Mondros Ateşkes Antlaşması

Mondros Ateşkes Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonunda Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında imzalanan ateşkes antlaşması Antlaşmayı, Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Rauf Bey, Büyük Britanya adına Amiral Arthur Gough-Calthorpe tarafından Limni adasının Mondros Limanı'nda demirli Agamemnon zırhlısında 30 Ekim 1918 akşamı imzalamışlardır


M ondros Ateşkes Antlaşması (İng: ''Armistice of Moudros''), Birinci Dünya Savaşı sonunda Birinci Dünya Savaşı, 1914 yılında Avrupa'da başlamış, ancak dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ve diğer kıtalardaki sömürgelere de yayılması nedeniyle "dünya savaşı" olarak adlandırılmıştır 1914'te başlayan savaş 1918 yılında sona ermiştir 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak savaştan çekildi

Osmanlı Devleti ile Osmanlı Devleti, 13 yüzyıl sonlarından 20 yüzyılın ilk çeyreğine değin varlığını sürdüren Türk devleti Anadolu'da kurulmuş, sınırları tarihi boyunca çok değişmekle birlikte en geniş döneminde bugünkü Arnavutluk, Yunanistan, Bulgaristan, Yugoslavya, Romanya ye Akdeniz'in doğusundaki adaları, Macaristan ve Rusya'nın bazı kesimlerini, Kafkasya, Irak, Suriye, Filistin ve Mısır'ı, Cezayir'e kadar tüm Kuzey Afrika'yı ve Arabistan'ın bir bölümünü kapsamıştır


İngiltere arasında imzalanan ateşkes belgesi Osmanlı Devleti adına Bahriye Nazırı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, İngiltere Avrupa’nın kuzeybatı kıyısında yer alan Britanya Adalar Topluluğu üzerinde, dört ülkeden müteşekkil bir devlet Bu adalar topluluğu Büyük Britanya ve İrlanda Adalarıyla birlikte, 5000 küçük adadan meydana gelmiştir Batısında İrlanda Denizi, doğusunda Kuzey Denizi, kuzeyi, güneybatısı ve kuzeybatısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir

Rauf Bey, Büyük Britanya adına Amiral Arthur Gough-Calthorpe (Anlaşma Devletlerinin Akdeniz filo komutanı) tarafından bkz Hüseyin Rauf Orbay

Limni adasının Limni Ege Denizindeki adalardan Limni aynı zamanda Lemnos veya Limno adlarını da almaktadır Ege Denizinin kuzeydoğusunda Asya kıtasının en fazla batıya uzandığı kara parçası olan Anadolu'ya çok yakın bir Yunan adasıdır Volkanik bir ada olan Limni'nin en büyük şehri Mondros (Mudros) dur Nüfusu yaklaşık 20000 civarındadır Limni Adası, Çanakkale Boğazı karşısında ve Türkiye'ye ait İmroz ile Bozcaada arasında 468 km2 alana sahiptir Kuzeyinde Samothraki (Semendirek) Ad

Mondros Limanı'nda demirli ''Agamemnon'' zırhlısında Ege Denizindeki Limni adasının limanı I Dünya Savaşı sonrası imzalanan ateşkese, Mondros Mütarekesi, adını vermiştir

30 Ekim 30 Ekim Gregorian Takvimine göre yılın 303 günüdür Sonraki sene için 62 (Artık yıllarda 63) gün var
Detaylı bilgi için linke tıklayınızOsmanlı Devleti ile bağlaşıkları
1918 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler



Almanya Orta Avrupa'da Kuzey Denizi ile Alpler arasında uzanan bir devlet Doğusunda Çekoslovakya ve Polonya; güneyinde Avusturya, İsviçre; batısında Fransa, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg; kuzeyinde Danimarka ve Kuzey Denizi yer alır Almanya, birisi Baltık Denizinde, diğeri Kuzey Denizinde iki adaya sahiptir Baltık Denizindeki Fehmarn Adası 185 km2, kuzeyinde bulunan Sylt Adası ise 99 kilometrekaredir



Bulgaristan Eylül 1918'de artık savaşı sürdüremeyeceklerini anlamışlardı Önce Bulgaristan 29 Eylül'de ateşkes antlaşması imzalayarak savaştan çekildi Bunu Almanya, Avusturya-Macaristan ve Osmanlı Devleti'nin ateşkes için ABD Başkanı Bulgaristan Demokratik Halk Cumhuriyeti Türkiye'nin kuzey batı komşusu olup, kuzeyden Romanya, batıdan Yugoslavya ve güneyden Yunanistan ile sınırlandırılır Kuzeyde Tuna ve doğuda Karadeniz tabii sınırlarını teşkil eder Ekonomi ve ideolojik bakımdan Sovyetler Birliği’ne bağlıyken, 1989’da Rusya’da başlayan yeniden yapılanma ve batıya açılma politikası, Bulgaristan’da da hızla yayıldı ve komünizm eski hakimiyetini büyük ölçüde kaybetti

Woodrow Wilson'a başvuruları izledi Yenilgiyi kabul eden bu devletler Wilson'ın 8 Ocak 1918'de çıkardığı 14 maddelik barış programı çerçevesinde bir antlaşma yapmak istiyorlardı Ama Thomas Woodrow Wilson (d 28 Aralık 1856 – ö 3 Şubat 1924), Amerika Birleşik Devletleri'nin 28 Başkanıdır (dönem: 1913-1921) Önceleri bir akademisyen olan Wilson, bir ara Princeton Üniversitesi'nin rektörlüğünü yapmış ve 1911-1913 yılları arasında da New Jersey eyaleti valiliğinde bulunmuştur Beyaz Saray'da arka arkaya iki dönem başkanlık yapan ikinci demokrattır

İngiltere ve Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı, İngiltere Avrupa’nın kuzeybatı kıyısında yer alan Britanya Adalar Topluluğu üzerinde, dört ülkeden müteşekkil bir devlet Bu adalar topluluğu Büyük Britanya ve İrlanda Adalarıyla birlikte, 5000 küçük adadan meydana gelmiştir Batısında İrlanda Denizi, doğusunda Kuzey Denizi, kuzeyi, güneybatısı ve kuzeybatısı Atlas Okyanusu ile çevrilidir

Fransa buna karşı çıkınca ABD'de de onlara uyarak daha sert bir tutum takındı Fransa Cumhuriyeti (Fransızca:République Française) ya da kısaca Fransa, Belçika, Lüksemburg, Almanya, İsviçre, İtalya, Monako, Andorra ve İspanya ile komşu olan, Batı Avrupa'da ülke Avrupa Birliği'nin kurucu üyesidir

ABD, Almanya ve Avusturya-Macaristan ile kendi bağlaşıklarının istekleri doğrultusunda ateşkes koşullarını görüşmeye başlarken Osmanlı Devleti'nin başvurusuna yanıt bile vermedi

Mondros Ateşkes Antlaşması, Osmanlı Devleti'nin yıkımından sonra kurulan ABD Amerika Birleşik Devletleri'nin kısaltması

Türkiye'nin çerçevesini çizen ilk uluslararası belge olarak önem taşır Türkiye Cumhuriyeti, Kuzey yarımkürede, Avrupa ve Asya kıtalarının kesişme noktasında bulunan bir ülke Ülke topraklarının büyük bir bölümü Anadolu yarımadasında, kalanı ise Balkan Yarımadası'nın uzantısı olan Trakya'da bulunur Ülkenin üç yanı Akdeniz, Karadeniz ve bu iki denizi birbirine bağlayan Boğazlar ile Marmara Denizi ve Ege Denizi ile çevrilidir Komşuları Yunanistan, Bulgaristan, Gürcistan, Ermenistan, İran, Irak ve Suriye'dir

Türk Kurtuluş Savaşı'nın siyasi manifestosu olan Kurtuluş Savaşı (İstiklal Harbi), 1 Dünya Savaşı'ndan yenik çıkmış Osmanlı İmparatorluğu'nun savaşı kazanan devletlerce paylaşılmasına karşı Türk ulusunun verdiği mücadeledir

Misak-ı Milli Beyannamesinin birinci maddesi, ''" MİSAK-I MİLLÎ (ULUSAL AND)

Sivas Kongresi sonuçları ülke çapında büyük coşkuyla karşılanmış, millî hareketin her yerde egemen olduğu düşüncesi giderek güç kazanmıştı Atatürk, 27 Aralık 1919'da Ankara'ya geldi Türk Kurtuluş Savaşının ve yeni kurulacak millî Devletin merkezi yönetim yeri de belli olmuştu

Sivas Kongresi kararına uygun olarak son Osmanlı Meclis-i Mebusan'ı 12 Ocak 1920'de toplandı Bu toplantıda anayasal nitelikte önemli bir karar alınadı

30 Ekim 30 Ekim Gregorian Takvimine göre yılın 303 günüdür Sonraki sene için 62 (Artık yıllarda 63) gün var

1918 tarihli antlaşmanın çizdiği hudutlar () dahilinde, dinen, ırkan ve emelen müttehit () Osmanlı İslam ekseriyetiyle meskûn bulunan aksamın tamamı, fiilen ve hükmen gayrı kabil-i tecezzi bir küldür bölünmez bir bütündür"'' demek suretiyle, Milli Mücadele'nin hedefi olan ulusal varlığı Mondros Ateşkes Antlaşmasına gönderme yaparak tanımlar

Anlaşmanın İmzalanması

1918 yılı olayları, ölümler, doğumlar ve diğer önemli gelişmeler

Filistin'de İngiliz hücumu karşısında hezimete uğraması ve 1 Ekim'de Filistin, güneyde, Akabe Körfezi'nden başlamak üzere Akdeniz ile Şeria Nehri'nin batısı arasında kalan Ortadoğu'daki bölgeye verilen çeşitli adlardan biridir Gazze Şeridi ve Batı Şeria olarak özerk yönetim olarak yönetilmektedir

Şam'ın düşmesi üzerine, Şam Suriye'nin başşehri veya “Dımaşk” şehrinin merkez olarak kabul edildiği Suriye bölgesine verilen ad Bu bölgenin merkezi olan Dımaşk şehrine “Şam” da denilmektedir Şehir merkezi Suriye'nin güneybatı kesiminde yer almaktadır Akdeniz'e uzaklığı 96 km, denizden yüksekliği ise 685 metredir Şam şehrinin kuzeyinde Kasiyun Dağı, batısında Cebelü'ş-Şarki ve Lübnan Dağları vardır Doğu ve güney tarafları ise çevredeki ovalara açılmaktadır El-Gûte Vahasının ortasında yer alan şehre, ortasın

Talat Paşa hükümeti 5 Ekim'de İngiltere ile ateşkes sağlanması için ABD'nin arabuluculuğuna başvurdu Bu arada 29 Eylül'de Bulgaristan ateşkes imzalamış, bu ülkeye giren Fransız ve müttefik ordularının İstanbul'a yönelmesi olasılığı doğmuştu

Talat Paşa (1874-1921) Osmanlı devlet ve siyaset adamı, 1874 yılında doğdu İttihat ve Terakki Fırkası önderlerindendi 1917-18 arasında sadrazamlık yaptı

İlköğrenimini Vize'de, ortaöğrenimini Edirne Askeri Rüştiyesi'nde tamamladı Edirne Posta ve Telgraf İdaresinde katip olarak çalışmaya başladı Genç yaşta Jön Türk hareketine ilgi duydu ve İttihat ve Terakki Cemiyeti Edirne Şubesi'ne üye oldu

1913'ten beri başta olan

Talat Paşa Kabinesi Talat Paşa (1874-1921) Osmanlı devlet ve siyaset adamı, 1874 yılında doğdu İttihat ve Terakki Fırkası önderlerindendi 1917-18 arasında sadrazamlık yaptı

İlköğrenimini Vize'de, ortaöğrenimini Edirne Askeri Rüştiyesi'nde tamamladı Edirne Posta ve Telgraf İdaresinde katip olarak çalışmaya başladı Genç yaşta Jön Türk hareketine ilgi duydu ve İttihat ve Terakki Cemiyeti Edirne Şubesi'ne üye oldu

8 Ekim'de istifa etti Eski genelkurmay başkanlarından 8 Ekim Gregorian Takvimine göre yılın 281 günüdür Sonraki sene için 84 (Artık yıllarda 85) gün var

Ahmet İzzet Paşa'nın 14 Ekim'de kurduğu kabinede, Ahmet İzzet Paşa (1864 - 1937) Sadrazamlığı sırasında Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalayan Ahmet İzzet Paşa, Ahmet Tevfik Paşa kabinesinde Dahiliye Nazırı olarak görev aldı Mustafa Kemal ile Bilecik görüşmesini yaptı Bilecik'ten Ankara'ya gelen Paşa, Mustafa Kemal'e, daha sonra kurulacak olan İstanbul Hükümetlerinde görev almayacağına dair söz vermesine rağmen sözünde durmadı İki tarafı memnun etmeye çalıştığını sanan Paşa, halife taraftarlığını hayatının son

İttihatçı olduğu halde hükümetin İttihat ve Terakki Türkiye’de kurulan ilk siyasi parti

Alman yanlısı savaş politikasına karşı çıkan ve İngiliz dostu olarak tanınan Alman, Almanya vatandaşlığını almış veya Alman ırkından gelen ve genellikle Orta Avrupa'da yaşayanlara ithaf edililen bir sıfattır

Rauf Bey (Orbay) Bahriye Nazırı oldu bkz Hüseyin Rauf Orbay

18 Ekim'de Osmanlı'da esir bulunan İngiliz generali Townsend, Osmanlı'nın ateşkes şartlarını iletmek üzere bir gemiyle gizlice 18 Ekim Gregorian Takvimine göre yılın 291 günüdür Sonraki sene için 74 (Artık yıllarda 75) gün var

Midilli'ye gönderildi Midilli Ege Denizinde, Türk kıyıları önünde, Yunanistan'a ait bir ada Yunanca ismi Lesbos'dur Ada ile Anadolu arasında kuzeyde 8,5 km'lik Müsellim Kanalı ve doğuda 12 km'lik Midilli Boğazı vardır Tepesi Köreke, tabanı Sağrı Burnu açıklarında olan batı ve güneydoğusunda büyük birer girinti olan üçgen şeklinde bir adadır Midilli'nin diğer Ege adaları gibi çöküntü ve deniz yükselmesi sonucu, kaybolan kara parçasının yüksek kısımlarından meydana geldiği sanılmaktadır Nüfusu 141000, yüzö

24 Ekim'de İngiliz hükümeti Limni'de bulunan Amiral Amiral Arthur G Calthorpe'a ateşkes görüşmelerini başlatma yetkisini verdi Ertesi gün Türk hükümetinin görevlendirdiği Rauf Bey Zafer römorkörüyle Foça'dan Midilli'ye geçti; burada kendisini karşılayan İngiliz 24 Ekim Gregorian Takvimine göre yılın 297 günüdür Sonraki sene için 68 (Artık yıllarda 69) gün var

kruvazörüyle Limni adasına ulaştı 27 Ekim'den itibaren dört gün süren çetin müzakereler sonunda 30 Ekim akşamı antlaşma imzalandı 1 Kasım sabahından geçerli olmak üzere Osmanlı Devleti ile Britanya İmparatorluğu arasında ateşkes ilan edildi

Müzakerelerde Rauf Bey'e Dışişleri Müsteşarı Reşat Hikmet Bey eşlik etti

28 Ekim günü Fransız hükümeti bir notayla antlaşma görüşmelerine katılma isteğini bildirdiyse de bu talep İngiltere tarafından dikkate alınmadı(Savaşın bu aşamasında Osmanlı sadece İngiltere ile fiili çatışma halindeydi)

Bu esnada 24 Ekim'de Almanya'da ihtilal başladı 3 Kasım'da Avusturya-Macaristan Villa-Giusti Antlaşması ile savaştan çekildi 7 Kasım'da Alman imparatoru Kruvazör Muhriple uçak gemisi arası bir çeşit büyük harb gemisi Top ve roket silahlarla donatılmış süratli bir gemidir Kruvazörün ana görevi stratejiktir Denizde muharebatı yönlendirir Düşmanı yanıltıcı haberlerle oyalar Ticaret filosunu korur ve düşman ticaret filosunu tahrib eder

Yirminci yüzyılın ilk yarısında, kruvazörün taktik olarak önemi azalmıştır Uçaklar, muhripler ve çok süratli denizaltılar kruvazörlerin görevlerini üstlenmiştir 1960’larda ABD’nin 37, Rusya’nın 20, İ

II Wilhelm tahttan feragat etti 11 Kasım'da Compiègne Ormanı'nda imzalanan ateşkes ile Almanya yenilgiyi kabul etti Aynı gün Avusturya-Macaristan imparatoru I Karl da tahtını bıraktı

Antlaşma Koşulları

Mondros Ateşkes Antlaşmasın koşulları, aynı günlerde imzalanan Bulgaristan, Avusturya-Macaristan ve Almanya antlaşmalarıyla benzerlik gösterir Stratejik noktaların işgali, ordunun terhisi ve donanma ile cephanelerin teslimi gibi askeri tedbirler, yenilen tarafın savaşa devam edemez hale getirmeye yöneliktir Sadece doğu illerinde karışıklık çıkması halinde İtilaf devletlerine buraları işgal etme yetkisini veren 24 madde, Türk ateşkesine özeldir Bu madde, tehcirden dönecek Ermenilere karşı direniş gösterilmesi olasılığına karşı anlaşmaya konmuş ancak uygulama görmemiştir

Mütareke hükümlerine göre İstanbul ve Çanakkale boğazları silahsızlandırılarak serbest geçişe hazırlanıyor, denetimi de İtilaf Devletleri'ne bırakılıyordu Sınırların korunması ve iç güvenlik için gerekli sayının dışındaki askerler tehris ediliyor, yani ordu dağıtılıyordu Donanma da İtilaf Devletleri'nin gözetimi altında limanlara çekiliyordu Bütün ulaştırma ve haberleşme hizmetleri İtilaf Devletleri'nin denetimi altına giriyordu En önemli madde ise İtilaf Devletleri'nin, güvenliklerini tehlikeye düşürdüğünü ileri sürerek istedikleri yeri işgal edebileceklerini öngören yedinci maddeydi Nitekim kısa bir süre sonra bu madde hükmüne dayanılarak dört bir yanda işgaller başlayacak, İtilaf devletleri 1920'de Osmanlı Devleti'ne Sevr Antlaşmasını imzalatarak bu işgalleri resmen kabul ettireceklerdi Buna karşı çıkanlar ise Anadolu'da Türk Kurtuluş Savaşı'nın bayrağını açacaklardı

Antlaşmada Osmanlı Devleti'nin sınırlarına ve statüsüne ilişkin bir ifade yoktur Ancak İngilizler Suriye cephesinde ateşkesi tam Türk-Arap etnik sınırında kabul etmekle, Osmanlı Devleti'nin barıştan sonraki sınırlarına ilişkin ilginç bir fiili durum yaratmışlardır

Taraflar arasında ateşkes durumu 31 Ekim 1918 günü öğle vakti başlayacaktır

Resmî antlaşmanın yanısıra, Amiral Calthorpe'un sözlü açıklamalarını içeren bir mektup da Türk tarafına sunuldu Bu mektupta, işgal kuvvetlerine Yunan askerinin katılmayacağı ve benzeri taahhütler yer alıyordu

Yavuz Zırhlısı Tuzağı

Ateşkesin ilginç ayrıntılarından biri, 6 madde aracılığıyla Yavuz zırhlısının Osmanlı'da kalmasının sağlanması idi Alman donanmasının en güçlü gemilerinden biri olan ''Goeben'' zırhlısı savaşın ilk günlerinde Osmanlı'ya gelmiş, Osmanlı donanmasına katılıp adı "Yavuz" olarak değiştirildiği halde, mürettebatı ve kaptanı Alman kalmıştı Rauf Bey ile Calthorpe arasında anlaşmaya varıldığı şekliyle madde, geminin Haliç'te hapsedilerek Almanların eline geçmesini önlemeye yönelikti 2 Kasım'da yapılan hassas bir operasyonla Liva Amiral (Tuğamiral) Arif Paşa Yavuz zırhlısını Osmanlı zabit ve eratıyla ele geçirdi ve Haliç'e hapsetti

Tepkiler

İstanbul kamuoyu antlaşma hükümlerini ağır buldu, ancak genel bir iyimserlikle karşıladı 1 ve 2 Kasım tarihli İstanbul gazeteleri daha çok İstanbul'da savaş ihtimalinin ortadan kalkmış olduğunu vurguladılar (Bulgaristan'ı işgal eden İtilaf ordularının o günlerde İstanbul'a yönelik taarruzu bekleniyordu) Mustafa Kemal Paşa'nın görüşlerini yansıtan Minber gazetesi 1 Kasım'da, "Bir devletin küçülmüş bile olsa herhalde bir siyasi mevcudiyet ve milli birlik muhafaza ederek böyle bir badireden kurtulabilmiş olması en büyük siyasi başarı sayılmalıdır" yazıyordu

Minber, başka birçok yorumcu gibi, Rus ve Avusturya imparatorluklarının parçalanıp anarşiye ve iç savaşa düşmelerini örnek gösteriyor, Türkiye'nin bu akıbetten kurtuluşunu memnunluk verici buluyordu Fethi Bey'in (Okyar) aynı tarihli başyazısında şöyle deniyordu:

"Cihan Harbi henüz her tarafta bitmemiştir Ne zaman sona ereceği de katiyetle hesap ve tahmin edilemez Antlaşma koşullarının ağırlığı bundan ileri gelmiştir Dünya durumunun fevkaladeliği karşısında İtilaf devletleri tarafından konulan bu kayıtların, bu antlaşma maddelerinin devamı olamaz Sulh zamanına kadar alınmasına lüzum görülmüş geçici ve ihtiyati tedbirler kabilindendir"

Ancak 13 Kasım'da İtilaf donanmalarının İstanbul'a gelmesi ve Tevfik Paşa kabinesinin kurulmasından sonra antlaşma hükümlerine yönelik kuşku ve kaygılar İstanbul basınında daha sık görülmeye başlandı

Uygulama

13 Kasım 1918'de İtilaf donanmalarına mensup bir filo, ateşkesin 1 maddesi uyarınca Çanakkale ve İstanbul boğazlarındaki askeri tesisleri işgal etti Aralık 1918 ve Ocak 1919 aylarında Fransız ve İngiliz birlikleri, 10 ve 16 maddeler uyarınca Antakya, İskenderun, Adana, Tarsus, Kilis ve Antep'e girdiler

11-26 Kasım tarihleri arasında Türk ordusu Batum, Ardahan, Ahıska ve Kars'ı tahliye etti Bu yerlerde Türk direniş örgütlerinin denetiminde, Sovyet modelinden esinlenen milli şura hükümetleri kuruldu

İtalya Fransızların Kilikya (Adana) bölgesine girmesini kendi çıkarlarına yönelik bir tehdit sayarak protesto etti 22 Mart 1919'da antlaşmanın 7 maddesini gerekçe göstererek tek taraflı olarak Antalya'yı işgal etti Bu olay Paris'teki barış konferansında diplomatik bir krize yol açtı Nisan ayında İtalya bir ay süreyle barış konferansını terketti

Bu olaylar dışında antlaşmanın ilk altı ayı önemli gerilimler olmadan geçti İstanbul'daki İtilaf temsilcileri ile Türk hükümeti arasındaki en ciddi sorunlar, eski İttihat ve Terakki yöneticilerinin savaş ve tehcir suçları nedeniyle yargılanması ve tutuklanması konusundan doğdu

Antlaşmanın nisbi sessizlik dönemi Mayıs 1919 başlarında sona erdi Bu tarihte Paris Barış Konferansı, Mondros'ta verilmiş sözlere aykırı olarak, İzmir'in Yunanlılarca işgali kararını aldı Aynı günlerde Osmanlı Devleti'nin birçok köşesi İtilaf devletlerince işgal edildi; Kars ve Batum milli şura hükümetleri İngilizler tarafından dağıtıldı Aynı günlerde ilan edilmesi beklenen barış antlaşması belirsiz bir geleceğe ertelendi İtilaf devletleri politikasında meydana gelen bu ani değişim, Türk tarihçileri tarafından henüz yeterince incelenmemiş bir konudur