Porto Riko-Tarihi-Ekonomisi

Porto Riko-Tarihi-Ekonomisi

Batı Hint Adaları'ndan biri olan Porto Riko ABD'ye bağlı bir özerk bölgedir Florida'nın 1600 km kadar güneydoğusunda yer alır Batı Hint Adaları'nın bir bölümünü oluşturan Büyük Antiller'in en doğusundadır Uzunluğu doğudan batıya 180 km, kuzeyden güneye ise 65 km kadardır Porto Riko'nun kıyılarını kıyı ovaları çevreler; adanın topraklarının büyük bölümü ise doğu-batı doğrultusunda uzanan sıradağlarla kaplıdır Yüksekliği 1300 metreye varan bu dağların arasında çok güzel verimli vadiler yer alır Çoğu kuzeyden denize dökülen akarsular hızlı akışlıdır; bazılarından sulama ve elektrik enerjisi üretiminde yararlanılır

Tropik bölgede yer almasına karşın, Porto Riko'nun iklimi yılın büyük bölümünde kuzeydoğudan esen serin rüzgârlar nedeniyle ılıktır Adanın çok güzel kumsalları, ABD'den gelen turistlerin ağırlandığı lüks otelleri vardır Kasırgalar zaman zaman büyük zararlara yol açar Porto Riko eskiden sık ormanlarla kaplıydı; ama günümüzde hemen hemen bütün ormanlar tarım alanı kazanmak amacıyla yok edilmiş durumdadır Kaplumbağa, kertenkele, kara kurbağası, zehirsiz yılanlar ve kuşlar dışında adada yabanıl yaşam azdır

PORTO RİKO'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Porto Riko Uluslar Topluluğu

YÖNETİM BİÇİMİ: ABD'ye bağlı, iki meclisli özerk bölge

YÜZÖLÇÜMÜ: 9104 km2

NÜFUS (1992): 3581000


BAŞKENT: San Juan

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): San Juan (437745), Bayamön (220262), Ponce (187749), Carolina (177806), Caguas (133447)

DOĞAL YAPI: İç kesimde yer alan sıradağlar kıyı ovalarıyla çevrilidir; adada hızlı akarsular bulunur

BAŞLICA ÜRÜNLER: Şeker, tütün, muz, pirinç, mısır, fasulye, madeni eşya, kimyasal maddeler, çimento

EĞİTİM: 6-12 yaşları arasında zorunludur

DOMİNİK CUMHURİYETİ

Halk ve Ekonomi

Porto Riko halkının çoğunluğu 16 yüzyılda adaya yerleşen İspanyollar'ın soyundan gelir Bunlar dışında kalanlar ise İspanyol ve Siyah karışımıdır Büyük çoğunluğu Katolik olan halk İspanyolca konuşur Porto Riko'da nüfus yoğunluğu çok yüksektir; insanların çoğu iş bulmak için ABD'ye gitmektedir Örneğin New York'ta 600 bin Porto Rikolu yaşar Müzik ülke kültüründe önemli bir yer tutar Daha çok vurmalı çalgılar ve ritmin ağırlıklı olduğu salsa müziği adada çok yaygındır Ünlü viyolonselci Pablo Casals yaşamının son 20 yılını Porto Riko'da geçirmiştir 1956'dan beri adada Casals Şenliği düzenlenir; ayrıca daha sonra San Juan'da bir Casals Müzesi açılmıştır

Adanın kuzeyinde mükemmel bir liman oluşturan San Juan, başkent ve başlıca limandır San Juan'ın büyük bölümü, ana adaya köprülerle bağlanmış küçük bir adada yer alır Eskiden valinin oturduğu saray, katedral ve İspanyoUar'ın yaptığı şatolar, mermer hükümet binasıyla ve yüksek, çağdaş otellerle ilginç bir karşıtlık sergiler

Topraklarının beşte dördü ekili olan adada başlıca ekonomik uğraş tarımdır Halk kendi tüketimi için pirinç, mısır, fasulye ve muz yetiştirir, süt ve et elde etmek için sığır besler Ekonomik açıdan önem taşıyan başlıca ürünler ise tütün, kahve, turunçgiller ve şekerka-mışıdır; kahve dışarıya da satılır Son 20 yıl içinde Porto Riko'da sanayiyi geliştirmek için yoğun çabalar harcanmıştır Şeker, giyim eşyası, gübre, yapı gereçleri, plastik, petrol ürünleri ve çimento üretilmektedir Ülkede bakır yatakları da bulunmuştur
Kıyı ovalarını izleyen bir demiryolu adanın büyük bölümünü dolaşır; ayrıca karayolları da oldukça gelişmiştir San Juan yakınında bulunan bir havalimanı Kuzey ve Güney Amerika ile Avrupa bağlantılarını sağlar

Tarih

Porto Riko 1493'te Kristof Kolomb tarafından keşfedildi 1508'de Juan Ponce de Leön adayı ele geçirdi ve San Juan limanının bulunduğu koyu keşfetti Buraya "zengin liman" anlamına gelen Porto Rico adını verdi Sonradan bu ad adanın bütünü için kullanılmaya başladı Adanın büyük kentlerinden birine Ponce de Leön'un anısına Ponce adı verilmiştir

İspanyol göçmenler adada yaşayan Aravak Yerlileri'ne öylesine kötü davrandılar ki, 1582'de adada hiç Yerli kalmadı İspanyoUar'ın yaptığı istihkâmlar San Juan'ı ele geçirilmesi zor bir yer durumuna getirdi ABD'nin 1898'de İspanya'yı yenmesinden sonra Porto Riko ABD'nin egemenliği altına girdi 1917'de ada halkına ABD yurttaşlığı hakkı tanındı; 1946'da adanın valiliğine ilk kez bir Porto Rikolu getirildi Ada bugünkü özerk statüsünü 1952'de kazandıysa da ada halkı hâlâ ABD yurttaşıdır Adayı, 21 yaşın üzerindeki seçmenlerin oylarıyla dört yıllığına seçilen bir vali yönetir Porto Riko ABD Kongresi'ne, dört yılda bir seçilen ve oy hakkı bulunmayan bir temsilci gönderir

Porto Riko'nun gelecekteki statüsünü belirlemek üzere bir halkoylamasına gitme hazırlıkları 1989'da başladı Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Temsilciler Meclisi 1991'de yapılması öngörülen halkoylamasına ilişkin yasayı Ekim 1990'da kabul etti Adada yaşayanlar bir eyalet olarak ABD'ye katılma, özerk bölge satatüsü-nü koruma ya da bağımsızlık arasında seçim yapacaklardı Ama ABD Senatosu yasanın yürürlüğe girmesini, kesin bir tarih belirlemeden, Kasım 1992'deki ABD başkanlık seçimlerinden sonraya erteledi Bu arada Porto Riko valisi Mart 1991'de İspanyolca'yı adanın tek resmi dili kabul eden yasayı onayladı Porto Riko'da 89 yıldan beri İspanyolca ve İngilizce resmi dil olarak kabul ediliyordu