|
|||||||
  |
|
|
Konu Araçları |
| anlatım, bileşenleri, bileşikler, canlıların, geniş, inorganik, organik, temel |
 |
Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik Bileşikler |
 |
09-11-2012
|
#1 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik BileşiklerCanlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik Bileşikler Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik Bileşikler Canlıların Temel Bileşeni CANLILARIN TEMEL BİLEŞENLERİ 1  İNORGANİK BİLEŞİKLER 2ORGANİK BİLEŞİKLER *Su-----------------------*Karbonhidratlar---*Nükleik asitler *Asit----------------------*Yağlar *Baz----------------------*Proteinler *Tuz----------------------* Enzimler *Mineraller----------------*Vitaminler 1 İNORGANİK BİLEŞİKLER:Canlıların kendi vücudunda üretemeyip dışardan hazır olarak aldıkları bileşiklere denir*Su: Ortalama bir insan vücudunda %65-70 oranında su bulunmaktadır Su bitkilerin de bu % 95’e kadar çıkmaktadırÖzellikleri 1 Sindirime yardımcı olur2 Vücut ısısının dengede tutulmasını sağlar 3 Vücuttaki Zaralı maddelerin dışarıya atılmasının sağlar 4 Suyun akışkan özelliğinden dolayı moleküllerin bir yerden başka bir yere taşınmasını sağlar* Mineraller:Hücreleri karbonhidrat, yağ ve protein gibi organik bileşikler ile vücuda alınan inorganik tuzlardır Özellikleri: 1 Mineraller enzimlerin yapısına katılarak katalizör görevi yaparKatalizör:Kimyasal tepkimelere girerek tepkimenin daha kısa sürede ve daha az kullanılmasını sağlayan proteinden oluşmuş kısımdır 2 Eksikliklerinde bir takım rahatsızlıklar ortaya çıkarCa eksikliğinde →Çocuklarda kemik erimesi yaşlılarda raşitizm P eksikliğinde→ kemiklerde ve dişlerde yumuşama Fe eksikliğinde→ anemi iyot eksikliğinde →guatr 3 Mineraller kanın ozmotik basıncının dengede tutulmasını sağlar4 Kas kasılmasında sinirsel uyartıların iletilmesinde görev alır5 İyon konsantrasyonunu sağlar2 ORGANİK BİLEŞİKLER: Canlıların kendi vücutlarında sentezledikleri bileşiklere denirENERJİ VERİM SIRASI VÜCUTTA KULLANIM SIRASI 1 Yağ 1Karbonhidrat2 Protein 2Yağ3 Karbonhidrat 3ProteinYAPIYA KATILIM SIRASI DÜZENLEYİCİ OLARAK GÖREV YAPAN 1 Proteinler 1Su2 Yağlar 2Mineraller3 Karbonhidratlar 3Vitaminler4 Vitamin 4Proteinler5 Nükleik asitler *Karbonhidratlar:Organik bileşikler içerisin de enerji verici ve yapıya katılıcı olarak görev yaparlar doğada büyük moleküller halinde bulunur Yapı taşları glikozdurYAPI VE GÖREVLERİ 1 C,H,O, moleküllerinden oluşmuştur2 Karbonhidratlar yeşil bitkilerin yaptıkları fotosentez sonucunda meydana gelir3 DNA,RNA,ATP’nin yapısına katılır4 Polisakkaritlerin bir kısmı hücre zarını yapısına katılır5 Karbonhitratlar enerji veren organik bileşik olarak kullanılırKarbonhidratların çeşitleri 1 Monosakkaritler* 5C’lu *deaksiriboz ,riboz* 6C’lu *glikoz(kan şekeri) *fruktoz(meyve şekeri) *galaktoz(süt şekeri) 2 Disakkaritler:İki tane monossakaritin birleşmesiyle meydana gelirGlikoz + Glikoz→Maltoz + H2 O (arpa şekeri) Glikoz + Furuktoz→Sakkaroz + H2 O (çay şekeri) Glikoz + Galaktoz→Laktoz + H2O (süt şekeri) 3 Polisakkaritler:Çok sayıda monasakkaritin birleşmesiyle meydana gelira Nişasta:Bitkinin depo maddesidir suda az çözünürb Glikojen:Hayvanların depo maddesidir karaciğer ve kasalarda depo edilirc Selüloz:Bitki hücrelerinde hücre çeperini oluştururd Kitin:Omurgasız hayvanlarda dış iskeleti oluştururDEHİDRASYON SENTEZİ:Küçük moleküllerin birleşerek büyük molekül oluşturması bu esnada tepkimeye giren küçük molekül sayısından bir eksik sayıda su açığa çıkması olayına denir ÖRN:n Glikoz→Nişasta +(n-1) H2O HİDROLİZ:Büyük moleküllere su katılarak yapı birimlerine ayrılmasına denir ÖRN:Nişasta +H2O→nGlikoz *YAĞLAR:Canlılardaki temel organik bileşiklerden biridir Yapı taşları 3 molekül yağ asidi ile bir molekül gliseroldürYAĞLARIN ÇEŞİTLERİ 1 Doymuş Yağlar:Bir yağ asidinin C zincirinde C atomları arasında çift bağ yoksa buna doymuş yağ asidi denirDoymuş yağ asidi içeren yağlara da doymuş yağlar denir2 Doymamış Yağlar:Yağ asidinin C zincirinde bir yada daha fazla çift bağ varsa buna doymamış yağ asidi denir:Doymamış yağ asidi içeren yağlara da doymamış yağlar denirYAĞLARIN ÖZELLİKLERİ 1 Büyüme ve onarıma yardımcı olur2 Besin olarak kullanılır3 Enerji verici olarak kullanılır4 Vücut ısısını ayarlar5 Organlara destek olup darbelere karşı korurNOT:Yağların daha fazla enerji vermesinin sebebi;yapılarında daha fazla hidrojen bağı bulunmasıdır Yağların vücuda 2 sırada kullanılmasının sebebi*Yakılmaları için daha fazla oksijene ihtiyaç duyarlar *Vücudda depo maddesi olarak kullanılır *Yıkımlarının daha uzun sürmesinden dolayı *PROTEİNLER:Organik bileşiklerin büyük bir grubu protein molekülleridir Bir kısmı hücrenin yapısına katılır diğerleri hücrede düzenleyici olarak görev yaparYapı taşları aminoasitlerdirDoğada 20 çeşit aminoasit vardır Yapılarında C,H,O ve yanında N,S,P vardır*Bütün canlıların protein yapıları birbirinden farklıdır Buna sebep olan canlıların DNA yapılarının birbirinden farklı olmasıdırÇünkü;proteinler DNA’daki bilgiye göre RNA’sayesinde Ribozomda sentezlenirProtein çeşitliliği;aminoasit sayısına, aminoasit sırasına aminoasit çeşidine bağlıdır*Proteinler oksijenli solunum ile parçalanması sonucu amonyak denilen çok zehirli bie ürün oluşur Amonyak karaciğerde üreye çevrilerek dışarı atılırAzot proteinlerin yapısında bulunduğu için canlı vücudunda azotlu artığa rastlanılması o canlının protein tükettiğini gösterir*ENZİMLER:Canlı hücrelerde üretilen özel proteinlerdir DNA’daki kalıtsal bilgiye göre sentezlenirEnzimlerin proteinden oluşmuş kısmına apoenzim denirBuna ise basit enzim denirEnzimlerin vitaminden oluşmuş kısmına koenzim denirMineralden oluşmuş kısmına kofaktör denirApoenzim ile koenzimin birlikte oluşturduğu gruba tam enzim anlamına gelen holo enzim denirEnzimlerin etki ettiği maddeye sustrat denirAKTİVASYON ENERJİSİ:Bir kimyasal tepkimenin başlaya bilmesi için gerekli olan en düşük enerji miktarıdır ENZİMLERİN ÖZELLİKLERİ 1 Enzimler genellikle çift yönlü çalışır2 Her hücrede tepkime çeşidi kadar enzim çeşidi vardır3 Bir apoenzim çeşidi belli bir kofaktör ve koenzimle çalışırken ir koenzim yada kofaktör birden fazla apoenzim ile çalışır4 Enzimler çok hızlı çalışır5 Kimyasal tepkimelerden değişmeden çıkar tekrar tekrar kullanılabilir6 Takım halinde çalışırlar bir enzimin etki ettiği tepkimenin ürünü kendinden sonra gelecek enzimin sustratı olabilir7 Enzim aktif durumdaysa az eki getirilirİnaktif durumdaysa jen eki getirilirENZİMLERİN ÇALIŞMASINA ETKİ EDEN ETMENLER 1 Sıcakılık(enzimlerin en iyi çalıştığı sıcaklık 36,5dir)2 Ph 5Substrat yüzeyi3 Enzim yoğunluğu 6Su ve diğer kimyasal maddeler4 Substrat yoğunluğuİNHİBİTÖR MADDE:Enzimlerin çalışmasını engelleyen maddeye denir *VİTAMİNLER: Düzenleyici ve direnç arttırıcı olarak görev yaparlar Sindirime uğramazlar ve kesinlikle enerji vermezlerÇeşitleri 1 Yağda Eriyenler:Fazlası karaciğerde depo edilirBunlar;A,D,E,K’dır2 Suda Eriyenler:Fazlası idrarla dışarı atılırBunlar;B,C’dir Eksikliği fazla A vitamini eksikliğinde→gece körlüğü B vitamini eksikliğinde →beriberi, pellegra C vitamini eksikliğinde →skorbüt D vitamini eksikliğinde→raşitizm,osteomolozi E vitamini eksikliğinde→kısırlık K vitamini eksikliğinde→kanın pıhtılaşma gecikliliği *NÜKLEİK ASİTLER DNA VE RNA ARASINDAKİ FARKLILIKLAR DNA RNA 1 Bazları A,T,C,G, 1Bazları A,U,G,C,2 Şekeri deaksiribozdur 2Şekeri ribozdur3 İki zincirden oluşur 3Tek zincirinden oluşur4 Genetik bilgiyi taşır 4Protein sentezi yapar5 DNA polimerazla sentezlenir 5RNA polimerazla sentezlenir6 A=T,G=C eşitliği vardır 6Böyle bir eşitlik yoktur7 Kendini eşler 7Kendini eşleyemez8 Tek çeşittir 83 çeşittir9 Çekirdekte,Mitekondride ,Kloroplasta 9Çekirdekte,Sitoplazmada bulunur bulunur DNA VE RNA ORTAK ÖZELLİKLERİ *A,G,C bazları *Fosfat grubu RNA’nın özel bazı;urasildir DNA’nın özel bazı;timindir RNA’NIN ÇEŞİTLERİ rnRNA: DNA’daki kalıtsal bilgiyi ribozomlara taşır rRNA:Proteinlerle birlikte ribozomların yapısını oluşturur tRNA:Hücre içinde aminoasitleri tanır ve bunları ribozoma taşır ATP’ NİN YAPISI Bütün canlıların en önemli enerji kaynağı ATP’nin yapısında Adenin denilen bir organik bir baz ,beş karbonlu riboz şekeri ve üç tane fosforik asit bulunur Bu fosfat gruplarından son ikisi yüksek enerjili fosfat bağlarıyla bağlıdırATP’den bir fosfat koparıldığında ADP oluşur ve bu sırada bir miktar enerji açığa çıkar Bu enerji yeni moleküllerin sentezinde , hücre solunumunda, aktif taşımada, hücre bölünmesinde, fotosentezde,sinirsel iletimde başta olmak üzere bir çok reaksiyonda harcanırHÜCRE Canlının en küçük yapı taşlarına hücre denir 3 kısımdan meydana gelir(zar,sitoplazma ve çekirdek)Hücre Zarı: Hücreyi dış ortamdan ayıran madde giriş çıkışını düzenleyen,seçici-geçirgen özelliğe sahip canlı yapıdır (Protein,yağ ve karbonhidratlardan oluşur)Büyük bir kısmı yağlardan oluşurHücrenin özgüllüğü zarda ki glikoprotein,glikolipitlerin,miktarına ve dağılımına bağlıdırHücre zarından geçen maddeler: 1 Küçük moleküller,büyük moleküllere göre,2 Nötr maddeler iyonlara göre,3 Yağda çözünen maddeler suda çözünen maddelere göre4 (-) iyonlar (+) iyonlara göre daha kolay geçerSitoplazma ve Organeller Sitoplazma:Hücre zarı ile çekirdek arasını dolduran yumurta akı kıvamında ki canlı ortamda %70-90 Oranında su bulunur Su bitkilerin de bu oran %98 ‘ e kadar yükselirSpor,tohum ve bakterilerde % 15’ ten % 5 ‘e kadar düşer Organeller: Lizozom: Sindirm ve savunma ocağı lizozom enzimler de bulunur Alyuvarlar da bulunmazAkyuvarlarda bol miktar da bulunurEndoplazmik retikulum: Ribozom da sentezlenen proteinleri hücrenin gerekli yerlerine taşır Golgi Aygıtı: Salgı ocağıdır Bitki hücrelerinde seliloz çeperin üretilmesini sağlar Ribozom: Zarsızdı, cansızdır Rrna ve protenden oluşur Virüsler hariç bütün canlı hücrelerinde bulunur , proteinin sentez yeridirMitokondri:Hücrenin enerji ihtaiyacını karşılar Kendine özgü DNA sı vardırBöylece kendini sentezleyebilir(Kas ve karaciğer hücrelerinde bol sayıdsa bulunur)Sentrozom:Hayvan hücrelerin de ve ilkel yapılı bitki hücrelerin de bulunur Hücre bölünmeye hazırladığı dönemde interfaz her bir kutba gider ve iğ ipliklerini oluştururSiniz hücrelerin de yokturPlastitler:Sadece bitki bulunurlar Renklerine ve görevlerine göre 3 grupta incelenirlerBirbirlerine dönüşebilirler1 Kloroplastlar:Bitkiye yeşil rengi verirlerFotosentezle ışık enerjisinin kimyasal enerjiye dönüştürüldüğü ve serbest oksijenin üretildiği organeldirKLOROPLASTLAR FOTOSENTEZLE YERYÜZÜNDE YAŞAMIN DEVAMINI SAĞLAYAN ORGANELDİR2 Kromoplastlar:Bitkiye sarı, turuncu ve kırmızı rengi verirYapraklarda, meyvelerde ve bazı yüksek yapılı bitkilerin köklerinde bulunur3 Lökoplastlar:RenksizdirlerBitkinin kök, toprak altı gövdesinde ve tohum gibi depo organlarında bulunurNişasta, yağ ve protein depo ederKoful:Hücrenin madde alış verişinde, beslenmesinde, sindiriminde, boşaltımında görevlidir Bitkilerde bol ve büyük,hayvanlarda ise küçük ve az miktarda bulunur*Kontraktil Koful:Tatlı suda yaşayan bir hücreli canlılardaki boşaltım kofuludur Yoğunluk farkından dolayı vücut içerisine giren fazla suyu dışarı atarZarı olmayan organeller: Ribozom DNA’sı olan organeller:Mitokondri Sentrozom kloroplast ÇEKİRDEK Hücrenin canlılığını sürdürebilmesi için mutlaka gereklidir Hücrenin bütün yaşamsal olaylarını yönetir ve kontrol ederHÜCRE BÖLÜNMELERİ Mitoz Bölünme:Tek hücrelilerde üremeyi çok hücrelilerde büyüme ve gelişmeyi sağlar Evreleri:*İnterfaz: Kromozom kendini eşler DNA miktarı iki katına çıkar Sentriyoller kendini eşlerHücrede ATP sentezi, protein sentezi metobolik faaliyetler hızlanır*Profaz:Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolmaya başlar *Metafaz:Kromozomlar ekvator düzlemine dizilir *Anafaz:Kromotitler sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunurlar ve zıt kutuplara çekilirler *Telofaz:Kutplara toplanmış kromozomlar interfaz evresinde olduğu gibi çekirdek zarı ve çekirdekçiğin tekrar meydana geldiği görülür iğ iplikleri kaybolur Hücre sitoplazma bölünmesi meydana gelirBitki hücrelerinde ara lamel şeklinde olurHayvan hücresinde stoplazma boğumlanması şeklinde olurMayoz Bölünme:Kromozom sayılarının nesiller boyu sabit tutulmasını sağlar Amaç kromozom sayısının yarıya inmesini sağlamakEvreleri:*İnterfaz:Bu evrede hücrede büyüme, solunum, protein sentezi gibi metabolik olayların hızı çok yüksektir DNA’nın kendini eşlediği görülmektedir*Mayoz І ProfazІ:Mayoz bölünmenin en uzun safhasıdır Kromozom çifti yan yana gelirler tetratları oluşturular oluşumunda kalıtsal madde alışverişi olurKromozom çiftleri yan yana gelerek birbirleriyle sarmal yaparlar bu olaya sinapsis denirSinapsis sırasında kromozomların kardeş olmayan kromotitlerin birbirine dokunan parçacıkları arasında gen alış verişi olur buna krossing-over denir*MetafazІ *AnafazІ 3’ünde de mitoz bölünmede ki olaylar görülür *TelofazІ *MayoaІІ:MayozІ sonunda meydana gelen haploit hücreler mayozІІ de tekrar bölünür ve haploit kromozomlu 4 hücre meydana gelir MayozІІ ana hatlarıyla mitoz bölünmeye benzerBu safhada sadece kromotitler birbirinden ayrılırKromozom sayısında değişiklik olmaz*ProfazІІ:TelofazІ ‘den sonra görülken çok kısa süren bir safhadır Çekirdek zarı oluşmuşsa parçalanmaya başlar*MetafazІІ:Kromotitler hücrenin ekvator düzlemine yerleşir *AnafazІІ:Ekvator düzlemine dizilmiş kromotitler birbirinden ayrılır ve kutuplara doğru hareket eder TelofazІІ:Çekirdek zarı oluşmaya başlar sitoplazma boğumlanmaya başalarMİTOZ VE MAYOZ ARASINDAKİ FARKLILIKLAR MİTOZ MAYOZ 1 Çok hücreli canlıların vücut hücre- 1Çok hücreli canlıların üreme hücresinde lerinde görülür görülür2 Vücudun bütün doku ve organların- 2Üreme organlarında görülürda görülür 3Oluşan hücreler üremeyi sağlar3 Oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar 4Kromozom sayısı yarıya iner4 Kromozom sayısı sabit kalır 5Bölünme sonucunda 4 hücre oluşur5 Oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinin tıpatıp 6Oluşan hücreler kalıtsal olarak atasınaaynısıdır benzer6 Bölünme sonucu 2 tane hücre oluşur 7Çekirdek ve stoplazma bölünmesi 2 kez olur7 Çekirdek ve stoplazma bölünmesi bir kez olur 8Tetrat ve krossing-over olayları görülür8 Tetrat ve krossing-over olayları görülmez 9Ergenlik döneminde başlar üreme dönemi 9 Zigotun oluşumundan ölümüne kadar sürer boyunca devam ederPROKARYOT VE ÖKARYOT HÜCRELER Prokaryot Hücre:Belirginbir zarla çevrili çekirdeği olmayan ve ribozom dışında organelleri bulunmayan hücrelere denir Prokaryot hücrelerin en dışında hücre çeperi, hücre çeperinin içinde ise hücre zarı bulunurProkaryot canlılar bakteriler, mavi-yeşil alglerdirBunlar monera aleminde sınıflandırılırÖkaryot Hücre:Zarla çevrili belirli bir çekirdeği ve organelleri olan hücrelere denir Hücreler zar,stoplazma ve çekirdekten meydana gelmiştirProtistler,gerçek mantarlar, bitkiler ve hayvanlar ökaryot canlılardırBİTKİ VE HAYVAN HÜCRELERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bitki Hücresi Hayvan Hücresi 1 Hücre çeperi bulunur 1Hücre çeperi bulunmaz2 Sentrozom yoktur 2Sentrozomu vardır3 Plastitleri vardır 3Plastitleri yoktur4 Kofulları büyüktür 4Kofulları küçüktür5 Nişasta ve seliloz depo eder 5Glikojen depo eder 6 Hücreler birbirine hücre duvarı ile bağlıdır 6Hücreler bağımsızdır7 sitoplazma bölünmesi ara lamel 7Stoplazma bölünmesi boğumlanma şeklinde olur şeklinde olurHÜCREDE MADDE ALIŞ VERİŞİ 1 Pasif Taşıma:Hücre zarından madde alınırken eğer enerji harcanmıyorsa buna denirÖZELLİKLERİ *Enerji harcanmaz *Taşıma çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğrudur *Canlı ve cansız tüm hücrelerde görülür DİFÜZYON:Hücre zarından geçebilen bir maddenin geçişi çok yoğun ortamdan az yoğun ortama doğruysa buna denir enerji ve enzim kullanılmaz yarı geçirgen bir zar gerekli değildirOZMOS:Suyun hücre içindeki difüzyonudur yarı geçirgen bir zar vardırozmosda ortamın eşitlenmesi beklenmez*İzotonik ortam:Hücrelerin yaşayabildiği yoğunluğa sahip ortamlara denir *Hipertonik ortam:Hücreden daha fazla yoğunluğa sahip ortama denir *Hipotonik ortam:Hücreden daha az yoğunluğa sahip ortama denir *Plazmoliz:Hipertonik ortama konulan hücrenin su kaybederek büzülmesi olayına denir *Deplazmoliz:Plazmolize uğramış hücrenin saf su ortamına konulduğu zaman su alarak eski haline dönmesine denir *Turgor:Uzun süre bekletilerek su alarak devamlı şişmesi durumuna denir Hücrenin içindeki su nedeniyle zara yapılan basınca turgor basıncı denir*Hemoliz:Hücre saf suda bekletilirse bir süre sonra fazla sudan dolayı patladığı görülür bu olaya denir 2 Aktif Taşıma:Maddenin hücre zarından geçişi hücrenin enerji kullanılmasıyla gerçekleşiyorsa bu olaya denirÖZELLİKLERİ 1Enerji harcanır 2 Taşıma az yoğun ortamdan çok yoğun ortama doğrudur3 Canlı hücrelerde görülür4 Enzimler kullanılır*Endositoz:Alına maddenin sıvı ve katı oluşumuna göre 2 şekilde yapılır 1 Fagasitoz:Büyük moleküllü katı maddelerin hücre içine alınmasına denir2 Pinositoz:Büyük moleküllü sıvı maddelerin hücre için alınması olayına denir*Ekzositoz:Hücre için alınan atık maddelerin dışarı atılmasıdır HÜCRE METOBOLİZMASI Hücrede meydana gelen yapım ve yıkım olaylarına metabolizma denir ikiye ayrılır1 anobolik reaksiyonlar:küçük moleküllerin birleşip büyük moleküller meydana getirmesi olayıdırÖrnek;CO2 + H2O →BESİN +O2 →FOTOSENTEZ OLAYI 2 Katobolik reaksiyonlar:Büyük moleküllerin yıkım tepkimesidirÖrnek;BESİN +O2→ CO2 + H2 O+38ATP→SOLUNUM OLAYI CANLILARDA SINIFLANDIRMA Doğadaki canlıların yaşayışlarına ve akrabalık derecelerine göre benzerliklerine göre yapılan gruplandırmaya sınıflandırma denir Biyolojinin alt bilim dalı olan sistematik bunu inceler2’ ye ayrılır1 Yapay sınıflandırma: Doğadaki canlıların dış görünüşüne veya yaşadıkları yere bakılarak yapılan sınıflandırmaya denirBilimsel bir sınıflandırma değildirYapay sınıflandırmada anolog organa bakılır2 Doğal sınıflandırma:Canlıların akrabalık derecesi protein benzerlikleri, yaşayışları, beslenmelerine göre yapılan sınıflandırmaya denirDoğal sınıflandırma yapılırken canlılar arasındaki homolog organ yapısına bakılır2 canlı arasında ne kadar homolog organ varsa bu iki canlının birbirleriyle o kadar akraba olduklarını anlatırBilimsel bir sınıflandırmadırHomolog organ:Kökenleri aynı görevleri farklı olan organlara denir Örnek:insanın kolu ile balinanın yüzgeciAnolog organ:Kökenleri farklı görevleri aynı olan organlar denir Örnek:Sineğin kanadı ile kuşun kanadıTür:Ortak bir atadan gelen yapı ve görevleri benzer özelliklere sahip kendi aralarında verimli nesiller meydana getiren bireyler topluluğuna denir İkili Adlandırma:Biyoloji biliminde canlılar adlandırılırken hem cins hem de tür ismi yazılır böyle adlandırmalara denir Alem Şube Sınıf Takım Aile Cins Tür Birey sayısı alemden türe giderken azalır ortak özellik artar Birey sayısı türden aleme giderken artar ortak özellik azalır VİRÜSLER Canlılar aleminde bulunan en küçük mikroorganizmadır Virüsler sadece elektro mikroskobuyla görülebilir-Değişik şekillerde virüsler mevcuttur -Virüsler taşıdıkları nükleik asitlere göre adlandırılır İkisi de aynı anda bulunmaz- Hayvan virüslerinde genellikle DNA bulunur Bitki virüslerinde ise RNA bulunurAma bitki virüslerin hayvan virüslerinde hastalık yapmaktadırÖrneğin;HIV virüsü bitki virüsü olmasına rağmen hayvan hücrelerinde AIDS hastalığı yapmaktadır-Virüslerin organelleri , ribozomu ve sitoplazması yoktur Organelleri olmadığı için özellikle de ribozom olmadığı için enzim sistemleri yokturKuyruklarında gireceği hücrenin zarına tutunarak zarın erimesini sağlayan enzimler bulunur-Virüslerin dışında bir protein kılıf çevrilidir -Virüslerin organelleri ve enzimleri olmadığında dolayı zorunlu parazit olarak görev yaparlar -Virüslere ilaç etki etmez bunun sebebi virüslerin hücre içinde yaşamasıdır (Bizim aldığımız ilaçlar hücreler arası boşluklarda bulunur)-Virüsler hücre dışında tuz kristali gibi kristalleşirler -Virüsler büyümez,beslenmez,gelişmez,dolaşım,boşaltım olayları yoktur Metabolizmaları yokturCANLILAR ALEMİ PROKARYOT CANLILAR 1 BAKTERİLERMonera aleminde yer alırlar Işık mikroskobuyla görülebilecek kadar küçüktürlerİki hücre örtüsüne sahiptirlerİ kısımda hücre zarı bulunurBakteri stoplazmasının %90 sudurİçinde DNA,RNA, protein,mitekondri gibi zarla çevrili yapıları yokturoksijenli solunum yapan bakterilerde mezozom zar katlantıları yer alırMezozom ökaryottaki mitekondrinin görevini yaparBAKTERİLERİN ÇEŞİTLERİ 1 Şekillerine Göre 2GRAM BOYAMA ÖZELLİĞİNE GÖRE*Çubuk *Gram pozitif(+)bakteri:mikroskopta mor renkte görülür *Yuvarlak *Gram negatif(-)bakteri:Mikrokopta pembe renkte görülür *Spiral *Virgül 3 OKSİJENE DUYULAN İHTİYACA GÖRE*Zorunlu aerob bakteri :Yalnız oksijenli ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler *Zorunlu anaerob bakteriler Yalnız oksijensiz ortamda yaşayıp çoğalabilen bakteriler*Geçici bakteriler:Geçici olarak oksijenli ve oksijensiz ortamda yaşayabilen 2’ye ayrılıra)Geçici aerob bakteriler Normalde oksijensiz ortamda yaşamaya uyum sağlamış;fakat geçici olarak oksijenli ortamda yaşayabilen bakterilerb)Normalde oksijenli ortamda yaşamaya uyum sağlamış ;fakat geçici olarak oksijensiz ortamda yaşayabilen bakteriler 4 BESLENME ŞEKİLLERİNE GÖRE*Ototrof bakteriler:Yaşamaları için gerekli organik bileşikleri, basit inorganik bileşiklerden sentezleyebilen bakterilerdir Kullandıkları enerji kaynağına göre ikiye ayrılıra)Fotoototrof bakteriler:Fotosentez yapan bakterilerdir Enerji kaynağı güneştirb)Kemoototrof bakteriler:Bazı bakteriler kükürt,demir,hidrojen,amonyak gibi inorganik maddelerin oksidasyonundan sağladıkları enerji ile su ve karbon dioksitten besin üretirler Bu bakteriler;nitrit,nitrat,kükürt ve demir bakterileridir*Heterotrof bakteriler:İhtiyaç duydukları organik besin maddelerini ortamdan hazır alan bakterilerdir 2’ye ayrılıra)Parazit bakteriler:Sindirim enzimleri olmadığı için gereksinim duydukları besin maddelerini üzerinde yaşadığı canlıdan hazır alan bakterilerdir Hastalık yapan bakterilere patojen bakteriler denirb)Saprofit (çürükçül) bakteriler:Toprakta yaşayan , çürümeye neden olan ayrıştırıcı bakterilerdir Hücre dışına enzim göndererek ölü bitki ve hayvan artıklarındaki organik maddelerin daha küçük organik ve inorganik maddelerin parçalanmasını sağlarlar2 MAVİ-YEŞİL ALGLER Belirli, bir çekirdeği, kloroplastı ve diğer organelleri bulunmayan mavi- yeşil renkli, bir hücreli organizmalardır Çekirdek zarı ve zarlı organelleri bulunmadığı için prokaryot hücre yapısındadırlarFotosentez yapmalarını saplayan klorofil pigmenti tanecikler halinde bulunur bundan dolayı renkleri yeşildirÇoğunlukla koloniler halinde yaşarlarDenizlerde, tatlı sularda ,göllerde ve nemli bölgelerde yaşarlar
|
|
 |
|
Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik Bileşikler |
|
|
09-11-2012
|
#2 |
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Canlıların Temel Bileşenleri (Geniş Anlatım) İnorganik Bileşikler, Organik BileşiklerÖKARYOT CANLILAR 1 PROTİSTALARProtista alemi, bir hücreli ve çok hücreli fotosentetik algleri , çok çekirdekli yada çok hücreli heterotrof cıvık mantarları, bir hücreli yada basit ökaryotları içeren canlı grubudur Tam bitki ve hayvan özelliği göstermediği için ayrı bir alemde incelenirler *Protozoalar:Bir hücrelilerdir mikroskobik canlılar olup 4 gruba ayrılırlar a)Kamçılılar:Hareket organeli olarak bir yada birkaç kamçı bulundururlar Bazıları saprofit bazıları parazittilerÇoğalmaları ikiye bölünme ile olurÖglena tatlı sularda yaşarYapısında bir yada iki boşaltım kofulu vardır Önde bir yada iki tane kamçları vardırÖglene klorofil pigmenti içerdiklerinden dolayı yeşil renklidirler bu nedenle kendi besinini kendileri yaparlar bu özelliğinden dolayı bitkilere hareketli olmasından dolayı hayvan hücrelerine benzerb)Kökayaklılar:Besinlerin ve hareketlerini yalancı ayaklarla sağlayan bir hücrelilerdendir Amipler tatlı sularda yaşarlarBesinlerini sitoplazmalarında meydana getirdikleri besin kofulları içerisinde sindirirlerc)Sporlular:Çoğu omurgalı omurgasız hayvanlarda parazit yaşama uyum sağlamıştır besinlerini difüzyonla alırlarPlazmodyum bu gruba örnektirBilinen 50 kadar plazmodyum türü vardır insanlarda sıtma hastalığına neden olurlard)Silliler:Hareketlerini ve besin teminini silerliyle yaparlar Tatlı su ve denizlerde yaşarlarEn iyi örnek paramesyum dur hem bölünerek hem de konjugasyonla ürer*Algler:Klorofil içerdikleri için fotosentez yapabilirler Sulu ortamda yaşarlar daha uygun ortam bulabilmek amacıyla yer değiştirme hareketi yaparlarMadde alış verişini yaşadıkları ortamdan sağlarlarYeşil, sarı, kırmızı, esmer algler bu grubun örneklerindendir*Cıvık Mantarlar:belirgin bir hücre şekli olmayan çok çekirdekli stoplazmaya sahip saprofit organizmalardır Üremeleri eşeyli ve eşeysiz şekilde olurProtista aleminde incelenmekle birlikte beraber canlılar aleminde yeri henüz kesinleşmemiştir2 MANTARLARMantarlar stoplazmalarında zarla çevrili bir çekirdeğe sahip olan ökaryot hücreli canlılardır Mantarlar genellikle çok hücrelidirKlorofil içermeyen yaşamları için gerekli olan besini hazır olarak sağlayan heterotrof canlılardırBitkilerdeki kök, gövde ve yaprak gibi organlara sahip değillerdirFakat hücrelerinin etrafında belirli bir hücre çeperinin olması sporla çoğalmaları ve genellikle hareketsiz oluşları nedeniyle bitkilere benzer canlılardırMantarların en önemli özelliklerinden biride doğadaki inorganik döngüyü sağlaması ,ilaç yapımında kullanılmasıdırMantarların Çeşitleri *Maya mantarları:Tomurcuklanma ile çoğalırlar Hamurun mayalanması gibi bir çok mayalanma olaylarında görev alır*Küf Mantarları:Çürümekte olan böcek,balık, kuş artıkları üzerinde saprofit olarak yaşarlar Eşeyli ve Eşeysiz ürerlerBesinlerin küflenmesini neden olur*Şapkalı Mantarlar:Mantarların en büyükleridirler Besin olarak kullanıldıkları gibi insanlar için zehirli olan türleri de vardır*Enfeksiyonel Mantarlar:İnsanda ağız ve boğaz hastalıkları, üreme organları ve deride enfeksiyonlara neden olan mantarlardır bebeklerde görülen pamukçuk, saç dökülmesine neden olan saçkıran örnek verilebilir3 BİTKİLERBitkiler çok hücreli ototrof iyi gelişmiş bir organizasyona sahip yüksek yapılı canlılardır Kendi besinlerini kendi üretirlerSinir sistemleri yokturDamarlı ve damarsız olmak üzere 2 grupta toplanırlar1 Damarsız Bitkiler:İletim demetleri yokturIlık nemli ve gölgelik yerlerde yaşarlarMetagenez(eşeyli +eşeysiz) görülürSporla çoğalırGerçek kök ve gövdeleri yokturEn önemlileri kara yosunlarıdır2 Damarlı Bitkilera)Damarlı Sporlu Bitkiler:Ilık nemli bölgelerde yaşar,İletim demeti vardır Sporla çoğalırMetagenez görülürGerçek kök ve gövdeleri yokturb)Damarlı Tohumlu Bitkiler: İletim demeti bulundururlar Açık tohumlu ve kapalı tohumlu olarak 2’ ye ayrılır*Açık Tohumlu Bitkiler:Kozalıklı bitkilerdir İletim demetleri düzenlidirİğne yapraklıdırlarHer dem yeşillerdirBunlar köknar, ladin, çam’dır*Kapalı Tohumlu Bitkiler:İletim demetleri vardır Gerçek çiçek ve tohum taslakları vardırÇenek yaprağı sayısına göre tek çenekli çift çenekli bitkiler olarak incelenir-Tek Çenekli:Tek yıllık otsu bitkilerdir Yapraklarında paralel damar bulunurİletim demetleri dağınıktırKambiyum bulundurmazlar-Çift Çenekli:Embriyolarında iki çenek yaprağı bulunur Çok yıllık odunsu bitkilerdirKambiyum bulunur İletim demeti düzenlidirYaprakları ağsı damarlıdır4 HAYVANLARa)Omurgasızlar:İç iskelet bulunmaz Açık dolaşım görülürBunlar;-Süngerler -Sölenterler -Solucanlar -Yumuşakçalar -Eklem bacaklılar -Derisidikenliler b)İlkel Kordalılar:Basit bir iskelet yapısına sahiptirler Bu yapı bazılarında yaşam boyunca devam eder bazılarında ise yavru halindeyken bulunurKapalı dolaşım sistemine sahiptirlerc)Omurgalılar:İç iskelet vardır Kapalı dolaşım sistemi görülürBeş sınıfta incelenilir*Balıklar:Kemik ya da kıkırdaktan oluşmuş iç iskeletleri vardır Solungaç solunumu yaparlarKalpleri iki odacıklıdırDış döllenme dış gelişme görülürDenizlerde ve tatlı sularda yaşarlar*Kurbağalar:Karada ve suda yaşarlar Derileri nemli ve kaygandırLarvaları solungaç deri solunumu yaparlar Kalpleri üç odacıklıdırDış döllenme dış gelişme görülür*Sürüngenler: Akciğerleri ile solunum yaparlar Kalpleri üç odacıklıdır karıncık yarım perdeyle ikiye ayrılırTimsdahlarda ise dört odacıkılıdır tam perdeyle ikiye ayrılırİç döllenme diş gelişme görülür*Kuşlar:Sıcak kanlı hayvanlardır Kalpleri dört odacıklıdırAkciğer solunumu yaparlar,yumurta ile çoğalırİç döllenme dış gelişme görülür*Memeliler:Sıcakkanlı hayvanlardır Derileri kıllarla örtülüdürİç döllenme görülürKalpleri dört odacıklıdırKapalı dolaşım s,istemi görülürAkciğer solunumu yaparlar alveol kesecikleri bulunurYavrularını sütle beslerlerSinir sistemleri çok gelişmiştirDenizlerde ve karalarda yaşayan türleri vardır
|
|
|
|
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.
Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.
IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.
«
Önceki Konu
|
Sonraki Konu
»
|
|
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.