Kooperatifler Kanunu

KOOPERATİFLER KANUNU (1)
Kabul Numarası : 1163
Kabul Tarihi : 24/4/1969
Yayımlandığı RGazete: Tarih: 10/5/1969 Sayı: 13195

Kooperatif ve Kuruluşları
A) Tarif:
Madde 1 - Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek ve geçimlerine
ait ihtiyaçlarını karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amaciyle gerçek ve kamu tüzel kişileri ile
özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyetler ve dernekler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli teşekküllere
kooperatif denir
B) Kuruluş, muteberlik şartları, isim kullanma yetkisi:
Madde 2 - Bir kooperatif en az 7 ortak tarafından imzalanacak ana sözleşme ile kurulur Ana sözleşmedeki imzaların noterce
onaylanması gerekir
Yapı kooperatifleri ile konusuna taşınmaz mal temliki dahil bulunan diğer kooperatiflerin ana sözleşmelerinde ortaklara
taşınmaz mal temlik edileceği hakkındaki taahhütler başka bir resmi şekil aranmaksızın muteberdir
Sermaye miktarı sınırlandırılarak kooperatif kurulamaz Kooperatif adını ancak bu kanuna göre kurulmuş teşekküller
kullanabilir
(Ek: 6/10/1988-3476/1 md) Kooperatifler ve üst kuruluşlarının unvanlarında, kamu kurum ve kuruluşlarının isimlerine yer
verilemez

C) İzin verme, tescil ve ilan:
Madde 3 - Ana sözleşme, Ticaret Bakanlığına verilir Bakanlığın kuruluşa izin vermesi halinde, kooperatif merkezinin
bulunduğu yer ticaret siciline tescil ve ilan olunur Tescil ve ilan olunacak hususlar şunlardır:
1 Ana sözleşme tarihi,
2 Kooperatifin amacı, konusu ve varsa süresi,
----------------------------------

(1) 13/12/1983 tarih ve 183 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 50 nci maddesi hükmü gereğince anılan maddede
sayılan kooperatiflerle ilgili olarak Ticaret Bakanlığına ve Bakanına verilmiş olan görev ve yetkiler Tarım Orman ve Köyişleri
Bakanlığına ve Bakanına devrolunmuştur

3 Kooperatifin unvanı ve merkezi,
4 Kooperatifin sermayesi ve bunun nakdi kısmına karşılık olarak ödenen en az miktar ve her ortaklık payının değeri,
5 Ortaklık payı belgelerinin ada yazılı olduğu,
6 Ayni sermaye ve devralınan akçalı kıymetlerle işletmelerin neden ibaret oldukları ve bunlara biçilen değerler,
7 Kooperatifin ne suretle temsil olunacağı ve denetleneceği,
8 Yönetim Kurulu üyeleriyle kooperatifi temsile yetkili kimselerin ad ve soyadları,
9 Kooperatifin yapacağı ilanların şekli ve anasözleşmede de bu hususta bir hüküm varsa yönetim kurulu kararlarının
pay sahiplerine ne suretle bildirileceği,
10 Kooperatifin şubeleri: Kooperatifler, lüzum gördükleri takdirde memleket içinde ve dışında şubeler açabilirler
Şubeler, merkezin sicil kaydına atıf yapılmak suretiyle bulundukları yer ticaret siciline tescil olunurlar
Ticaret Bakanlığı, ana sözleşmelerin, kanunun ihtiyari hükümlerinden ayrıldığını ileri sürerek kooperatifleri kuruluşuna izin
vermekten kaçınamaz
Anasözleşmenin değişiklikleri de kuruluştaki usullere bağlıdır
D) Anasözleşmeye konacak hükümler:

I - Mecburi hükümler:
Madde 4 - Kooperatif anasözleşmesinde aşağıdaki hususlara ait hükümlerin yer olması gerektir
1 Kooperatifin adı ve merkezi,
2 Kooperatifin amacı ve çalışma konuları,
3 Ortaklık sıfatını kazandıran ve kaybettiren hal ve şartlar,
4 Ortakların pay tutarı ve kooperatif sermayesinin ödenme şekli, nakdi sermayenin en az 1/4 nün peşin ödenmesi,
5 Ortakların ayni sermaye koyup koymıyacakları,
6 Kooperatiflerin yükümlerinden dolayı ortakların sorumluluk durumu ve derecesi,
7 Kooperatifin yönetici ve denetleyici organlarının görev ve yetki ve sorumlulukları ve seçim tarzları,
8 Kooperatifin temsiline ait hükümler,
9 Yıllık gelir gider farklarının, hesaplama ve kullanma şekilleri,
10Kurucuların adı, soyadı iş ve konut adresleri,
II - İhtiyari hükümler:
Madde 5 - Anasözleşme ayrıca aşağıdaki hususları da kapsıyabilir
1 Genel kurulun toplantısı, kararların alınması, oyların kullanılması hakkındaki hükümler;
2 Kooperatifin çalışma şekline dair esaslar;
3 Kooperatifin birliklerle olan münasebetleri;
4 Kooperatifin diğer bir kooperatifle birleşmesine ait hükümler;
5 Kooperatifin süresi
III - Yorumlayıcı hükümler:
Madde 6 - 5 inci maddenin 1 ve 2 nci bentlerinde yazılı hususlar hakkında anasözleşmede hüküm olmadığı takdirde
aşağıdaki hükümler uygulanır
1 Genel kurul, kooperatifi temsile yetkililer tarafından imzalanan taahütlü mektuplarla veya mahalli gazete ile köylerde
ise yazılı olarak imza karşılığı toplantıya çağrılır
5 Kooperatifin faaliyeti; kooperatifin amacı ve çalışma konusuyla sınırlıdır

E) Tüzel kişiliğin kazanılması ve sorumluluk:
Madde 7 - Kooperatif ticaret siciline tescil ile tüzel kişilik kazanır Tescilden önce kooperatif namına işlem yapanlar
bunlardan şahsan ve zincirleme olarak sorumludur

Kooperatif Birlikleri, Kooperatifler Merkez Birlikleri,
Türkiye Milli Kooperatifler Birliği ve Danışma Kurulu
Görev ve sorumluluk:
Madde 70 - Kooperatiflerin müşterek menfaatlerini korumak, amaçlarını gerçekleştirmek için iktisadi faaliyette bulunmak,
faaliyetlerini koordine etmek ve denetlemek, dış memleketlerle olan münasebetlerini düzenlemek, kooperatifçiliği geliştirmek
ve eğitim yapmak, kooperatifçilik konularında tavsiyelerde bulunmak gibi hizmetlerin yerine getirilmesi için,
Kooperatif birlikleri, kooperatifler merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği kurulur
Kooperatif birlikleri, kooperatifler merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Yönetim Kurulu üyeleriyle
memurları haklarında 62 nci madde hükmü uygulanır

Yükümlülük:
Madde 71 - Birliklere katılan kooperatifin ortaklarına, birliğe girmekle kanun veya kendi kooperatiflerin anasözleşmesindeki
yükümlülüklerden fazlası yüklenemez

A) Kooperatif birlikleri:
Madde 72 - Konuları aynı veya birbiriyle ilgili nitelikte olan 7 veya daha çok kooperatif tarafından birlikler kurulabileceği
anasözleşmelerinde tesbit edilebilir
Bu birlikler kooperatif şeklinde kurulur
(Ek: 6/10/1988 - 3476/17 md) İlgili bakanlık tarafından bölgeler belirlendiği takdirde, bu bölgelerde aynı çalışma konularına
sahip birden fazla kooperatif birliği kurulamaz

1 Genel kurul:
Madde 73 - Kooperatif birliklerinin en yetkili organı anasözleşmede aksine hüküm bulunmadığı takdirde kooperatif
temsilcilerinden teşekkül eden genel kuruldur
Yönetim kurulu üyelerinin temsilci seçilmesi mümkündür

2 Yönetim kurulu:
Madde 74 - Birlik yönetim kurulu, birlik genel kuruluna dahil temsilciler arasından seçilir
Yönetim kuruluna seçilecek üyelerin aynı kooperatifin temsilcilerinden olmaması şarttır

3 Denetim ve eğitim:
Madde 75 - (Değişik: 6/10/1988 - 3476/18 md)
Kooperatif merkez birlikleri kendisine bağlı birlik ve kooperatifleri denetler ve bunların eğitim ve öğretim ihtiyaçlarını karşılar
Merkez birliği kuruluşu tamamlanmadığı hallerde, birlikler kendisine bağlı kooperatifleri denetler
Üst kuruluşlarca yapılan denetim sonuçları ilgili bakanlığa bildirilir
Kooperatif ve Üst kuruluşları, Üst kuruluşunun tespit edeceği esaslara göre, kendilerine yönelik denetim ve eğitim
hizmetlerine ait giderlere iştirak ederler

B) Kooperatifler merkez birlikleri:
Madde 76 - Kooperatif birlikleri kendi aralarında kooperatif şeklinde merkez birlikleri kurabilirler
Merkez birliklerinin genel kurulları bu birliğe dahil kooperatifler birliklerinin genel kurulları tarafından seçilecek temsilcilerden
kurulur
Kooperatifler birliklerinin yönetim kurulları üyeleri merkez birlikleri genel kurullarına üye seçilebilirler

KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3)
(Ek: 6/10/1988 - 3476/19 md) Aynı çalışma konularına sahip kooperatif birlikleri birden fazla kooperatif merkez birliği
kuramazlar

C) Türkiye Milli Kooperatifler Birliği:
Madde 77 - Birlikler veya merkez birlikleri kooperatif şeklinde Türkiye Milli Kooperatifler Birliğini kurabilirler
Katılma şartları, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Anasözleşmesinde belirtilir Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Genel
Kurulu bu Birliğe dahil birlikler ve merkez birlikleri genel kurullarınca seçilecek temsilcilerden kurulur Bu Kurulun kooperatif,
birlik ve merkez birlikleri yönetim kurullarından teşkil olunacağı anasözleşme ile hüküm altına alınabilir

D) Temsilcilerin belirtilmesi:
Madde 78 - Birlikler, merkez birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Anasözleşmelerinde bunların genel kurullarını
teşkil edecek kooperatifler, birlikler ve merkez birlikleri temsilcilerinin adedi, ortak sayısına göre 5 kişiyi geçmemek üzere
belirtilir
Madde 79 - Birlikler Milli Kooperatifler Birlikleri ve Türkiye Milli Kooperatifler Birliği Anasözleşmelerini bu kanun
hükümlerine göre hazırlarlar

E) Danışma Kurulu:
Madde 80 - Türkiye Milli Genel Kooperatifler Birliği Genel Yönetim Kurulu ile Devlet Planlama Teşkilatı, Ticaret, Tarım,
Maliye, Köy İşleri, İmar ve İskan, Milli Eğitim ve Sanayi Bakanlıkları, kooperatifleri finanse eden bankalar ve Türkiye
Kooperatifçilik Kurumunun birer mümessilinin iştirakiyle "Türkiye Kooperatifleri Danışma Kurulu" kurulur
Bu kurulun görev ve yetkileri çalışma şekil ve şartları Ticaret Bakanlığınca hazırlanacak bir tüzükle tespit olunur

Kooperatiflerin Dağılması
A) Dağılma sebepleri:
Madde 81 - (Değişik: 6/10/1988 - 3476/20 md)
Kooperatif:
1 Anasözleşme gereğince,
2 Genel Kurul kararı ile,
3 İflasın açılmasıyla,
4 Kanunlarda öngörülen diğer hallerde, ilgili bakanlığın mahkemeden alacağı karar üzerine,
5 Diğer bir kooperatifle birleşmesi veya devralınması suretiyle,
6 Üç yıl olağan genel kurulunu yapmaması halinde,
7 Amacına ulaşma imkanının bulunmadığının ilgili Bakanlıkça tespiti halinde mahkemeden alacağı kararla,
Dağılır
Konut yapı kooperatifleri, anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar
adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılır ve dağılır Ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulune uygun
şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz
Konut kooperatiflerinde yapı kullanma izninin alınmasını müteakip en geç bir yıl içinde ortakların Kat Mülkiyeti Kanununa
göre ferdi münasebet işleri sonuçlandırılır
Mahkemece veya genel kurulca tasfiye memurları seçilmediği takdirde tasfiye işlerini yönetim kurulu yapar, Tasfiye kurulu
üyelerine, atamayı yapan merci tarafından tespit edilecek miktarda ücret ödenir
Anasözleşme ile özel bir nisap belirlenmemiş ise, tasfiye halinde kooperatiflerin genel kurul toplantılarında nisap aranmaz
Kararlar oy çokluğu ile verilir
Tasfiye kurulunun görevleri anasözleşmede gösterilir,
Tasfiye kurulu üyeleri, tasfiye işlerinin biran önce bitirilmesi için çalışmakla yükümlüdür
56 ncı maddenin 1 inci fıkrasının 3 üncü bendi ile 62 nci madde hükümleri tasfiye kurulu üyeleri hakkında da uygulanır

B) Ticaret siciline bildirme:
Madde 82 - İflastan gayrı hallerde kooperatifin dağılması, yetkili organlar tarafından Ticaret Siciline tescil ile ilan ettirilir
Yetkili organların kimler olacağı Anasözleşmede gösterilir

C) Tasfiye mamelekin paylaştırılması:
Madde 83 - Tasfiye haline giren kooperatifin bütün borçları ödendikten ve ortak pay bedelleri geri verildikten sonra kalan
mallar ancak Anasözleşmede bu husus öngörülmüş olduğu takdirde, ortaklar arasında paylaştırılır
Anasözleşmede başka bir hal tarzı kabul edilmiş olmadıkça paylaştırma, dağılma anında kayıtlı ortaklar veya hukuki halefleri
arasında eşit olarak yapılır
Ortaklara paylaştırma yapılacağına dair Anasözleşmede açıklama olmadığı takdirde tasfiye neticesinden arta kalan miktar,
kooperatifleşme amacına uygun olarak harcanmak üzere Türkiye Milli Kooperatifler Birliğine bırakılır
Böyle bir birlik kurulmamış ise 94 üncü maddedeki amaçları güden kurumlara bağışlanmak üzere, Ticaret Bakanlığı emrindeki
fona yatırılır

D) Birleşme suretiyle dağılma:
Madde 84 - Bir kooperatif bütün aktif ve pasifleriyle diğer bir kooperatif tarafından devralınmak suretiyle dağıldığı
takdirde aşağıdaki hükümler uygulanır:
1 Devralan kooperatifin yönetim kurulu, dağılan kooperatifin tasfiye hakkındaki hükümlere göre alacaklarını bildirmeye
çağırır
2 Dağılan kooperatifin mameleki, borçları tediye veya teminata bağlanıncaya kadar ayrı olarak idare edilir Yönetimi
devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri üzerine alır
3 Devralan kooperatifin yönetim kurulu üyeleri alacaklılara karşı yönetimin ayrı olarak yürütülmesinden şahsan ve
zincirleme sorumludurlar
4 Mameleki ayrı olarak yönetildiği süre içinde, dağılan kooperatife karşı açılacak davalara dağılmadan önceki yetkili
mahkeme bakar
5 Dağılan kooperatif alacaklılarının devralan kooperatif ve onun alacaklıları ile olan münasebetlerinde, devralınan mallar
aynı süre içinde dağılan kooperatife ait sayılır Devralan kooperatifin iflası halinde ise bu mallar ayrı bir masa teşkil eder
Gerekirse yalnız dağılan kooperatifin borçlarının ödenmesinde kullanılır
6 Her iki kooperatifin mameleki, ancak dağılan kooperatifin malları üzerinde tasarruf etmek caiz olduğu andan itibaren
birleştirilebilir
7 Kooperatifin dağılmasının tescili Ticaret Sicili memurluğundan istenir Borçları ödendikten veya teminata bağlandıktan
sonra kooperatifin kaydı sildirilir
8 Kooperatifin dağılmasının tescili ile ortakları da bütün hak ve borçları ile birlikte devralan kooperatife katılmış olurlar
9 Mameleki ayrı idare edildiği sürece dağılan kooperatifin ortakları yalnız onun borçları için ve o zamana kadar
sorumluluklarının bağlı olduğu esaslar dairesinde takip olunabilirler
10 Aynı süre esnasında, dağılan kooperatifin ortaklarının sorumlulukları veya ek ödeme yükümlülükleri birleşme
neticesinde hafiflemeye uğradığı ölçüde, bu hafifleme dağılan kooperatifin alacaklılarına karşı ileri sürülemez
11 Birleşme neticesinde dağılan kooperatifin ortakları için şahsi sorumluluk veya ek ödeme yükümlülüğü doğduğu veya
ağırlaştığı taktirde birleşme kararı, ancak bütün ortakların 3/4 ünün çoğunluğu ile verilebilir Sorumluluğa ve ek ödeme
yükümlülüğüne mütedair hükümler birleşme kararına katılmamış olan ve bundan başka kararın ilanı tarihinden başlamak
üzere üç ay içinde kooperatiften çıkacağını bildiren ortaklara uygulanmaz

E) Bir kamu tüzel kişiliği tarafından devralınmak:
Madde 85 - Bir kooperatifin varlığı, belediye, ekonomik bir Devlet kuruluşu, kamu müessesesi veya kamuya yararlı dernek
veya cemiyetler tarafından da devralınabilir Bu takdirde genel kurulca alınacak kararın dağılmaya ait hükümlere göre tescil
ve ilan ettirilmesi gerekir
Bu gibi kooperatif varlığının, Devlete ait ekonomik kuruluş veya herhangi bir ekonomik kuruluş veya herhangi bir dernek
veya cemiyet tarafından devralınması hallerinde genel kurul tasfiye yapılmamasına karar verebilir
Devir kararının ilan edildiği tarihten itibaren kooperatifin aktif ve pasifi devralana intikal etmiş olur Dağılan kooperatifin
adı ticaret sicilinden sildirilir Bu husus ayrıca ilan ettirilir
Birleşen müessese ile kooperatifin alacaklılarından her biri ilan tarihinden itibaren üç ay içinde yetkili mahkemeye
başvurmak suretiyle birleşmeye itiraz edebilir İtiraz hakkından vazgeçilmedikçe yahut bu husustaki itirazın reddine
dair mahkemece verilen karar kesinleşmedikçe veyahut mahkemece takdir edilecek teminat, müessese veya kooperatif
tarafından verilmedikçe birleşme hüküm ifade etmez