Prof. Dr. Sinsi
|
Davranışlarımıza Yön Veren Kültür Kalıpları,Sosyalleşmenin Tanımı
DAVRANIŞLARIMIZA YÖN VEREN KÜLTÜR KALIPLARI,SOSYALLEŞMENİN TANIMI
Davranışlarımıza yön veren kültür kalıpları,sosyalleşmenin tanımı
Her toplumun kendine özgü düşünce,inanç ve değer sistemleri vardır Bunlar toplumda iyi veya kötüyü belirlemede, toplumu tanımada ve işlerin hangi yöntemlerle yapılacağını saptamada oldukça etkilidirler Toplumların farklı gelenekler, görenekleri, ahlaki değer yargıları ve inançları mevcuttur Bunlar her toplum için doğru ve değerli olmayabilir Kültürün bu öğeleri zamanla kalıplaşır ve birbirine uyumlu hale gelir
Toplumsal yaşamda birçok işi yapar veya çeşitli davranışları sergileriz Ama yaparken tam olarak bilinçli düşünmeyiz Çünkü toplumda hemen hemen herkes bunları yapmakta ve aynı zamanda onay görmektedir Onun için toplumca benimsenen bir davranışı sergilerken onun yanlışlığını düşünmeyiz Bunun nedeni, o davranışın artık kalıplaşmış olmasıdır Davranışlarımıza yön verev kültür kalıplarını şöyle sıralamak mümkündür
(1)Değerler
(2)Sosyal Normlar
(3)Örf,Adet ve Gelenekler
(4)Anomi
2 SOSYALLEŞME
Kalıtım, içsalgı, içgüdüler, dürtüler, zeka gibi biyolojik ve fizyolojik faktörler insan kişiliğinin maddi temelini oluşturur Ancak insan dünyaya geldikten sonra ailesinden ve bağlı olduğu toplumdan da bir çok şeyler almaktadır Bunlar da insan kişiliğinin manevi temelini oluşturmaktadır Kişiliğin maddi temelini oluşturan bir çok özellik hayvanlarda da mevcuttur İnsanları hayvanlardan ayıran en önemli özellik onların toplumda kazandıklarıdır Yani çevresinden aldığı manevi kültür öğeleridir İnsanları hayvanlardan ayıran önemli bir özellik de insanların, soyut kavramlarla düşünebilmeleri, karar almaları ve seçme yeteneğine sahip olmalarıdır Gerçekten de insanlar planlar yapar ve bunlara göre hareket tarzları belirler
İnsanlar sosyal gruplarda doğarlar ve toplumsal özelliklerini bu sosyal grupların içinde kazanırlar Bireyler, toplumda yaşamak için gereken bilgilere ve değerlere bu gruplar aracılığıyla sahip olurlar Bu bilgi ve değerleri benimsedikleri müddetçe bir toplumun üyesi olurlar İşte bir toplumun üyesi olma sosyalleşme olarak değerlendirilmektedir
a SOSYALLEŞMENİN TANIMI
Sosyalleşme süreci sayesinde insanların yaşam biçimleri hayvanların yaşam biçimlerinden ayrılır Sosyalleşme süreci, yeni doğan bireylerin mevcut kültürü ve toplu yaşam tarzını kabullenmelerini ve topluma uyum sağlamalarını kolaylaştırır Bu süreç insanın doğumuyla başlar ve yaşamı boyunca devam eder
Sosyalleşme konusunda yapılan tanımlardan bazıları şunlardır:
-Sosyalleşme, başkalarıyla olan ilişkileri vasıtasıyla bireye, iyi-kötü, doğru-yanlış gibi toplumun yargı ölçütlerinin, diğer büyün değer ve normlarını toplumca kabul edebilir tutum ve alışkanlıkların, becerilerin iletilmesi sürecidir
-Bireysel açıdan sosyalleşme, insanın hayvansal yönlerini bırakarak, insani değerler kazanması ve kişiliğini bulması sürecidir
-İnsanın diğer insanlarla karşılıklı etkileşimi sonunda belli bir toplumun yapma, duyma ve düşünme biçimlerini öğrenmesini ve benimsemesini sağlayan süreçdir
-Sosyalleşme, yapısında karmaşıklığı içeren, toplumsal açıdan başarılı bireylerin yetişme sürecidir
Bazı sosyal bilimler açısından sosyalleşmenin tanımı şöyle yapılmıştır:
-Psikoloji açısından sosyalleşme, toplumda mevcut olan, kabul gören davranış kalıplarının toplumu oluşturan üyeler tarafından içselleştirilmesi ve benimsenmesidir
-Sosyal Antropoloji açısından sosyalleşme, toplumda var olan kültürün insanlar tarafından öğrenilmesidir
-Sosyoloji açısından sosyalleşme, bir kişinin bütün yaşamı boyunca toplumun sosyo-kültürel öğelerini öğrenmesi,içselleştirmesi,deneyimlerin ve anlamlı toplumsal kurumların(aile,okul gibi) etkisi altında kişilik yapısıyla bütünleştirmesi ve bu yolla da yaşamak zorunda olduğu toplumsal çevresine uyması sürecidir Bu tanımda üç temel özellik açıklanmaya çalışılmaktadır Bunlar, kültürün kazanılması, kültürün kişilikle bütünleşmesi ve sosyal çevreye uyumun sağlanmasıdır
Bu tanımları dikkate alarak sosyalleşmeyi şu şekilde tanımlamak mümkündür Sosyalleşme, insanın toplumsal yaşamda diğer insanlarla birlikte ortak bir yaşam sürdürebilmesi, toplumun, örf,adet,gelenek ve göreneklerine itaat etmesi, giyinme, yeme,içme, oynama, eğlenme ve çalışma açısından bazı temel yöntemleri kabul etmesi, toplumsal yaşamın kurallarına uyması ve kendisine verilecek rolleri sağlıklı bir şekilde yerine getirmesi sürecidir
b SOSYALLEŞMENİN GENEL NİTELİKLERİ
İnsanların topluma uygun birer fert olmalarını sağlayan sosyalleşmenin özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:
1 Sosyalleşme içinde dünyaya gelinen bir toplum için söz konusudur İnsanlar içinde doğduğu toplumlarda sosyalleşmelerini tamamlarlar
2 Sosyalleşme sayesinde insanlar toplumda geçerli olan değerleri, tutum ve davranış kalıplarını ve toplumsal düşünme tarzlarını öğrenirler
3 İnsanların farklı kalıtım yapısı ve deneyimleri olduğu için birbirlerinden farklıdırlar
4 Sosyalleşme insanların toplumsal yaşamın etkili ve önemli bir üyesi olmaları durumunu inceler
c SOSYALLEŞMENİN TEMEL FAKTÖRLERİ
Toplumsal yaşamda birliği, beraberliği, düzenliliği ve devamlılığı sağlamayı amaçlayan sosyalleşmenin temel fonksiyonlarını şöyle sıralayabiliriz
1 Sosyalleşme toplumsal düzenin devamlılığını sağlamak için gerekli olan bilgi ve teknikleri toplum üyelerine planlı ve amaçlı olarak vermeye çalışır Bir aktarımında bireyler arasında ayırım yapılmaz
2 Sosyalleşme, toplumsal amaçların gerçekleştirilmesinde insanları motive eder Sosyalleşme insanlara belli umutlar aşılar ve onların toplumda birtakım beklentiler içine girmelerini sağlar
3 Sosyalleşme, insanlara belirli durumlar karşısında nasıl davranmaları gerektiğini öğretir
4 Sosyalleşme bireysel ve toplumsal umut ve beklentileri dengeler İnsanların beklentileri farklıdır Buna rağmen sosyalleşme, insanların toplumsal yaşama uygun olarak beklentilerini gerçekleştirmelerini sağlar
5 Sosyalleşme, insanların toplumda üstlenecekleri rolleri öğrenip benimsemelerini sağlar
6 Sosyalleşme, insanların benliklerinin gelişmesini sağlar Benlik, kişinin hem başkalarıyla paylaştığı hem de onu çevreden ve başkalarından farklılaştıran ayrıntıların bilincine varmasıdır Dolayısıyla benlik, insanın diğer insanlarla ve dış evrenle ilişkileri sonucu oluşmaktadır Buna göre sosyalleşme, çocuğun sadece kültürel özellikleri algılaması ve benimsemesini değil aynı zamanda benlik ve kişilik kazanmasını da sağlamaktadır
|