Arnavutça Alfabe Sayılar Renkler Aylar Ve Haftalar , Olumsuz Cümleler,Zamirler

YAZILIŞ OKUNUŞ
A---------------------------A
B---------------------------B
C---------------------------TS ts olarak, mace --> matse (kedi)
Ç---------------------------ÇI = Ç'KEMİ=ÇIKEMİ
D---------------------------D
DH-------------------------TH=TI dil ucunu diş ucuna değdirip d sesi çıkararak İngilizce this (th)
E---------------------------E
Ë---------------------------I olarak okunuyor(PËR=PIR veya NËNË=NANA) şeklinde
F---------------------------F
G--------------------------G
GJ-------------------------GH Türkçedeki c gibi ama daha çok cy ya da ci gibi bir ses verir gjuhë -->
H--------------------------H (genelde yutulan bir harfitir)
I---------------------------İ
J--------------------------J Türkçedeki y sesi
K--------------------------K
L--------------------------L
LL------------------------LL (İng fall,call gibi)
M-------------------------M
N-------------------------N
NJ------------------------GN tam oknuşu Nİ gibi NJE=NİO gibi ny olarak
O-------------------------O
P--------------------------P
Q--------------------------Q harfi yumuşak Ç olarak okunur
R-------------------------R
RR-----------------------R
S------------------------S
SH-----------------------Ş Türkçedeki ş sesi
T-------------------------T
U------------------------U
V------------------------V
X------------------------DZ dz olarak, nxehtë --> nıdze:ht (sıcak)
XH-----------------------C hoxha=hoca gibi Türkçedeki c sesi
Y------------------------Ü Türkçedeki ü sesi
Z------------------------Z
ZH----------------------J Türkçedeki j sesi
ARNAVUTÇA KİŞİ ZAMİRLERİ
Unë Ben
Ti Sen
Ai O (eril)
Ajo O (dişil)
Ne Biz
Ju Siz
Ata Onlar (eril)
Ato Onlar (dişil)
Arnavutçada isimler ve zamirler için cinslik kavramı vardır Kişiler ve varlıklar için kullanılan isimler eril veya dişil özellikler taşır Mesela, bir erkek veya bir kitap (libër - eril bir kelimedir) için ai zamiri, bir kadın veya bir pencere (dritare - dişil bir kelimedir) için ajo zamiri kullanılır
Ju zamirinin kullanımı ise aynen türkçedeki gibidir Ti (sen) demek yerine resmi ve nazik bir hitap için ju (siz) zamiri kullanılır
Jam fiili:
Jam, olmak demektir ve bir bakıma türkçedeki ekfiilin karşılığıdır Kuralsız bir çekime sahiptir ve şimdiki zamandaki çekimi şöyledir:
Unë jam <> Ben im
Ti je <> Sen sin
Ai është <> O dir
Ajo është <> O dir
Ne jemi <> Biz iz
Ju jeni <> Siz siniz
Ata janë <> Onlar dirler
Ato janë <> Onlar dirler
Önemli bir örnek verirsek:
Unë jam shqiptar
Ti je shqiptar
Ai është shqiptar
Ajo është shqiptare
Ne jemi shqiptarë
Ju jeni shqiptarë
Ata janë shqiptarë
Ato janë shqiptare
Cümlelerin ne ifade ettiğini açıklamaya gerek yok herhalde
Arnavutçada isimler için eril ve dişillik söz konusu olduğu için yukarıdaki cümlelerde shqiptar isminde bazı değişiklikler olmuştur
shqiptar: arnavut (eril ve tekil biçim)
shqiptarë: arnavutlar (eril ve çoğul biçim)
shqiptare: arnavut (dişil ve tekil biçim)
shqiptare: arnavutlar (dişil ve çoğul biçim)
Yukarıda ai, ajo, ata ve ato zamirleri için uygun biçimler kullanılmıştır Ama diğer zamirler için de bu durumlar söz konusudur Mesela:
Unë jam shqiptar (Burada söyleyen kişi bir erkek)
Unë jam shqiptare (Burada söyleyen kişi bir kadın)
Ne jemi shqiptarë (Burada söyleyen bir grup erkek ya da kadın-erkek karışık bir grup)
Ne jemi shqiptare (Burada söyleyen bir grup kadın)

Ju jeni shqiptar (Burada resmi bir şekilde bir erkeğe hitap ediliyor)
Ju jeni shqiptare (Burada bir grup kadına ya da resmi biçimde tek bir kadına hitap ediliyor, yani konuşmanın akışına bağlı)
OLUMSUZ CÜMLELER
Fiilin başına nuk ya s' getirilerek oluşturulur

Unë nuk jam <> Ben değilim
Ti nuk je <> Sen değilsin
Ai nuk është <> O değildir
Ajo nuk është <> O değildir

Ne nuk jemi <> Biz değiliz
Ju nuk jeni <> Siz değilsiniz
Ata nuk janë <> Onlar değildirler
Ato nuk janë <> Onlar değildirler

ya da,

Unë s'jam
Ti s'je
Ai s'është
Ajo s'është

Ne s'jemi
Ju s'jeni
Ata s'janë
Ato s'janë

Örnek:
Unë nuk jam anglez
Unë s'jam anglez
Ben ingiliz değilim
JAM FİİLİNİN SORU CÜMLELERİNDE KULLANILIŞI

Olumlu ya da olumsuz herhangi bir cümlenin başına 'a' getirilirse o cümle soru biçimine girer

Örnek:

A je shqiptar?
Arnavut musun?

A nuk je shqiptar?
Arnavut değil misin?

Bu durumda 'a' Türkçe'deki 'mi' soru eki karşılığıdır diyebiliriz

Soru cümlesi kurulurken kişi zamiri jam fiilinden sonra gelebilir

A je ti shqiptar?
Sen arnavut musun?

'a' kullanılmadan sadece cümleye soru tonlaması katılarak da soru cümlesi oluşturulabilir

Ti je shqiptar?
Sen arnavut musun?
AYLAR ve HAFTALAR
Hafta - Javë (yav)

Paratesi - E hënë (e hın)
Salı - E Martë (e mart)
Çarşamba - E Mërkurë (e mırkur)
Perşembe - E Enjte (e enyte)
Cuma - E Premte (e premte)
Cumartesi - E Shtunë (e ştun)
Pazar - E Diellë (e diell)

Ay - Muaj (muay)

Ocak - Janar (yanar)
Şubat - Shkurt (şkurt)
Mart - Mars (mars)
Nisan - Prill (prill)
Mayıs - Maj (may)
Haziran - Qershor (çerşor)
Temmuz - Korrik (korrik)
Ağustos - Gusht (guşt)
Eylül - Shtator (ştator)
Ekim - Tetor (tetor)
Kasım - Nëntor (nıntor)
Aralık - Dhjetor (this kelimesinin söylenişi dhyetor)

RENKLER
Beyaz - Bardh (bardh)
Siyah - Zezë (zez)
Mavi - Kaltër (kaltır)
Sarı - Verdhë (verdh)
Kırmızı - Kuqe (kuçe)
Turuncu - Ngjyrë portokalli (ncür portokalli - yani portakal rengi diye anlatılır)
Yeşil - Gjelbër (celbır)
Kahverengi - Kaft (kaft)

Ayrıca koyu renkler için Mbyllt (mbüllt) kullanılır

Koyu kırmızı - Kuqe mbyllt
Lacivert - Kaltër mbyllt
SAYILAR
Numrat

1 - Një (nyı)
2 - Dy (dü)
3 - Tre (tre)
4 - Katër (katır)
5 - Pesë (pes) etmeyin : )
6 - Gjashtë (caşt)
7 - Shtatë (ştat)
8 - Tetë (tet)
9 - Nëntë (nınt)
10 - Dhjetë (dhyet)
11 - Njëmbëdhjetë (nyımbıdhyet)
12 - Dymbëdhjetë (dümbıdhyet)
13 - Trembëdhjetë (trembıdhyet)

bu şekilde 20'ye kadar devam eder

20 - Njëzet (nyızet)
21 - Njëzetenjë (nyızetenyı)
22 - Njëzetedy (nyızetedü)
23 - Njëzetetre (nyızetetre)

bu şekilde 30'a kadar devam eder

40 - Dyzet veya Katërdhjetë (düzet veya katırdhyet)
41 - Dyzetenjë veya Katërdhjetenjë (düzetenyı veya katırdhyetenyı)
42 - Dyzetedy veya Katërdhjetedy (düzetedü veya katırdhyetedü)
43 - Dyzetetre veya Katërdhjetetre (düzetetre veya katırdhyetetre)

bu şekilde 50'ye kadar devam eder

50 - Pesëdhjet (pesdhyet)
51 - Pesëdhjetenjë (pesdhyetenyı)
52 - Pesëdhjetedy (pesdhyetedü)
53 - Pesëdhjetetre (pesdhyetetre)

bu şekilde 60'a kadar devam eder

60 - Gjashtëdhjet (caştıdhyet)
61 - Gjashtëdhjetenjë (caştıdhyetenyı)
62 - Gjashtëdhjetedy (caştıdhyetedü)
63 - Gashtëdhjetetre (caştıdhyetetre)

bu şekilde 70'e kadar devam eder

70 - Shtatëdhjet (ştatıdhyet)
71 - Shtatëdhjetenjë (ştatıdhyetenyı)
72 - Shtatëdhjetedy (ştatıdhyetedü)
73 - Shtatëdhjetetre (ştatııdhyetetre)

bu şekide 80'e kadar devam eder

80 - Tetëdhjet (tetıdhyet)
81 - Tetëdhjetenjë (tetıdhyetenyı)
82 - Tetëdhjetedy (tetıdhyetedü)
83 - Tetëdhjetetre (tetıdhyetetre)

bu şekide 90'a kadar devam eder

90 - Nëntëdhjet (nıntıdhyet)
91 - Nëntëdhjetenjë (nıntıdhyetenyı)
92 - Nëntëdhjetedy (nıntıdhyetedü)
93 - Nëntëdhjetetre (nıntıdhyetetre)

bu şekilde 100'e kadar devam eder

100 - Njëqind (nyıçind)
200 - Dyqind (düçind)
300 - Treqind (treçind)

bu şekilde 1000'e kadar devam eder

1000 - Njëmijë (nyımiy)
2000 - Dymijë (dümiy)
3000 - Tremijë (tremiy)

10000 - Dhjetemije (dhjetmiy)

100000 - Njëqindmijë (njıçindmiy)

1000000 - Njëmilion (nyımilion)