Bakteriyofaj Nedir?

Bakteriyofaj nedir

Bir bakteriye asalak olarak yerleşip, onu eriterek yok eden çok küçük canlı, virüs Kanadalı Fransız hekim Felix d'Herelle tarafında 1917 yılında keşfedilen bakteriyofajlar yapı olarak DNA veya RNA'dan oluşan genetik materyal, onun çevresini kaplayan protein zar ve bakterilere tutunup genetik materyalini enjekte etmesine yardımcı olan proteinden yapılmış kuyruk bölümünden meydana gelirler Büyük moleküllü proteinlerden oluşmaktadırlar ve özellik olarak virüslere çok benzemektedirler Her bakteriyofaj belirli bir virüs türünü veya ona yakın türleri etkiler Bakteriyofajlar ağızdan antibiyotik olarak veya iğne ile aşı olarak verilerek tıbbi tedavide kullanılırlar

Bakteriyofajlar ilk bakışta etrafta sanki cansız varlıklar gibi gezinmektedirler Ancak bu durum hedeflerine ulaşıncaya kadar devam eder Hedefine ulaşan bir bakteriyofaj kuyruk kısmı ile bakteriye tutunup, kendi DNA'sını bakteriye enjekte eder Fajın DNA'sı bakterinin içinde kontrolü ele geçirip bakterinin içeriğini kullanarak yeni fajlar üretir Adeta bir virüs farikasına dönüşen bakterinin içinde ortalama yarım saat içinde 200 faj üretilir Daha sonra bu fajlar içinde bulundukları bakteriyi patlatarak etrafa yayılırlar Her bir faj yeni bir bakterinin içine girerek aynı işlemi tekrar eder ve yarım saat sonra her bir faj 200'er tane faj daha üretmiş olur Böylece ikinci nesil sonunda 40000 faj elde edilmiş olur Bu sayı üçüncü nesilde 8 milyona ve dördüncü nesilde 1,6 trilyona ulaşarak katlanarak çoğalır Bu olağanüstü çoğalma hızı sayesinde dünyanın her yerinde bakteriyofajlara rastlamak mümkün hale gelir Fakat durum her zaman bu şekilde gerçekleşmez Bazı koli basilleri öylesine güçlülerdir ki çatlamaya karşı koyarak fajları bünyelerinde barındırıp zayıflatırlar ve normal üremelerine devam edebilirler Bu durumda bakteriyofaj provirüse dönüşmüş olur Ancak bazı durumlarda bakterilerle provirüsler arasında kurulan bu denge herhangi bir sebeple bozulup provirüslü bakteriler çözülmeye uğrayabilirler Bu çözülmeler sırasında bazen bir bakteriyofaj çözülmekte olan bakterinin kromozomunun bir parçasını alır ve yine girdiği başka bir bakterinin içine götürür Böylece bazı ırsi özellikler eşeysiz olarak bir bireyden ötekine geçmiş olur Doğada bakteri yutan virüslere, yani bakteriyofajlara, klasik virüsler gibi her yerde rastlanmaktadır Günümüzde istenmeyen virüslerden kurtulmak için bakteri yutan virüslerin üretimi etkili biçimde sürdürülmektedir