Okul Ve Çocuk

Çocuklar olumlu ya da böylesi olumsuz duygularını sözelleştirebilmeyi ancak ilkokula başladıkları dönemde daha belirgin olarak ise 9-10 yaşlarından sonra kazanmaktadırlar Başkalarının ne hissettiklerini ise daha da sonraki gelişim dönemlerinde öğrenmektedirler Duyguların sözle ifade edilemediği dönemlerde yaşanan kaygı bedensel tepkilerle belirtilmektedir Kreşe ya da okula başlamada zorlanan çocukların karın ağrıları olmakta uyku iştah ya da davranışları ile ilgili tepkiler görülmektedir Burada “zorlanıyorum” ya da “alışamadım” olarak anlatılmak istenen “karnım ağrıyor” “başım ağrıyor” ya da midem bulanıyor” gibi bedensel yakınmalarla anlatılmaya çalışılır Bu yakınmaların ne kadar zorlanmaya bağlı ruhsal tepkiler olduğu ya da bir bedensel hastalığın belirtisi olup olmadığı sorularının yanıtı anne baba için hiç de kolay olmamaktadır Sıklıkla bir çocuk doktoruna başvurularak bedensel hastalığa ilişkin kanıtlar aranmakta çoğu zaman da uzun süreli ayrıntılı incelemelere gerek duyulmaktadır Çünkü bu dönemde çocuğun beden ısısı yükselebilmekte halsizlik bitkinlik ve iştahsızlık olabilmekte ve gerçekten acı çekmektedir

Okul korkusu okul çağındaki çocuklarda birdenbire okula karşı beliren yoğun direnç durumudur Bu çeşit bir korku geliştiren çocuklar genellikle annelerine çok bağımlı çocuklardır Hastalığı başlatan olay okulla değil anneyle ilgilidir Evdeki çatışmalı ortam ya da küçük kardeşin anne ile daha fazla yakınlaşabileceği düşüncesi çocuğun aklının evde kalmasına ve okulda durmakta zorlanmasına neden olabilir Çocuk için anneden ayrılma sayılabilecek her türlü olay annenin hastalanması ve hastaneye yatması annenin ya da çocuğun bağımlı olduğu kişinin bir süre için evden uzak kalması kardeş doğumu nedeniyle annenin ilgisinin bölünmesi ya da boşanma sözü geçen bir ana baba kavgası ortaya çıkartıcı etkenler olarak sayılabilir

Okul korkusunun erkek ve kız çocuklarda görülme sıklığı eşittir çocuğun okula başlama yaşı olan 5-7 yaşlar ve yine ilköğrenimin bittiği daha büyük sınıflara başlama dönemi olan 12-14 yaşlar arasında en yüksek oranda ortaya çıktığı saptanmıştır

Okul korkusu olan çocukların ana-babaları diğer psikiyatrik bozukluklar gösteren çocukların ana-babaları ile karşılaştırıldığında rol davranışı iletişim duygu aktarımı ve kontrol kurma gibi alanlarda daha aza işlevsel bulunmuşlardır

Ayrılma kaygısı ya da okul reddi olarak tanımlanan bu durum anne baba tutumları çocuk ve öğretmenin özellikleri gibi durumlardan kaynaklanmaktadır Özellikle çocuğun tüm gereksinimlerini karşılayan aşırı kaygılı onun bağımsızlığını desteklemeyen anne-baba tutumlarında okula gitme gibi bir ayrılık hem ebeveynde hem de çocukta kaygı doğurmaktadır Aşırı koruyan aşırı kontrolcü ebeveyn çocuğun ayrılığında kaygı duyacaktır Onun tek başına bir şeyler yapamayacağını sağlığı açısından sorun oluşturacağını ya da kendi kontrolü dışına çıkacak yaptıklarını denetleyemeyecek duygusu yaşamaktadır Çocuklar ise daha önce ayrılma ya da ebeveyne bağlanma ile ilgili özellikler gösteren duygusal açıdan bulunduğu yaştan daha küçük yaşta tepki veren bireylerdir Anne baba ile yatan ya da ayrı yatamayan ağlama tutturma gibi hemen tepki veren genelde ev dışında vakit geçirmeyi sevmeyen çocuklardır

Okul korkusu gösteren çocuklarda aile farkında olmaksızın bu bağımlı ve olgunlaşmamış davranış örüntülerini desteklemektedir Dolayısıyla da çocuğun evde kalış süresi uzadıkça okula dönmesi güçleşeceğinden tepkisine karşın çocuk okula götürülmelidir

Bu sorunun çözüme kavuşturulmasında aile hekim öğretmen işbirliği çok önemlidir Eğitim aile ve öğretmenin birlikte yürüteceği zorlu bir iştir çocuğun okula başlaması ile birlikte öğretmen onun dünyasında en etkin en vazgeçilmez kişi olur ilkokul çağındaki çocukların eğitiminde en temel öğe öğretmen ile çocuklar arasındaki ilişkidir çoğu zaman bu ilişki çocuğun okula ve arkadaşlarına karşı gösterdiği tepkiyi başarısını ve gelişimini etkiler

Öğretmen tepkileri ve davranışları tutarlı bir kişi olmalıdır Çocukların başarısızlıklarını sorunlu oldukları noktaları vurgulamak yerine nedenler üzerinde durarak araştırarak incelemeli onları anlamaya çalışmalıdır

Öğretmen ile öğrenci arasındaki olumsuz ilişki çocuğu okul konusunda güvensiz kılar

Okul korkusunda öğretmen çocuğun kaygısının kaynağının okulla bağlantılı olmadığını anlamalı ve bu kaygının doğru ele alınması konusunda aile ve hekimle işbirliği yapabilmeli tutumlarını çocuğun gereksinimleri doğrultusunda esnetebilmelidir Çocuğu okulda kalmasını kolaylaştırabilecek kaygısını azaltacak etkinliklere yönlendirmelidir

Okul korkusu ya da ayrılma ile ilgili kaygısı olan çocukların önceden ayrılığa bağımsızlığa alıştırılması böyle bir sorun varsa anne-baba çocuk ve okul işbirliği ile çocuğun desteklenmesi gerekmektedir Çocuğun bu ayrılığa yavaş yavaş alıştırılması (anne ya da babanın sınıfta sonra koridorda sonra bahçede ve daha sonra çocuğu evde beklemesi gibi) çocuğa güvence verilmesi ve bu güvencelerin yerine getirilmesi (seni bahçede bekleyeceğim-diyerek belirlenen zamana kadar bahçede bekleme gibi) bu süre içinde çocuğun sergilediği zorlukların bedensel bir nedenle oluşup oluşmadığının araştırılması kısa süreli ve yaygın değilse bu belirtilerin fazla dikkate alınmaması (uyku iştah davranış gibi tüm alanlara yayılan bir bozulma sadece okul saati öncesinde değil tüm gün olan kaygı neşesinin giderek azalması gibi) gerekir

Eğer anne-baba ve öğretmenin çabası yetersizse belirtiler azalacağı yerde giderek artıyor veya yayılıyorsa çocuk ve ergen psikiyatri uzmanından değerlendirme ve yardım istenmelidir Sonuçta anne baba ve çocuğun bu uyum sürecine uzman desteği eklenecek gerekirse çocuğun kaygısı güvenilir ilaçlarla azaltılacaktır