19.Yüzyılın Başlarından İtibaren Osmanlı Yönetimindeki Dışta Ve İçteki Gelişmeler

**Prof. Dr. Sinsi** · 09-10-2012

19

yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı yönetimindeki dışta ve içteki Gelişmeler
19

yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı yöneticileri dışta ve içte iki önemli gelişmeyle karşı karşıya gelmişlerdir

Sanayi Devrimi’nin yol açtığı teknik ilerlemelerin sonucunda,Batı Avrupa iktisadi ve askeri alanlarda büyük bir sıçrama yapmıştı

Osmanlı yöneticilerini kaygılandıran bir diğer sorun da Rusya’nın uzun bir süredir izlediği güneye doğru yayılma politikasıydı

1760’ların sonlarından 1820’lerin sonlarına kadar Osmanlı Devleti Rusya ile sık sık savaş girdi ve bu savaşların çoğundan yenilgiyle ayrıldı

İmparatorluk içinde ise,1808 yılında imzalanan Sened-i İttifak ile taşradaki ayanın gücü doruğa ulaşmıştı

Pek çok bölgede ayan ve derebeyleri merkezi devletten bağımsız olarak davranıyorlar,geniş toprakların fiili denetimini ellerinde tutuyorlar ve vergi gelirlerinin büyük bir kısmına el koyuyorlardı

18

yüzyılda Anadolu’nun dış ticareti daha sınırlı kalırken,İmparatorluğun Balkan vilayetlerinin Batı Avrupa ile ticareti sürekli gelişmişti

Bu gelişme Balkanlar’daki gayrı müslim tüccarları güçlendirmiş ve Fransız Devrimi’nden kaynaklanan düşünce akımlarının da katkısıyla bu kesim Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılmayı amaçlayan ulusçuluk hareketlerinin önderliğini yapmaya başlamıştı

Bu hareketler Avrupa ülkelerinin da desteğini sağlayınca,19

yüzyılın başlarında önce Sırbistan sonra da Yunanistan bağımsızlıklarını kazandılar
II

Mahmud ve çevresindeki yöneticiler bu koşulların İmparatorluğun dağılmasına yol açabileceğini düşünüyorlar ve çözümü merkeziyetçi eğilimlerin güçlenmesinde,merkezi devletin hem Avrupalı ülkeler karşısında hem de İmparatorluk içindeki yerel unsurlar karşısında gücünü arttırmasında görüyorlardı

Bunun için Batılı model doğrultusunda güçlü bir ordu kurulması,vergi gelirlerinin arttırılması,İstanbul’daki ve taşradaki yönetimin etkinlik kazanması gerekiyordu

Şevket Pamuk, 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, 2

Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, Kasım 1990, s

158

09-10-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	19.Yüzyılın Başlarından İtibaren Osmanlı Yönetimindeki Dışta Ve İçteki Gelişmeler 19yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı yönetimindeki dışta ve içteki Gelişmeler 19yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı yönetimindeki dışta ve içteki Gelişmeler 19yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı yöneticileri dışta ve içte iki önemli gelişmeyle karşı karşıya gelmişlerdirSanayi Devrimi’nin yol açtığı teknik ilerlemelerin sonucunda,Batı Avrupa iktisadi ve askeri alanlarda büyük bir sıçrama yapmıştıOsmanlı yöneticilerini kaygılandıran bir diğer sorun da Rusya’nın uzun bir süredir izlediği güneye doğru yayılma politikasıydı1760’ların sonlarından 1820’lerin sonlarına kadar Osmanlı Devleti Rusya ile sık sık savaş girdi ve bu savaşların çoğundan yenilgiyle ayrıldı İmparatorluk içinde ise,1808 yılında imzalanan Sened-i İttifak ile taşradaki ayanın gücü doruğa ulaşmıştıPek çok bölgede ayan ve derebeyleri merkezi devletten bağımsız olarak davranıyorlar,geniş toprakların fiili denetimini ellerinde tutuyorlar ve vergi gelirlerinin büyük bir kısmına el koyuyorlardı 18yüzyılda Anadolu’nun dış ticareti daha sınırlı kalırken,İmparatorluğun Balkan vilayetlerinin Batı Avrupa ile ticareti sürekli gelişmiştiBu gelişme Balkanlar’daki gayrı müslim tüccarları güçlendirmiş ve Fransız Devrimi’nden kaynaklanan düşünce akımlarının da katkısıyla bu kesim Osmanlı İmparatorluğu’ndan ayrılmayı amaçlayan ulusçuluk hareketlerinin önderliğini yapmaya başlamıştıBu hareketler Avrupa ülkelerinin da desteğini sağlayınca,19yüzyılın başlarında önce Sırbistan sonra da Yunanistan bağımsızlıklarını kazandılar IIMahmud ve çevresindeki yöneticiler bu koşulların İmparatorluğun dağılmasına yol açabileceğini düşünüyorlar ve çözümü merkeziyetçi eğilimlerin güçlenmesinde,merkezi devletin hem Avrupalı ülkeler karşısında hem de İmparatorluk içindeki yerel unsurlar karşısında gücünü arttırmasında görüyorlardıBunun için Batılı model doğrultusunda güçlü bir ordu kurulması,vergi gelirlerinin arttırılması,İstanbul’daki ve taşradaki yönetimin etkinlik kazanması gerekiyordu Şevket Pamuk, 100 Soruda Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi 1500-1914, 2Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul, Kasım 1990, s158