Beton-beton Yapmak

Beton-beton yapmak


Beton,kırma taş ya da çakıl, kum, su ve çimento karışımından yapilan bir tür yapay kayadır (bak ÇİMENTO) Doğal kayalar kadar sağlam olmanın ötesinde, kalıba dökülerek istenen biçimde üretilebilmesi betona büyük bir üstünlük sağlar Bu nedenle, hem bulunduğu yerden çıkarılması zor olan, hem de istenen biçimi vermek için yontulması gereken doğal kayalann inşaat sanayisindeki yerini almış olan beton, bugün en çok kullanılan yapı gerecidir


Beton yapmak için genellikle Portlarıd çimentosu, kum, çakıl ya da kırma taş suyla karıştırılarak, önceden hazırlarımış kalıplara dökülür Tahta levhalann istenen biçimde birleştirilmesiyle hazırların bu kalıplar, bitmiş parçanın iskeleti ya da çerçevesi gibidir
Yaklaşık yarım saat sonra beton donarak katılaşmaya başlar ve birkaç saat içinde iyice sertleşir Ama kalıbı sökmek için genellikle birkaç gün beklenir; bu arada beton kendi ağırlığını taşıyabilecek ve dış etkenlerle biçim değiştirmeyecek kadar sağlam ve dayanıklı bir taş kütlesine dönüşmüş olur

Yapilann duvar, döşeme,, kiriş ya da kolon gibi bölümleri, köprülerin taşıyıcı ayak ve kirişleri, barajlar, yollar, havaalanı pistleri ya da istenen herhangi bir biçimdeki taş bloklar betondan yapılabilir


Beton yapımında kullanılan bütün gereçlerin miktarını titizlikle ölçerek, karışımdaki oranlarını iyi ayarlamak gerekir Genellikle bir birim çimento, iki birim kum ve dört birim çakıl ya da kırma taş kulllanılır (1:2:4 oranı) Betonun daha sağlam olması isteniyorsa, karışım oranı 1:1:2 olmalıdır Ama dayanıklılığın çok önemli olmadığı durumlarda, 1:3:6 oranındaki az çimentolu karışım çok daha ekonomiktir; çünkü beton yapımında kullanılan gereçlerin en pahalısı çimentodur


Betonun niteliğini belirleyen etkenlerden biri de sudur Karışımdaki su oranı arttıkça betonun direnci azalacağından fazla su kullarımamak gerekir Öte yandan, karışım yeterince sulu olmazsa bu kez de betonu kalıba dökerken arada boşluklar kalabilir Bu nedenle kaliteli beton üretimi çok beceri gerektiren bir iştir Günümüzde, beton karıştırma makinesi (betonyer) denen mekanik sarsıcılarla oldukça az sulu karışımlardan dayanıklı ve gözeneksiz beton elde edilebilmektedir
Betonun sertleşmesini sağlayan, çimento ile su arasındaki kimyasal tepkimedir Bu tepkime en iyi ılık ortamda gerçekleşir Soğuk havada tepkime çok yavaş olacağından,

içindeki su donabilir Böylece buz parçalan beton kütlesini çatlatarak dayanıklılığını büyük ölçüde azaltır Bu kimyasal tepkimenin gerçekleşebilmesi için su gerekli olduğundan, döküldükten sonraki ilk birkaç hafta içinde betonun tümüyle kuruması engellenmelidir Kısacası, beton dökmek için en uygunu nemli ve ılık havadır Çok soğuk havalarda, yeni dökülmüş betonun üstünü örterek soğuktan korumak, çok sıcak havalarda da nemli tutmak için zaman zaman sulamak gerekir

Beton basınca (sıkıştırmaya) çok dayanıklı bir gereçtir; ama bükülme ve gerilime karşı aynı direnci gösteremez Bu nedenle, germe ve çekme kuvvetlerinin etkisinde kalacak olan yapı kirişlerinin yapımına çok uygun değildir Bu sakıncayı gidermek için, karışımın içine demir ya da çelik çubuklar yerleştirilerek betonarme denen donanımlı betonlar yapılır İlk kez 1849'da Joseph L Lambot adlı bir Fransız'ın yaptığı betonarme, eskiden kullanılan çelik kirişlere oranla daha ucuz ve yangına daha dayanıklı bir gereçtir


Betonarme yapmak için, kalıbın içine çelik çubuklar yerleştirildikten sonra çevresine beton dökülür Beton katılaşırken büzülür ve çubuklara sıkıca yapışır Böylece, direnci çok yüksek olan çelik çubuklar, betonarme üzerine uyguların germe kuvvetlerine kolayca karşı koyabilir Günümüzde hemen hemen bütün yapılarda betonarme kulllanılır
İnşaat sanayisinde çok kullanılan gereçlerden biri de öngerilimli beton'dur Bu üretim tekniğinde, çelik çubuklar kalıba yerleştirilmeden önce gerilerek uzatılır ve çevresine

dökülen beton sertleşinceye kadar kancalarla gerilerek kalıba tutturulur Beton sertleşmeye başlayınca kancalar açılır ve serbest kalan çubuklar eski boyutlarına dönebilmek için betonu sıkıştırarak direncini artırır Bazen de beton bloklar kalıba dökülürken içlerinde bir delik bırakılır Sonra bu bloklar yan yana dizilir ve deliklerinden geçirilen çelik bir tel iyice gerilerek iki uçtaki takozlara bağlanır Beton sertleşmeye başlayınca serbest bırakilan tel, tıpkı öngerilimli betonda olduğu gibi blokları sıkıştırarak direncini artırır

Beton yapımında çeşitli teknikler geliştirilmiştir Örneğin karışıma kömür cürufu katarak ya da hava üfleyerek hafif beton yapılabilir; içine boya karıştırarak renkli beton üretilebilir ya da sertleştikten sonra yüzeyi özel bir boyayla boyanabilir Hatta betonun yüzeyine özel bir desen ya da kabartma yapmak isteniyorsa, kalıbın betona değen iç yüzeylerine bu desen işlenebilir Bazen de beton donduktan sonra yüzeydeki çimento örtüsü kazınır ve

içindeki taşlar açığa çıktığı için mozaik görünümünde bir yüzey elde edilir Kıvrımlı ince katmanlar halinde dökülen beton da, spor salonları, uçak hangarları gibi geniş mekânlarda çatı örtüsü olarak kullanılabilir