Köpek Hastalıkları

BAŞLICA KÖPEK HASTALIKLARI

Tüm hayvanlar yaşamları boyunca çeşitli enfeksiyonlara maruz kalırlarAnneden alınan antikorların etkisi sona erdiğinde enfeksiyonlara karşı zayıf hale gelirlerEnfeksiyona yakalanmadan önce,kendi bağışıklıklarını geliştirmeleri için gerekli olan yeterli miktarda antikoru üretecek B hücrelerine sahip olmaları gerekirÖzellikle köpek üretim merkezleri,barınaklar,pansiyonlar,pet shop ve dog showlar gibi kalabalık çevrelerde bulunan yavrular yüksek risk altındadırBu nedenle,viral ve bakteriyel aşıları tamamlanmış olan yavru köpeklerin,dog show gibi etkinliklere katılması doğru değildir

VİRAL HASTALIKLAR

1- Gençlik Hastalığı : (Canine Distemper)

Köpeklerin gençlik hastalığı bulaşıcı viral bir hastalıktırKolostrum (anneden ilk emzirme sırasında alınan süt,ağız sütü,yüksek miktarda antikor içerir) almış yavrularda, materyal (anneden alınan) antikorlar yavruyu aşağı yukarı 12 hafta kadar korurKolostrum almamış olanlarda ise bu süre 1-4 hafta arasında değişir Bu nedenle hastalık genellikle 3-12 aylık köpeklerde yaygındır Fakat daha yaşlı köpeklerde de rastlanabilmektedirYüksek ateş (40-41’C) ile başlayan hastalık, 4 formda kendini gösterebilir Bunlar; Göz ve burun formu, sindirim sistemi formu, akciğer formu, ve sinirsel form’dur

İştahsızlık,depresyon,burun ve göz akıntıları İle başlayan hastalık,kusma ve ishal ile devam ederHastalığa yakalanan köpeklerin büyük kısmı (%60-80’ni) ölür Gastro intestinal formunu atlatmış gibi, sanki iyileşiyormuş gibi görülen hayvanlarda, yaklaşık 14 gün bir ara dönemden sonra, solunum sistemi formu ve sinirsel formlar arka arkaya görülebilir Solunum sistemi formu, tipik, zatürre semptomları ile kendini belli eder, sık ve güç solunum, bazen öksürük, gittikçe zayıflama,yemek yiyememe gibi Hastalığın son dönemi dediğimiz, sinirsel formunda ise sara tipi nöbetler,tikler ve felçler gözlenirDistemper virüsü T ve B hücreleri ile makrofajları etkilediğinden,köpek iyileşse bile virüsün bağışıklık sisteminde yaptığı bozukluk kalıcı olur Ayrıca, hayatı boyunca vücudunun belli bir bölgesinde bir tik, kalıcı olacaktır Bu Tikler giderek azalır ancak asla yok olmazlar Distemper virüsünün hastalık yapma yeteneği, köpek makrofajları üzerindeki bu replikasyon yeteneğinden ileri gelmektedir

Tedavisi: Gençlik hastalığının tedavisi klinik belirtilere bakılarak yapılır Bağışıklık sistemini kuvvetlendirmek,ve desteklemek tedavide hedef olmalıdır Son yıllarda antiviral ilaçlar , hastalığın ilk safhasında yani viremi döneminde faydalı olmaktadır Fakat bu tedaviler oldukça güç ve pahalı olmaktadır Aynı zamanda, sonuç almak ta oldukça güç, bazen imkansız olan bu hastalıkta en etkili yöntem, yavru köpeklerin 7-9 haftalık iken, 3-4 hafta ara ile 2 kez aşılanması ve her yıl aşının 1 defa tekrar edilmesidir




2- Kanlı İshal :(Canin Parvovirüs)

Kanlı ishale neden olan parvovirüsler nispeten yeni virüslerdendir ve kedilerin gençlik hastalığı virüsleri ile yakınlıkları vardırİlk olarak 1978 yılında ortaya çıkan ve yüzbinlerce köpeğin ölümüne neden olan bu hastalık köpeklerin afeti olarak tanımlanmaktadır Hastalık her yaştaki köpekte gastrointestinal belirtilere, yavru köpeklerde kalp kasının iltihabına (miyokarditis) neden olurÖzellikle yavru köpekler için tehlikeli olan parvoviral enteritise,3 yaşın altındaki köpeklerde rastlanmaktadırYeni Zelanda'da yapılan bir araştırmaya göre 0-7 haftalık köpeklerde hastalığın insidansı %63, 8-12 haftalık köpeklerde %29, 3-6 aylık köpeklerde %23, 6-12 aylık köpeklerde %14, 1-2 yaşındakilerde ise %9, bir yaşından sonra da %11 olarak tespit edilmiştirBu virüs özellikle hızlı olarak bölünen hücreleri hedef alır Bu hücreler, bağırsakta bulunan ve alınan besinlerin değerlendirilmesi ile ilgili olan hücrelerdir

Parvoviral hastalığın ilk belirtisi şiddetli kusmadırKusmuk gri-beyaz renkte ve suludurKusmayı sulu,kötü kokulu,sarıdan kahverengiye kadar değişen renkte ishal izlerİshal halinde çıkarılan dışkıda taze ya da pıhtılaşmış halde kan bulunurAteş 41C kadar yükselirKusma ve ishal nedeni ile oluşan sıvı kayıpları sonucu çoğu yavru köpekler ilk 24 saat içerisinde ölürKalbin etkilendiği durumlarda ise çoğu zaman yavru köpekler ölü bulunurlarBu hastalıkta ölüm oranı %50'nin üzerindedir Parvovirüslerin bağışıklık sistemini baskıladıkları bilinmektedirAncak bunun mekanizması ve lenfosit fonksiyonlarını nasıl etkiledikleri henüz açıklığa kavuşmamıştırVirüslerin bağışıklık sistemini nasıl baskıladıklarıyla ilgili 4 ana mekanizma vardırBu mekanizmalar sayesinde virüsler,vücudun bağışıklık sisteminin zayıf taraflarını araştırarak kendi varlıklarını garantiye alırlar





Virüsler özellikle belirli bir hücreyi etkileyen kimyasal habercilerin reseptörlerine kendi genetom proteinlerini yerleştirirlerBu şekilde virüs, habercinin gönderdiği komutları bozar veya ortadan kaldırırModifiye canlı parvovirüs aşıları,köpeklerde 2-5 haftalık bir süre için bağışıklık sistemini baskılayıcı etki gösterir
Tedavisi; Genellikle hızla gelişen belirtiler, çoğu zaman yavru köpeklerde tedaviye fırsat vermemektedir Fakat yine tedavi klinik semptomlara göre bakılarak ve bağışıklık sistemini kuvvetlendirici ilaçlarla veya antiviral ilaçlarla sağaltım denenebilir Yine en iyisi, anne sütünü tam alamamış hayvanlarda, 6 haftalıktan itibaren parvovirüs aşılarına başlanmalıdır

3- Bulaşıcı Karaciğer Hastalığı : (Infectıous Canine Hepatitis, CAV-1)

Bu hastalığın etkeni adenovirüslerdir (CAV-1) Bulaşma hasta köpeklerin idrarı ile olurHastalığın en şiddetli formları yavru köpeklerde görülmektedirAşılı anneden doğan yavru köpekleri kolostrum 5-7 haftaya kadar koruyabilirBulaşıcı karaciğer hastalığının 13 yaşındaki köpeklerde bile ölüme yol açtığı bilinmektedirAdenovirüsler tüm dokuları enfekte edebilme yeteneğindedirFakat daha çok karaciğer hücreleri ile ilgilidirler ve bu organda şiddetli yangıya neden olurlarHastalığın ilerleyen dönemlerinde gözlerde kornoval opasite (kornoal bulanıklık) şekillenirMavi göz olarak da adlandırılan bu bozukluğun nedeni gözlerin pigmentli tabakasının yangısıdır ve aşılamayı takibende gözlemlenebilir




4- Köpek Öksürük Hastalığı, Adenovirüs Tip-2 Enfeksiyonu : (Canine Adenovirüs Type-2 CAV-2)
Bu virüs daha çok solunum sisteminde hastalık yapmaktadır"Tracheobronşitis veya Kennel Cough" olarak adlandırılan köpek öksürüğü hastalığının etkenlerinden biridirÖzellikle kalabalık ortamlarda barınan köpekler arasında yaygındırCAV-2 aşısı aynı zamanda CAV-1 aşı virüsü nedeniyle oluşabilecek korneal (göz) reaksiyonları da önler Hastalık haftalarca sürebilmektedir Eğer tedavide ikincil enfeksiyonlar işe karışırsa, hastalık ciddi boyutlarda seyredebilir Bu nedenle hastalık ilk çıktığında, köpeğin genel durumu bozlumadan mutlaka veterinere başvurulmalıdır Bu hastalıktan da korunmak için eğer köpek 3 aylıktan küçükse, 3-4 hafta ara ile iki aşı uygulanmalıdır


5- Köpek Nezlesi : (Canine Parainfluenza)

Bu viral enfeksiyon solunum sisteminde orta dereceli bir yangıya neden olurAncak CAV-2 virüsü ve Bordetalla bronchiseptica bakterisi ile kombine halde çok şiddetli ve ölümcül enfeksiyonlara neden olurlar




6- Koronavirüs İshali : (Canine Coronavirüs)

Koronaviaral enfeksiyon genellikle subklinik olarak seyrederKlinik belirtileri ateşle ve hafif bir intestial akıntı ile başlar,sonraları kusma ve ishal gözlenirKoronaviral hastalık tek başına şiddetli enfeksiyonlara neden olmamakla birlikte,özellikle parvoviral enfeksiyonlarla birleştiği zaman,hem klinik belirtilerin şiddeti hem de ölüm oranında artış görülür Yani Köpeklerin bir çeşit kanlı ishal hastalığıdır Bu hastalığa karşıda yavru köpekler aşılanmalıdır

7- Kuduz :(Rabies)

Kuduz sıcak kanlı hayvanların merkezi sinir sistemini etkileyen viral bir hastalıktırBu eski ve korkunç hastalığın etkeni olan Rhabdovirüsler beyinde yangı (iltihap) meydana getirirlerBu virüs enfekte hayvanların salyası ile taşınır Ve sinir sistemi vasıtasıyla beyine kadar ulaşır İnkubasyon periyodu; (Etkeni aldıktan hastalığın başlamasına kadar geçen zaman periyodu) 10 gün ile birkaç ay arasında değişirKuduz ölümcül bir hastalıktırKlinik belirtiler ortaya çıktıktan sonra tedavinin faydası yoktur Virüsü alan hayvan 10 gün içinde ölür

Kuduz virüsü, ısırılma (yani salyasının, deriden açılan bir yaraya bulaşması) yolu ile bulaştıktan sonra, sakin dönem, kızgın dönem ve felç dönemi olarak 3 şekilde kendini gösterir

Sakin Dönemde; Hayvanın davranışında bariz bir değişiklik görülür, bazen havayı ısırır,sık sık havayı koklar,hafif mızıldanma belirtileri görülür Fakat hayvanın karakterinden başka pek bir değişiklik gözlenmez
Kızgın dönemde; Hayvan aniden saldırganlaşır,önüne geleni ısırmaya kalkışır, bilinç kaybolmuştur, sahibini tanımaz, eğer bırakılırsa, önüne geleni ısıra ısıra, kaçmaya çalışır, göz bebeklerinin simetriği bozulmuştur Yutkunma güçlüğünden dolayı ağızda biriken salya dışarı akar, hayvan aşırı susar, Su içmek istediğinde, yutkunma güçlüğü nedeniyle, şiddetli sancı duyan hayvan, su içemez ve korkar hale gelir Bu arada kendini koparırcasına ısırır, şiddetli kaşıntısı vardır

Felç Dönemi; Bu son dönemde, alt çene aşağıya düşmüştür, bir sopa ile kapatıldığında, ve bırakıldığında sanki alt çene kırıkmış gibi kendiliğinden düşer , yani açılır Arka ayaklara ve hatta tüm vücuda felç gelmiştir Solunum felci şekillendiğinde ölüm görülür
Ölüm, tüm belirtilerle birlikte 10 gün içinde gerçekleşir Belirtiler her zaman tipik olmayabilir

Birçok vahşi hayvan(ratlar,racunlar,yarasalar,tilkiler) kuduzun rezervuarı durumundadırAristotlr "Hayvanın Tarihçesi" adlı kitabında kuduzu, “köpek deliliği" şeklinde tanımlamıştırKuduzdan korunma için modifiye canlı ve ölü aşılar bulunmaktadırSon yıllarda ölü aşıların daha etkili bulunması,modifiye canlı aşıların vazgeçilmelerine neden olmuştur




BAKTERİYEL HASTALIKLAR

1- Bordetelloz:

Bu hastalığın etkeni olan Bordetella bronchiseptica bakterisi Adenovirüs Tip-2 ve Parainfluenza ile birleşerek Köpek Öksürüğü diye adlandırılan hastalığı meydana getirirKöpek bordetellozisi şiddetli öksürüğe neden olurAşı özellikle intranazal (burun içi) olarak uygulandığı zaman çok etkili koruma sağlarToplam 13 antijenlik tip bu hastalığa neden olabilmektedirFakat sadece 3 tanesine karşı aşı geliştirilmiştirAncak bu üçü %90 nın üzerindeki vakadan sorumlu olan antijenlerdir

2- Leptospiroz:

Klinik tablosu oldukça değişik olan bu enfeksiyonda, ateş ile başlayan hastalık tablosu, böbrek yetmezliği ile sonuçlanırBöbrek fonksiyonlarının bozulması üremiye neden olur

Başlıca belirtileri; halsizlik, uyuşukluk, depresyon, iştahsızlık, ishal, kusma, ağız ve göz mukozalarının yangısı, anormal sinirsel belirtiler ve ölüme neden olan kan pıhtılaşması bozukluklarıdır Bulaşma enfekte köpek ve ratların idrarları ile olurBu hastalığın en önemli özelliği insanlara da bulaşabilmesidir
AŞISI BULUNMAYAN ÖNEMLİ KÖPEK HASTALIKLARI

1- Herpesvirüs :

Bu viral enfeksiyon özellikle yavru köpekler için öldürücü bir hastalıktırSüt emme çağındaki yavru köpeklerde hafif derecede solunum yolu enfeksiyonuna neden olurKalıcı enfeksiyonlar olgun dişilerde meydana gelebilirHerpesvirüsler sinir hücrelerine yerleşerek bağışıklık sisteminden korunabilme yeteneğindedirlerBrusellosizin aksine,herpesvirüsle enfekte olan gebeler doğum yaparlarAncak maternal antikor geçişini sağlayamazlarBu annelerden doğan yavrular herpesvirüslere karşı duyarlıdırlar





2- Bruselloz:

Bu bakteriyel hastalığın ne aşısı, ne de tedavisi vardırHasta köpekler devamlı taşıyıcı durumundadırlarSpontan yavru atmalar Brusellosizin ilk göstergesidir Bulaşma oral ve mukoz membranlar yoluyla olmaktadırErkek köpekler enfeksiyonu çiftleşme yoluyla, enfekte dişi köpeklerden alırlar

Ayrıca hasta dişilerin vulvalarının yalanması ve idrarlarının alınması yolu ile de bulaşmalar olmaktadırDişiler de yine çiftleşme ve hastalığın etkeni olan bakterilerin ağız yolu ile alınması neticesinde hastalığa yakalanırlarBu nedenle dişi köpekler üreme öncesinde brusellosiz yönünden kontrol edilmelidir


KÖPEKLERİN KANLI İSHALİ (PARVOVİRÜS ENFEKSİYONU)





Etkeni parvoviridae familyasından lipoprotein yapıda DNA taşıyan bir virüstür Feline Panleukopeni ( Kedi gençlik hastalığı veya kanlı ishali) ilave mink enteritis virüsü ile antijenik olarak ilişkilidir

Etken, gayta ile etrafa yayılır Virüs ilk olarak tonsillere, daha sonra da lenf yumrularına yerleşir Daha sonra hedef organ olan ince barsakların kript hücrelerine yerleşir Daha sonra virüs, kemik iliğinde ,kalp ve endotelyal hücrelerde replike olabilir

Belirtileri nelerdir? : Hastalığın klinik belirtileri ,hayvanın yaşına, ırkına,türüne,çevre koşullarına göre, değişiklik gösterir Rottweiler ve Doberman gibi bazı ırklar, hastalığa daha duyarlıdır Bazen Hastalık hiçbir klinik belirti göstermeden ,taşıyıcı olarak seyredebilir

İlk klinik semptomlar; kusma ve ishaldir 4-8 haftalık yavru köpeklerde,akut miyokarditis ( kalp),2-12 aylık genç yavrularda hemorajik gastritis ( kanlı ishal), erişkinlerde de genellikle hafif enteritisle seyreder

İshalin rengi, içerdiği kan miktarına göre sarıdan yeşile doğru döner ve kötü kokuludur Hasta köpeklerde halsizlik ve ağızdan salya akışı gözlenir Hastalık ilerledikçe ,anoreksi(iştahsızlık) gelişir Ateş sekunder enfeksiyonlara ve hayvanın yaşına bağlı olarak değişmektedir Yaşlı köpeklerde normal veya düşük, yavru köpeklerde ise 41 dereceye kadar çıkabilir Kusmayı izleyen ilk 24 içinde şekillenen dehidrasyon ( sıvı kaybı) ,yavru hayvanların ölümüne sebeb olur Hastalarda ishale bağlı olarak metabolik asidosis gelişir Lökosit sayısı 2000’den aşağı düşmüştür(Lökopeni)

Enfeksiyon, çoğunlukla fibrinli,kataral ve hemorajik(kanamalı) enteritis tablosu ile karakterizedir

Az oranda etkilenmiş köpekler,sağıtımsız 1-2 gün içinde iyileşirken, orta derecede etkilenmiş olanlarda semptomatik ve destekleyici sağaltım ile 3-5 günlük bir sürede iyileşirler

Fakat, projektil kusma ve ciddi bir hemorajik ishalin varolması prognozun iyi olmadığına işarettir Yine 8 haftalıktan küçük yavrularda miyokarditis ve ani kalp yetmezliği görülür Ve Buna ilaveten Solunum güçlüğüne bağlı olarak ölümle sonuçlanır

Hastalıktan korunmada, Yavru köpeklerin hastalardan ayrılması ve dışkıladıkları yerden uzak tutulması gerekmektedir Barınaklarda dezenfeksiyonda sodyum hypoklorit ( çamaşır suyu) solüsyonlarının kullanımı yarar sağlar Enfeksiyona karşı geliştirilmiş aşılar büyük önem kazanmıştır Yavrulara anneden aldıkları maternal antikorlar nedeni ile,6-18 hafta’ya kadar, yapılan aşılar bağışıklık sağlamayacağından, ve yavruların pratik olarak,maternal antikorlarının ne zaman bitmiş olabileceği bilinemeyeceğinden, 691215 ve 18 haftalarında ve bunu takiben yıllık olarak aşılanmalıdır CPV enfeksiyonundan iyileşen hayvanlar hayat boyu bağışık kalırlar