Gemi İnşaa Mühendisliği (Endaze-1)

Gemi Tanımı
Gemi: suyun kaldırma kuvvetinden faydalanarak su üzerinde yüzebilen, hareket ve
manevra kabiliyeti olan; yükü, yolcuyu ve personeli mümkün olduğu kadar emniyetli, hızlı
ve ekonomik şekilde taşımak amacıyla yapılmış, tonajı ve işlevi denizcilik kural ve
tüzüklerine uygun olarak belirlenmiş deniz aracıdır

Gemi Çeşitleri
Gemiler; yapıldıkları malzemeye göre, yürütme gereçlerine göre ve kullanım amaçlarına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler

İnşaatlarında Kullanılan Malzemeye Göre Gemiler
• Ahşap Gemiler
• Çelik Gemiler
• Beton Gemiler
• Plastik Kompozit Malzemeden İnşa Edilen Gemiler
• Alüminyum Alaşımlı Gemiler
• Sevk Şekillerine Göre Gemiler
• Kürekli Gemiler
• Yelkenli Gemiler
• Buharlı Gemiler (Pistonlu Buhar Makineleri)
• Makineli (Dizel )
• Elektrikli Gemiler
• Nükleer Gemiler
• Türbinli (Buhar Ve Gaz)

• Kullanım amaçlarına göre gemiler
• Ticaret Gemileri
• Servis Gemileri
• Endüstriyel Gemiler
• Savaş Gemileri
• Sportif Amaçlı Gemiler
• Çalıştıkları denizlere göre gemiler
• Açık Deniz Gemileri
• Kapalı Deniz Gemileri
• Açık ve Kapalı Deniz Gemileri
• Göl ve Nehir Gemileri
• Ticaret Gemileri
• Servis Gemileri
• Endüstriyel Gemiler
• Savaş Gemileri
• Sportif Amaçlı Gemiler
• Çalıştıkları denizlere göre gemiler
• Açık Deniz Gemileri
• Kapalı Deniz Gemileri
• Açık ve Kapalı Deniz Gemileri
• Göl ve Nehir Gemileri

Gemi Elemanlarının Tanıtımı



Geminin genel görünümü

Gemi ana elemanları

Gemi İle İlgili Terimler
• Ana Güverte: Geminin veya teknenin üzerinde yürünen en üstteki güvertesidir
• Güverte: Geminin süreklilik gösteren yatay yüzeylerine denir
• Karina: Geminin su altında kalan dış yüzeyidir
• Sintine: Geminin iç dip kısmıdır
• Borda: Geminin dış yan yüzeyidir
• Alabanda: Geminin iç yan yüzeyidir
• Baş: Geminin ön ve ileri kısmıdır
• Baş Bodoslama: Geminin şiyer eğrisinin baş tarafta bittiği nokta ile omurga
hattının baş tarafta bittiği noktayı birleştiren (geminin baş tarafta profil resmini
tamamlayan) eğriye denir
• Double-bottom: Geminin dip kaplama sacı ile ambar dip kaplama sacından
oluşan ortak yapı elemanlarına denir
• Dümen: Gemiyi istenilen yöne çevirmek (steering) için saç veya tahtadan
yapılan, genellikle kıçta pervane arkasına tarafa monte edilen yelpaze şeklindeki
parçaya denir
• Kasara: Geminin baş, orta ve kıç kısımlarında ana güverte üzerinde yapılan tek
güverteli üst binalara denir
• Kıç: Geminin geri tarafıdır
• Kıç Bodoslama: Teknenin şiyer eğrisinin kıç tarafta bittiği nokta ile omurga
hattının kıç tarafta bittiği noktayı birleştiren (geminin kıç tarafta profil resmini
tamamlayan) eğriye denir
• Baş Kasara: Gemi güvertesinin baş kısmında inşaa edilen tek güverteli üst
binadır
• Omurga: Geminin postalarının üzerine oturtulup bağlandığı ve baştan kıça
kadar devam ettiği ağaç veya çelik levha şeklindeki parçalardır
• İskele: Geminin sol yarısı, sol tarafıdır
• Sancak: Geminin sağ yarısı, sağ tarafıdır
• Omuzluk: Gemi paralel gövdesinin kıçta ve başta daralarak devam ettiği
kısımlara denir
• Rota: Geminin üzerinde gittiği çizgidir

Gemi Geometrisi
Gemi Ana Boyutları

Baş Dikey - Fore Peak(FP) :Gemi baş bodoslaması ile dizayn su hattının kesiştikleri noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen düşey doğru

Kıç Dikey - After Peak (AP): Dümen rodu ekseni ile dizayn su hattının kesiştiği noktadan dizayn su hattına dik olarak geçen düşey doğru

Tam Boy - Lenght Overall (LOA) : Ortogonal koordinat sisteminde XOZ düzleminde (geminin profil resmi üzerinde) geminin baş ve kıç bodoslamalarının en uç noktaları arasındaki en büyük yatay uzunluktur

Su Hattı Boyu - Lenght of Waterline (LWL): Geminin yüzdüğü sakin su hattı düzleminin baş ve
kıç bodoslamaları kestiği noktalar arasındaki uzunluktur

Dikeyer Arası Boy - Lenght Between Perpendiculars (LBP): Yüklü su hattının (dizayn su hattı) baş bodoslamayı kestiği noktadan geçen dikey (baş dikey) ile kıçta dümen
rotu ekseninden (dümen şaft ekseni) geçen dikey (kıç
dikey) arasındaki uzunluktur

]Genişlik - Breadth (B): Gemi ortasında alınan enine kesitin (orta kesit) veya en geniş kesitin bordadan bordaya uzunluğudur

Yükseklik (Derinlik) Depht (D): Profil resminde mastoride, geminin en alt noktası ile (kaide veya omurga hattı) en üst noktası arasında kalan düşey uzunluktur

Draft (su çekimi) Draught (T): Geminin kaide hattı ile yüzdüğü su hattı düzlemi arasındaki düşey uzaklıktır

Fribord Freeboard (f): Profil resminde, orta kesit üzerinde yüklü su hattı ile güverte şiyer hattına ait nokta arasında kalan düşey
uzunluktur Bu değer su üstü geometrisini karakterize eden bir değerdir f = D - T dir

Mastori Midships (O): Baş ve kıç dikeyler arası uzaklığın ortası

Orta Simetri Düzlemi Centreplane (CL) Gemiyi boyuna yönde sancak ve iskele olarak iki simetrik parçaya bölen düzlem

Temel Hattı -Kaide Hattı Baseline (BL): Gemi boyunca dip kaplaması ile simetri düzleminin kesiştiği hat Bu genellikle yatay bir doğru olmakla birlikte balıkçı gemisi veya römorkör gibi kıçta büyük bir pervane yuvasına sahip olması gereken gemi tiplerinde kıça eğimli
olabilir

Orta Kesit Midship Section: Gemi boyunca en büyük alana sahip kesittir Genellikle bu kesit gemi ortasında yani mastoride yer alır ancak bazı hallerde daha kıça veya çok daha nadir olarak başa kaymış olabilir

Paralel Gövde - Boyu Paralel Body (Lp): Geminin en kesitlerinin sürekli olarak, değişmeyen ve sabit kalan bölümüne paralel gemi gövdesi denilmektedir Bu kısımdaki her kesit, birbirinin geometrik bakımdan eş değeridir

Şiyer Hattı - Sheer Line :Gemi ana güverte profilinin orta simetri düzlemi üzerindeki izdüşümüdür Şiyerin en düşük noktası genellikle mastoridedir ve özellikle başa doğru şiyer profili artarModern gemilerde şiyer hattı daha nadir olarak

Güverte Sehimi - Deck Camber :Gemi ana güvertesi üzerinde bordadan orta simetri düzlemine doğru ölçülen yükseklik farkıdır Standard bir değer olarak gemi genişliğinin 1/50’si alınabilir



Gemi Deplasman Hacmi

Deplasman hacmi : Geminin yüzdüğü su hattı altında kalan hacmine deplasman hacmi (m3) denir
Deplasman Hacmi= Blok Katsayısı Su Hattı Boyu Genişlik Draft
=CB LWL B T
Deplasman (Δ): Deplasman, gemi gövdesinin su içinde işgal ettiği hacimdeki su ağırlığına eşittir
Deplasman= Deniz Suyu Özgül Ağırlığı Deplasman Hacmi
Yani: Δ = γ dir
Burada: γ suyun özgül ağırlığıdır

Deniz Suyu Özgül Ağırlıkları
Denizler γ (t/m3 )
Karadeniz 1014
Marmara 1020
Akdeniz 1030

Geminin Form Katsayıları

Bir geminin inşa ve işletim maliyetleri, taşıma kapasitesi, yerleşim özellikleri, sevk
karakteristikleri, hız, stabilite, enine ve boyuna mukavemet ve yapısal dizayn özellikleri gibi temel tekno-ekonomik performans karakteristiklerini etkileyen en önemli elemanı tekne boyutları ve formudur

Blok Katsayısı (Block Coefficient CB ): Geminin su altı geometrisine ait hacim
olsun Bu hacime dıştan teğet ve boyutları LWL, B, T olan dikdörtgen prizmayı düşünelim
Bu iki hacim arasındaki orana, blok katsayısı denir
Blok Katsayısı = Deplasman Hacmi / Su Hattı Boyu Genişlik
CB=Deplasman hacmi / LWL B

Gemi Çeşitleri --- Blok Katsayısı
Tankerler --- 075–080
Yük gemileri --- 072–078
Konteyner gemileri --- 070–074
Koster --- 062–070
Yolcu gemileri --- 055–060
Balıkçı gemileri --- 050–055



Gemi blok katsayısı

Orta Kesit Katsayısı (CM ): Gemi orta kesitinin su hattı altındaki kesit alanı (AM) ile,kesit alanı BT olan dikdörtgen alanı arasındaki orana orta kesit narinlik katsayısı denir

ORTA KESİT KATSAYISI = SU HATTI ALTINDAKİ KESİT ALANI / GENİŞLİK
DRAFT



Prizmatik Katsayı (Cp ): Gemi su hattı hacminin, tabanı A (orta kesit alanı)
yüksekliği LWL, genişliği B olan prizmanın hacmine oranına prizmatik katsayı denir
Prizmatik katsayı, gemi deplasman hacminin, gemi boyunda ve kesiti geminin orta kesit
alanına sahip olan prizmatik bir cismin hacmine oranıdır

Cp =Deplasman hacimi /BT= LWL B T CB / LWL B T CM
CP= CB / CM
Not: CM ≤ 1 olduğundan Cp > CM



Gemi su altı hacmi

Su Hattı Narinlik Katsayısı (CW): Su hattı alanı AWL nin, alanı LWL B olan dikdörtgen alanın oranına su hattı narinlik katsayısı denir



Gemi su hattı kesiti alanı

Endaze
Endaze; gemi en kesitlerinin (postalarının), profil ve su hatları görüntüsünün teknik
resim kuralları dışında ek kabullerle çizim kağıdı üzerinde gemi formunun ifadesidir
Endaze Teorisi
Bir geminin boy simetri eksenine dik, yatay ve paralel düzlemler ile ara kesitlerini göz
önüne alalım Şimdi bu kesitler oldukça sık olarak seçilirse kıçtan başa kadar gemi formunun
nasıl değiştiği açıkça görülür Aynı işlemi su hattına paralel olarak birbirine paralel birçok
düzlemlerle keserek de yapabiliriz Böylece aşağıdan yukarıya doğru gemi kesitlerinin nasıl
değiştiği görülür Boy simetri eksenine dik enine düşey düzlemler ile gemi ara kesitlerini
veren düzlemlere posta düzlemleri, yatay düzlemler ile gemi ara kesitlerini veren düzlemlere
su hattı düzlemleri, boy simetri eksenine paralel ve düşey düzlemler ile gemi ara kesitlerini
veren düzlemlere ise batok düzlemleri denir
Eğer bu üç tip düzlemlerle geminin ara kesitlerini sistematik olarak çizip bir düzen
dâhilinde sıralarsak geminin endaze planını çizilmiş olur Gemiye ait diğer herhangi bir kesit
elde edilmek istendiğinde endaze planındaki verilerden hareket edilerek çizilebilir Posta
kesitleri görünüşünü içine alan plana gövde planı veya en kesitleri planı denir Su hattı
düzlemlerinin kesitlerini gösteren plana su hatları planı veya resmi denir Batok
düzlemleriyle ara kesitleri gösteren plana ise profil veya batok eğrileri planı (profil resmi)
denir
Endaze Resmi TanımıGemi resmi, inşaatı düşünülen bir geminin formunu kağıt üzerinde tanımlamaktır
Gemi formunu tanımlayan bu çizime form planı veya endaze resmi adı verilir



Endazeyi oluşturan temel hatlar ve düzlemler

Ofset Tablosu Oluşturmak
Gemi en kesitlerinin değişik su hatlarındaki yarı genişlik değerlerinin belirtildiği
tabloya ofset tablosu denir Endazeyi çizebilmek için ofset tablosunun bilinmesi gerekir
Endazenin çizimi sırasında bazı eğrilerin zaman zaman düzeltilmesi (tashihi) gerekebilir Bu durumda düzeltilen şekle göre ofset tablosundaki ilgili değerlerin değiştirilmesi gerekir

ÖRNEK: Koster gemisinin ofset tablosunu oluşturmak

• Dikeyler Arası Boy : LBP = 70 m
LBP / B = 5,5 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Genişlik: B = LBP / 5,5 = 70 / 5,5 = 12,72 m
B / T = 2,15 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Draft : T = B / 2,15 = 5,91 m
f = T 0,25 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Fribord: f = T 0,25 = 5,91 0,25 = 1,47 m
D = T 1,25 (bu değer gemi tipi ve boyuna göre değişir)

• Derinlik: D = T 1,25 = 5,91 1,25 = 7,38 m
LWL = LBP1,03 (bu değer DAWSON koster serileri için verilmiştir)

• Su Hattı Boyu : LWL = LBP1,03 = 70 1,03 = 72,1 m
LOA = LBP1,06 (bu değer DAWSON koster serileri için verilmiştir)

• Tam Boy : LOA = LBP1,06 = 70 1,06 = 74,2 m
Δ =CB LWL B T γ formülünden

• Deniz Suyu Yoğunluğu: γ = 1,020 t/m3 (tablo 12dan)

• Blok Katsayısı: CB = 0,65 (tablo 13dan)

• Deplasman Tonajı: Δ =CB LWL B T γ = 0,6572,112,725,911,020 =
3593, 55 ton

NOT: Kabaca kosterlerde deplasman tonajının % 70‘i yük taşıma kapasitesini
verir(Yük Taşıma Kapasitesi = Δ 0,70 )

• Postalar arası mesafe = LBP / 10 = 70 /10 = 7 m (on posta sistemine göre)

• Su Hatları arası Mesafe = T / 6 = 5,91 / 6 = 0,98 m

Gemi TonajlarıDünyada ilk tonaj tanımı 1423 yılında Britanya hükümetinin ticaret gemilerinin taşıdıkları yükten vergi almak için çıkardığı yasa ile gündeme gelmiştir Bu tarihten itibaren
denizci devletlerin hepsi kendi kontrollerindeki gemi ve limanlarda uygulanmak üzere tonaj tanımlarını çıkarmışlar ve gemi sahipleri (ve dolayısıyla dizaynerler) ise tonajı düşük tutabilmek için tanımların verdiği esneklikleri kullanmışlardır Bir geminin taşıyacağı yükü,ödeyeceği vergiyi ve gereksinimi olan personel sayısı ve niteliğini tayin etmek üzere bazı kapasite ölçümlerine ve bunların uluslararası kabul edilmiş resmi anlamlarına ihtiyaç vardır Bu ölçümlerin genel ifadesi tonaj(tonnage) terimi ile belirtilir

Gros Tonaj (GT) (Gross Tonage)Geminin hacimsel kapasitesinin bir ölçüsü olup tekne, üst yapı ve tüm kapalı alanların
hacimlerinin toplamından oluşur Bu tonaj havuzlama, pilot hizmetleri ve sörvey
işlemlerinde esas alınır

Net tonaj (NT) (Net Register Tonnage)
Bir geminin gross tonajından yaşama ve seyir yerleri; portuç, safra ve tatlı su tankları,tankerlerde pompa dairesi, donkey ve kazan daireleri, yürütücü yerler ve yelken mağazası gibi hacimler çıkartıldıktan sonra elde edilen tonaj değeridir Başka bir deyimle geminin kazanç sağlamakta kullanılan kapalı yerlerinin hacmidirLiman ve kargo vergilerinde bu tonaj esas alınır

Detveyt Tonaj (DWT) (Deadweight Tonnage)
Kısaca DWT olarak yazılan bu ağırlık ölçüsü bir geminin taşıyabileceği toplam
ağırlığı gösterir Bu ton, geminin yaz yükleme hattında, tuzlu suda yükleyebileceği yük,yakıt, su, kumanya, istif gereçleri, gemi gereçlerinin toplam ağırlığını, 2240 libre (1016 Kg) l ton olmak üzere ifade eder Detweyt ton bir geminin taşıyabileceği yükün ağırlığınıgöstermesi bakımından gemi kiralama işlerinde önemlidir Yük gemilerinin kapasitelerini
tanımlamak için detweyt ton kullanılır Geminin yapacağı sefere, yol üzerinde varsa yakıt, su alma olanaklarına göre taşıyacağı yükün miktarı da değişir Su yerine yük taşımak esasolduğuna göre yeterli yakıt ve su aldıktan sonra istif gereçleri de dikkate alınarak geminin ağırlık olarak yükleyebileceği yük miktarı DWT saptanır ve sözleşmeye yazılır

Deplasman Tonaj (DT) (Displacement Tonnage)
Bir geminin belirli bir durumda yüzerken taşırmış olduğu suyun miktarıdır Bu değer ton olarak veya metre küp olarak ifade edilir Ton olarak geminin ve içindekilerin ağırlığıdırMetre küp olarak ise geminin su hattının aşağısında kalan bölümünün hacmini ifade eder

ŞİYER EĞRİSİ (SHEER LİNE)

Şiyer Eğrisinin Tanımı ve Önemi
Gemi güvertesi ile bordasının kesiştiği noktalardan oluşan ve gemi profil resmini
üstten tamamlayan eğriye şiyer eğrisi denirŞiyer, geminin baş ve kıç vurma hareketinde güvertenin yeterli bir kurululukta kalmasını ve geminin denizciliğini olumlu yönde etkiler

Şiyer Eğrisi Çizimi



*Tablo 21’tekiformüllerdeki LBP (dikeyler arası boy) birimi metre olarak alınacaktır
Görüldüğü gibi şiyer eğrisi, baş tarafta kıç tarafa göre daha yüksektir