Göze Rengini Ne Verir?

Göze rengini ne verir?
Basitçe tanımlamak gerekirse göze rengini iris tabakasındaki melanin pig menti veriyor Bu pigmentin iristeki yo*ğunluğu ve dağılımı sayesinde göz rengi belirleniyor Yani bu dağılıma bağlı olarak gözler değişik renkleri yansıtıyor Örneğin göz rengi kahve rengi olan birinin iris tabakasında mavi gözlü birine oranla daha fazla melanin pigmenti bulunuyor
Gözün rengini birden fazla gen belirliyor

Normal bir insanda 46 kromozom (23 çift) mevcut Her kromozom gen deni len küçük DNA dizilerinden oluşuyor Bazen bir gen sadece bir fiziksel bir özelliği kontrol edebildiği gibi bazen de birden fazla gen aynı mekanizma içinde görev yapabiliyor Normal bir gendeki değişiklik eğer o genin fonksi yonunu değiştirip genin normal göre vini yerine getirmesini engelliyorsa bu değişikliğe mutasyon deniyor




Genler fonksiyon bozukluğu olmaksızın birden fazla formda da olabiliyorlar ve işlevleri bu formlara göre belirleniyor Genetik biliminde bu formlara ‘alel’ deniyor Önceleri bilim adamları insanın göz rengini sadece bir çift genin belirlediği ni düşünüyorlardı Dolayısıyla bu dü şünceye göre kahverengi göz domi nant (baskın) mavi ise resesif(çekinik) olarak tanımlanmıştı Günümüzdeyse artık bu düşüncenin doğru olmadığı göz rengini belirleyen mekanizmanın daha karışık olduğu ve en az üç fark lı gen tarafından kotrol edildiğini bilini yor Bu genlerden ikisi 15 kromozom (bey 1 ve bey 2 genleri) biri ise 19 kro mozom (gey geni) üzerinde bulunuyor Bey 1 geni kahverengi göz rengi kodu na bey 2 geni kahverengi ve mavi göz rengi kodlarına (kahverengi ve mavi aletler) gey geni ise mavi ve yeşil göz rengi kodlarına (mavi ve yeşil aleller) sahip
Her ne kadar bu bilgiler mavi yeşil ve kahverengi göz renginin genetik geçi şini açıklasa da diğer göz renklerinin nasıl oluştuğunu veya mavi göz rengi ne sahip ebeveynlerden nasıl olup da kahverengi göz rengine sahip çocukla rın doğduğu açıklanamıyor Bu da he nüz daha kanıtlanamamış ve göz ren ginin belirlenmesi mekanizmasında görev yapan başka genlerin de olabile ceği mesajını veriyor
Birkaç olasılık
Kahverengi göz renginin genellikle di ğer göz renklerine göre daha baskın ol duğu biliniyor Diğer yandan yeşil göz rengi de maviye göre baskın özellikte Fakat anne babanın göz rengini bil mek de hangi rengin baskın hangi ren gin çekinik olduğunu bilmek de bebe ğin göz rengini kesin olarak saptamaya yetmiyor Çünkü söylediğimiz gibi göz rengini kontrol eden birden fazla gen var ve bebeğin göz renginin belirlen mesi basit olasılık hesaplarıyla her za man uyuşmayabiliyor
Hem anne hem baba mavi gözlüyse

Mavi rengi belirleyen alel baskın olma dığına göre mavi gözlü anne ve baba da bu alellerden ikişer kopya var de*mektir Bu durumda bebek annesin den de babasından da birer mavi alel alıyor ve gözleri büyük olasılıkla mavi oluyor
Anne babadan biri mavi diğeri kah verengi gözlüyse

Bu durumda gözü kahverengi olan ebeveynin göz rengini belirleyen alellerden biri kesinlikle kahverengidir Di ğer alelin ise kahverengi ya da başka bir renk olma olasılığı var Bunu anla manın yolu o bireyin anne ve babası na yani büyükanne ve büyükbaba adaylarının göz rengine bakmaktan geçiyor
Büyükanne ve büyükbabadan birinin gözlerinin mavi olduğunu var sayarsak bu kendisinde de bir mavi alel olduğu anlamına geliyor Bu du rumda bebek genlerinde ya mavi aleli ya da kahverengi aleli taşıyabiliyor Bu da bebeğin mavi gözlü olma olasılığı nın yüzde 50 olması anlamına geliyor
Fakat büyükanne ve büyükbabanın gözleri kahverengiyse bebeğin göz rengini tahmin etmek biraz daha zorla şıyor Varsa büyükanne ve büyükba banın kardeşlerine bakmak gerekiyor Biri mavi gözlüyse bu ailede mavi bir alel olduğu anlamına geliyor Bebek eğer genlerinde bu mavi aleli taşıyorsa mavi gözlü oluyor Kahverengi gözlü ebeveynin her iki aleli de kahverengiy se bebek genlerinde bir mavi alel taşı makla beraber gözleri büyük olasılıkla kahverengi oluyor
Hem anne hem baba kahverengi gözlüyse

Bu durumda her ebeveyn ya iki kah verengi ya da bir kahverengi bir de diğer bir renk (mavi yeşil vs) alel taşıyor Her iki ebeveynde de kahverengi alelden ikişer kopya bulunuyorsa bebeğin mavi ya da yeşil gözlü olma olasılığı hemen hemen yok gibi Ebeveynler den birinde alelerin her ikisi de kahve rengi diğerinde alerlerden biri kahve rengi diğeri diğeri mavi ya da yeşilse bebek bu renk alelleri genlerinde taşısa bile kahverengi baskın olduğundan gözleri kahverengi oluyor Anne ba ba kahverengi gözlere sahip olup da bebeğin mavi gözlü olabilmesi için her iki ebeveynin de bir kahverengi bir de mavi alel taşıması gerekiyor Eğer bebek genlerinde annesinden ve ba basından aldığı bu mavi aleli taşıyorsa mavi gözlü oluyor Böyle bir durumda her bebek için mavi gözlü olma olasılı ğı yüzde 25