Romanya

Romanya
Romanya Cumhuriyet

Ülkenin Adı: Romanya

Yönetim biçimi: Çok Partili Cumhuriyet

Başkenti: Bükreş

İdari Bölümleri: 40 bölge ve 1 belediye; Alba, Arad, Arges, Bacau, Bihor, Bistrita-Nasaud, Botosani, Braila, Brasov, Bucuresti, Buzau, Calarasi, Caras-Severin, Cluj, Constanta, Covasna, Dimbovita, Dolj, Galati, Gorj, Giurgiu, Harghita, Hunedoara, Ialomita, Iasi, Maramures, Mehedinti, Mures, Neamt, Olt, Prahova, Salaj, Satu Mare, Sibiu, Suceava, Teleorman, Timis, Tulcea, Vaslui, Vilcea, Vrancea

Bağımsızlık Günü: 1881 (Türkiye'den)

Milli Bayramları: Birleşme Günü (Romanya ile Transilvanya'nın), 1 Aralık (1918)

Anayasası: 8 Aralık 1991

Üye Olduğu Uluslararası Örgüt ve Kuruluşlar: ACCT, AG (Avustralya Grubu), BIS (Uluslararası İmar Bankası), BSEC (Karadeniz Ekonomik İşbirliği), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), CE (Avrupa Konseyi), CEI (Orta Avrupa Girişimi), EAPC (Avrupa - Atlantik Ortaklık Konseyi), EBRD (Avrupa Yatırım ve Kalkınma Bankası), ECE (Birleşmiş Milletler Avrupa Ekonomik Komisyonu), Avrupa Birliği, FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G- 9, G-77, IAEA (Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICFTU (Uluslararası Serbest Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IFAD (Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), ILO (Uluslarası Çalışma Örgütü), IMF (Uluslararası Para Fonu), IMO (Uluslararası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Uluslararası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), MONUC (BM Kongo Operasyonu), NAM, NSG, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), OSCE (Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), PFP (Barış için Ortaklık), UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (Eğitim-Bilim ve Kültür Örgütü), UNIDO (Endüstriyel Kalkınma Örgütü), UNIKOM (BM Irak-Kuveyt Gözlem Misyonu), UNMEE (BM Etyopya-Eritre Misyonu), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMIK (BM Kosova Geçici Yönetimi), UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WEU (Batı Avrupa Konseyi), WFTU (Dünya İşçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Sağlık Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü), ZC
Türkiye’nin kuzeybatısında ve Balkan Yarımadasının kuzeydoğusunda 20°15’ - 29°42’ doğu boylamları ile 43° 37’ 48°16’ kuzey enlemleri arasında bir Doğu Avrupa ülkesi Doğuda Karadeniz, Ukrayna ve Moldovya, kuzeyde Ukrayna, batısında Macaristan ve Yugoslavya, güneyinde Bulgaristan ile çevrilidir

Târihi

Bir Hind-Avrupa grubu olan Trakyalılar, Romanya toprakları üzerinde yaşamış ilk insanlar olarak bilinir Bunların bir kolu olan Dokyalılar MÖ 800-300 yılları arasında Burebista liderliğinde Transilvanya merkez olmak üzere, Dakya Devletini kurdular MS 106-271 yılları arasında Romalılar toprakları istilâ ederek insanları Romalılaştırdılar
Osmanlı İmparatorluğu 1299 yılında kurulduktan sonra kısa zamanda cihan devleti olmuştu Osmanlılar Avrupa içlerine İslâmiyeti yayabilmek için önceleri Balkanlara olmak üzere, Avrupa seferleri düzenlemekteydiler 1394’te Dovin, 1456’da Belgrad, 1475’te Vaslui, 1476’da Schera seferleri, Osmanlıların Avrupa’ya ilk adım atma dönemi savaşlarıdır 16 yüzyıl başlarındaki iki Romanya toprağı olan Eflâk ve Boğdan, Türk hâkimiyeti altında birer derebeylik oldular Askerî ve diplomatik açıdan Osmanlı Sultanının emrine göre hareket eder ve yıllık vergi verirlerdi İdârecileri, Osmanlı Pâdişâhları tarafından tâyin edilirdi Zâten bunların derebeyleri kendi tebealarını Avrupalıların saldırılarından korumak için Osmanlı idâresinde kalmayı arzu ediyorlardı Eflâk ve Boğdan halkı, Avusturyalılar, Ruslar, Tatarlar, Kazaklar ve Lehlerden ibâret bölgedeki diğer ordulara karşı Osmanlı ordusunun yanında yer aldılar


1679’da Eflâk Derebeyi olan Şerban’ın yerine 1688’de yeğeni Kostantin Brincoveanu geçti Bu sırada Boğdan Derebeyi Dimitri idi Bu iki derebeyi 1711 yılında Osmanlı-Rus Harbi esnâsında isyân ederek, Deli Petro’ya yardım ettiler Bunda, İstanbul’dan Balkanlara göç eden Yunan asıllı grupların tesiri büyüktü Bunlar Eflâk ve Boğdan’ın idârî hayâtına nüfûz etmişlerdi Yaklaşık bir asır Türk idâresindeki derebeyliklerin bu isyanları ve huzursuzluk çıkarmaları üzerine Eflâk ve Boğdan tahtları “voyvodalık” adı altında yeni bir sisteme konuldu

Bu sıralarda Osmanlı Devletinde duraklama devri başlamıştı 18 yüzyıl sonlarına doğru Rusya, Osmanlı Devletine olan düşmanlığını arttırdı 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Rusya, Osmanlılardan bâzı haklar elde ederken bu arada bu iki derebeyliğin iç işlerine müdâhale etme yetkisini de kazandı Her ne kadar kontrol Osmanlılarda kaldıysa da, birçok ticârî imkânlar kaybedildi Bir yıl sonra Bukovina, Avusturya’ya bırakıldı 1812 yılında Besarabya da elden çıktı 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbinden sonra 1834 yılına kadar Eflâk ve Boğdan, Rusya hegemonyası altına tamâmen girdi Kont Pavel Kiselev, Rusya’dan destek görerek, Osmanlı medeniyetini ortadan kaldırmaya çalıştı

1859 yılında iki eyâlet birleşti ve 1861 yılında Romanya olarak anıldı 1877 yılında Romanya, Berlin Antlaşmasıyle Türk hâkimiyetinden uzaklaştı Bağımsızlıktan sonra, 1878’de krallık oldu 1881’de I Carol Romanya’nın ilk kralı oldu 1886 yılında Romanya, tek meclisli anayasal monarşik idârî sistemine döndü

Birinci Dünyâ Harbinden sonra Romanya’nın sınırları genişledi Basarabya ve Bukovina’dan sonra Banat ve Transilvanya da ele geçirildi Fakat çok geçmeden Basarabya ve kuzey Bukovina’yı, her zaman olduğu gibi 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi esnâsında da yıllarca adâleti altında refah içinde yaşadıkları Osmanlılar aleyhine olarak, yardım ettikleri Rusya’ya bırakmak mecburiyetinde kaldı Hatta yoğun tehditler neticesinde Güney Dobruca da Bulgaristan’a terk edildi

İkinci Dünyâ Harbi esnâsında Marshla lon Antonescu, Rusya’ya karşı Almanya ile birleşme teşebbüsüne geçti Askerî bir hareketin lideri olan Antonescu 1944 yılında Sovyet entrikası ile Kral Michael tarafından bertaraf edildi ve Romanya, rusya’nın yanında yer aldı Çok geçmeden Romanya komünizmin kucağına düştü 1947 yılında bir Halk Cumhûriyeti hâlini aldıysa da bütün alanlardaki devletleştirilme bunu sâdece lâfta bıraktı

1965 yılındaki yeni Anayasaya göre, Romanya artık Halk Cumhûriyeti olmaktan çıkmış ve bir sosyalist ülke durumuna düşmüştü Tehlikeyi sezenler 1966’da Rusya’ya karşı bir bağımsızlık hareketi geliştirmeye çalıştılar 1970 ve 1973’te Romanya Devlet Başkanı Nicolai Çavuşesku (Ceausescu) ABD’yi ziyâret etti ABD ile 1976 yılında 10 yıllık bir ticârî anlaşma imzâlanarak, nisbeten Rusya’dan uzak durulmaya çalışıldı
1982 yılında Romanya bir miktar daha batıya yaklaştı, üç milyar dolar dolayındaki borçlarının ödenme süresinin uzatılmasını batılı ülkelerden talep etti

Doğu Blok Devletlerinde komünist rejimin hızla sarsıldığı 1989 sonlarında Romanya’da ilk gösteriler başladı Gösterilerin kanlı biçimde bastırılması, ülke çapında gerginliğin artmasına sebep oldu Ordunun, ayaklanan halkın yanında yer alması üzerine, ülkeden kaçmak isteyen Çavuşesku, yakalanarak hanımı ile birlikte yargılandıktan sonra kurşuna dizildi Yönetimi üstlenen Ulusal Kurtuluş Cephesi, sosyalist rejime son vererek, çok partili sisteme geçiş yolunu açtı Nisan 1990’da ilk serbest seçimler yapıldı




Fizikî Yapı

Romanya’nın yüzölçümü yaklaşık 237500 km2dir Güneydoğu Avrupa’da Karadeniz kıyısında yer alır Doğu bölgesi olan Dobruca, Karadeniz kıyısında bulunur
Romanya’nın yaklaşık olarak üçte ikisi dağlık ve tepelik, geri kalan üçte biriyse yaylalık ve düz arâzidir Doğu Karpat Dağları ülkenin omurgasını teşkil eder Güneydoğuya doğru geniş bir kavis çizerek yaklaşık 97 km’lik bir mesâfe kat eder ve sonra ülkenin batısına döner ve burada Transilvanya Alpleri adını alır

Böylece ülkenin kuzey ortasındaki Tansilvanya Yaylası sanki duvarla çevrilmiş gibidir Bu dağlar genel olarak aşınmış ve alçaktır Yükseklikleri 900 m ilâ 1800 m civârındadır Ülkenin en yüksek yeri Tansilvanya Alplerinde yer alan, yaklaşık 2548 m yüksekliğindeki Negoi Tepesidir Transilvanya Alpleri, Karpatlara nazaran daha yüksek olup, ekseri tepeleri 2500 m civârında yüksekliğe sâhiptir Romanya dağları ormanlarla kaplıdır Bâzı dağların yüksek bölgeleri çayırlık ve buzul gölleriyle doludur

Karpatların doğu ve güney etekleri Boğdan ve Eflâk yaylaları olup, doğuda Prut Nehri ve güneyde Tuna Nehri arasında boylu boyunca uzanır Ortada dağ kavisinin iç kısmında yer alan Transilvanya Havzası, yaklaşık 450 m ortalama yüksekliğe sâhip tepelerle dolu yüksek bir yayladır Bu bölge Mureş ve Someş nehirlerinin geniş ve derin vâdileriyle yer yer yarılmıştır

Ülkenin denize açılan doğu yönünde yer alan Dobruca, Romanya’nın tek sâhil şeridine sâhip bölgesidir Dobruca, Tuna ile Karadeniz bölgesinde yer alıp, yaklaşık 290 km’lik kıyıya sâhip bir bölgedir Bölgenin kuzeyi alçak ve bataklık, güneyi ise, kumlu plaj arâzi ve sarp kayalıktır Dobruca’dan başka ülke Eflâk, Boğdan, Banat ve Transilvanya olmak üzere dört bölgeye daha ayrılabilir

Ülkenin üçte birini kaplayan Boğdan, Doğu Karpatlar ile Moldovya sınırını çizen Prut Nehrinin arasında yer alır Bölgenin önemli şehri Iaşi’dir Ülkenin başşehrinin yeraldığı Eflâk ise, Transilvanya Alpleriyle Bulgaristan sınırı arasındadır Ülkenin tam orta bölgesinde yer alan Transilvanya’nın başşehriyse Cluj-Napoca’dir Macaristan ve Yugoslavya sınırına dayanan kısım ise merkezi Timişoara olan ve düz, bataklık ve verimli bir yayla görünümündeki Banat bölgesidir Ülkenin en doğusunda yer alan Dobruca’nın merkeziyse Canstanta (Konstanta) dır Kuzey Tuna deltasından başlayan bölgenin ortası göllerle doludur Güney bölgesiyse “Romanya Riviera”sı olarak bilinir ve burada pekçok plaj vardır

İklim

Romanya’nın iklimi orta nemlilikte olan tipik bir kara iklimidir İklim, geniş ölçüde, mevsimlere ve bölgelere göre farklılıklar gösterir Yaz ayları kurak ve sıcak, kış ayları ise sert ve karlı geçer Sonbahar mevsimi uzun sürerken, İlkbahar çok kısa müddetle kendini gösterir Ocak ayı sıcaklık ortalaması yaklaşık -3°C ve haziran ayı sıcaklık ortalaması ise 23°C’ye yükselir Ülkenin yağışı her yerde hemen hemen aynı olmakla berâber, doğu bölgeleri ve dağlık alanları diğerlerine göre biraz daha fazla yağış alırlar Dağlık alanlarda yıllık yağış ortalaması yaklaşık 1270 mm ve Delta bölgesinde ise 380 mm civârındadır Ülkenin genelinde ise yıllık yağış oranı 715 mm dolayındadır Bahar aylarında sellere ve yaz aylarında kuraklıklara rastlamak mümkündür

Tabiî Kaynakları

Ülkenin dörtte biri ormanlıktır Ülke yüzölçümünün sâdece onda birlik bir bölümü çıplak dağlardan ve sulardan teşekkül etmiştir Toprakların yaklaşık üçte birine yakın bir bölümü ekim için oldukça müsâittir

Romanya’nın topoğrafik çeşitliliği, başkalığı oldukça dengeli olup, geniş ovalar, çok sayıdaki ırmak ve su yolları, verimli toprakları ve uygun iklimiyle dikkat çeker Yoğun ormanlık olan dağlarda geniş ölçüde çayır alanları da vardır Bu durum başta koyun olmak üzere hayvancılık için geniş imkânlar kazandırır Sık ormanlar kereste kaynağı durumunda ve tepe etekleriyse bağ ve meyve bahçeleriyle dolu bölge hâlindedir
Dağlar ve etekleri aynı zamanda demir ve tuz yatakları bakımından zengindir Bundan başka, buralar, aşağı yukarı iki bin çeşit mineral kaynağına sâhiptir Romanya, Rusya’dan sonra Avrupa’nın en çok petrol üreten ülkesidir Ayrıca dünyâda nâdir olarak çıkarılan metan gazı(ural gazı) bakımından da oldukça zengindir




Ülkede çıkarılan diğer yeraltı zenginlikleriyse şunlardır: Kömür, linyit, demir filizi, manganez, krom, molibtenyum, bakır, kurşun, çinko, gümüş, altın, antimon, boksit, cıva ve uranyum
Ülkede yetişen başlıca hayvanlar genel olarak koyun, sığır ve domuzdur Dobruca bölgesi balık çeşitleri, kuş çeşitleri ve vahşi hayvanlar bakımından oldukça zengindir Yaklaşık 60 çeşit balık ve 300’ü aşkın kuş çeşidi yetişir Vahşi hayvanlardan daha çok kurt, kakum, yabânî domuza ve yabânî tavşana rastlanır

Romanya, zengin ve dâimî akar nehir şebekesine sâhiptir Başlıca nehirleri Tuna, Prut, Mureş, Someş, Iolomita, Siret ve Olt’tur Çoğu nehirlerden hidroelektrik potansiyel ve Tuna ile Prut’tan da su yolu ulaşımı sağlanabilmektedir Tuna Nehri, ülkenin Yugoslavya, Bulgaristan ve Rusya sınırlarını çizer ve doğuya doğru üç kola ayrılır Sonra bataklık Tuna Deltasını meydana getirerek Karadeniz’e dökülür

Nüfus ve Sosyal Hayat

Ülke nüfusu 23168000 dolaylarındadır Nüfus yoğunluğu yaklaşık 94’tür Yıllık nüfus artışı % 1 civârındadır Nüfûsun % 88’i Romen, % 8’i Macar ve % 2’si Alman’dır Toplam nüfûsun yaklaşık yarısı şehir hayâtı yaşamaktadır Ayrıca Ruslar, Tatarlar, Türkler, Yahûdîler, Bulgarlar, Çekler, Slovaklar, Yunanlılar, Ermeniler, Çingeneler ve Sırp-Hırvat-Sloven grupları da mevcuttur
Halkın % 80’i Ortodoks, % 10’u Katoliktir Ayrıca bir miktar Müslüman, Yahûdî, Kalvenist ve Lütherist de vardır Resmî dil Rumencedir Macarca ve Almanca da yaygın olarak kullanılır

Halkın sosyal yapısı İkinci Dünyâ Harbi sonrası ülkeyi karartan komünizmden sonra çok değişmiş, özel mülkiyet ve hür irâde kalmamıştır 1989’da komünist rejimin büyük bir sarsıntı geçirmesi Romanya’ya da yansıdı ve ülkede sosyalist rejime son verildi
Ülkede okuma-yazma oranı % 98’dir Genç nüfûsun % 70’i okul hayâtındadır Ülkenin hayat standardı yüksek ise de, 1977’de 1300 kişinin ölümüne sebep olan Bükreş zelzelesinin inşaat ve endüstri sektörüne ağır bir darbe vurması ve gıdâ maddeleri yetersizliği ekonomide ciddi krizlere yol açmıştır



Nüfûsun büyük bölümünü meydana getiren Romenler köken olarak eski Trakyalıların, Dakya kolundan gelirler Daha sonra Roma idâresinin gelmesiyleRomalılaşmışlardır Uzun yıllar Osmanlı idâresi altında yaşayan Romenler, Türk âdet ve an’anelerinin, hayat tarzının ve adâlet sisteminin tesiriyle, Osmanlı kültür potansiyelinden çok şeyler almışlar ve bunları günümüze kadar sürdürmüşlerdir Halkın bugün hazırladığı Türk yemeklerinde marmelât, çorba, tavuk suyu çorba, sarma, ızgara, kebab, sazan balığı, koyun sütünden yapılmış peynir, pastırma, havyar ve Türk sitili tatlılar bu dönemden arta kalan izlerdir Ayrıca çay ve Türk kahvesi, Romenlerin alışkanlıkları arasına girmiştir
Romanya’nın başşehriBükreş olup, ülkenin en gelişmiş şehridir Diğer önemli şehirlerse; Brasov, Timisoara ve Konstanta’dır

Siyâsî Hayat

Romanya, önceleri Sovyet Rusya kalkınma modelini benimsedi Bununla beraber batı ülkeleriyle de dostâne ilişkiler içine girdi Bu vesileyle çok güçlükle kazanmış olduğu özerkliğini korumayı başardı İMF’ye 1971 yılında üye oldu 1981 yılında dış borç miktarı 15 milyar doları geçti SSCB’de Gorbaçov’la başlayan ve bütün Doğu Avrupa’yı saran glastnost (yenileşme) hareketinden Romanya da etkilendi Bunu önlemek için zamanın Devlet Başkanı Nicola Ceausescu (Çavuşesku) baskı ve şiddet yönetimini daha çok sertleştirdi 1989’da Temeşvar’da yapılan gösterileri kanlı bir şekilde bastırdı Bunun üzerine Ordu halkın yanında yer aldı

Çavuşesku devrildi Siyâsî etkinliği olan karısı ile birlikte kaçmak isterken yakalanıp kurşuna dizildiler Böylece Romanya’da sosyalist rejim son buldu Bir Millî Kurtuluş Cephesi Konseyi (MKCK) kuruldu Konsey Başkanlığına geçici olarak İon İliescu getirildi İlk serbest seçimlere geçilme kararı alındı 20 Nisan 1990’da yapılan serbest seçimlerde İ İliescu’nun başkanlığındaki MKCK, oyların büyük çoğunluğunu alarak yönetimi ele aldı Romanya böylece parlamenter sisteme geçerek, serbest piyasa ekonomisini uygulamaya başladı

Ekonomi

Ülke ekonomisinin % 80’i tarıma ve % 8’i endüstriye dayanır Ülke topraklarının % 90’ı ekime müsaittir Fakat Romanya’nın millî gelirinin ancak % 40’ına yakın bir bölümü tarımdan karşılanır Ülke dünyânın önde gelen tahıl üreticisi devletlerinden biridir En önemli tarım ürünleri mısır, arpa, buğday, şekerkamışı, üzüm ve meyvedir Bundan başka yulaf, çavdar, sebze, ayçiçeği, soya fasulyesi, tütün, pamuk, kenevir ve keten de yetiştirilir Koyun, sığır ve kümes hayvanları yetiştirilmesi yaygındır Balıkçılık önemli bir gelir kaynağı olup, daha çok mersinbalığı ve sakallı tatlı su balığı avlanır

Romanya dünyânın on dördüncü büyük makina yapımı ve metal işçiliği bakımından gelişmiş ülkesidir Daha çok traktör, lokomatif, elektrikli âletler ve yol delme techizâtı yapılır Endüstrisi esas olarak, demir ve çelik üzerine kurulmuştur Bundan başka kimyâ sanâyii, inşâat malzemeleri, çimento, kereste ve odun endüstrisi, gıdâ sanâyii, tekstil ve kumaş dokuma, elbise ve ayakkabı îmâlâtçılığı, lastik eşyâlar ve petrol ürünleri endüstrileri mevcuttur

Ülkede başlıca çıkarılan mâdenler; kömür, demir, petrol, metan gazı, boksit, manganez, kurşun, çinko, altın ve gümüştür Romanya dünyânın onuncu tuz ve altıncı tabiî gaz üreticisidir Fakat, tabiî gaz üretimi kömür ve demir ithâlâtına bağlı kalmaktadır
Ülkenin para birimi Leu’dur Turizm ülkenin önemli bir gelir kaynağıdır İthâlâtının % 16’sını Rusya ile yapar Diğer ithâlât yaptığı ülkeler ise Almanya, ABD ve Irak’tır Romanya’nın toplam ihrâcâtının % 18’i yine Rusya iledir Ayrıca Almanya’ya da ihrâcât yapmaktadır

Romanya, hidroelektrik santralları ve su yolu ulaştırması bakımından müsâit bir ülkedir 1972 yılında Yugoslavya ve Romanya arasında Tuna Nehri üzerinde kurulan “Demir Kapı” geçidi, dünyâdaki bu tip beş büyük projeden biridir Ayrıca Bistrita, Olt ve Siret nehirleri üzerinde de hidroelektrik santralları kurulmuştur
Ülkenin işçi gücünün tamâmına yakın bir bölümü iki alanda kullanılır Bunlardan % 40’ını tarım ve % 25’lik bir bölümünü de endüstri istihdam eder

Ülkenin bütün ulaştırma ve haberleşme sistemleri devlet kontrolü altındadır ve yalnız devlet yapar Demiryollarının sâdece % 8’i elektriklidir ve % 10’u çift hatlıdır Son yıllarda karayolu ulaştırma sisteminde gelişmeler görülmüştür Karayolları daha çok Transilvanya bölgesinde yer alır Nehir ve kanallarından önemli ölçüde ulaşım yapılır Tamâmen devlete âit olan Tarom Havayolları hem içte hem de dışta hava ulaşımını sağlamaktadır Ülkenin başlıca büyük limanları; Galati, Konstanta ve Broilo’dur

Genel İstatistiki Bilgiler

Konum: Güneydoğu Avrupa'da, Karadeniz kıyısında, Bulgaristan ile Ukrayna arasında yer alır

Coğrafi Konumu: 46 00 Kuzey derecesi, 25 00 Doğu boylamı

Bulunduğu Kıta: Avrupa

Yüzölçümü: 237,500 km²

Sınırları: toplam: 2,508 km

Sınır Komşuları: Bulgaristan 608 km, Macaristan 443 km, Moldova 450 km, Yugoslavya 476 km, Ukrayna (kuzey) 362 km, Ukrayna (doğu) 169 km

Denize Kıyısı (Sahil şeridi): 225 km

İklimi: Ilıman

Arazi Yapısı: Orta kısımda yer alan Transilvanya Havzası, Moldova Ovasından Karpat Dağları ile ayrılır

Deniz Seviyesinden Yüksekliği: en alçak noktası: Karadeniz 0 m

en yüksek noktası: Moldoveanu 2,544 m

Doğal Kaynakları: petrol, kereste, doğal gaz, kömür, tuz, demir, işlenebilir arazi, hidro enerji

Arazi Kullanımı: tarıma uygun topraklar: %41

Devamlı Ekilen Alanlar: %3

Otlakları: %21

Ormanlık Arazisi: %29

Diğer Arazileri: %6 (1993 verileri)

Sulanan Arazisi: 31,020 km² (1993 verileri)

Ülkede Görülme Olasılığı Olan Doğal Afetler: Depremler, heyelanlar

Nüfus: 22,364,022 (Temmuz 2001 verileri)

Nüfus Artış Oranı: %-021 (2001 verileri)

Mülteci oranı: -06 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)

Bebek Ölüm Oranı: 1936 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)

Ortalama Hayat Süresi: Toplam Nüfusun: 7016 yıl

Erkeklerde: 6636 yıl

Kadınlarda: 7419 yıl (2001 verileri)

Ortalama Çocuk Sayısı: 135 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)

HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %002 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 7,000 (1999 verileri)

HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 350 (1999 verileri)

Ulus: Romen

Nüfusun Etnik Dağılımı: Romen %895, Macar %71, Roma 1%8, Alman %05, Ukraynalı %03, diğer %08 (1992)

Din: Romanya Ortodoksları %70, Roma Katolikleri %3, Diğer Katolikler %3,

Protestanlar %6, inançsız %18

Diller: Romence, Macarca, Almanca

Okur Yazar Oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler

Toplam Nüfusta: %97

erkekler: %98

kadınlar: %95 (1992 verileri)

GSYİH: Satınalma Gücü paritesi -1325 milyar $ (2000 verileri)

GSYİH - reel büyüme oranı: %22 (2000 verileri)

GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %139

endüstri: %326

hizmet: %535 (2000)

Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %457 (2000 verileri)

İş Gücü: 99 milyon (1999 verileri)

İşsizlik oranı: %115 (1999)

Endüstri: Tekstil ve ayakkabı, hafif endüstri, madencilik, kereste, yapı malzemeleri,

metalürji, kimyasallar, gıda maddeleri, petrol arıtımı

Endüstrinin büyüme oranı: %8 (2000)

Elektrik Üretimi: 49036 milyar kWh (1999)

Elektrik Tüketimi: 44768 milyar kWh (1999)

Elektrik İhracatı: 1935 milyar kWh (1999)

Elektrik İthalatı: 11 milyar kWh (1999)

Tarım Ürünleri: Buğday, mısır, şeker pancarı, ayçiçeği tohumu, patates, üzüm, yumurta, koyun

İhracat: 112 milyar $ (2000 verileri)

İhracat Ürünleri: Tekstil ve ayakkabı %26, metal ve metal ürünleri %15, makine ve parça %11, mineraller ve yakıtlar %6 (1999)

İhracat Ortakları: İtalya %23, Almanya %18, Fransa %6, Türkiye %5, ABD (1999)
İthalat: 119 milyar $ (2000 verileri)

İthalat Ürünleri: Makine ve parçalar %23, yakıt ve mineraller %12, kimyasallar %9, tekstil ve ürünleri %19 (1999)

İthalat Ortakları: İtalya %20, Almanya %19, Fransa %7, Rusya %6 (1999)

Dış Borç Tutarı: 93 milyar $ (2000 verileri)

Para Birimi: Leu (ROL)

Para Birimi Kodu: ROL

Mali Yılı: Takvim yılı

Romanya-Tarihi-Ekonomisi-Tarım ve Sanayi

Avrupa'nın güneydoğusunda yer alan bir cumhuriyettir Kuzeyden güneye yaklaşık 480 km, doğudan batıya en geniş yeri ise 675 kilometredir Güneydoğuda Karadeniz'de 190 kilometrelik bir kıyısı vardır Romanya'nın komşuları güneyde Bulgaristan, batıda Yugoslavya ve Macaristan, kuzeyde ve doğuda da SSCB'dir Karpat Dağlan kuzeybatı sınırından girer ve ülkenin merkezinde geniş bir yay çizerek Tuna Irmağı'na ulaşır Karpat Dağları'nın kuzey ve batı yamaçları ile çevrelenen bölgeye Transilvanya adı verilir (Ayrıca bak KARPAT DAĞLARI; TUNA IRMAĞi)




Karpat Dağları'nın doğu yamaçları ile SSCB sınırı arasında kalan bölgeye Moldavya (eskiden Boğdan) denir Güney yamaçları ile Tuna Irmağı arasındaki ova Eflâk adını alır Romanya'nın güney sınırının büyük bölümünü Tuna Irmağı oluşturur Öbür önemli ırmaklar, Transilvanya'dan güneye akarak Tu-na'yla birleşen Oltu ve gene Transilvanya'dan batıya doğru akan Mureş Irmağı'dır
Özellikle Romanya'nın dağlarında iklim çok serttir Yazlar kısa ve sıcak, kışlar ise Rusya bozkırlarından esen buz gibi rüzgârlar la çok soğuk geçer Karpatlar yılın yarısında karla kaplıdır Tuna Irmağı bazen aralıktan marta kadar donar

ROMANYA'YA İLİŞKİN BİLGİLER

RESMİ ADI: Romanya

YÖNETİM BİÇİMİ: İki meclisli cumhuriyet

YÜZÖLÇÜMÜ: 237500 km2

NÜFUS (1992): 23332000

BAŞKENT: Bükreş

BAŞLICA KENTLER VE NÜFUSLARI (1992): Bükreş (2064474), Köstence (350476), Yaş (342994), Ti-mişoara (Temeşvar) (334278), Cluj-Napoca (328008)

DOĞAL YAPI: Ülkenin büyük bölümü engebeli, sulak, verimli ovalarla kaplıdır Kuzey bölümünü Karpat Dağları keser Yugoslavya ve Bulgaristan'la güney sınırını oluşturan Tuna Irmağı'nın deltası Romanya' nın Karadeniz kıyısında yer alır

BAŞLICA ÜRÜNLER: Tahıl, keten, kenevir, meyve, sebze, tütün, üzüm, hayvan ürünleri, petrol, doğal gaz, tuz, demir-çelik, kömür
EĞİTİM: 8 yıllık ilköğretim parasız ve zorunludur Ülkede beş üniversite vardır




Halk

Romanya'da halkın büyük çoğunluğu Romen'dir Ayrıca ulusal özelliklerini koruyan azınlıklar vardır Bu azınlıkların en önemlisi Macarlar'dır İkinci azınlık grubu Almanlar' dır Çingeneler ise daha çok yaylalarda yaşar Ülkede temeli Latince'ye dayanan Rumence konuşulur Romenler İÖ 2 yüzyılda Transil-vanya'da bir imparatorluk kurmuş olan Daç-yalılar'ın soyundan geldiklerini öne sürerler Halkın yaklaşık yüzde 70'inin Ortodoks Kilisesi'ne bağlı olduğu sanılmaktadır (bak Ortodoks KİLİSESİ) Ayrıca ülkede Katolikler, Museviler ve Müslümanlar da yaşar

Tarım ve Sanayi

Halkın yaklaşık dörtte üçü tarımda çalışır Yetiştirilen başlıca ürünler mısır, buğday ve patatestir Dağlardaki otlaklarda büyük koyun sürüleri beslenir Ülkenin batısındaki Banat düzlüklerinde sığır ve domuz yetiştirilir Kereste de önemli ürünlerdendir Kütükler küçük ırmaklardan yararlanılarak Tuna Irmağı'na kadar yüzdürülür




Romanya'nın sanayi gelişimi, Karpat Dağları'nın doğu ve güney eteklerindeki hilal biçimli büyük petrol yataklan kuşağına dayanır Ayrıca boksit, demir, bakır, krom, manganez, kömür ve uranyum da çıkarılır Karpat Dağları'nın alçak bölümlerinde ve Transilvanya'da tuz elde edilir Romanya'da geniş doğal gaz kaynaklan da vardır Başlıca ağır sanayi merkezleri başkent Bükreş, batıdaki demir-çelik üreten Reşita ve Hunedoara kentleri, Tuna Irmağı üzerinde çelik merkezi olan Kalas ile Targovina ve Braşov'dur (bak Bükreş)

Öbür önemli kentleri SSCB sınırında, Moldavya'nın başkenti olan Yaş ve Tuna üzerinde, ırmağın ağzından 160 km içeride bulunan İbrail'dir İbrail ülkenin en büyük iç limanıdır Romanya'nın ana deniz limanı Karadeniz kıyısındaki Köstence'dir Ayrıca, mavnalarla Tuna Irmağı'nm üzerinden Yugoslavya sınırına, oradan da Avusturya'nın başkenti Viyana'ya kadar ulaşılabilmektedir Romanya'da karayolları Batı Avrupa'ya göre daha geri durumdadır Yük ve yolcu taşımacılığının büyük bölümünün yapıldığı demiryolları ise Bükreş-Braşov hattı gibi birkaç hattın dışında tek yönlüdür Bükreş'in dışındaki havaalanından uluslararası uçuşlar yapılır

Tarih




Romalılar Daçya'yı İÖ 107'de fethettiler ve İS 273'te geri çekilene kadar ellerinde tuttular Romalılar'ın bölge halkının dili üzerinde büyük etkileri oldu Bölgede hâlâ Roma kalıntılarına rastlanır Romanya daha sonra Gotlar, Hunlar ve Bulgarlar gibi kavimlerin işgaline uğradı Sonraki yaklaşık 1000 yıllık süreye ilişkin bilgi oldukça azdır Romenler'
in Hıristiyanlık'ı Konstantinopolis'ten (bugün İstanbul) bu dönemde almış olduğu sanılmaktadır




Transilvanya 11 yüzyılda Macarlar tarafından fethedildi 13 yüzyılda, Karpatlar'ı aşarak gelen ve Ulahlar (Valahlar) olarak adlandırılan göçebe halklar, Moldavya (Boğdan) ve Eflâk adında iki devlet kurdular 16 yüzyılda her iki devlet de artık Eflâk ve Boğdan eyaletleri olarak Osmanlı yönetimine geçmişti Daha sonra Rusya'nın etkisine girmeye başlayan bölge, 18 ve 19 yüzyıllarda ayaklanmalara ve Rus işgaline sahne oldu
Kırım Savaşı (1853-56) sırasında önce Rusya, daha sonra da Avusturya ordularınca işgal edildi Ardından imzalanan Paris Antlaşması'yla (1856) özerk prensliklere dönüştürüldü 1859'da Romanya adıyla birleşme karan alan prensliklerin başına 1866'da, bir Alman prensi olan I Carol seçildi OsmanlıRus Savaşı'nın ardından 1878'de yapılan Berlin Antlaşması ile Romanya tam bağımsızlığına kavuştu I Carol 1881'de taç giyerek kral oldu




Romanya sınırlan dışında, özellikle Transilvanya'da birçok Romen yaşamaktaydı I Dünya Savaşı başlayınca İngiltere, Fransa ve müttefikleri, kendilerine katılması durumunda Romanya'ya Transilvanya'yı vereceklerine söz verdiler 1916'da Romanya Müttefikler'e katıldı, ama yenilgiye uğradı ve Alman birliklerince işgal edildi
1918'de Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu yenilgiye uğrayınca Romanya Transilvanya'yı, Avusturya'nın eyaleti olan Bukovina'yı (Moldavya'nın kuzeyi) ve Besarabya'yı ele geçirdi Böylece ülkenin yüzölçümü iki katına çıktı, ama bu kez de nüfusunun dörtte birini Macarlar, Almanlar, Bulgarlar ve Ukraynalılar oluşturdu
1930'larda ülke ekonomik bakımdan sıkıntılı bir dönem geçirdi 1940'ta II Dünya Savaşı'nda Almanya'nın yörüngesine giren Romanya'nın topraklannın büyük bir bölümü SSCB, Macaristan ve Bulgaristan tarafından işgal edildi

İlk kralın torunu olan Kral II Carol, Romanya'nın paylaşılmasına engel olamadı ve tahtı oğlu Mihai'ye bırakarak çekildi Carol'un ülkeyi terk etmesinden sonra general Ion Antonescu Romanya'da askeri bir diktatörlük kurdu 1941'de Romanya eski topraklarını geri almak umuduyla Almanya ile birlikte SSCB'ye saldırdı 1944'te demokratik güçler Romanya'daki Alman yanlısı diktatörlüğe karşı ayaklanarak yönetimi devirdi ve Almanya'ya savaş açtı Savaşın sonunda Müttefikler Romanya'nın eski topraklarından Transilvanya'yı geri almasına izin verdi Romanya topraklarına giren SSCB birlikleri Kral Mihai'yi tahtını bırakmaya zorladılar SSCB yanlısı bir yönetim işbaşına geldi ve 1948'de Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu

1960'larda Romanya'nın yönetiminde giderek daha etkili olan Nikolay Çavuşesku'nun (Nicolae Ceauşescu) önderliğinde, SSCB'den daha bağımsız davranmaya başlayan Romanya, Avrupa ve azgelişmiş ülkelerle ilişkilerini geliştirdi 1980'lerde artan muhalefete karşı baskıcı bir tutum izleyen Çavuşesku, SSCB ve öbür Doğu Avrupa ülkelerinde yaşanan reformlara da karşı çıktı 1989 sonlarında yönetime karşı başlayan kitle gösterilerini zorla bastıran Çavuşesku, ordunun da göstericilerin yanına geçmesinden sonra, kaçmaya çalışırken yakalandı ve kansı Elena ile birlikte kurşuna dizildi Ayaklanmayı yöneten Ulusal Kurtuluş Cephesi çok partili parlamenter sisteme geçileceğini açıkladı 20 Mayıs 1990'da yapılan ülke tarihinin ilk özgür seçimlerinde Ion Iliescu önderliğindeki Ulusal Kurtuluş Cephesi çoğunluğu kazandı Ilımlı bir siyasal çizgi izlemekten yana olan Iliescu, devlet denetimindeki sosyalist ekonomi yerine, aşama aşama piyasa ekonomisine dönüleceğini açıkladı

Cumhurbaşkanı Ion Iliescu ve Ulusal Kurtuluş Cephesi (UKC) hükümeti artan ekonomik sorunlar ve Macar azınlığın özerklik istekleri karşısında çok geçmeden sertleşmeye yöneldi Yönetimde eski komünistlerin ağırlık kazanmasını protesto amacıyla Haziran 1990'da Bükreş'te başlayan eylemler özel trenlerle getirilen eli sopalı madencilerin estirdiği terörle bastırıldı

Birçok aydın ve genç ülkeden kaçarken, muhalefetteki güçler bir cephe oluşturmaya çalıştı Bununfa birlikte Başbakan Petre Roman'ın uyguladığı hızlı ekonomik reform programı Batı dünyasıyla ilişkilerin gelişmesini sağladı

Reformlara bağlı olarak tırmanan enflasyon Eylül 1991'de özellikle işçiler arasında hoşnutsuzluğun artmasına yol açtı Bükreş üzerine yürüyen madencilerle güvenlik güçleri arasında kanlı çatışmalar çıktı Bunun üzerine istifa eden Roman'ın yerine Theodor Stolojan adlı partisiz bir teknokrat getirildi Stolojan, en büyük ortağı UKC olan bir koalisyon hükümeti kurdu Ülkenin görece istikrara kavuşmasıyla aşamalı olarak yeni düzenlemelere gidildi ve yabancı yatırımlar hızlandı Mart 1992'de UKC'den ayrılan muhalif grup Demokratik Konvansiyon adlı bir cephe oluşturdu Eylüldeki parlamento seçimlerinden Demokratik Konvansiyon cephesi kazançlı çıktı Ama bu durum Iliescu'nun ikinci kez cumhurbaşkanı seçilmesini engellemedi

DEVLETİN ADI: Romanya

BAŞŞEHRİ: Bükreş

NÜFUSU: 23332000

YÜZÖLÇÜMÜ: 237500 km2

RESMİ DİLİ: (Rumence) Macarca, Almanca

DİNİ: Ortodoks, Katolik, Kalvenist, Lüther, Yahûdî

PARA BİRİMİ: Leu (= 100 Bani)

Türkiye'nin kuzeybatısında ve Balkan Yarımadasının kuzeydoğusunda 20°15' - 29°42' doğu boylamları ile 43° 37' 48°16' kuzey enlemleri arasında bir Doğu Avrupa ülkesi Doğuda Karadeniz, Ukrayna ve Moldovya, kuzeyde Ukrayna, batısında Macaristan ve Yugoslavya, güneyinde Bulgaristan ile çevrilidir


Târihi


Bir Hind-Avrupa grubu olan Trakyalılar, Romanya toprakları üzerinde yaşamış ilk insanlar olarak bilinir Bunların bir kolu olan Dokyalılar MÖ 800-300 yılları arasında Burebista liderliğinde Transilvanya merkez olmak üzere, Dakya Devletini kurdular MS 106-271 yılları arasında Romalılar toprakları istilâ ederek insanları Romalılaştırdılar
Osmanlı İmparatorluğu 1299 yılında kurulduktan sonra kısa zamanda cihan devleti olmuştu


Osmanlılar Avrupa içlerine İslâmiyeti yayabilmek için önceleri Balkanlara olmak üzere, Avrupa seferleri düzenlemekteydiler 1394'te Dovin, 1456'da Belgrad, 1475'te Vaslui, 1476'da Schera seferleri, Osmanlıların Avrupa'ya ilk adım atma dönemi savaşlarıdır 16 yüzyıl başlarındaki iki Romanya toprağı olan Eflâk ve Boğdan, Türk hâkimiyeti altında birer derebeylik oldular Askerî ve diplomatik açıdan Osmanlı Sultanının emrine göre hareket eder ve yıllık vergi verirlerdi İdârecileri, Osmanlı Pâdişâhları tarafından tâyin edilirdi Zâten bunların derebeyleri kendi tebealarını Avrupalıların saldırılarından korumak için Osmanlı idâresinde kalmayı arzu ediyorlardı Eflâk ve Boğdan halkı, Avusturyalılar, Ruslar, Tatarlar, Kazaklar ve Lehlerden ibâret bölgedeki diğer ordulara karşı Osmanlı ordusunun yanında yer aldılar


1679'da Eflâk Derebeyi olan Şerban'ın yerine 1688'de yeğeni Kostantin Brincoveanu geçti Bu sırada Boğdan Derebeyi Dimitri idi Bu iki derebeyi 1711 yılında Osmanlı-Rus Harbi esnâsında isyân ederek, Deli Petro'ya yardım ettiler Bunda, İstanbul'dan Balkanlara göç eden Yunan asıllı grupların tesiri büyüktü Bunlar Eflâk ve Boğdan'ın idârî hayâtına nüfûz etmişlerdi Yaklaşık bir asır Türk idâresindeki derebeyliklerin bu isyanları ve huzursuzluk çıkarmaları üzerine Eflâk ve Boğdan tahtları 'voyvodalık' adı altında yeni bir sisteme konuldu Bu sıralarda Osmanlı Devletinde duraklama devri başlamıştı 18 yüzyıl sonlarına doğru Rusya, Osmanlı Devletine olan düşmanlığını arttırdı 1774 Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Rusya, Osmanlılardan bâzı haklar elde ederken bu arada bu iki derebeyliğin iç işlerine müdâhale etme yetkisini de kazandı Her ne kadar kontrol Osmanlılarda kaldıysa da, birçok ticârî imkânlar kaybedildi Bir yıl sonra Bukovina, Avusturya'ya bırakıldı 1812 yılında Besarabya da elden çıktı 1828-1829 Osmanlı-Rus Harbinden sonra 1834 yılına kadar Eflâk ve Boğdan, Rusya hegemonyası altına tamâmen girdi Kont Pavel Kiselev, Rusya'dan destek görerek, Osmanlı medeniyetini ortadan kaldırmaya çalıştı


1859 yılında iki eyâlet birleşti ve 1861 yılında Romanya olarak anıldı 1877 yılında Romanya, Berlin Antlaşmasıyle Türk hâkimiyetinden uzaklaştı Bağımsızlıktan sonra, 1878'de krallık oldu 1881'de I Carol Romanya'nın ilk kralı oldu 1886 yılında Romanya, tek meclisli anayasal monarşik idârî sistemine döndü


Birinci Dünyâ Harbinden sonra Romanya'nın sınırları genişledi Basarabya ve Bukovina'dan sonra Banat ve Transilvanya da ele geçirildi Fakat çok geçmeden Basarabya ve kuzey Bukovina'yı, her zaman olduğu gibi 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi esnâsında da yıllarca adâleti altında refah içinde yaşadıkları Osmanlılar aleyhine olarak, yardım ettikleri Rusya'ya bırakmak mecburiyetinde kaldı Hatta yoğun tehditler neticesinde Güney Dobruca da Bulgaristan'a terk edildi


İkinci Dünyâ Harbi esnâsında Marshla lon Antonescu, Rusya'ya karşı Almanya ile birleşme teşebbüsüne geçti Askerî bir hareketin lideri olan Antonescu 1944 yılında Sovyet entrikası ile Kral Michael tarafından bertaraf edildi ve Romanya, rusya'nın yanında yer aldı Çok geçmeden Romanya komünizmin kucağına düştü 1947 yılında bir Halk Cumhûriyeti hâlini aldıysa da bütün alanlardaki devletleştirilme bunu sâdece lâfta bıraktı


1965 yılındaki yeni Anayasaya göre, Romanya artık Halk Cumhûriyeti olmaktan çıkmış ve bir sosyalist ülke durumuna düşmüştü Tehlikeyi sezenler 1966'da Rusya'ya karşı bir bağımsızlık hareketi geliştirmeye çalıştılar 1970 ve 1973'te Romanya Devlet Başkanı Nicolai Çavuşesku (Ceausescu) ABD'yi ziyâret etti ABD ile 1976 yılında 10 yıllık bir ticârî anlaşma imzâlanarak, nisbeten Rusya'dan uzak durulmaya çalışıldı
1982 yılında Romanya bir miktar daha batıya yaklaştı, üç milyar dolar dolayındaki borçlarının ödenme süresinin uzatılmasını batılı ülkelerden talep etti


Doğu Blok Devletlerinde komünist rejimin hızla sarsıldığı 1989 sonlarında Romanya'da ilk gösteriler başladı Gösterilerin kanlı biçimde bastırılması, ülke çapında gerginliğin artmasına sebep oldu Ordunun, ayaklanan halkın yanında yer alması üzerine, ülkeden kaçmak isteyen Çavuşesku, yakalanarak hanımı ile birlikte yargılandıktan sonra kurşuna dizildi Yönetimi üstlenen Ulusal Kurtuluş Cephesi, sosyalist rejime son vererek, çok partili sisteme geçiş yolunu açtı Nisan 1990'da ilk serbest seçimler yapıldı


Fizikî Yapı


Romanya'nın yüzölçümü yaklaşık 237500 km2dir Güneydoğu Avrupa'da Karadeniz kıyısında yer alır Doğu bölgesi olan Dobruca, Karadeniz kıyısında bulunur
Romanya'nın yaklaşık olarak üçte ikisi dağlık ve tepelik, geri kalan üçte biriyse yaylalık ve düz arâzidir Doğu Karpat Dağları ülkenin omurgasını teşkil eder Güneydoğuya doğru geniş bir kavis çizerek yaklaşık 97 km'lik bir mesâfe kat eder ve sonra ülkenin batısına döner ve burada Transilvanya Alpleri adını alır Böylece ülkenin kuzey ortasındaki Tansilvanya Yaylası sanki duvarla çevrilmiş gibidir Bu dağlar genel olarak aşınmış ve alçaktır Yükseklikleri 900 m ilâ 1800 m civârındadır Ülkenin en yüksek yeri Tansilvanya Alplerinde yer alan, yaklaşık 2548 m yüksekliğindeki Negoi Tepesidir Transilvanya Alpleri, Karpatlara nazaran daha yüksek olup, ekseri tepeleri 2500 m civârında yüksekliğe sâhiptir Romanya dağları ormanlarla kaplıdır Bâzı dağların yüksek bölgeleri çayırlık ve buzul gölleriyle doludur


Karpatların doğu ve güney etekleri Boğdan ve Eflâk yaylaları olup, doğuda Prut Nehri ve güneyde Tuna Nehri arasında boylu boyunca uzanır Ortada dağ kavisinin iç kısmında yer alan Transilvanya Havzası, yaklaşık 450 m ortalama yüksekliğe sâhip tepelerle dolu yüksek bir yayladır Bu bölge Mureş ve Someş nehirlerinin geniş ve derin vâdileriyle yer yer yarılmıştır


Ülkenin denize açılan doğu yönünde yer alan Dobruca, Romanya'nın tek sâhil şeridine sâhip bölgesidir Dobruca, Tuna ile Karadeniz bölgesinde yer alıp, yaklaşık 290 km'lik kıyıya sâhip bir bölgedir Bölgenin kuzeyi alçak ve bataklık, güneyi ise, kumlu plaj arâzi ve sarp kayalıktır Dobruca'dan başka ülke Eflâk, Boğdan, Banat ve Transilvanya olmak üzere dört bölgeye daha ayrılabilir


Ülkenin üçte birini kaplayan Boğdan, Doğu Karpatlar ile Moldovya sınırını çizen Prut Nehrinin arasında yer alır Bölgenin önemli şehri Iaşi'dir Ülkenin başşehrinin yeraldığı Eflâk ise, Transilvanya Alpleriyle Bulgaristan sınırı arasındadır Ülkenin tam orta bölgesinde yer alan Transilvanya'nın başşehriyse Cluj-Napoca'dir Macaristan ve Yugoslavya sınırına dayanan kısım ise merkezi Timişoara olan ve düz, bataklık ve verimli bir yayla görünümündeki Banat bölgesidir Ülkenin en doğusunda yer alan Dobruca'nın merkeziyse Canstanta (Konstanta) dır Kuzey Tuna deltasından başlayan bölgenin ortası göllerle doludur Güney bölgesiyse 'Romanya Riviera'sı olarak bilinir ve burada pekçok plaj vardır


İklim


Romanya'nın iklimi orta nemlilikte olan tipik bir kara iklimidir İklim, geniş ölçüde, mevsimlere ve bölgelere göre farklılıklar gösterir Yaz ayları kurak ve sıcak, kış ayları ise sert ve karlı geçer Sonbahar mevsimi uzun sürerken, İlkbahar çok kısa müddetle kendini gösterir Ocak ayı sıcaklık ortalaması yaklaşık -3°C ve haziran ayı sıcaklık ortalaması ise 23°C'ye yükselir Ülkenin yağışı her yerde hemen hemen aynı olmakla berâber, doğu bölgeleri ve dağlık alanları diğerlerine göre biraz daha fazla yağış alırlar Dağlık alanlarda yıllık yağış ortalaması yaklaşık 1270 mm ve Delta bölgesinde ise 380 mm civârındadır Ülkenin genelinde ise yıllık yağış oranı 715 mm dolayındadır Bahar aylarında sellere ve yaz aylarında kuraklıklara rastlamak mümkündür


Tabiî Kaynakları


Ülkenin dörtte biri ormanlıktır Ülke yüzölçümünün sâdece onda birlik bir bölümü çıplak dağlardan ve sulardan teşekkül etmiştir Toprakların yaklaşık üçte birine yakın bir bölümü ekim için oldukça müsâittir


Romanya'nın topoğrafik çeşitliliği, başkalığı oldukça dengeli olup, geniş ovalar, çok sayıdaki ırmak ve su yolları, verimli toprakları ve uygun iklimiyle dikkat çeker Yoğun ormanlık olan dağlarda geniş ölçüde çayır alanları da vardır Bu durum başta koyun olmak üzere hayvancılık için geniş imkânlar kazandırır Sık ormanlar kereste kaynağı durumunda ve tepe etekleriyse bağ ve meyve bahçeleriyle dolu bölge hâlindedir
Dağlar ve etekleri aynı zamanda demir ve tuz yatakları bakımından zengindir Bundan başka, buralar, aşağı yukarı iki bin çeşit mineral kaynağına sâhiptir Romanya, Rusya'dan sonra Avrupa'nın en çok petrol üreten ülkesidir Ayrıca dünyâda nâdir olarak çıkarılan metan gazı(ural gazı) bakımından da oldukça zengindirÜlkede çıkarılan diğer yeraltı zenginlikleriyse şunlardır: Kömür, linyit, demir filizi, manganez, krom, molibtenyum, bakır, kurşun, çinko, gümüş, altın, antimon, boksit, cıva ve uranyum
Ülkede yetişen başlıca hayvanlar genel olarak koyun, sığır ve domuzdur Dobruca bölgesi balık çeşitleri, kuş çeşitleri ve vahşi hayvanlar bakımından oldukça zengindir Yaklaşık 60 çeşit balık ve 300'ü aşkın kuş çeşidi yetişir Vahşi hayvanlardan daha çok kurt, kakum, yabânî domuza ve yabânî tavşana rastlanır


Romanya, zengin ve dâimî akar nehir şebekesine sâhiptir Başlıca nehirleri Tuna, Prut, Mureş, Someş, Iolomita, Siret ve Olt'tur Çoğu nehirlerden hidroelektrik potansiyel ve Tuna ile Prut'tan da su yolu ulaşımı sağlanabilmektedir Tuna Nehri, ülkenin Yugoslavya, Bulgaristan ve Rusya sınırlarını çizer ve doğuya doğru üç kola ayrılır Sonra bataklık Tuna Deltasını meydana getirerek Karadeniz'e dökülür


Nüfus ve Sosyal Hayat


Ülke nüfusu 23168000 dolaylarındadır Nüfus yoğunluğu yaklaşık 94'tür Yıllık nüfus artışı % 1 civârındadır Nüfûsun % 88'i Romen, % 8'i Macar ve % 2'si Alman'dır Toplam nüfûsun yaklaşık yarısı şehir hayâtı yaşamaktadır Ayrıca Ruslar, Tatarlar, Türkler, Yahûdîler, Bulgarlar, Çekler, Slovaklar, Yunanlılar, Ermeniler, Çingeneler ve Sırp-Hırvat-Sloven grupları da mevcuttur


Halkın % 80'i Ortodoks, % 10'u Katoliktir Ayrıca bir miktar Müslüman, Yahûdî, Kalvenist ve Lütherist de vardır Resmî dil Rumencedir Macarca ve Almanca da yaygın olarak kullanılır


Halkın sosyal yapısı İkinci Dünyâ Harbi sonrası ülkeyi karartan komünizmden sonra çok değişmiş, özel mülkiyet ve hür irâde kalmamıştır 1989'da komünist rejimin büyük bir sarsıntı geçirmesi Romanya'ya da yansıdı ve ülkede sosyalist rejime son verildi
Ülkede okuma-yazma oranı % 98'dir Genç nüfûsun % 70'i okul hayâtındadır Ülkenin hayat standardı yüksek ise de, 1977'de 1300 kişinin ölümüne sebep olan Bükreş zelzelesinin inşaat ve endüstri sektörüne ağır bir darbe vurması ve gıdâ maddeleri yetersizliği ekonomide ciddi krizlere yol açmıştır


Nüfûsun büyük bölümünü meydana getiren Romenler köken olarak eski Trakyalıların, Dakya kolundan gelirler Daha sonra Roma idâresinin gelmesiyleRomalılaşmışlardır Uzun yıllar Osmanlı idâresi altında yaşayan Romenler, Türk âdet ve an'anelerinin, hayat tarzının ve adâlet sisteminin tesiriyle, Osmanlı kültür potansiyelinden çok şeyler almışlar ve bunları günümüze kadar sürdürmüşlerdir Halkın bugün hazırladığı Türk yemeklerinde marmelât, çorba, tavuk suyu çorba, sarma, ızgara, kebab, sazan balığı, koyun sütünden yapılmış peynir, pastırma, havyar ve Türk sitili tatlılar bu dönemden arta kalan izlerdir Ayrıca çay ve Türk kahvesi, Romenlerin alışkanlıkları arasına girmiştir
Romanya'nın başşehriBükreş olup, ülkenin en gelişmiş şehridir Diğer önemli şehirlerse, Brasov, Timisoara ve Konstanta'dır


Siyâsî Hayat


Romanya, önceleri Sovyet Rusya kalkınma modelini benimsedi Bununla beraber batı ülkeleriyle de dostâne ilişkiler içine girdi Bu vesileyle çok güçlükle kazanmış olduğu özerkliğini korumayı başardı İMF'ye 1971 yılında üye oldu 1981 yılında dış borç miktarı 15 milyar doları geçti SSCB'de Gorbaçov'la başlayan ve bütün Doğu Avrupa'yı saran glastnost (yenileşme) hareketinden Romanya da etkilendi Bunu önlemek için zamanın Devlet Başkanı Nicola Ceausescu (Çavuşesku) baskı ve şiddet yönetimini daha çok sertleştirdi 1989'da Temeşvar'da yapılan gösterileri kanlı bir şekilde bastırdı Bunun üzerine Ordu halkın yanında yer aldı Çavuşesku devrildi Siyâsî etkinliği olan karısı ile birlikte kaçmak isterken yakalanıp kurşuna dizildiler Böylece Romanya'da sosyalist rejim son buldu Bir Millî Kurtuluş Cephesi Konseyi (MKCK) kuruldu Konsey Başkanlığına geçici olarak İon İliescu getirildi İlk serbest seçimlere geçilme kararı alındı 20 Nisan 1990'da yapılan serbest seçimlerde İ İliescu'nun başkanlığındaki MKCK, oyların büyük çoğunluğunu alarak yönetimi ele aldı Romanya böylece parlamenter sisteme geçerek, serbest piyasa ekonomisini uygulamaya başladı


Ekonomi


Ülke ekonomisinin % 80'i tarıma ve % 8'i endüstriye dayanır Ülke topraklarının % 90'ı ekime müsaittir Fakat Romanya'nın millî gelirinin ancak % 40'ına yakın bir bölümü tarımdan karşılanır Ülke dünyânın önde gelen tahıl üreticisi devletlerinden biridir En önemli tarım ürünleri mısır, arpa, buğday, şekerkamışı, üzüm ve meyvedir Bundan başka yulaf, çavdar, sebze, ayçiçeği, soya fasulyesi, tütün, pamuk, kenevir ve keten de yetiştirilir Koyun, sığır ve kümes hayvanları yetiştirilmesi yaygındır Balıkçılık önemli bir gelir kaynağı olup, daha çok mersinbalığı ve sakallı tatlı su balığı avlanır
Romanya dünyânın on dördüncü büyük makina yapımı ve metal işçiliği bakımından gelişmiş ülkesidir Daha çok traktör, lokomatif, elektrikli âletler ve yol delme techizâtı yapılır Endüstrisi esas olarak, demir ve çelik üzerine kurulmuştur Bundan başka kimyâ sanâyii, inşâat malzemeleri, çimento, kereste ve odun endüstrisi, gıdâ sanâyii, tekstil ve kumaş dokuma, elbise ve ayakkabı îmâlâtçılığı, lastik eşyâlar ve petrol ürünleri endüstrileri mevcuttur


Ülkede başlıca çıkarılan mâdenler, kömür, demir, petrol, metan gazı, boksit, manganez, kurşun, çinko, altın ve gümüştür Romanya dünyânın onuncu tuz ve altıncı tabiî gaz üreticisidir Fakat, tabiî gaz üretimi kömür ve demir ithâlâtına bağlı kalmaktadır
Ülkenin para birimi Leu'dur Turizm ülkenin önemli bir gelir kaynağıdır İthâlâtının % 16'sını Rusya ile yapar Diğer ithâlât yaptığı ülkeler ise Almanya, ABD ve Irak'tır Romanya'nın toplam ihrâcâtının % 18'i yine Rusya iledir Ayrıca Almanya'ya da ihrâcât yapmaktadır


Romanya, hidroelektrik santralları ve su yolu ulaştırması bakımından müsâit bir ülkedir 1972 yılında Yugoslavya ve Romanya arasında Tuna Nehri üzerinde kurulan 'Demir Kapı' geçidi, dünyâdaki bu tip beş büyük projeden biridir Ayrıca Bistrita, Olt ve Siret nehirleri üzerinde de hidroelektrik santralları kurulmuştur


Ülkenin işçi gücünün tamâmına yakın bir bölümü iki alanda kullanılır Bunlardan % 40'ını tarım ve % 25'lik bir bölümünü de endüstri istihdam eder
Ülkenin bütün ulaştırma ve haberleşme sistemleri devlet kontrolü altındadır ve yalnız devlet yapar Demiryollarının sâdece % 8'i elektriklidir ve % 10'u çift hatlıdır Son yıllarda karayolu ulaştırma sisteminde gelişmeler görülmüştür Karayolları daha çok Transilvanya bölgesinde yer alır Nehir ve kanallarından önemli ölçüde ulaşım yapılır Tamâmen devlete âit olan Tarom Havayolları hem içte hem de dışta hava ulaşımını sağlamaktadır Ülkenin başlıca büyük limanları, Galati, Konstanta ve Broilo'dur