Umman Sultanlığı

Umman Sultanlığı


DEVLETİN ADI: Umman Sultanlığı

BAŞŞEHRİ: Maskat

YÜZÖLÇÜMÜ: 306000 km2

NÜFUSU: 1650000

RESMİ DİLİ: Arapça

DİNİ: İslâmiyet (İbâdiyye)

PARA BİRİMİ: Umman Riyali

Arap Yarımadasının güneydoğu köşesinde bulunan bir devlet Umman, kuzeydoğuda Umman Körfezi, güneyde Umman Denizi, güneybatıda Yemen Demokratik Halk Cumhûriyeti, batıda Suudi Arabistan, kuzeyde ve kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleriyle çevrilidir


Târih


On altıncı asır başlarında Portekiz, Maskat Limanını ve iç bölgenin önemli bir kısmını ele geçirdi On yedinci yüzyılda bunların tesiri gittikçe azaldı Ummanlılar yavaş yavaş İran Körfezindeki ve Doğu Afrika kıyısı yakınındaki deniz ticâret yollarını kontrol altına aldılar Bir ara Sokotra, Zengibar ve Doğu Afrika topraklarının bir kısmı Umman Devletine bağlandı On dokuzuncu yüzyılda Umman, İngiltere ileİkinci Dünyâ Savaşından sonra da devam eden özel bir dostluk kurdu 1958'de Belucistan'ın Mekran kıyısındaki Guadar Limanı ve yakınındaki topraklar Pakistan'a verildi İngiltere 1967'deKuria ve Muria adalarını Umman'a geri verdi


23 Temmuz 1970'te Sultan Said bin Teymur, oğlu Kabus tarafından tahttan indirildi Yeni sultan, o zamana kadar Maskat ve Umman olan ülkenin ismini Umman Sultanlığı olarak değiştirdi Yemen Halk Cumhûriyeti ve Kızıl Çin tarafından desteklenen Güney Dofar'daki solcu gerillalarla Aralık 1975'te bozguna uğratıncaya kadar savaştı ABD ile ekonomik ve askerî yardım anlaşmaları sonucunda, ABD kuvvetleri 1980'de Hint Okyanusu civârında deniz ve hava üsleri elde etme imkânını buldu Kabus bin Said yönetimi İran-Irak Savaşı boyunca ve Irak'ın Kuveyt'i işgali sırasında tarafsız kaldı


Fizikî Yapı





Umman'ın büyük bölümü kıraç tepeler ve ovalar, kumlu düzlükler ve çöllerle kaplıdır Umman Körfezinin geri bölgesinde kalan topraklar dağlık olup, ülkenin en yüksek noktası (3017 m) olan Akdar Dağı buradadır Ülkenin en verimli kısımları Maskat'ın kuzeybatısındaki Batinah Ovası ve Güney Dofar eyâletinde dağlarla deniz arasında kalan hilâl şeklindeki toprak parçasıdır Kuzeyde meşhur Rubülhâli Çölü yer alır Ülke kıyılarının toplam uzunluğu 1600 km civârındadır


İklimi




Umman dünyânın en sıcak ülkelerinden birisidir Sıcaklıklar ekseriya 54°C'ye kadar ulaşır Yıllık yağış ortalaması 76 mm ile 101 mm arasında değişmekte olup, Batinah Ovası bundan müstesnâdır Rubûlhâli Çölüne hemen hemen hiç yağmur düşmez


Tabiî Kaynaklar




Ülkenin büyük bölümü çöller ve steplerle kaplıdır Ülkenin tek yeraltı zenginliği petroldür


Nüfus ve Sosyal Hayat




Umman nüfûsu 1650000 olup, kilometrekareye 4-5 kişi düşer Ülkenin en büyük nüfus merkezi 50000 nüfuslu başşehir Maskat'tır Nüfûsun % 89'u Araplardan, % 4'ü Belucîlerden, % 3'ü İranlılardan, % 2'si Afrikalılardan müteşekkildir Nüfûsun büyük çoğunluğu Hâricîlerden Abdullah bin İbâd'ın kurduğu ve sapık bir yol olan İbâdiyye fırkasındandır Resmî dil Arapça olup, halkın büyük çoğunluğu bu dili konuşur, okuma-yazma bilenler nüfûsun % 20'sini teşkil eder





Siyâsî Hayat


Umman, sultan tarafından yönetilen bir ülke olup, idâri yönden bir eyâlete ve çok sayıda kazalara ayrılmıştır Sultan, devlet işlerini kendinin seçtiği bir kabineyle yürütür Çeşitli meslek kesimlerini ve bölgeleri temsil etmek üzere Sultan tarafından tâyin edilen 55 üyeli bir Danışma Meclisi de mevcuttur Ülkenin yazılı bir anayasası yoktur Umman 1971'den beri Birleşmiş Milletlere üyedir


Ekonomi




Umman ekonomisi esas îtibâriyle petrole dayanmakta olup, petrol, ihrâcâtın % 95'ini teşkil eder Petrolün üçte biri Japonya'ya kalanın büyük çoğunluğu Avrupa'ya ihrâç edilir Önemli sayılabilecek bir sanâyii olmadığından, diğer ihraç malları tarım ürünlerinden ibârettir Hurma, misket limonu, nar bunların başta gelenleridir Başlıca ithâl malları pirinç, buğday, un, süt, araç ve araç parçaları, elektrikli eşyâlar ve yapı malzemeleridir Umman en çok İngiltere, Hindistan ve Körfez ülkeleri ile ticâret yapar
Ulaşım: Ülkede ulaşım kara, deniz ve hava yoluyla sağlanır Karayolları ağı bütün yerleşim merkezlerini birbirine balar Karayollarının uzunluğu 27438 km'dir Maskat ve Salale'de modern liman ve havaalanları vardır

Arabistan Yanmadası'nın güneydoğusunda yer alan bir ülkedir Kuzeyde Basra ve Umman körfezlerine, doğuda Umman Denizi'ne kıyısı olan Umman, güneybatıda Yemen, batıda Suudi Arabistan, kuzeybatıda Birleşik Arap Emirlikleri ile çevrilidir Ülkenin resmi adı Umman Sultanlığı'dır

Kuzeyde, dar kıyı ovasına paralel sıradağlar yükselir Yüksekliği Ahdar Dağı'nda 3000 metreyi bulan bu dağların iç kesimleri giderek alçak bir yaylaya dönüşür Yayladan sonra ülkenin yüzde 75'ini kaplayan çöller başlar Umman'ın iklimi genellikle sıcak ve kuraktır Yaz musonları dağlara bol yağış getirir Kuzey ve doğudaki verimli kıyı ovalarında hurma, şekerkamışı, nar ve misketlimo-nu, güney kıyısındaysa yüzyıllardan beri Ortadoğu ve Akdeniz ülkelerine satılan bir ticaret ürünü olan akgünlük yetiştirilir Keçi, koyun ve sığır beslenir Yük hayvanı olarak develerden yararlanılır Bütün kıyılarda balıkçılık yapılır Dışarıya hurma, misketlimo-nu, akgünlük ve bir miktar sebze satılır 1960'larda bulunan petrol ülke ekonomisinde olumlu değişikliklere neden olmuş, petrolden elde edilen gelirle ülkede, başta başkent Maskat olmak üzere, kalkınma yolunda adımlar atılmıştır

Ne var ki, özellikle siyasal sorunlar yüzünden Umman'ın ekonomik gelişmesi öteki petrol üreticisi ülkelere oranla daha yavaş yürümektedir
Umman Sultanlığı adından da anlaşılacağı gibi bir sultan tarafından mutlak krallıkla yönetilir Umman'da yazılı bir anayasa, siyasal partiler ve yasama meclisi yoktur Sultan kendi seçtiği üyelerden oluşan bir kabinenin başı olarak hükümet başkanlığını da yürütür 1981'de de gene sultanın seçtiği bir danışma meclisi kurulmuştur

UMMAN'A İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Umman Sultanlığı

YÖNETİM BİÇİMİ: Atama yoluyla oluşturulmuş bir danışma meclisi bulunan mutlak monarşi

YÜZÖLÇÜMÜ: 306000 km2

NÜFUS (1992): 1640000

BAŞKENT: Maskat

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1990): Maskat (1982; 85000), Nezve (62880), Samail (44721), Salah (1982; 10000)

DOĞAL YAPI: Ülke genellikle çöllerle kaplıdır Kıyıya paralel Hacar Dağları başlıca doğal engeli oluşturur

BAŞLICA ÜRÜNLER: Petrol; balık, hurma, muz; bakır

EĞİTİM: 1970'te yalnızca üç olan ilkokul sayısı 1989'da 300'e çıktı 1986'da ilk üniversite açıldı

Umman'ın siyasal ve hukuksal sisteminin temel kaynağı İslam hukuku olan şeriattır 7 yüzyıldan beri İslam dininin benimsenmiş olduğu bu ülkede Allah' tan kaynaklandığı kabul edilen ilke, kural ve yargılar geçerlidir
Umman nüfusunun yüzde 80'e yakınını Araplar oluşturur En büyük azınlık topluluğu Hintliler'dir (yüzde 15) Öteki azınlıklar Pakistanlılar ve Doğu Afrikalı Siyahlar'dır Toplam nüfusun yüzde 90'ı kırsal kesimde yaşar Bunların bir bölümü göçebe hayvancılıkla geçinir Umman'da petrol sanayisinde Avrupalı uzmanlar ve Asyalı göçmen işçiler de çalışır Umman'da resmi dil Arapça'dır

Irak'ın 2 Ağustos 1990'da Kuveyt'i işgal etmesinin hemen ardından Umman hava üslerini Batılı ülkelere açmayı kabul etti ve Irak'a karşı girişilen askeri harekâtı destekledi Körfez Bunalımı sırasında petrol fiyatlarının yükselmesi ülke ekonomisine olumlu katkıda bulundu Ayrıca sağlanan geçiş kolaylıklarıyla turist sayısı arttı

Sultan Kabus Kasım 1990'da daha temsili bir nitelik taşıyan bir danışma konseyi oluşturdu Ocak 1991'de özelleştirme, bütçe açıklarını kapatma ve dış borçları kısma gibi önlemleri içeren yeni beş yıllık plan açıklandı Ekim 1991'de Umman ve Yemen arasında imzalanan sınır anlaşmasıyla 25 yıllık uyuşmazlığa son verildiği duyuruldu Bu gelişmeyle bölgede daha temkinli bir diplomasiye yönelen Umman aynı zamanda İran'la ticari ve siyasal diyalogunu sürdürdü ve Bağdat'taki büyükelçiliğini kapatmadı Bir başka önemli adım Haziran 1992'de Kazakistan'la, bu ülkede petrol boru hattı inşa etmeye yönelik bir ortaklık kurulmasıydı

Arkeologlar 1992'de Umman'da yaptıkları araştırmalarda Kuran'da "İrem" adıyla geçen kayıp Ubar kenti ile Saffara adı metropolisin kalıntılarını buldular