Aşık Edebiyatı Nazım Biçimleri

1 KOŞMA: Hece ölçüsünün on birli kalıbıyla, (6+5 ya da 4+4+3) duraklı olarak söylenir Halk edebiyatı nazım biçimlerinin en yaygını ve en sevilenidir Dörtlük sayısı üç ile altı arasında değişir Son dörtlükte ozanın adı(mahlası) geçer Uyakların sıralanışı ilk dörtlük dışında, bütün dörtlüklerde aynıdır Koşmanın uyak (kafiye) düzeni (aaab/ cccb; abab/ cccb; abcb/ dddb) biçimindedir Koşma türleri, konu yönünden dört bölüme ayrılır:
a) Güzelleme:
Sevgilinin, bir doğa görüntüsünün, kısacası sevilen herhangi bir şeyin (at, ördek…) Övüldüğü lirik şiirlerdir b) Ağıt:
Bir kişimin ölümünden duyulan acıyı anlatan şirlere denir Koşma biçimiyle de türkü biçimiyile de söylenir Bu türe Divan şiirinde mersiye, İslamiyet öncesi Türk şiirinde sagu denir c) Taşlama:
Kişilerin, toplumsal olayların, bazı durumların olumsuz, kötü yanlarını yeren, eleştiren şiirlere denir Bu türe Divan edebiyatında “hiciv”, Batı edebiyatında “satir”, çağdaş edebiyatta da “yergi” denir d) Koçaklama:
Kahramanlık, savaş, vuruşma üzerine söylenen epik şiirlerdir Aşık edebiyatında Köroğlu ve Dadaloğlu bu türün en başarılı sanatçılarıdır 2 SEMAİ: Hece ölçüsünün sekizli kaiıbjyla söylenir Uyak düzeni ve dörtlük sayısı koşmayla aynıdır Koşmada işlenen konular, semaide de vardır Koşmaya göre daha hızlı ve kıvrak ezgisi vardır 3 VARSAĞI: Çok yaygın değildir Güneyde, “Varsak” boyu arasında, özet bir ezgiyle söylenen şiirlerdir Varsağının ölçü ve uyak düzeni, semaiyle aynıdır Ezgisi ve ilk dörtlükte, “bre, hey, behey” gibi ünlemlerin kullanılması yönünden semaiden ayrılır Dörtlük sayısı genellikle üç ile beş arasındadır Varsağıda da koşma ve semaideki konular işlenir Varsağılar yiğitçe, mertçe bir havayla okunur 4 DESTAN: Toplumu ilgilendiren savaş, eşkıyalık, deprem, ayaklanma gibi olaylar; cimrilik, dalkavukluk, mirasyedilik gibi toplumsal yergiler destanın konusu olabilir Bir aşık edebiyatı türü olan destan ile İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki doğal destanları karıştırmamak gerekir Destanlarda duygusal öğeler yoktur Destanın uyak düzeni koşmaya benzer On birli ya da sekizli hece ölçüsüyle söylenir Halk edebiyatının en uzun nazım biçimi olan destanda dörtlük sayısı olayın uzunluğuna bağlıdır Kendine özgü bir ezgisi vardır