Boncuk - Eskiçağda Boncuk Yapımı

Boncuk-eskiçağda boncuk yapımı



Boncuk, cam, tahta, maden, denizkabuğu, sert yemiş kabuğu, kemik, plastik ya da başka maddelerden yapilan küçük bir nesnedir Boncukların ipe dizilebilmesi için ortalarında genellikle bir delik bulunur

Eskiden, ipe dizilmiş boncuklar insanların dualannı yinelemeleanne yarardı Dünyanın pek çok yerinde boncuklar bugün de dua ya da büyü amacıyla kullanılmaktadır Hıristiyanlar, Budacılar, Hindular ve Müslümanlar dualannın sayısını şaşırmamak için tespih kullanırlar Birçok Ortadoğu ve Arap ülkesinde eşyaya, çocuklara ya da hayvanlara, uğursuzluklara karşı güvence olduğuna inanılan mavi boncuk takılır


Boncuklar en çok süslemede kulllanılır Giysiler boncuklarla bezendiği gibi, çeşitli takilann yapımında da boncuk kulllanılır Kulakta, burun kanatlarında ya da dudaklarda açilan ufacık deliklere de boncuk takılabilir Kumaş üzerine ise, dikiş iğnesiyle çeşitli şekiller oluşturacak biçimde inci, boncuk, mercan işlenir Boncuk işi Kraliçe I Elizabeth döneminde İngiltere'de ve 17 yüzyılda İtalya'da bir sanat olarak gelişti Bu dönemde hemen tüm giysilerde boncuk işi süslemeler vardı

Boncuk işi Afrika'nın pek çok yöresinde, Amerika Yerlileri arasında ve Güney Amerika'da hâlâ yaygındır Amerika Yerlileri'nin boncuk işleri zevkli, çarpıcı desenleriyle göz alıcıdır Bu tür boncuk desenleanne Yerli çadırlarında, giysilerde ve hatta atların koşum takımlarında bile rastlanır

Bu desenlerin en iyi örnekleri Apsaroka, Siu ve Karaayak Yerlileri arasında görülür Afrika'da boncuklar başlıkları ve tozlukları, su kaplarını, önlükleri ve gerdanlıkları bezemekte kulllanılır Bunlardan bazılarının anlamlarıda vardır Zulular, her biri özel anlam taşıyan değişik renkte boncuklarla aşklarını dile getirirler Güney Afrika'da kabileler belirli renklerdeki boncuk karışımlarından tanınır Melarıezyalılar ve Yeni Gineliler çoğunlukla denizkabuğundan yapılma boncuklar kullanırlar


Boncuğun kullanıldığı en önemli yerlerden biri de ticarettir Değiş tokuşta boncuk kullanımıbinlerce yıl önce başlamıştır Denizkabuğundan yapılmış gerdanlıktan deniz kıyılarından çok içerlerdeki yörelerde buları arkeologlar, bunların değiş tokuş yoluyla ticarette kullanıldığı sonucuna vardılar

17 ve 18 yüzyıllarda, Avrupalı kâşiflerin, gittikleri yerlerde boncuklarla yerel ürünleri değiş tokuş ettiklerini biliyoruz Venedik'te Rönesans döneminde yapilan boncuklar ticaret yoluyla Brezilya Yerlileri'ne kadar ulaşmış, kuşaktan kuşağa geçerek yakın zamanlara kadar Yerliler'ce kullanılmıştır Kristof Kolomb'un, Amerika'yı keşfettiği gün, San Salvador Adası'ndaki Yerli halka boncuk dağıttığını güncesinden öğreniyoruz


Kuzey Amerika'da, Yerliler Avrupalılar'la karşılaştıktan sonra boncukları para ya da onların deyimiyle wampum olarak kullarıdılar Bu uygulama ABD'nin bazı kesimlerinde 19 yüzyıl ortasına kadar sürdü Wampum genellikle cilalanmış istiridye ve salyangoz kabuğu parçalanndan yapılırdı

Bu boncuklar, hayvanların kas kirişlerinden ipliklere ya da ağaç kabuğundan sazlara dizilirdi Wampum gerdanlıklar ve kemerler süs eşyası değeri taşımanın yanı sıra, törenlerdeki armağan değiş tokuşunda da kulllanılırdı Gerek antlaşmalan bağlayıcı kılmak için Yerli kabileler arasında, gerek Amerika kıtasının doğu kıyılarına ilk yerleşen beyazlarla Yerliler arasındaki değiş tokuşlarda wampum uzunca bir süre kullanılmıştır

Eskiçağda boncuk yapımı

Eski Mısırlılar'ın çok güzel boncuklar yaptığını, bundan 6000 yıl öncesinde, boncuk atölyelerinde renkli taş boncuklara çiçek ve meyve desenleri işlediklerini arkeoloji çalışmalarından öğreniyoruz Mısırlılar mumyalannı zarif boncuklarla bezeli kumaşlara sararlardı Bir Eski Mısır rahibinin kızının mezannda bulunan mumyanın sanldığı kumaş, sık işlenmiş boncuklardan oluşan balık ve kutsal böcek desenleriyle bezeliydi ve parçalar birbirlerine boncuklarla tutturulmuştu

Fenikeliler, cam boncuk yapma sanatını geliştirdiler ve ilk kez parlak renkli boncuklar yapmayı başardılar Ayrıca boncuktan, komik insan ve hayvan yüzleri yaptılar
İÖ 1100 dolayında Ege yöresinde çeşitli madenleri, özellikle de altın ve fildişini özenle işleyen ustalar yetişti Girit'te fildişi ve kehribardan çiçek biçiminde yivli boncuklar yapılıyordu Fosilleşmiş ağaç reçinesinden elde edilen bir madde olan kehribar, Eski Yunanlılar arasında yaygın olarak kulllanılırdı

Kehribar boncuklar, Romalılar'dan önce, Fransa'nın kuzeyinde, günümüzde Bretanya olarak tanınan bölgede de yapılıyordu