![]() |
Atomun Yapısı Ve Periyodik Cetvel . |
![]() |
![]() |
#1 |
Şengül Şirin
![]() |
![]() Atomun Yapısı Ve Periyodik Cetvel .Atomun yapisi ve Periyodik Cetvel ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atom : Bir elementin bütün özelliğini taşıyan en küçük parçasına atom denir ![]() DALTON ATOM MODELİ Madde, atom denilen içleri dolu bölünemeyen taneciklerden oluşmuştur ![]() Aynı elementin atomları büyüklük, ağırlık yönünden biribirnin aynı, farklı elementlerin atomları tamamen biribirinden farklıdır ![]() Tepkimelerde atomlar korunur ![]() Atomların birleşmeleri sonunda moleküller oluşur ![]() THOMSON ATOM MODELİ Thomson, maddenin düzgün olarak dağıtılmış pozitif yükler ve aralarına serpiştirilmiş negatif yüklerden oluştuğunu ifade etmiştir ![]() ![]() ![]() RUTHERFORD ATOM MODELİ Merkezde kütlesi çok büyük bir çekirdek ve etrafında belirli yörüngelerde dolanan elektronlardan oluşmuştur ![]() ![]() BOHR ATOM MODELİ Bohr atom modeli, elektronların çekirdekten herhangi bir uzaklıkta bulunan tek bir yörüngede değil, belirli yörüngelerde olduğunu belirtir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Protonlar ve nötronlar atomun kütlesini oluşturup çekirdekte bulunurlarken, kütlesi yok denilecek kadar az olan elektronlar, çekirdeğin etrafındaki belirli yörüngelerde çok hızlı bir şekilde dönerler ![]() Bir atomun çekirdeğindeki proton sayısı ile nötron sayısının toplamı kütle numarasını verir ![]() ![]() Kütle No= Proton sayısı + nötron sayısı Atomun çekirdeğinde kaç tane pozitif yük varsa etrafında da o kadar negatif yük olmalı ki atom nötr olsun ![]() ![]() ![]() Atom no=proton sayısı=elektron sayısı(nötr atomlarda)=çekirdek yükü Bir atomda kütle numarası,atom numarası ve atomun yükü aşağıdaki şekilde olduğu gibi gösterilir ![]() İzotop Atomlar: Atom numaraları aynı kütle numaraları farklı ya da proton sayıları aynı nötron sayıları farklı olan atomlara bir birinin izotopu atomlar denir ![]() ![]() Örneğin ; 63 65 29Cu ile 29Cu birbirinin izotopudur ![]() İzotopu olan elementin atomik kütlesi, izotoplarının tabiattaki yüzdeleriyle doğru orantılı olarak, onların bir ortalamasıdır ![]() K1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() A0= 100 A0= ortalama atomik kütle K= kütle numaraları (1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Y= tabiattaki yüzdesi Örnek-1 Cl atomunun 35Cl ve 37Cl olmak üzere iki çeşit izotopu bulunmakta ve 35Cl nin tabiatta %25 olduğuna göre Cl atomunun ortalama atomik kütlesi nedir ? A0= (35 ![]() ![]() Örnek -2 Aşağıdaki atomlardan hangisi yada hangileri kütle numarası 75 nötron sayısı 45 olan X atomunun izotopudur ? 76 75 75 I ![]() ![]() ![]() 30 30 45 Çözüm : Önce X atomunun atom ve kütle numarasını bulalım ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() sayısı= 30 Ş atom numarası da 30 dur ![]() ![]() Allotrop atomlar : aynı elementin uzayda farklı şekilde dizilerek farklı geometrik şeklindeki kristallerine allotrop denir ![]() ![]() ![]() İzoton : Nötron sayıları eşit olan atomlara birbirinin izotonu denir ![]() İzobar: Kütle numaraları aynı atom numaraları farklı olan atomlara izobar atomlar denir ![]() İzoelektronik : elektron sayıları bir birine eşit olan atomlardır ![]() Elektron Dağılımı : Elektronlar çekirdeğin çevresindeki yörüngelerde bulunurlar ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Herhangi bir enerji seviyesinin alabileceği elektron sayısı ise 2n2 ile hesaplanır ![]() Örneğin, 3 ![]() ![]() ![]() ORBİTALLERİN ALABİLECEĞİ ELEKTRON SAYISI: Orbitalin Alabileceği e- sayısı Sembolü cinsi sayısı S 1 2 s2 P 3 6 p6 d 5 10 d10 f 7 14 f14 ELEKTRONLARIN ORBİTALLERE YERLEŞİM SIRASI: Şekilde görüldüğü gibi elektronlar 1s22s22p63s23p64s2 3d10 4p65s2 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Hund Kuralı : Elektronlar orbitallere önce birer birer yerleşir ![]() ![]() Pauli Kuralı : Elektronlar çekirdeğin çevresinde dönerken aynı zamanda kendi eksenleri etrafında da dönerler ![]() ![]() Örnek : Atom numarası 17 olan X elementin elektron dağılımını yapınız ? Çözüm : 1s22s22p63s23p5 şeklinde olur ![]() Orbitallerin baş tarafındaki sayılar temel enerji düzeyini (baş kuant sayısını) üstündeki sayılar ise elektron sayılarını göstermektedir ![]() 17X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5 2 8 7 Örnek: 10Ne, 18Ar, 36Kr soygaz atomlarının elektron dizilişlerini yazınız ? 10Ne : 1s2 2s2 2p6 2 8 18Ar: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 2 8 8 36Kr: 1S2 2S2 2P6 3S2 3P6 4s2 3d10 4p6 2 8 18 8 Uyarılmış Hal : Bir elektronun bulunduğu orbitalden enerji verilerek bir üst enerjili orbitale geçmesiyle yazılan elektron dağılımına uyarılmış hal denir ![]() Örnek : 15X : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 Ş 1s2 2s2 2p6 3s2 3p2 4s1 3p orbitalindeki 1 elektron uyarılarak 4 ![]() ![]() Kararlılık ve Değerlik Elektron Sayısı Soygazların son yörüngeleri tamamen dolu olup 8 elektron içerirler ![]() ![]() ![]() Değerlik Elektron Sayısı Bir elementin kendinden önceki soygazdan fazla bulundurduğu veya son enerji düzeyindeki elektron sayısıdır ![]() Örnek : 15X = : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 son enerji düzeyinde 3+2=5 e- bulunduğundan değerlik elektron sayısı 5 dir ![]() Genelde değerlik elektron sayısı 1,2,3 olanlar METAL, 4,5,6,7 olanlar AMETAL 8 olanlarda SOYGAZ özelliği gösterirler ![]() Değerlilik Bir elementin kararlı yapıya(son yörünge 8) ulaşabilmesi için alması yada vermesi gereken elektron sayısına değerlilik denir ![]() Örnek : 17X: : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p5 Bu elementin değerlik elektron sayısı 5+2=7 dir ![]() ![]() ![]() ![]() Örnek : 11Na, 15P, 18Ar elementlerinin değerliklerini ve metal mi, ametal mi olduğunu belirleyiniz ![]() Çözüm : 11Na : 2 8 1 değerlik elektron sayısı 1 olup metaldir ![]() ![]() 15P : 2 8 5 değerlik elektron sayısı 5 olup ametaldir ![]() ![]() 18Ar: 2 8 8 değerlik elektronu 8 olup soygazdır ![]() ![]() İyon Kavramı Elektron alış-verişi yapmış atomlara iyon denir ![]() İyon katyonlar anyonlar NH4+, Ca+2, K+1, Al+3 CO3-2, Cl-, SO4-2 Katyon : Pozitif yüklü atom yada atom gruplarıdır ![]() Katyonların özellikleri Elektron koparıldığı için elektron sayıları nötr atomlarınınkinden azdır ![]() Atom çapı nötr atomlarınınkinden küçüktür ![]() ![]() 3 ![]() ![]() Anyon : Negatif yüklü atom yada atom gruplarıdır ![]() Anyonların Özellikleri Elektron aldıkları için nötr atomlarına göre elektron sayıları fazladır ![]() Atomun çapı nötr atomlarınınkinden büyüktür ![]() ![]() 3 ![]() ![]() * Bir atom verdiği elektron sayısı kadar pozitif (+) , aldığı elektron sayısı kadar negatif (-) değerlik alır ![]() İyonlaşma Enerjisi Gaz halindeki nötr bir atomdan bir elektronu koparmak için gerekli olan enerjiye iyonlaşma enerjisi denir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() X(g) + E1 X+1 + e- X+1 (g) + E2 X+2 + e- Örnek : 11X, 15Y ve 19Z atomlarının 1 ![]() X: 2 8 1 Y: 2 8 5 Z: 2 8 8 1 Y bir ametal olduğu için elektron vermek yerine almayı tercih edeceğinden E1 en büyük olacaktır ![]() X ile Z karşılaştırılınca Z nin atom çapı daha büyüktür ![]() ![]() ![]() Periyodik tabloda soldan sağa doğru gidildikçe atom çapı azalmakta ve Ei artmaktadır ![]() ![]() Örnek : X elementinin ilk 4 iyonlaşma enerjileri : E1= 140 E2= 290 E3= 600 E4 = 3200 k ![]() 140-290-600-3200 600 den ani bir artışla 3200 kk/mol e çıkmasının sebebi 3200 kk ile soygaz elektron düzeninden(8 den) elektronun koparıldığını gösterir ![]() Demek ki bu atom 2 8 3 şeklinde olup ilk 3 elektron çok az bir enerjiyle kopmuştur ![]() ![]() Küresel Simetri : Bir atomun elektron dizilişindeki en son orbital tam dolu yada yarı dolu ise atom küresel simetri özelliği gösterir ![]() ![]() ![]() Bir atomun elektron dizilişi s1,s2, p3,p6, d5 ![]() ![]() Örnek : I- 15X II- 13Y III- 25Z atomlarından hangisi yada hangileri küresel simetri gösterir ? Çözüm : 15X: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 (P3 ile bittiği için küresel simetri) 13Y : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 (p1 ile bittiği için küresel simetri değil) 25Z : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d5 (d5 ile bittiği için küresel simetri) PERİYODİK CETVEL Benzer kimyasal özellik gösteren elementlerin alt alta sıralanmasıyla oluşan tabloya periyodik cetvel denir ![]() ![]() Günümüzde kullanılan periyodik cetvel elementlerin artan atom numaralarına göre aşağıdaki şekilde oluşturulmuştur ![]() 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 ![]() ![]() 37 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 55 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 87 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() tabloda da görüldüğü gibi yatay sıralar periyot, düşey sütunlar ise gruptur ![]() A grubu B grubu S bloku p bloku d bloku f bloku S bloku : 2 grup (1A,2A) P bloku : 6 grup (3A,4A, ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() d bloku : 8 grup (3B,4B, ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() f bloku : Geçiş elementlerine dahil olup hepside metallerdir ![]() * d bloku elementlerine geçiş elementleri denir ![]() ![]() PERİYODİK CETVELİN ÖZELLİKLERİ Periyodik cetvelde düşey sütunlara grup yatay sıralara da periyot denir ![]() ![]() Bir elementin bulunduğu baş grup numarası onun değerlik elektron sayısına eşittir ![]() ![]() Aynı gruptaki elementlerin değerlik elektronları aynı olduğundan kimyasal özellikleri de aynıdır ![]() Periyodik cetveldeki gruplar şöyle adlandırılır ![]() Grup Adı 1A Alkali metaller 2A Toprak alkali metaller 3A Toprak metalleri 4A Karbon grubu 5A Azot grubu 6A Oksijen grubu 7A Halojenler 8A Soygazlar(asal gazlar) Her periyot bir alkali metalle başlar ve bir soygaz ile biter ![]() Hidrojen alkali metal olmadığından 1 ![]() ![]() Periyotlarda soldan sağa doğru gidildikçe asitlik özelliği artar, bazlık ve elektrik iletkenliği azalır ![]() Soldan sağa doğru atom çapı azalırken yukarıdan aşağıya doğru atom çapı artar ![]() Soldan sağa doğru iyonlaşma enerjisi artarken yukarıdan aşağıya doğru iyonlaşma enerjisi azalır ![]() Soldan sağa doğru çap azaldığı için elementlerin elektron ilgisi (elektronegatiflik) artar, yukarıdan aşağıya doğru azalır ![]() Yukarıdan aşağıya doğru metalik özellik artar, soldan sağa doğru azalır ![]() BAZI GRUPLARIN ÖZELLİKLERİ 1A GRUBU (ALKALİ METALLER) (Li, Na, K, Rb,Cs,Fr) Değerlik elektron sayıları bir olduğu için bu elektronunu kolaylıkla vererek bileşiklerinde sadece +1 değerlik alırlar ![]() ![]() Çok aktif oldukları için tabiatta bileşikleri halinde bulunurlar ![]() ![]() Su ve hava oksijeniyle tepkimeye girdiklerinden laboratuvarda eter yada gaz yağında saklanırlar ![]() Na + H2O NaOH + ½ H2 2Na + 1/2O2 Na2O Alevi karakteristik renklere boyarlar ![]() Yumuşak ve parlaktırlar ![]() ![]() ![]() 2A GRUBU (TOPRAK ALKALİ METALLER) ( Be, Mg, Ca, Sr , Ba, Ra) 3A GRUBU (TOPRAK METALLERİ) (B, Al, Ga, In, Tl) 7A GRUBU ( HALOJENLER ) (F,Cl,Br,I,At) Değerlik elektron sayıları 7 olduğu için bileşiklerinde +7 ile -1 arasında çeşitli değerlikler alabilirler ![]() ![]() Hidrojenli bileşikleri asit özelliği gösterir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atom numaraları soygazlardan bir eksiktir ![]() Grupta yukarıdan aşağıya inildikçe atom no ve atom yarıçapı artar, elektron alma özelliği (elektron ilgisi) azalır ![]() P ![]() ![]() 2 atomlu moleküller halinde bulunurlar ![]() ![]() * ÖSYM sınavında 1A , 7A ve 8A grubunun özellikleri sorulmaktadır ![]() 8A GRUBU (SOYGAZLAR) (He, Ne, Ar, Kr, Xe Rn) Bu gruba ait olan elementler kararlı olup kimyasal tepkimeye girmezler ![]() ELEMENTLERİN PERİYODİK CETVELDEKİ YERİ Yeri belirlenecek elementin elektron dağılımı yapılır ![]() ![]() ![]() Örnek : Atom numarası 15 olan elementin periyodik cetveldeki yeri neresidir ? 2+3=5 5A 15X= 1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 periyot Örnek : X19, Y13, 23Z elementlerinin periyodik cetveldeki yerlerini belirleyiniz ? 19X : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s1 : 4 ![]() 13Y: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1 : 3 ![]() 23Z: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p64s23d3 : 4 ![]() SOYGAZLARDAN FAYDALANILARAK YER BULMA Soygazların atom numarası 2 - 10- 18 - 36- 54- 86 şeklindedir ![]() 1A grubu 8A grubu 1 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 3 4 5 6 7 8 9 10 2 ![]() 11 12 13 14 15 16 17 18 3 ![]() 19 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 37 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() 55 ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Örneğin atom numarası 17 olan element 3 ![]() ![]() Atom numarası 32 olan element 4 ![]() ![]() Atom numarası 38 olan element 37 den yani 1A dan hemen sonra yani 2A da ve 5 ![]() ![]() BAZI ÖZELLİKLERİN PERİYODİK CETVELDEKİ DEĞİŞİMİ ATOM NUMARASI Periyotlarda soldan sağa, gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atom numarası artar ![]() ATOM YARIÇAPI (Atom hacmi) Atom yarıçapı atomun büyüklüğünün ölçüsüdür ![]() ![]() ![]() Bu bakımdan gruplarda yukarıdan aşağıya inildikçe atoma yeni yörüngeler eklendiğinden atom çapı artmakta, soldan sağa doğru yeni yörünge eklenmediğinden atom çapı azalmaktadır ![]() Örnek : 5X, 10Y, 13Z elementlerinin atom yarıçaplarını karşılaştırınız ? 5X= 2 3 10Y= 2 8 13Z= 2 8 3 Z nin çapı en büyük, X ve Y aynı periyotta ve Y en sağda olacağından YX>Y dir ![]() İYONLAŞMA ENERJİSİ İyonlaşma enerjisi atom çapı ile ters orantılıdır ![]() ![]() asabi 22-03-2006, 00:56 SU KİRLİLİĞİ İnsan ve canlı yaşamı için hayati öneme sahip olan su kullanılabilir olması için tehlikeli kimyasallardan ve bakterilerden temizlenmiş olması gereklidir ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Atık sulardaki kimyasal maddeler ve organik bileşikler suda çözünmüş olan oksijenin miktarının azalmasına sebep olur ![]() ![]() ![]() ![]() Çiftçiler tarafından daha verimli ürün elde edebilmek için kullanılan gübreler, yağmur gibi etkenlerle yeraltı ve yerüstü sularına karışmaktadır ![]() ![]() ![]() Benzer olarak deterjanlar ve tarım ilaçları da su kaynaklarını önemli ölçüde kirletmekte olup canlı hayatını tehdit etmektedir ![]() ![]() Radyoaktif atıklarda gün geçtikçe tehlike oluşturmaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() Fabrikalar genellikle dere veya göl kenarlarına kurulurlar çünkü soğutma ve diğer işlemler için suya ihtiyaç vardır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Doğal dengeyi bozan ve su kaynaklarını kirleten etkenleri ortadan kaldırmak için son yıllarda yoğun çalışmalar yapılmaktadır ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() |
![]() |
|