makinisti olarak yetiştirilmek üzere 3 Temmuz 1912 tarihinde İngiltere’ye eğitime gönderilmiştir Ancak uçuculuk konusunda büyük bir yeteneğe sahip olduğunun anlaşılması üzerine Üsteğmen Mehmet Fethi Bey, makinist eğitimi yerine pilotaj eğitimine alınmıştır Eğitim gördüğü sıralarda Balkan Savaşı’ nın çıkması nedeniyle pilotaj eğitimini tamamlayamadan yurda dönmüş ve Fen Kıt’aları Genel Müfettişliği’nde (Kıtâat-ı Fenniye Müfettiş-i Umûmîliği) pilot olarak görevlendirilmiştir

Balkan Savaşı’nda gösterdiği başarılar nedeniyle gümüş liyâkat madalyası ile ödüllendirilen Mehmet Fethi Bey, aynı zamanda Türk Hava Kuvvetleri tarihinde ilk savaş görevi alan sekiz Türk pilotundan birisidir Yine Türk Hava Kuvvetleri tarihinde (Şubat 1913) ilk gece uçuşunun yapılması, yine uçaklarda ilk bombanın kullanılması ve düşman hatları üzerinde havadan ilk defa (Bulgar hatları üzerine) bombanın atılması da 1913 yılında Balkan Savaşları sırasında Üsteğmen Fethi Bey tarafından gerçekleştirilmiştir

14 Kasım 1913 tarihinde Hava Kuvvetlerinde ilk kol uçuş görevi gerçekleştirilmiş, uçuşu gerçekleştiren Yüzbaşı Fesa (EVRENSEV) liderliğindeki uçuş ekibinde Üsteğmen Fethi Bey’ de görev almıştır

Mehmet Fethi Bey, 9 Ocak 1914 tarihinde Yüzbaşı rütbesine terfi etmiş ve aynı yıl Hava Kuvvetleri personeli arasından seçilerek oluşturulan ve iki uçuş ekibi tarafından gerçekleştirilmesi planlanan “İstanbul-Kahire” uçuşunun “1 nci Uçuş Ekibi” nde pilot olarak görevlendirilmiştir

Türk Havacılık Tarihi’nde “İstanbul-Kahire Hava Seyahati” veya “İstanbul-Kahire Uçuşu” olarak yer alan bu uçuş, 8 Şubat 1914 günü her iki uçuş ekibinin Yeşilköy/İSTANBUL’ dan havalanmalarıyla başlamıştır “Muavenet-i Milliye” adını taşıyan Bleriot-11B tipindeki çift kişilik keşif uçağı ile uçuşa devam eden Pilot Yüzbaşı Mehmet Fethi Bey ve Râsıd Yüzbaşı Sadık Bey (1 nci Uçuş Ekibi) uçuşun beşinci etabında 11 Şubat 1914 günü 4000 metre irtifadan Toros Dağlarını aşarak Türk Hava Kuvvetlerinin ilk yüksek irtifa rekorunu elde etmişlerdir

Yüzbaşı Fethi Bey ve Yüzbaşı Sadık Bey, onuncu etap olan Şam-Kudüs hattına kadar uçuşu başarıyla devam ettirmişler, ancak uçuşun onuncu etabını gerçekleştirmek üzere 27 Şubat 1914 günü Şam’ dan havalandıktan kısa bir süre sonra Taberiye Gölü civarında Küfrühar Kayalıkları üzerinde uçak düşmüş, Yüzbaşı Fethi Bey ile Yüzbaşı Sadık Bey şehit olmuşlardır Türk Hava Kuvvetlerinin ilk hava şehitleri olan Yüzbaşı Fethi Bey ve Yüzbaşı Sadık Bey’ in cenazeleri Şam’ a getirilmiş ve Emeviye Camisinde bulunan Selahaddin-i Eyyûbî Türbesinin yanına gömülmüşlerdir

Bu iki kahraman havacının şehit olduğu Taberiye Gölü doğusunda “Ayn Gev” yakınında bir anıt yaptırılmıştır Anılan anıtın üzerinde şu ifadeler yer almaktadır;

“ El Fatiha… Osmanlı Ordusunun ilâ-i mîsâli (şanını yüceltme) için Mısır’ a gitmek üzere İstanbul’dan teyrân ederek (uçarak) tesâdüf eylediği muhalefet-i havadan dolayı bu noktada sukût eden (düşen) Muavenet-i Milliye tayyaresinin süvarileri Şehit fedâkar Yüzbaşı Fethi ve Mülâzım-ı Evvel Sadık Bey’lerin ruhuna…”

Yine bu uçuşun kahramanlarının anısına 1914 yılında İstanbul’un Fatih semtinde bir anıt inşasına başlanmış ve söz konusu anıt 1916 yılında bitirilmiştir

Hava Kuvvetlerine pilot olarak katıldığı 1912 yılından şehit olduğu güne (27 Şubat 1914) kadar vatanı için üstün hizmetlerde bulunan ve uçuşla ilgili bir çok ilk’ i gerçekleştiren Fethi Bey’in anısına, 1914 yılına kadar Muğla’nın “Megri” (Makri) adıyla anılan ilçesinin isminin “Fethiye” olarak değiştirilmesidir Fethiyeliler ilçelerine Fethi Bey’in büstünü dikmişlerdir
Şair Behçet Kemal ÇAĞLAR’ın O’nun için yazmış olduğu dörtlük büstün kaidesinde yer almaktadır

Arslan uçtu diye söylenir methi

Bu kutsal toprağın çocuğu Fethi

Bak “Fethiye” oldu sayende Megri

Arslanım, gölgende hürdür vatan