Ekoller Ve Yaklaşımlar :

Ekoller ve Yaklaşımlar :


Psikoloji gerek bilim olarak doğarken, gerekse gelişirken farklı görüşlerin tartışmalarından yararlanılmıştır

Psikolojiye farklı işlevler yükleyen, farklı konulara psikolojinin dikkatini çeken, kullanılması gereken farklı yöntem ve teknikler öneren ekol ve yaklaşımlar, psikolojinin gelişmesine hız kazandırmışlar




Başlıca ekol ve yaklaşımlar :


Yapısalcılık (Strüktüralizm) : Yapısalcı psikologlar, bir kimyacının suyu hidrojen ve oksijen atomlarına ayırması gibi, duyumları, imgeleri, duygulanımları en temel elemanlarına ayırarak incelemeye çalıştılar

Yapısalcılık, bireyin iç yaşantısını oluşturan duyumları, imgeleri ve duygulanımları incelemek için iç gözlem (içe bakış) yöntemini kullanır
Temsilcileri W Wundt ve E Titchener dir

UYARI : Yapısalcı ekol, zihnin ne olduğunu araştırırken, işlevselci ekol, zihnin ne için olduğunu araştırır Yapısalcı ekol, zihni statik (durağan) haliyle ele alıp unsurlarına ayırırken , işlevselci ekol, zihni yaşayan, canlı, dinamik işlevleriyle inceler


İşlevselcilik (Fonksiyonalizm)


: İşlevselcilik, yapısalcılığa tepki olarak ortaya çıkmıştır İşlevselciliğin temsilcilerinden William James’e göre davranışın yapı taşlarını araştırmak zaman kaybıdır, çünkü, beyin ve dolayısıyla zihin sürekli değişim halindedir O halde, psikoloji davranışın işlevi ya da amacı üzerine yoğunlaşmalıdır İşlevselciliğe göre, psikoloji yaşamı kolaylaştıran bir araç olmalıdır Bu yüzden işlevselciler, davranışların insanın çevreye uyum sağlamasına nasıl yardım ettiğini öğrenmek istediler Yapısalcıların tersine, işlevselciler iç gözlem, gözlem gibi tüm yöntemleri kullanırlar

Temsilcileri


: W james ve John Dewey dir Davranışçılık (Biheviyorizm) : Zihnin ne olduğu ya da ne için olduğu tartışmalarına tepki olarak doğmuştur Davranışçılığa göre psikoloji, zihin yerine organizmanın doğrudan gözlemlenebilen ve ölçülebilen davranışlarını incelemelidir Çünkü, davranışçı ekol psikolojiyi, uyarıcı davranış (U - D) ilişkisi çerçevesinde ele alır Buna göre, insanın içinde yaşadığı koşullar davranışlarını belirler Davranışçı psikologlar zihni inceleyen iç gözlemi reddederler Temsilcileri I Pavlov, J Watson ve BF Skinner dir


Psikodinamik Yaklaşım (Psikanaliz) :

Ekoller ve yaklaşımlar arasında davranış bozukluklarını doğrudan ele alan yaklaşımdır Bu ekole göre, davranış bozuklukları bilinçaltına bastırılan istenmeyen duygulardan kaynaklanır Bilinçaltı, yaşadığımız istenmeyen duyguların bilinçte gizlendiği yerdir İstenmeyen duygular, id, ego (ben), süper ego (üst ben) çerçevesinde bilinçaltına itilir İd, insanın ilkel benliğidir Psikodinamik yaklaşımın kurucusu Freud’a göre insanın doğuştan getirdiği ve idini oluşturan iki etkili eğilim cinsellik ve saldırganlıktır Ego, insanın psikolojik yanıdır İnsan kendinin ne olduğunu ne olmak istediğini, çevresini nasıl tanıdığını gösteren bilinç durumudur

Süper ego ise, insanın toplumsal yanıdır Toplumun kuralları ve değer yargılarından etkilenir

Temsilcileri S Freud, A Adler ve C Jung dur





Gestalt (Bütünlük) Psikolojisi :

Yapısalcılığın, zihni öğelerine ayıran anlayışına tepki olarak ortaya çıkmıştır

Gestalt psikolojisine göre, bütünü anlamdan parçaları doğru anlamak olanaksızdır Çünkü “Bütün, kendini oluşturan parçaların toplamından farklı ve büyüktür Hiçbir parça, bütünün içerdiği özelliklere sahip değildir”

Gestalt ekolü, algı ve bellek üzerine çalışmaları ile psikolojiye katkıda bulunmuştur Bu ekol, psikolojide tümdengelim yöntemini kullanır

Temsilcileri M Wertheimer, K Koffka, W Köhler’dir






Hümanist Yaklaşım


: Hümanist yaklaşım, eski ve yeni yaklaşımları birleştirip bunların çağdaş yorumunu yapmaya çalışmıştır

Hümanizme göre, her insan kendine göre bir değerdir ve her insan, birey olarak kendi davranışlarından sorumludur
Bu çerçevede bilimin daha özelde Psikolojinin görevi bireyi denetim altına almak değil, onu özgürleştirmektir
Hümanist yaklaşım insanın cansız bir nesne olmadığını, dıştan bakılarak anlaşılamayacağını ileri sürüp insanın iç gözlemle incelenmesi gerektiğini söyleyerek davranışçı ekole karşı çıkar
Temsilcisi A H Maslow’dur




Bilişsel Yaklaşım (Kognitivizm) :

Biliş, insanın dünyayı tanımaya ve anlamaya yönelik zihinsel etkinlikleridir

Bilişsel yaklaşıma göre insan diğer canlılardan farklı olarak dikkat, algı, düşünme gibi zihinsel süreçlerle etkin bir canlı olarak çevresini anlar ve yorumlar O halde davranışları biçimlendiren bilişsel süreçlerdir Bilişsel süreçler insanın gelişim aşamalarına göre sırayla ortaya çıkar
İnsanı gelişmiş bir bilgisayar sistemi olarak gören bu yaklaşım, insan zihninin bilgi edinmek, bilgiyi işlemek ve depolamak gibi işlemler yaptığı görüşündedir Bilişsel yaklaşım, kendine özgü eğitim anlayışları da geliştirmiş, öğrenmenin gerçekleşmesi için gelişim aşamalarının tamamlanması gereğini vurgulamıştır
Temsilcisi J Piaget dır




Biyo-psikolojik Yaklaşım :

İnsanı bütünselliği olan biyolojik bir varlık olarak gören bu yaklaşım, akıl hastalıklarının nedenleri üzerinde de durmuştur

Biyo-psikolojik yaklaşıma göre insan davranışlarının biçimlenmesinde beyinde meydan gelen biyokimyasal olayların ve genetik özelliklerin etkisi vardır
Bu ekol, beyin üzerinde özellikle de gelişmiş hayvanların beyni üzerinde ayrıntılı laboratuvar deneyleri yapmış davranışlarla beynin işleyişi arasında bağlantılar kurmuştur
Temsilcisi A Meyer dir