Sosyal Davranış

Sosyal Davranış

Tek başınızayken yaptığınız bir davranışı, her durumda, çevrenizde başka insanlar varken de yapabiliyor musunuz?



Bireyin toplumdan etkilenerek davranışlarını değiştirmesi, toplumun bireyi etkileyerek değiştirmesi, bir uyarıcıya ortak ya da benzer tepkiler göstermesi sürecini inceleyen bilime sosyal psikoloji denir
Sosyal psikolojinin bir ucunda toplum, yani sosyoloji, diğer ucunda birey, yani psikoloji vardır



Sosyal psikolojinin ilgilendiği konunun bir yönü sosyal davranıştır
Sosyal davranış bireyin başka kişi ya da kişilerden etkilenerek davranışta bulunmasıdır

Sosyal Etki ve Uyma Davranışları


Toplumun , bireyin davranışlarının biçimlenmesine ve değişmesine yaptığı etki sosyal etkidir Sosyal etki genelde iki biçimde gerçekleşir



Birey, başka kişi ya da kişilerle yüzyüze ilişkiler içindeyken etkilenir ve davranışlarını biçimlendirir

Birey, başka kişi ya da kişilerin fiziksel varlığı olmaksızın onların önceden oluşturduğu duygu ve düşüncelerinden etkilenerek davranışlarını biçimlendirir

Sosyal etki sonucunda bireylerde gruba uyma davranışı oluşur Bireyin düşünce ve davranışlarını, üyesi olduğu grubun düşünce ve davranışlarına göre biçimlendirmesine gruba uyma denir



O halde, bireylerin içinde bulundukları gruba uygun olarak konuşmaları, giyinmeleri, birer gruba uyma davranışıdır

Uyma Davranışını Etkileyen Etkenler



Grup büyüklüğü : Grupta uyma davranışı gösteren birey sayısı ne kadar çoksa gruba uyma artar Örneğin; İşportacının başında toplanan insan sayısı ne kadar çoksa çevreden geçen insanların gruba katılması o denli artar



Grubun söz birliği yapması : Grup, uyma davranışında anlayış birliği yapmışsa, grup üyeleri kendilerini gruba uymada daha zorunlu hisseder

Grupta saygın ve güvenilir kişilerin bulunması : Grubu oluşturan bireyler arasında konusunda uzman ve saygın kişiler varsa, grup güven veriyorsa uyma davranışı artar
Yüz yüze ilişkide bulunma : Grubu oluşturan insanlarla fiziki olarak aynı ortamda bulunmak, grup üyesinin uyma davranışını artırır

Gruba Uyma Biçimleri

İkna olma : Grup, üyelerinde gruba uymayı gerçekleştirirken onları grubun kararları konusunda ikna edebilir Örneğin, öğretmen çalışmayan bir öğrencisini çalışmanın sağlayacağı yararları anlatıp, onun çalışması konusunda ikna edebilir



İtaat etme (Boyun eğme) : Bireyin kendi istemediği halde başkaları istiyor diye ödül beklentisi ya da ceza korkusu ile gruba uymasıdır Örneğin; istemediği halde öğretmenden korktuğu için ders çalışan öğrenci itaat ediyordur

Özdeşleşme : Bireyin özendiği, beğendiği bir kişiye öykünerek gruba uyması özdeşleşmedir Örneğin; Öğretmenini seven, takdir eden biri sınıfta onun gibi davranıyorsa gruba uymada özdeşleme etkili olmuştur
Benimseme : Bireyin gruba, grubun düşünce ve davranışlarına gerçekten inandığı için uymasıdır Örneğin; Öğrenci sınıfta kurallara uymanın doğru bir davranış olduğuna inanarak davranışlarını biçimlendirebilir

Grubun Birey Davranışı Üzerindeki Etkileri

Birey gruba uyma davranışı yüzünden gruptan etkilenebildiği gibi, grup içindeyken tek başına olduğundan farklı davranışlarda bulunabilir Grubun, birey davranışları üzerindeki etkilerinden bazıları şunlardır :



- Sosyal Hızlandırma : İçinde yaşanılan grubun bireyin performansını artırmasıdır Sosyal hızlandırma daha çok grup bireyleri arasında yarışmacı bir özelliğin olması durumunda gerçekleşir Örneğin, öğrencilerin daha iyi not almak için yarıştığı gruba katılan yeni bir öğrenci ortamdan etkilenerek kendini başarılı olmaya zorlar



- Sosyal Ket Vurma : İçinde yaşanılan grubun bireyin performansını düşürmesidir Bazı durumlarda diğer insanların varlığı başarıyı azaltabilir Sosyal ket vurma daha çok tutucu gruplarda gerçekleşir Örneğin; Başkalarının yanında kendini göstermenin ayıp sayıldığı köy gruplarında birey, var olan yetenekleri ortaya koymaktan çekinebilir
- Riske Girme : Bireyin grup içindeyken kendini riske atmasıdır Riske girme bireyin yaptığı davranışlarla büyük kazançlara ulaşmanın yanında büyük kayıpları da göze almayı gerektirir Birey grup içindeyken bunu daha çok göze alır Çoğu kez birey tek başınayken riski göze alamaz Örneğin; Yüksek bir tramplenden havuza atlamayı tek başınayken göze alamayan birey, çevresindeki insanların varlığından etkilenerek bu davranışı yapabilir



- Kimlik Belirsizliği : Bireyin tek başınayken yapamadıklarını grup içinde yapmasıdır Örneğin; Tek başınayken korkak ve çekingen olan bir genç, mahalle arkadaşları ile birlikteyken kavgacı ve kabadayıca davranışlar gösterebilir

Grup Çeşitleri

Birden fazla insanın iletişim ve etkileşimi içinde amaçlı, örgütlü ve kurallı bir biçimde bir araya gelmesi grup oluşturur Sosyal psikoloji açısından grup çeşitleri :



Grup içinde yer alan bireylerin iletişim ve etkileşimdeki derece biçimlerine, üyelerin gruba katkılarına, iş verimi ve sorumlulukların farklılaşmasına göre gruplar farklı biçimlerde oluşurlar
Başlıca grup biçimleri şunlardır :



- Daire biçimi gruplar : Yönetici ya da önderin bulunmadığı, üyelerinin görev ve sorumluluk sınırların belirginleşmediği gruplardır Bu tür gruplarda arkadaşlık ilişkileri güçlü, iş verimi ve başarı düşüktür Grup üyeleri arasında dayanışma güçlü, ortak davranış kalıpları etkilidir
- Zincir biçimi gruplar : Grup üyeleri arasında teke tek ilişkiler vardır grubun bütününün iletişimi yoktur



- Y biçimi gruplar : Bir önder ya da yönetici ile iletişim içinde bulunan ve iki, üç kişilik alt gruplardan oluşan gruptur



- Tekerlek biçimi gruplar : Doğrudan ya da dolaylı olarak merkezdeki bir önder ya da yöneticiye bağlı olan gruplardır Bu tür gruplarda önder üyelerin görev ve sorumluluk alanlarının sınırlarını belirler Grubun başarısı ve verimi yöneticinin grupla kurduğu iletişim dercesine bağlıdır

Liderlik

İçinde bulunduğu grup ya da toplumu, tutum, davranış ve düşünceleri ile etkileyip yönlendiren kişi lider (önder) dir
Otokratik (yetkeci) liderlik : Geleneksel bağların güçlü olduğu grup ya da toplumlarda görülen otokratik liderler tüm yetki ve gücü ellerinde tutmak isterler Grup üyeleri ile ilişkileri sınırlı, astüst ilişkisi önemlidir Liderin kararları gruba yukardan aşağı uygulanır, disiplin önemlidir, lider eleştirilere kapalıdır



Demokratik liderlik : Demokratik grup ya da toplumlarda yetişen demokratik liderler gücünü gruptan alır ve grubun desteği ile etkinliğini sürdürür Grup üyelerinin lidere karşı güveni ve saygısı vardır Lider kişisel olarak grup üyelerine anlayışlı ve hoşgörülüdür Grup kararları grup üyeleri ile tartışılarak birlikte alınır

Tutumlar ve Sosyal Davranış

Kişi, nesne ya da durumla ilgili olarak düzenli ve sürekli olan inanç ve duygulara tutum denir Önyargı ise, bireyin bir konuda yeterli kanıtı olmaksızın ve karşıt görüşleri destekleyen durumların olmasına karşın, değişmeyen tutumlarıdır



- Tutumlar ve önyargılar olumlu da olabilir, olumsuz da
- Tutumların ve ön yargıların oluşmasında bireyin içinde yaşadığı grubun özellikleri önemli rol oynar
- Tutumlar zamanla değişebilir Önyargıların değişmesi daha zor olur Bireyin zaman zaman da tutumuyla davranışı arasında çelişki olabilir

Sosyal Algı

Bireyin içinde yaşadığı toplumun etkisi ile kişi, nesne ya da durumları algılayıp tutumlar oluşturmasına sosyal algı denir Örneğin, bir genç sempati duyduğu siyasal parti ile ilgili tutumunu ailesinin etkisiyle oluşturabilir

Sosyal algı, algı dayanağına göre biçimlenir Bir inanç, düşünce ve eylemi biçimlendirip bunu denetleyen etkenler algı dayanağıdır