Resimlerde Çocuk Ne Anlatır

1- Karalama dönemi (1-4) yaş arası
Çocuklar bu yaşlar arasında gelişi güzel çizimler yaparlar Resimler daha çok oyun amaçlıdır Çizgiler, tren rayı ve benzeridir

2- Şema öncesi dönem (4-7) yaş arası

Üç yaş çocuğu tipik yuvarlak kafa çizebilir İnsan çiz denince baş ve ayakları olan insan çizebilirler Yüz hatlarını belirleyebilir Dört yaş çocuğu kolları ve bacakları olan çöp adam çizebilirler Beş yaşındaki çocuğunun yaptığı insan ve evler daha belirgin olmaktadır Altı yaş çocuğunun yaptığı resimler de artık yavaş yavaş konuda vardır Resimlerde yer zemini çizgisi mevcuttur Resimlerde saydamlık da vardır Örneğin ev çizimlerinde evin içindeki eşyalarında çiziliyor olması gibi

3- Şematik dönem (7-9) yaşlar arası
Resimler daha belirgin ve ayrıntılıdır İlk bakışta resmin ne olduğu kolaylıkla anlaşılabilir Resimler daha gerçekçidir Resimde mekansal ilişki vardır Çocuklar yer çizgisi kullanırlar Yer çizgisi çocuğun kendisi ve çevresiyle olan ilişkinin boyutunu temsil eder Bu dönemde kuşbakışı resim çizimleri ağırlıktadır

4- Gerçeklik dönemi (9-12) yaşlar arası
Bu dönemde resimlerde daha ayrıntılı çizimler ve gerçekçi bir yaklaşım görülür Resim konularında kızlar ve erkekler arasında farklılıklar gözlemlenir Kız çocukları daha çok bebek resmi, portreler, elbiseler Erkek çocukları ise araba, gemi, uçak çizerler Resimleri beğenmeme, aşırı hassasiyet ve kendini ifade güçlüğü görülür
5- Doğalcılık dönemi (12-14) yaşlar arası
Nesneler orantılıdır Resimler perspektiftir Yakın çevrede gördüğü objelerin orantılarını, boyutlarını ve derinliklerini çizgileriyle yansıtmaya çalışır Renkleri ise en iyi şekilde kullanırlar

Ev figürlerinin yorumlanması
Ev çocuğun duygusal yaşamının oluştuğu merkezdir Evin saydam olarak çizilmesi, yaşamı canlılığı, içini göstermeyen duvarların çizilmiş olması ise karamsarlığı, yaşam ifadesinde ki güçlükleri, kendini anlatmakta karşılaşılan zorlukları ifade etmektedir

Evlerdeki bacalardan yükselen kalın dumanlar aile için de yaşanılan kavgaları, çatışmaları, sürtüşmeleri gösterir

Yüksek binalar ve gökdelenler çocuktaki özlem ve komplekslerin, gerginliğin yansımasıdır Ezilme ve başkaldırı vardır

Evlerden çıkan yollar rehberliğe, yol gösterilmeye duyulan ihtiyaçtır

Resimlerde, insan resimlerinin azlığı veya yokluğu sosyal ilişkilerde kopukluğu belirtir İnsan figürünün çokluğu ise sosyal ilişkilerde ki gelişmişlik düzeyini belirtir

Çizilen kuş resimleri özgürlüğe duyulan ihtiyaç, hasrettir

Çizilen ağaçlarda meyve olması verimli olma isteği yeşil yapraklı ağaçlar canlılığı, solmuş yapraklı ağaçlar ve yaprak dökümü ölüm isteğini, ağaç köklerinin olması içgüdüye önem vermesi ve bağımlılık duygularını yansıtır

Resimlerde çok bulut veya koyu renkli bulutların olması çözülemeyen problemleri ifade etmektedir

Dikkat edilmesi gereken hususlar
Çocuğun bize kendisini yansıtması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım aracı olan resmim önemi büyüktür Resim etkinliğinin aynı zamanda sözsüz dili oluşturması ve bu yolla anlatımın kolay olması, yaşı ve kişilik özellikleri nedeniyle sözlü iletişim kurmakta güçlük çeken çocukları tanımada da önemli bir teşhis aracı olmasını sağlamaktadır

Çocuk her açıdan değerlendirilmelidir
Çocuk resimlerini yorumlarken dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır
Tek resimden yola çıkarak yapacağımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir Çocuğun diğer resimlerine de dikkat etmeli ve toplu bir değerlendirme yapılmalıdır Resim değerlendirmesine başlamadan önce, çocuğun genel tutum ve davranışlarını, içinde yaşadığı
Psikolojik sosyo-kültürel ve ekonomik durum, arkadaşlarıyla kardeşleriyle ilişkileri, okul ve aile içi ilişkileri, çocuğun yaşı, cinsiyeti, ailede kaçıncı çocuk olduğu, varsa uyum ve davranış sorununun türü, ailesinin genel özellikleri, okul başarısı, çocuk hakkındaki genel izlenim ve görünüm, diğer önemli özellikleri de göz önünde bulundurulmalıdır

Kimden öğrendiği de önemlidir
Resim, aynı zamanda öğrenilen bir davranıştır Resim çizmede öğretmen faktörü de önemlidir Çocuklar resim çizmeyi kendi kendilerine, ailelerinden, öğretmenlerinden veya arkadaşlarından öğrenebilirler

Serbest konu verilmelidir
Konu seçimi yapmadan 'Hadi bakalım bize bir resim çiz' dediğimizde, çocuk ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda içinde yaşadığı psikolojik duruma ve hayal gücünün de etkisiyle resim çizebilir Serbest konu verdiğimizde çocuğun çizmiş olduğu resimdeki tema da çok önemlidir Unutulmamalıdır ki, resim değerlendirilmesi projektif bir tekniktir Yorumlar, yorumlayana göre değişkenlik gösterebilir

Resimlerdeki figür ve ayrıntılar
-Büyük veya çok küçük kafanın çizilmesi zihinsel aktivite de problemlerin olduğunu, zihinsel geriliği ifade eder
-Vücudun organlarının çizilmemesi veya eksik bırakılması endişe duyulan, rahatsızlık hissedilen kısımları yansıtır
-Kolların abartılı çizimi aile içi ve çocuğa yönelik şiddeti Kolların çizilmemesi ise güç ve kuvvetin azlığını,
-Ağzın büyük veya küçük çizimi dil ve konuşma problemi Ağzın çizilmemesi iletişim problemlerini
-Gözlerin büyük çizimi merakı, boş ve anlamsız bakan gözlerin olması görme problemini ve görmeye bağlı öğrenme problemlerini
-Burunun abartılı çizimi astım, bronşit vb solunum yoluna bağlı problemlerin olduğunu burnun çizilmemesi güç savaşını, güçsüzlüğü, desteksizliği
-Kulakların normalinden farklı, büyük veya küçük çizimi işitmeye bağlı problemlerin olduğunu
-Ellerin çok büyük çizilmesi dayağı, şiddeti, çalma eylemlerini, çok küçük çizilmesi ise güvensizliği, çevreye uyum güçlüğünü…
-Ayakların abartılı çizimi kendine olan güveni, küçük çizilmesi ise güvensizliği ve yardımsızlığı,
-Cinsel organların çizimi saldırganlığı, aşırı endişeyi ve anne babayı çıplak görmüş olmayı temsil etmektedir

Zihinsel yetersizliği olan çocukların resimleri
Resimlerde belirgin herhangi bir konu yoktur Plansızdır Yaşıtlarının resim özelliklerinden oldukça gerilik gösterir Resim cılız ve ilkeldir Çoğunlukla kağıda resim yerine çeşitli karamalar yaparlar Ayrıntılar bulunmaz Örneğin insan resmi çiz dediğimizde sadece sınır belirten bir çizgi çizilir Gözler, ağız, burun vs çizilmez Ev çizdiğinde çatısı, kapısı, bahçesi başka bir yere çizilir Çocukta resimleri ters çizme sıklıkla karşılaşılıyorsa öğrenme güçlüğü çekebileceğini düşünebiliriz Örneğin ağaçların ters çizilmesi gibi

Çocuk, resim ve psikoloji
Okul fobisi: Resimlerde aile bireyleri ağırlıklı olarak çizilir Okul, öğrenci resmi çizmek istemezler Ev ve evde mutlu çocuk resimleri çizerler Resimler saydamdır
Güvensizliği yansıtan resimler: Kağıdın tamamı kullanılmaz, boşluklar fazladır Çizimler yarımdır Küçük figürler çizme ve kağıdın bir bölümünü kullanma eğilimindedirler İnsan figürlerinde el ve ayakların çizilmemiş olması güvensizliği ve çevreye uyumda yaşanılan güçlüğü, iletişim eksikliğini, paylaşım azlığını, kendinden başka insanlarla birlikte olmamayı, bencilliği de ifade etmektedir Güvensiz çocuğun resimlerindeki çizgiler daha çok silik ve kesik kesiktir
Hiperaktif çocukların resimleri: Taşkın ve çok renkli resim çizerler Gerilimli oldukları için genelde karalamayı tercih ederler ve resimleri hep yarım kalır Çizdiklerinde ise resimleri çok büyük olur
Cinsel kimlik karmaşası: Anne ve babaya aşırı yaklaşılması, zıt cinsel kimlikte çizimlerde yoğunlaşma, ev resimlerinde yatak odasının çizimi, etek giyen, çocuk emziren baba, ava giden sakal bırakan anne figürlerinin çizilmiş olması bize bazı ipuçları vermektedir
Ailedeki sorunlar ve resim: Ailede iletişim kopukluğu, aileyi konu alan resimlerde açıkça görülmektedir Resimde aile üyelerinin birinin veya birkaçının eksikliği (annenin, babanın, kardeşlerin, aile içinde yaşayan diğer fertlerin hala, amca, dede, ninenin çizilmemiş olması ) Aile fertlerini çizmeyi reddetmesi, ebeveyn figürlerinin olmaması parçalanmış aileyi, sevgi eksikliğini, anne, baba ve çocukların arasına nesnelerin yerleştirilmesi, aile bireylerinin arasına köprü, gökdelen evler, yol, ırmak, ağaçların çizilmesi, iletişim problemlerinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir
Anne babanın çok büyük, çocuğun çok küçük veya anne babadan birinin büyük diğerinin küçük çizilmiş olması ailede baskıyı aile fertleri arasında problemin olduğunu, baskıcı ve otoriter tutumu, anne babanın çok abartılı çizimi onlara duyulan hayranlığı da temsil edebilir
Resimde küçük kardeşin anne babanın elinden tutuyor olması ve diğer çocuğun çok uzaklarda çizilmesi veya hiç çizilmemiş olması, sevgi yoksunluğunu, kardeş kıskançlığını, kendisini yok saydığını, iç çatışmaların bir göstergesi olabileceği düşünebiliriz

Üstün yetenekli çocukların resimleri
Üstün kabiliyetli çocuk, diğer insanlardan farklı düşünebilme davranabilme kabiliyetine sahiptir Resimlerde dikkati çeken ortak özellikler kısaca, akranlarından üstün bir performans göstermeleri, farklı kavramlar arasında mantıklı ilişkiler kurabilmeleri, gelişmiş hayal gücü, çizilen figürlerin hareket halinde olabilmesi, renklerin genelde canlı olması kağıdın tamamının kullanılması gibi

Renklerin anlamları (4-7) yaş arası
Dört beş yaşlarındaki çocuklar genelde renk ayrımı yapmadan resmi boyarlar Bu yaşlarda ana ve ara renkleri öğrenebilirler Mutlu resimlerde genelde sarı renk, üzüntülü resimlerde genelde kahverengi renk daha ağırlıktadır Unutulmamalıdır ki çocuk hangi rengi seviyorsa, resimlerde ağırlık o renge doğrudur Resimlerde ağırlık kırmızı renkse iddiacılığı ve saldırganlığı temsil eder Pembe, sarı, turuncugibi sıcak renkleri seçen çocuklar sevecen, uyumlu, işbirlikçi olurlar Siyah, mavi, yeşil, kahverengi gibi soğuk renkleri seçen çocuklar, baskıcı aile ortamında yetişen iddiacı, çekingen, güçlükle kontrol edilen, uyumsuz, gerçek duygularını bastıran çocukları temsil edebilir

Uzm Psk Efser SELÂMET