Yaklaşan Fırtına

7 milyarlık nüfusumuzla yeryüzünde yalnızca karıncalar kadar yer kaplayabiliriz Ama Bangladeş'te bazen insan ırkının yarısı Yunanistan'dan biraz büyük bir kara parçasına tıkışmış gibi görünüyor Başkent Dakka öyle kalabalık ki, evsizler bütün parkları ve kaldırımları ele geçirmiş Puslu sabah saatlerinde burada yürüyüşe çıkmak, yer yataklarının ve uyuyan çocukların üzerinden engelli koşu yapmak gibi İlerleyen saatlerde, kentin buhar tüten yolları ve patikaları, çoğu trafikte sıkışıp kalmış 15 milyon kadar insanın yarattığı kaos yüzünden tıkanıyor Bu gürültü patırtının içinde Bengalli dilenciler, seyyar manavlar, patlamış mısırcılar, çekçek arabacılar ve hediyelik eşya satıcılarından oluşan küçük bir ordu, beklenmedik bir sele kapılıp sürüklenen nesneler gibi kente yayılıyor Şehrin ardında dümdüz uzanan kırsal bölgeler, yer yer görülen yemyeşil, bereketli toprak parçalarıyla kesilen ince bir su tabakasıyla kaplı geniş toprak parçaları Hepsi de hınca hınç insan dolu Yalnız olacağınızı düşündüğünüz yerlerde bile sükûnet bulamıyorsunuz Bangladeş'te otoyollarda bile tek başınıza kalamıyorsunuz Şaşırmamak lazım aslında Ne de olsa Bangladeş, Dünya'da nüfus yoğunluğunun en yüksek olduğu ülkelerden biri Devasa bir coğrafyaya yayılmış olan Rusya'dan bile daha fazla insan yaşıyor burada Matematiksel olarak, 164 milyonluk bu ülkede tek bir insanın bile gerçek anlamda yalnız kalması mümkün değil Buna alışmak zaman alıyor Şimdi de Bangladeş'i nüfusunun büyük olasılıkla 220 milyona vuracağı, şimdiki karasal alanların büyük kısmının kalıcı olarak su altında kalabileceği 2050 yılında hayal edin Bu senaryo, tek bir noktada birleşen iki öngörüye dayanıyor: Doğurganlık düzeyindeki ciddi düşüşe rağmen ilerleyen yıllarda dünyaya gelecek milyonlarca yeni Bangladeşli yüzünden yaşanacak nüfus artışı ve iklim değişikliğinin sonucu olarak 2100 yılına kadar deniz seviyesinde görülecek yükselme Bu yükselme bir metrenin biraz altından başlayıp, bir metrenin üstüne kadar çıkabilir Böylesi bir senaryo, ülkenin güney kıyısındaki 10-30 milyon insanın yerinden olması anlamına geliyor Bangladeşliler ya daha da sıkışık yaşamak ya da iklim mültecisi olarak ülkeden kaçmak zorunda kalabilir Dünya çapındaki iklim mültecilerinin sayısının bu yüzyılın ortalarına kadar, çoğu yoksul ve deniz seviyesinin altında ülkelerden olmak üzere 250 milyon insana ulaşması bekleniyor Dakka'daki Bangladeş Barış ve Güvenlik Araştırmaları Enstitüsü'ne başkanlık eden, emekli tümgeneral Munir Uzzaman, "İnsanlık tarihinde küresel olarak gerçekleşecek en büyük kitlesel göçten bahsediyoruz," diyor "2050'ye gelindiğinde yerlerinden edilmiş milyonlarca insan sadece kısıtlı toprağımızı ve kaynaklarımızı değil, hükümetimizi, kurumlarımızı ve sınırlarımızı da altüst edecek" Munir Uzzaman, Washington'daki Ulusal Savunma Üniversitesi'nde son dönemde yapılan ve Bangladeşlilerin toplu göçünün Güney Asya'da jeopolitik kaosa yol açabileceğini öngören bir savaş oyununa atıfta bulunuyor Bu senaryoda milyonlarca mülteci, komşu Hindistan'a kaçıyor Ve bu durum da hastalık, dini çatışmalar, süregiden gıda ve su sıkıntılarının yanı sıra, her ikisi de nükleer silah sahibi iki hasım devlet olan Hindistan'la Pakistan arasındaki gerginliğin yükselmesiyle sonuçlanıyor



Bangladeş'in güney kıyıları boyunca köylüler sadece dünyanın en şiddetli yağışlarından bazılarıyla başa çıkmak zorunda değil; ayrıca yükselen denizin yalnızca bir-iki metre yukarısında, kasırgalar tarafından dövülüp, lapa gibi olmuş toprakta yaşıyorlar



Tuzlu güney bölgelerinde çiftçiler, su basmış çeltik tarlalarını tuza dayanıklı karides ve yengeçleri yetiştirmek için havuzlara dönüştürmüşler



Kurigram yakınındaki Jamuna'nın bir adasında erken bastıran taşkınla başa çıkmaya çalışan çiftçi Abdülkadir (önde) ve arkadaşları, henüz olgunlaşmamış hintkeneviri saplarını topluyor Son yıllarda değişen iklim, mevsimlik taşkınların artmasına yol açmış



Sicim gibi yağan yağmur, Dakka'nın batısındaki Turag Nehri'nde sırtlarını duvara dönmüş tuğla işçilerine vuruyor



Yağmur mevsiminde göğün altındaki göçmenler, başkentin kuzeyindeki köylerini ziyaret ettikten sonra trenle Dakka'ya dönüyor Sağlı sollu uzanan çeltik tarlaları iyi görünüyor, ama daha güneydekileri tuzluluk vurmuş durumda



Dünyanın nüfusu en yoğun ülkelerinden birinde ulaşımı sağlayan kheya nouka denen taksi motorlar, Buriganga Nehri'ni geçip Dakka'nın ana tekne terminali olan Sadar Ghat'a varıyor Alçak arazide kurulu Dakka, denizlerin yükselmesinden en çok etkilenecek kentlerden biri



Dakka'daki Korail gibi gecekondu bölgeleri (önde) çevre mültecileriyle dolu; bu da eskimiş altyapı, aşırı yoksulluk ve sık taşkınlar yüzünden zorlanan kente daha da çok baskı yapıyor



Dakka'nın sıcak, düz ve sıkışık caddelerinin birinde, Ramazan ayının bitiminde bir camide bayram namazı kılan kalabalık dışarıya kadar taşmış Dünyanın en hızlı büyüyen kentlerinden biri olan Dakka, taşkınların ve kasırgaların vurduğu kırsal kesimlerden gelen göçmenlerle şişiyor



Jamuna Nehri'ndeki adalarda yaşayan balıkçılar ve aileleri için suların ön avluları basması alışılmış bir olay Çar sakinleri olarak bilinen bu insanlar, hayatın -ve değişen iklimin- başlarına getirdiği her türlü felakete uyum sağlamakta uzmanlaşmışlar



Nehir taştığında, Jabed Ali'nin çocukları ne yapacaklarını biliyorlar: Ön avludaki bambu direklerine tırmanmak ve sıkıca tutunmak Bangladeş'in üç büyük nehrinin taşkın ovalarında sürekli yer değiştiren çar adlı adaların sakinleri, giderek sıklaşan bu tür afetlere artık alışmışlar



Yarım metrelik suda yürüyen Uddin ailesi yemek için biraraya toplanmış Aile Kurigram yakınlarında bir adadaki taşkından kaçmak için, kısa süre önce evini buraya taşımış Bu fotoğrafın çekilmesinden kısa süre sonra da evi söküp yeniden taşınmayı planlıyorlardı



Taşkınların sık görüldüğü Jamuna Nehri'ndeki çökelti adası, Sirajbag'da köy halkına yapıları yeniden inşa etmeleri için olanak sağlamış Öğle vakti sökülen bu cami, yeniden monte edilip akşam namazına yetişmiş



Dakka'nın kuzeyinde, Jamuna Nehri'nin gezen çökelti adalarının birindeki, birkaç bin nüfuslu Sirajbag köyünde hiçbir şey kalıcı değil Bu fotoğrafta gönüllüler, sulara kapılmaması için yeri sürekli değiştirilen köy camisini yeniden kurmaya çalışıyor



FriendshipBd adlı bir yardım kuruluşunun yönettiği bu hastane gemisi, Jamuna Nehri'ndeki geçici çökelti adalarında yaşayan yüz binlerce Bangladeşliye hizmet veriyor

Yazı: Don Belt
Fotoğraflar: Jonas Bendiksen