Mantarların Teknolojide Kullanım Alanları Mantarların Biyoteknolojide Kullanımı

Mantarların Teknolojide Kullanım Alanları
Mantarların Teknolojide Kullanım Alanları Mantarların Biyoteknolojide KullanımıMantarların Biyoteknolojide Kullanımı

Alexander Fleming Mantarları Biyoteknolojide kullanarak penisilini bulmuş ve büyük bir buluşa imza atmıştır

Mantarlar
Mantarlar, sitoplâzmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır Mantarlar genellikle çok hücrelidir Klorofil içermeyen, yaşamları için gerekli olan besini hazır olarak sağlayan heterotrof canlılardır

1 Mantarların Genel Özellikleri

Mantarlar, yüksek yapılı bitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdir Fakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması, sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardır Şapkalı mantarların çeşitli türleri ülkemizde doğal olarak yetişir, bazı türleri zehirlidir Şapkalı mantarlar besin ve ilâç yapımında kullanılmak üzere özel olarak da yetiştirilmektedir

2 Mantarların Çeşitleri

Mantarlar maya mantarları, küf mantarları, şapkalı mantarlar ve enfeksiyon yapan mantarlar olarak gruplandırılır
Maya mantarları; genellikle tek hücreli organizmalar olup, hücre çeperleri kitinden yapılmıştır Mayaların en önemli özelliği eşeysiz üremelerinin tomurcuklanma yolu ile olmasıdır Özellikle şekerli ortamlarda, toprakta, hayvan atıklarında bol miktarda görülür Hamurun mayalanmasında, bira üretiminde maya mantarlarından yararlanılır
Küf mantarları; çürümekte olan böcek, balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar Eşeyli ve eşeysiz ürerler Besinlerin küflenmesine neden olurlar Mantarların sporları peynir, salça, ekmek, limon ve yemekler üzerinde çoğalarak besinlerin küflenmesine neden olur
Şapkalı mantarlar; genellikle ağaç altlarında, çayırlarda yetişen tipik şemsiye şeklinde olan mantarlardır Bu mantarların zehirli ve zehirsiz türleri vardır Zehirsiz türlerinin kültürü yapılarak kolayca yetiştirilir Şapkalı mantarlar; demir, bakır, fosfor, vitamin ve protein açısından zengin olduklarından besin olarak tüketilir
Enfeksiyon mantarları; insanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan mantarlardır Bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir

3 Mantarların Biyolojik, Ekonomik Önemi ve İnsan Sağlığı ile İlişkisi

Mantarların en önemli görevleri yeryüzündeki madde dönüşümünde rol almalarıdır Mantarlar, ölü bitki ve hayvan kalıntılarının çürüyerek toprağa karışmasında rol oynarlar Bitkilerin sonbaharda dökülen yaprakları, mantar ve bakteriler tarafından çürütülerek humuslu organik maddelere dönüştürülür Oluşan fosfat ve nitrat gibi mineraller bitkiler tarafından alınarak yaşam döngüsüne katılır

Mantarlar, gıda ve fermantasyon endüstrisi, ilâç sanayii ve çeşitli ürünlerin elde edilmesinde kullanılmaktadır

Peynir, alkol, ilâç, ekmek yapımında mantarlardan yararlanılır Ekmek yapımında hamura katılan maya, kimyasal tepkimeler sonucunda karbon dioksit gazının çıkışına yol açar ve hamur kabarır Bazı maya mantarları da salgıladıkları enzimlerle, glikozu parçalayarak alkole dönüştürürler Bira ve şarap gibi alkollü içecekler şekerin fermantasyonu sonucu oluşur

Şapkalı mantarlar, eski çağlardan beri tüketilen önemli bir gıdadır Mantarın besin değeri oldukça yüksektir Özellikle içerdiği protein, vitamin ve mineral maddeler mantarın beslenmedeki önemini arttırmaktadır

Mantarda, mineral maddelerden kalsiyum, demir, fosfor, potasyum ve bakır bulunmaktadır
Mantarlar, ilâç yapımında da kullanılmaktadır Çeşitli antibiyotikler, steroit hormonlar, birçok vitaminler mantarlardan elde edilen ilâçlardır Son zamanlarda mantarlar kanser tedavisinde de kullanılmaya başlanmıştır Penicillium chrysogenum mantarının ürettiği penisilin antibiyotiği, bakteriyel hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır

Bir zamanlar, şekerin mayalanması, etin çürümesi ve şarabın ekşimesi gibi dönüşümlerin kendiliğinden olduğu sanılır 1680�de Antonie van Leeuwenhoek adında bir Hollandalı kendi yaptığı mikroskopla şeker karışımlarını incelerken, yalnızca içinde mikroorganizmalar bulunan şeker çözeltilerinin alkole dönüşebildiğini saptadı 1850�lerde ise ünlü Fransız mikrobiyoloji bilgini Louis Pasteur, bu olaya mantarlar grubundan küçük canlılar olan mayaların yol açtığını buldu ve �fermantasyon� adını verdiği mayalanmanın nasıl gerçekleştiğini açıkladı O günden bu yana bilim adamları birçok değişik enziminin etkisini inceleyerek mayalanma tepkilerini bilimsel temellere oturttular

DİKKAT
Doğadaki mantarların zehirli ve zehirsiz cinsleri bulunmaktadır Bu mantarların ayırt edilememesi sonucu zehirlenmelere çok rastlanmaktadır Bilinçsizce toplanan zehirli mantarların tüketilmesi insanların ölümüne neden olmaktadır Bu tehlike kültür mantarlarında görülmez Bu nedenle kültür mantarlarının tüketilmesi gereklidir Kültür mantarları lâboratuvar şartlarında kolayca yetiştirilebilir Nemli ve karanlık ortamlarda, gübre ve saman karışımında kolayca yetiştirilen ve zehirleme tehlikesi olmayan önemli bir besin kaynağıdır