Türk Mitolojisinde Yer'in Yaratılışı

YERİDİNG PÜTKENİ

(Yerin Yaratılışı)

Herşeyden önce su vardı Yer ay güneş yoktuTanrı (Kuday) ile kişi vardıİkisi de birer kara kaz gibi suyun üzerinde uçuyorlardı

Tanrı bir şey düşünmüyorduKişiyel çıkarıp suyu dalgalandırdı;Tanrı'nın yüzüne su sıçrattıBunu yapınca da kendisinin Tanrı'dan güçlü olduğunu sandı;daha yüksekte uçmak istediAma uçamadı;suya düşüp dibe battıBoğulmak üzereydi''Bana yardım et!'' diye bağırıp Tanrı'dan yardım istedi

Tanrı ''Yukarı çık!''dedioda sudan çıkıverdiSonra Tanrı''Sağlam bir taş olsun!'' dediSuyun dibinden bir taş yükseldiTanrı ile kişitaşın üzerinde oturdularTanrıkişiye ''Suya dalsuyun dibinden toprak çıkar!''diye buyruk verdi Kişi Tanrı'nın buyruğunu yerine getirdiSuyun dibinden çıkardığı toprağı Tanrı'ya götürdü

Tanrı Kişi'nin getirdiği toprağı suyun üzerine serperken ''Yer olsun !'' diye buyurduBuyruk yerine geldi yeryüzü yaratıldıTanrı yine kişi'ye ''suya dalsuya daldığındabu kez kendim için de toprak alayım diye düşündüİki avcuna da toprak doldurdu;bir avcundakini Tanr'dan gizlemek için ağzına attıDileği Tanrı'dan gizli kendine göre bir yer yaratmaktıAvcunda ki toprağı getirip Tanrı'ya uzattıTanrı toprağı suyun üzerine serpip genişlemesini buyurduO'nun suya serptiği toprak gibiKişi'nin ağzında ki Toprakta büyüyüp genişlemeye başladıKişi korktu soluğu kesildiöleyazdıKaçmaya başladıAncak nereye kaçsa yanıbaşında Tanrı'yı buluyorduO'ndan kaçamıyordu Çaresiz kaldıTanrı'ya yalvarmaya başladı:''Tanrı!Gerçek Tanrı! Bana yardım et''

Tanrı Kişi'ye ''Ağzında ki toprağı niçin sakladın''dediKişi''Kişi kendime yer yaratmak için saklamıştım'' diye yanıt verdiTanrı'da ''Öyle ise at ağzından ve kurtul ''dediKişi'nin ağzında ki toprak yere dökülürken küçük tepeler oluştuTanrı ''Artık sen günahlı oldun''dedi''Bana karşı geldinKötülük düşündünBundan sonra sana uyanlarsenin gibi kötülük düşünenler senin gibi kötü kişi olacak;bana uyanlar ise iyi ve pak kişiler olacakgüneş ve aydınlık yüzü görecekBen gerçek kurbustan adını almışımdır;bundan sonra senin adın da Erlik olsunGünahlarını benden saklayanlar senin adamın olsungünahlarını senden saklayanlar benim adamım olsun''

Yeryüzünde dalsız budaksız bir ağaç yeşerdiTanrı bu dalsız budaksız ağaçtan hoşlanmadı''Dalları yaprakları olmayan ağaca bakmak güzel değilBu ağacın dokuz dalı olsun''dediDalsız budaksız ağaç birden dokuz dallı olduTanrı'' Dokuz dalın herbirinin kökündenbirerden dokuz kişi türesin;bunlar dokuz ulus olsun''dedi


Erlikbunlar olurken büyük bir gürültü duyduNedir acaba diye düşündüTanrı'ya gürültünün nedenini sorduTanrı '' Ben bir kağanım sende kendince bir kağansınİşittiğin gürültüyü yapanlar benim ulusumdur!''dediErlikTanrı'dan bu ulusu kendisine vermesini istediTanrı ''Olmaz !''diye karşıladı;''Sen git kendi işne bak!''

Erlik'in canı sıkıldıHele gidip şu insanları göreyim diyerek kalabalığın yanına vardıOrada insanlardan başka yaban hayvanlarıkuşlar ve daha nice yaratıklar vardıErlikTanrı bunları nasıl yarattı acababunlar ne yer ne içerler diye düşündüO düşüne dursuninsanlar ağacın yemişlerinden yemeye başlamışlardıErlik baktı ki insanlar ağacın yalnızca bir yanında ki yemişleri yiyorlaröte yanındakilere ellerini sürmüyorlarİnsanlarabunun nedenini sorduİnsanlar şu yanıtı verdiler:''Tanrı bize şu yanda ki dört dalın yemişini yemeyi yasakladıBiz yalnızca Tanrı'nın izin verdiğiağacın gündoğusundaki yemişlerden yiyiyoruzŞu gördüğün yılan ile köpekyasak yanda ki yemişleri yemememiz için bekçilik ediyorBundan sonra Tanrı göğe çıktıBeş dalın yemişi de bizim aşımız oldu''

Bu yanıt Erlik'i sevindirdiErlik Körmösİnsanlardan Törüngey denilen erkeğe yaklaştıOna ''Tanrı size yalan söylemişAsıl yasakladığı yemişlerden yemeniz gerekiyorOnlar daha tatlıdırBir deneyin;göreceksiniz''dediErlikuyumakta olan yılanın ağzına girdi;ağaca çıkmasını söylediYılanağaca çıkıp yask yemişlerden yediDoğanayın karısı Eje yanlarına geldiErlik Törüngey ile Eje'ye de yasak yemişlerden yemelerini söylediTörüngey Tanrı'nın sözünü tutarak yasak yemişlerden yemediKarısı Eje dayanamadıyediYemiş çok tatlı idiAlıp kocasının ağzına sürdüTörüngey ile Eje'nin tüyleri birden döküldüUtandılarKaçıpherbiri bir ağacın ardına saklandılar

Derken Tanrı geldiBütün ulus kaçışıp bir köşeye gizlendiTanrı''Törüngey!Törüngey! Eje! Eje Neredesiniz!'' diye haykırdıTörüngey ile Eje''Ağaçların arkasındayız ''dediler''Karşına çıkamıyoruzutanıyoruz''Sonraolanları bir bir anlattılarTanrıbildiği şeyleri duymanın öfkesi içinde herbirine ayrı cezalar verdi''Şimdi sende Körmös'ten bir parça oldun''diyerek yılana verdi ilk cezayı''İnsanlar sana düşman olsun;seni görünce vurup ezip öldürsünler!'' dediEje'ye döndü''Sen Körmös'ün sözüne uydunYasak yemişi yedinCezanı çekeceksinÇocuk doğuracaksınDoğururken de acı çekeceksinSonunda öleceksin ölümü tadacaksın'':Törüngey'e de şöyle diyerek cezasını verdi:''Körmös'ün aşını yedinBenim sözümü dinlemedinKörmös Erlik'in sözüne uydunOnun adamları onun dünyasında yaşarkaranlıklar dünyasında bulunurBenim ışığımdan yoksun kalırKörmös bana düşman oldu;sende ona düşman olacaksınBenim sözümü dinleseydinBENİM GİBİ OLACAKTINDinlemediğin için dokuz oğlundokuz da kızın olacakBundan sonra beninsan yaratmayacağımArtık insanlar senden türeyecek''

Tanrı Erlik'e de kızdı''Benim adamlarımı niçin aldattın?'' diye sordu öfaaaleErlik ''Ben istedim sen vermedin''dediben de senden çaldımArtıkağaçlara çıksalar bile yine çalacağım'':Tanrı'da''Öyleyse;dokuz kat yerin altında ayıgüneşi olmayan karanlık bir dünya vardırSeni oraya atıyorum''diyerek Erlik'i cezalandırdıHer şey bitince bütün insanlara birdenşöyle dedi:''Bundan sonra kendi yemeğinizi kendiniz kazanacakgücünüzle elde edeceksiniz;benim yemeğimden yemek yokArtık yüzyüze gelip sizinle konuşmayacağımBundan sonra size May-Tere'yi göndereceğim''

Mey-Tere insanlara birçok şey öğrettiArabayı da May-Tere yaptıOt köklerini yenebilecek otları insanlara öğrettiErlikMay-Tere'ye yalvardı:''Ey gök oğulBana yardım etTanrı'dan izin dileYanına çıkmak istediğimi söyleYardım et bana''May-TereErlik'in dileğini Tanrıya ilettiTanrı aldırış etmediMay-Tere altmış yıl yalvardıSonunda Tanrı Erlik'e haber gönderdi:''Düşmanlıktan vaz geçerseninsanlara kötülük etmezsen sana izin veririmyanıma gelirsin!'' Erliksöz verdiTanrı'nın katına çıktıBaş eğdi ''Beni kutsaBana izin verben de kendime gökler yapayım'' diye yalvardıTanrı izin verdiErlik kendisi için gökler yaptıAdamlarını topladı yaptığı göklere yerleştirdi;kendisi de başlarına geçtiÇok kalabalık oldularTanrı'nın en sevgili kullarından olan Mangdaşirebu duruma çok üzüldüÜzüntü içinde düşündü''Bizim öz kişilerimiz yeryüzünde sıkıntı çekip yoruluyorErlik'in adamları isegöklerde aaafedip duruyor''Mangdaşirebu üzüntü içinde Erlik'e savaş açtıErlikdaha güçlü çıktıAteş ile vurup Mangdaşire'yi kaçırdıMangdaşire Tanrının katına çıktıTanrı ''Nereden geliyorsun?'' dediMangdaşire Erlik'in adamlarının gökte oturmasıbizim adamlarımızın ise yeryüzünde binbir güçlük içinde yaşamaları ağırıma gittiErlik'in yandaşlarını yere indirmekgöklerini başına yıkmak için Erlik'le savaştımGücüm yetmedi o beni kaçırdı''diye yanıt verdiTanrı üzülmemesini söyledi''Erlik'e benden başka kimsenin gücü yetmez''dedi''Erlik 'in gücü senden çokturama gün geleceksenin gücün Erlik'in gücünden üstün olacak''Mangdaşire'nin yüreği serinledirahat rahat uyudu

Gün geldi Mangdaşire güçleneceğini anladıO gün TanrıMangdaşire'yi yanına çağırdı''Var git güçlendin artıkErlik'in göklerini başına yıkacak güce kazuşturdum seniDileğine ereceksin''dedi''Sana kendi gücümden güç verdim'':Mangdaşire şaşırdı:Yayım yok okum yokKargım yokkılıcım yokKupkuru bir bileğim varYalnız bilek gücüyle Erlik'i nasıl yok edebilirim?''Tanrı Mangdaşire'ye bir kargı verdiMangdaşire kargıyı alıp Erlik'in göklerine gittiErlik'i yendi kaçırdı;göklerini kırdı geçirdiErlik'in gökleri parça parça olduyeryüzüne döküldüO güne değin dümdüz olan yeryüzüo günden sonra kayalıklarla sivri dağlarla dolduGörklü Tanrı'nın özene bezene yarattığı güzelim yeryüzü eğri büğrü olduErlik'in bütün yandaşları yere döküldü;suya düşenler boğulduağaca çarpanlar sakatlanıp can verdisivri kayaların üstüne düşenler öldühayvanlara çarpanlar hayvanların ayakları altında kaldılar

Erlik varıp Tanrı'dan kendine yeni bir yer istedi''Benim göklerimin yıkılmasına sen izin verdin;barınacak yerim kalmadı''dediTanrı Erlik'i yerin altındaki karanlıklar ülkesine sürdüÜzerine yedi kat kilit vurdu'Burada gün ışığı ay ışığı göremeyesinÜzerinde sönmez ateşler olsunİyi olursan yanıma alırkötü olursan daha derinlere sürerim''dediBunun üzerine Erlik öyleyse ölmüş kişilerin canlarını bana ver;gövdeleri senin olsuncanları benim''dediTanrı''Yo onları sana vermeyeceğim''dedi''İstiyorsan kendin yarat''Erlik eline çekiç körük ve örs aldıVurmağa başladıBir vurdu kurbağa çıktıBir vurdu yılan çıktıBir vurduayı çıktıBir vurdu domuz çıktıBir vurdu Albıs(Kötü Ruh) çıktıBir vurdu Şulmus(Kötü Ruh)çıktıSonunda Tanrı Erlik'in elinden çekici örsükörüğü aldı;ateşe attıKörük bir kadınçekiç bir erkek olduTanrı kadını tutup yüzüne tükürdüKadın bir kuş olup uçtuBu kuş eti yenmeztüyü yelek olmaz Kurday denilen kuşturTanrı erkeği de tutup yüzüne tükürdüO da bir kuş olup uçtu adına Yalban kuşu dediler

Bu olanlardan sonra Tanrı insanlara ''Ben size mal verdimaş verdimYeryüzünde iyi güzel pak olan ne varsa verdimYardımcınız oldumSiz de iyilik yapınBen göklerime çekileceğimaaa dönmeyeceğim'' dedi

Yardımcı ruhlarına döndü:Şal-Yime;sen içki içip aklını yitirenlerikörpe çocuklarıtayları buzağıları koruOnlara kötülük gelmesinSağlığında iyilik yapmış olanların ruhlarını yanına al;kendini öldürenlerinkini almaZenginlerin malına göz dikenlerihırsızları başkalarına kötülük edenleri de almaBenim içinbirde kağanları için savaşıp ölenlerin ruhlarını da yanına albenim yanıma getir

İnsanlar ! size yardım ettimKötü ruhları (Körmösler) sizden uzaklaştırdımKörmösler size yaklaşırlarsaonlara yiyecek verinama onların yiyeceklerinden yemeyin;yerseniz onlardan olursunuzBenim adımı söylerseniz korumam altında olacaksınızŞimdi ben aranızdan ayrılıyorumama yine geleceğimBeni unutmayın geri gelmez sanmayınGeri döndüğümde iyiliklerinizinkötülüklerinizin hesabını göreceğimŞİmdilik benim yerimde YapkaraMangdaşire ve Şal-Yime kalacaklar;size yardımcı olacaklar

Yapkara ! Gözlerini dört açErlik senin elinden ölenlerin canlarını çalmak isterseMangdaşire'ye söyle;o güçlüdür

Şal-Yime ! Sen de iyi dinle AlbısŞulbus yeraltındaki karanlıklar ülkesinden çıkmasınlarÇıkarlarsa hemen May-Tere'ye bildirOna güç verdimO kötü ruhları koğar

Podo-SünkuAy'ı ve Güneş'i bekleyecekMangdaşireyeryüzünü ve gökyüzünü koruyacakMay-Tere kötüleri iyilerden uzaklaştıracak

Mangdaşiresen de kötü ruhlarla savaşGüç gelirse benim adımı çağırİnsanlara iyi şeyleri iyi işleri öğretOltayla balık avlamayı tiyin(sincap) vurmayıhayvan beslemeyi öğret

Sonra Tanrı uzaklaştı Mangdaşire Tanrı'nın sözlerini yerine getirdiOlta yaptıbalık avladıBarutu buldusincap vurduGün geldi Mangdaşire kendi kendine mırıldandı:''Bu gün beni yel uçuracakalıp götürecek''Bir yel geldiMangdaşire'yi uçurup götürdüBunun üzerine Yapkara insanlara ''Mangdaşire'yi Tanrı yanına aldıArtık onu bulamazsınızGün gelecek beni de yanına çağıracakNereye isterse oraya gideceğimÖğrendiklerinizi unutmayınTanrı'nın yargısı budur''dedi

İnsanları kendi haline bırakıp o da gitti suyun dibinde ki topraktan çıkar!'' diye buyruk verdiKişi hep çalacağımAtla kaçarlar ise düşürüp çalacağımİçip içip esrirler ise birbirlerine düşürüp döğüştüreceğimSuya girseler