Kosta Rika-Tarihi-Ekonomisi

Kosta Rika-Tarihi-Ekonomisi

Orta Amerika'daki en küçük cumhuriyetlerden biridir Nikaragua ile Panama arasında yer alır Batısında Büyük Okyanus, doğusunda Karayib Denizi bulunur Ülkenin belkemiğini bazı tepeleri 3820 metreyi bulan dağ sıraları oluşturur

KOSTA RİKA'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Kosta Rika Cumhuriyeti

YÖNETİM BİÇİMİ: Çok partili, tek meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 51100 km2

NÜFUS (1992): 3161000

BAŞKENT: San Jose

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1988): San Jose (281557), Limon (63451), Desamparados (50860), Alajuela (41390), Puntarenas (35166)
DOĞAL YAPI: Nikaragua ve Panama arasında bulunan ülkeden, Amerika kıtasının temel dağ sırası geçer; en yüksek tepe, 3820 metreyi bulan Chirippo Grande' dir

BAŞLICA ÜRÜNLER: Kahve, muz, abaka lifleri, kakao, şeker, kimyasal maddeler ve ettir

EĞİTİM: 612 yaşları arasında zorunlu ve parasızdır

Bu bölgede zaman zaman tehlike yaratan eski yanardağlar vardır 1963'te Irazü'nun ve 1968'de Arenal'ın yeniden lav püskürtmesi büyük can ve mal kaybına neden oldu
Dağlar, Kosta Rika'yı üç belirgin bölgeye ayırır: Kıyıda sıcak, nemli alçak "düzlükler; ortada, iklimi yıl boyunca yumuşak olan geniş bir havza (Valle Central) ve yüksekliği 1500 metreyi aşan, gündüzleri serin, geceleri çok soğuk geçen dağlık bölge
San Juan Irmağı, Nikaragua ile Kosta Rika arasında sınır oluşturur Tümüyle Kosta Rika topraklarında bulunan en önemli ırmak Reventazon'dur Bunlardan başka dağların yamaçlarından aşağılara hızla akan birçok küçük ırmak vardır

Halkın hemen hemen tümü ya melez (mestizo) ya da İspanyol kökenli beyazlardır Günümüzde, çoğu dağlarda yaşayan yaklaşık 6000 Amerika Yerlisi kalmıştır Afrika'dan getirilmiş olan kölelerin soyundan gelen 25 bin dolayında da Siyah vardır Hemen tüm Kosta Rikalılar, İspanyolca konuşur ve çoğu Katolik Kilisesi'ne bağlıdır Devlet bütçesinin önemli bir bölümünün eğitime ayrıldığı Kosta Rika'da okullar parasızdır Parasız ve zorunlu eğitim 1886'dan beri uygulanmaktadır Bu nedenle ülkede okuryazar oranı yüzde 92'nin üzerindedir Ülkenin başlıca büyük kenti olan San Jose'nin banliyöleriyle birlikte nüfusu 241464'tür (1984) Kentin biri 1888'de kurulmuş iki üniversitesi ve bir ulusal tiyatrosu vardır En önemli limanı, Karayib kıyısındaki 33925 (1984) nüfuslu Limön'dur Ülkenin en eski kenti, bir zamanlar başkent olan Cartago'dur Cartago'nun günümüzde nüfusu 23928'dir (1984)

Kosta Rika hem tropik, hem ılıman kuşak ürünlerinin yetiştirildiği bir tarım ülkesidir En önemli ürünleri kahve ve muzdur Ayrıca kakao, abaka (Manila keneviri), mısır, şekerkamışı, fasulye, pirinç ve tütün de önemlidir Çeşitli tropik meyveler yetiştirilir Ormanlarda sedir, maun, balsa ve kabuklarından kinin elde edilen kınakına ağaçları bulunur

Sanayisi temel olarak kahve, şeker, muz ve kakaonun pazar için işlenmesine ve ağaç ürünleri üretimine dayalıdır Ülkenin Büyük Okyanus'a bakan çayırlık bayırlarında otlayan sürülerin etinden ve derisinden yararlanılır Bir ölçüde mandıracılık da yapılır Maden kaynakları zengin olmayan Kosta Rika'da altın, tuz, kükürt ve boksit çıkarılır Ülkede kömür yoktur ve elektrik, yüksek bölgelerde su gücünden elde edilir

San Jose, Büyük Okyanus ve Karayib kıyılarına demiryolu ile bağlanmıştır 1960' larda Kosta Rika'da yol yapımına hız verildi Panamerikan Karayolu'nun ülke sınırlan içindeki bölümü tamamlandı ve böylece verimli topraklan gelişmeye açılmış oldu San Jose'nin uluslararası bir havaalanı, Büyük Okyanus kıyısındaki limanı Puntarenas'ta ve Limön'da da havaalanları vardır

Ülkeyi 1502'de, bugün Limon kentinin bulunduğu yere çıkan Kristof Kolomb keşfetti Kolomb ve adamlarının çevresini kuşatan Yerliler'in som altından takıları vardı Bunu gören Kolomb, sonunda zengin bir toprağa ayak bastığını düşündü ve buraya "zengin kıyı" anlamına gelen Kosta Rika adını verdi Ondan sonra gelen İspanyol sömürgeciler uzun yıllar Yerli kabilelerin direnişini kırmaya çalıştılar İspanyol egemenliği ancak 1570'te kesinleşti Bu topraklara yerleşen İspanyol göçmenleri maden kaynaklarının yetersizliğinden ve toprağın elverişsizliğinden zenginleşemediler İlk önemli yerleşme orta havzada Cartago'da, 1564'te kuruldu

Kosta Rika 1821'de özgürlüğünü kazanıncaya kadar bir İspanyol sömürgesi olarak kaldı İlk önce, yeni kurulan Meksika İmparatorluğu'nun bir parçası oldu, daha sonra 1824'te Orta Amerika Federasyonu'na katıldıysa da, 1838'de federasyondan ayrıldı 1848'de bağımsız bir cumhuriyet oldu 185359 arasında cumhurbaşkanlığı yapan Kosta Rika'nın ulusal kahramanı Juan Rafael Mora, ülkenin ekonomisinin gelişmesine ve eğitimin yaygınlaşmasına büyük katkıda bulundu

Kosta Rika, Orta Amerika'nın demokratik geleneği en güçlü ülkesidir İlk serbest seçimler 1850'de yapıldı; 1920'de oy vermek için okuryazar olma zorunluluğu getirildi 1925'te gizli oya geçildi 191719 arasındaki kısa süreli diktatörlük dönemi dışında, demokratik seçimlere ve sivil devlet başkanına dayanan demokrasi geleneği hiç kesintiye uğramadı Ülkede, yürütme görevini üstlenen bir başkan ve bir yasama meclisi vardır

Başkan Oscar Arias Sanchez Orta Amerika'da barışı sağlama çabalarında önemli başarılar elde etti Ama ülkenin karşı karşıya olduğu ekonomik sorunlarla yeterince ilgilenmediği yolunda eleştirilere uğruyordu Artan işsizlik ve hızlanan enflasyon yanında yolsuzluklar da muhalefetin tepkilerine yol açmaktaydı Şubat 1990'da yapılan başkanlık seçimlerini Sosyal Hıristiyan Birlik Partisi'nin adayı Rafael Angel Calderön Fournier kazandı İktidardaki Ulusal Kurtuluş Partisi ise ikinci parti konumuna düştü
Calderön, Sanchez yönetiminin uyguladığı özelleştirme ve ihracata dayalı büyüme politikasını sürdüreceğini açıkladı Ama, kamu sektörü açığını kapatmak ve kemer sıkma politikası uygulamak zorunda kalınca, devlet harcamalarını kıstı, altyapı hizmetleriyle yiyecek ve yakıt fiyatlarını artırdı

Nisan 1990'da Kosta Rika ile Panama'nın Karayib Denizi kıyıları şiddetli bir depremle sarsıldı Richter ölçeğine göre 7,4 şiddetinde olan deprem en az 50 kişinin ölümüne ve büyük hasara yol açtı Ağustosta aynı bölgeler bu kez de taşkınlardan zarar gördü
Hükümet yoksullukla mücadele programını uygulamaya koyduysa da, bir yandan enflasyon, öte yandan Kosta Rika parasının değerinin düşürülmesi, işçilerin satın alma gücünün düşmesine yol açtı 1991'de, biri haziranda, öbürü temmuzda olmak üzere iki genel grev yapıldı Avrupa Toplulukları (AT) ülkelerinin eski sömürgelerine sağladıkları kolaylıklar, Kosta Rika'nm en önemli ihraç ürünü olan muz satışlarını olumsuz etkiledi Benzer bir olumsuz gelişme de, ikinci önemli ihraç ürünü olan kahvede görüldü